Mag een groepsblog met mijn artikelen worden verkocht?

Suske en Wiske en de Sinistere SiteEen lezer vroeg me:

Ik ben dichter en schrijf op een groepsblog dat is gegroeid tot een respectabele omvang. Nu kreeg de beheerder een aanbod van een uitgever om de gehele site te verkopen, en zij is daarop ingegaan. Wij krijgen echter geen cent, ondanks dat het werk door ons als gebruikers is geleverd. Zij zegt dat ze eigenaar is van alle gedichten omdat het haar site is. Maar hoe zit dat nu juridisch?

Er is een zeer hardnekkig misverstand dat zegt dat een website eigenaar kan zijn van content die gebruikers plaatsen omdat dat in de algemene voorwaarden, TOS, EULA (of hoe het maar heet) staat. Dat is onjuist. Tenzij je schriftelijk en met handtekening hebt gezegd “u wordt eigenaar” blijf je zelf eigenaar van alle content die je plaatst.

De auteurswet zegt dat de rechten toekomen aan de partij die een werk maakt, in dit geval aan de dichters dus. Door plaatsing op een site geef je de site een licentie, en die kan conform de voorwaarden behoorlijk uitgebreid zijn. Maar eigenaar blijf je, tenzij je dus een handtekening zet dat je afstand van je recht doet.

Dat recht kan zó uitgebreid zijn dat men het mag overdragen, of anderen licenties verlenen (sublicenties). Dat moet er wel expliciet staan, maar het is mogelijk dat op te eisen. Dan ben je dus weliswaar nog steeds eigenaar, maar de website kan anderen toestaan je gedicht te publiceren in een bundel, het op mokken af te drukken en ga zo maar door. Om die reden is het dus verstandig om de voorwaarden te lezen voordat je uitgebreid dingen gaat plaatsen op een site.

Ik zit nog te denken of dit wel redelijk is. De meeste mensen doen niet mee aan een site met de gedachte “dit wordt over een paar jaar keihard juridisch verkocht allemaal”. En dan kom je in een leuk uithoekje van het recht terecht: de beperkende werking van redelijkheid en billijkheid (art. 6:248 BW). Meer specifiek:

Een overeenkomst heeft niet alleen de door partijen overeengekomen rechtsgevolgen, maar ook die welke, naar de aard van de overeenkomst, uit de wet, de gewoonte of de eisen van redelijkheid en billijkheid voortvloeien.

Je zou dan kunnen zeggen, het is de gewoonte op internet dat je je content publiceert op die site en dat men geld verdient met toegangsgeld en/of advertenties. Maar iedereen begint te steigeren als die content ineens in boekvorm verkocht wordt of als de hele site voor $veel verkocht wordt zonder iets aan de auteurs te geven, dus dát is kennelijk in strijd met de gewoonte. Dat doe je niet, dat hoort niet. Of, anders gezegd: dat is onredelijk.

En het leuke is dan, als het inderdaad onredelijk is dat mensen dat doen, dan mág het dus niet. Dan kan het wel in het contract staan, maar dan is die bepaling in strijd met de redelijkheid. Die bepaling moet je minder breed lezen, er is weliswaar een recht bedongen tot commerciële exploitatie maar dat gaat niet verder dan advertenties en premiumabonnementen.

Wat vinden jullie? Is die gewoonte er, of is het doodnormaal dat de website-eigenaar binnenloopt op content van zijn gebruikers en moet je daar maar tijdig op bedacht zijn?

Arnoud

18 reacties

  1. Ik vind dat je de voorwaarden moet lezen voor je in zo’n site gaat publiceren, en dat, als die voorwaarden zeggen dat de hele inhoud in een boek gestopt en verkocht kan worden zonder overleg met of vergoeding van de auteurs, die auteurs dan niet achteraf moeten zeuren dat dat in strijd is met hun auteursrechten. Als de voorwaarden er niets over zeiden lijkt me dat de website zonder toestemming van de auteur verder niets met diens teksten hoort te doen dat niet ieder ander ook mag. De website is dan in feite als een bibliotheek, waar ook lectuur in wordt beheerd en ter inzage aangeboden zonder dat de bibliotheek enige rechten op die teksten doet gelden.

  2. TL;DR: nee, een website eigenaar is geen eigenaar van user-generated content. Het is niet meer dan fatsoenlijk de rechthebbende te benaderen, ook al is dat in de praktijk best lastig.

    Ik heb mijn website met gekke uitspraken in de trein in boekvorm uitgebracht. De website was actief in de periode 1995-2000, en had geen algemene voorwaarden (dat was toen nog niet gebruikelijk, dit was in de tijd van statische webpagina’s). Maar wel met bijdrages van gebruikers. Ik heb toen aan de hand van oude emails zoveel mogelijk de oorspronkelijke auteur proberen te achterhalen, en de 50 mensen met de meest significante bijdrage gecontacteerd. 40 email adressen deden het niet meer. De overige 10 hebben van de uitgever een gratis exemplaar kregen.

    Ik heb uiteindelijk slechts 2 of 3 significante bijdrages niet geplaatst omdat ik de auteur niet kon benaderen. Geheel correct was dat nog niet: er staan dus bijdrages in zonder dat ik de auteur expliciet toestemming heb gevraagd. Dat waren dan vaak maar één of twee zinnen. Wel heb ik prominent op mijn website een FAQ geplaatst met de vraag of mensen die hun bijdragen in het boek terugzagen, mij wilde benaderen. Het plan was om 10 mensen een gratis boek cadeau te doen. Gezien mijn inkomsten (€1 per boek, oplage 3000 boeken, verkoopprijs per boek €10). Dat leek mij een faire vergoeding gezien de omvang van hun bijdrage en mijn inkomsten. Niemand heeft me er over benaderd.

    Als laatste heb ik een duidelijk licentievorm gekozen: het boek is vrijgegeven met creative-commons non-commercial licentie, en het grootste deel van de website ook. Alleen enkele langere bijdrages heb ik expliciet en “no republication” licentie gegeven. Dat gaf het beste de intentie aan: dat anderen beste delen van zowel de website als het boek mogen overnemen, maar niet zomaar mogen verkopen. Ik heb dat gedaan om de gebruikers te beschermen en duidelijkheid te geven.

    Wat nog het lastigste bleek is de keuze wat te doen met langere bijdrages waarvan ik de oorspronkelijke auteur niet meer kon benaderen. Moest ik op de website nou daar de naam bijzetten of niet? Aan de ene kant vond ik het tercht hun die credits te geven, maar ik wist niet of sommigen anoniem wensten te blijven. Uiteindelijk heb ik de naam er op de website wel bijgezet bij deze langere bijdrages.

    NB: ik heb een tiental interviews gegeven rond die tijd, en (selchts? maarliefst?) 1 radiojournalist heeft hier een vraag over gesteld.

    1. Grappig verhaal. Je hebt het over “bijdrages” en ik denk dat je daar de mails / inzendingen mee bedoelt van mensen die een grappige uitspraak gehoord hebben in de trein. Maar als je het dan over auteursrecht hebt, is de eigenaar van grappige uitspraak in de trein niet eigenlijk degene die de uitspraak doet, en niet degene die hem inzendt?

      Overigens vind ik de licenties waar je op uitgekomen bent wel heel netjes.

      1. Matthijs, er zit doorgaans geen auteursrecht op mondelinge verhalen die niet bedoeld waren om opgeschreven te worden. Culturen die een sterke orale traditie hebben, hebben daar last van, omdat de Disney’s van de wereld er met hun verhalen vandoor gaan.

  3. Als je artikelen op een website achterlaat, geef je die website-eigenaar een licentie. Dat die eigenaar verandert, verandert niets aan de licentie, lijkt me. Maar dat je iemand een licentie geeft voor gebruik op een website betekent nog niet dat je ook toestemming geeft voor verdere openbaarmaking/publicatie. Mijns inziens mag die uitgever dus wel de website in de lucht houden, maar niet de bijdragen gebruiken om er een boek of tijdschrift mee te vullen. Daarvoor zal een nieuwe licentie moeten worden afgesloten.

    1. Het lijkt me niet zo simpel. Je maakt toch al snel aannames over wat er met je bijdrage gaat gebeuren, gebaseerd op de eigenaar van de site (op het moment van de bijdrage!). Als die eigenaar verandert, dan vallen ook die aannames weg, en kunnen er ineens dingen met je bijdrage gebeuren die je niet voorzien had, en waar je helemaal geen trek in hebt.

    2. Dat weet ik zo net niet. een licentie kan wel of niet overdraagbaar zijn, een licentie kan herroepbaar zijn, een licentie kan geografisch of in de tijd beperkt zijn, en vooral, een licentie kan beperkt zijn tot een bepaald doel.

      Hierbij geef ik Arnout een licentie om dit te plaatsen op zijn iusmentis blog, en alleen daar. En als hij zijn blog verkoopt, dan vervalt de licentie. Voila. Oh, ja en dat geldt voor alles wat ik ooit geplaatst heb.

      1. Dat gaat niet op. Je geeft niet de eigenaar van een site een licentie, maar de site zelf. Dat kan eventueel zo bepaald worden in de AV maar jouw licentie kan niet gebonden worden aan de eigenaar, omdat die eigenaar er dan ook mee akkoord moet gaan. Sowieso zou dat betekenen dat als de site een tweede eigenaar erbij krijgt of van eigenaar wisselt, jouw licenties opeens ongeldig zijn en dus jouw bijdrages verwijderd moeten worden. Dat is dus weer onredelijk van jouw kant…

        Naar mijn mening mag een site-eigenaar zijn site zonder problemen doorverkopen aan een nieuwe eigenaar. Daar hebben de bezoekers verder niets over te vertellen. Maar de nieuwe eigenaar heeft zich ook te houden aan de rechten en de licenties van de personen die aan het geheel hebben bijgedragen en kan dus niet zomaar alles publiceren. De uitgeverij heeft nu dus een groepsblog waar hij verder niet veel mee kan doen, behalve het blog opheffen of gewoon ermee doorgaan. Wat wel kan is dat de nieuwe eigenaar vervolgens de AV wijzigt en daarbij aangeeft dat hij het recht krijgt om alle posts te publiceren in boekvorm. Die geldt dan vanaf dat moment. En mogelijk kan de eigenaar via de AV ook met terugwerkende kracht die licentie voor drukwerk bemachtigen, maar dat wordt juridisch lastig, lijkt mij. Daarvoor zullen de leden moeten worden benaderd en die zullen hier dan weer toestemming voor moeten geven.

        1. Een site is geen rechtspersoon. Ik kan alleen een licentie geven aan een natuurlijk of rechtpersoon.

          Mijn licentie kan aan alles gebonden zijn. Die kan bij wijze van spreke vervallen bij de volgende keer dat de Koning ‘Hallo Kijkbuiskinderen’ zegt.

          En als die licentie vervalt bij overname. Wat is daar onredelijk aan? De koper weet dat toch? Als hij waarde hecht aan mijn input zal hij wel een lagere prijs onderhandelen met Arnoud. Of zal hij mij willen betalen om ook een licentie te krijgen.

          En als hij er geen waarde aanhecht, wat geeft het dan dat mijn bijdragen verwijderd worden?

  4. Arnoud,

    Je citeert de uitbreidende werking van de redelijkheid en billijkheid. De beperkende werking is verwoord in lid 2:

    Een tussen partijen als gevolg van de overeenkomst geldende regel is niet van toepassing, voor zover dit in de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn.

    Is het onaanvaardbaar dat partijen met elkaar afspraken dat de auteurswerken mogen worden doorverkocht? Ik denk het niet. Maar als dit middels algemene voorwaarden worden afgesproken dan kan je ook nog kijken of het onredelijk bezwaarlijk is om dat op die wijze af te spreken.

    1. Je hebt gelijk. Ik wilde eerst op beperkende werking gaan zitten, maar dacht daarna dat de uitbreidende werking beter is. Het gaat uiteindelijk om een uitlegvraag, zat er een recht van verkoop in de overeenkomst? Dat is uitbreiding, omdat het er niet staat. Vanuit de gewoonte kun je dan wellicht zeggen, het staat er niet maar het recht is er toch, want verkoop is gewoon en/of redelijk.

      Het zou beperking zijn als het er staat en je zegt “maar dat is onredelijk, dat kan niet waar zijn”. Ik ga uit van voorwaarden waar NIET in staat “Ik mag de site/de content/de licentie doorverkopen”.

      1. Maar je schrijft wel over een bepaling in contract. En geeft dan vervolgens aan dat die bepaling hetzij vernietigd zou kunnen worden omdat deze in strijd met de redelijkheid zou zijn dan wel dat deze minder breed gelezen moet worden.

  5. Wat nou indien in de algemene voorwaarden van de site expliciet staat dat alle gebruikers-content komt te vallen onder een CC-BY-SA licentie? Wie bijdragen levert accepteert dit, tenzij ze in de post expliciet melden dat de licentie niet van toepassing is. (Dus een disclaimer in de handtekening met een andere licentievorm.) Zonder een dergelijke bepaling in de AV is de site-eigenaar nog steeds niet fout. Hij heeft de site alleen maar verkocht. Die uitgeverij is uiteindelijk degene die de fout in gaat als hij de posts gaat publiceren. De kwestie zal dus buiten de site-eigenaar om gaan. Die is namelijk geen eigenaar meer. Maar zou de uitgeverij nu de AV kunnen aanpassen met terugwerkende kracht, zoals hierboven is aangegeven?

  6. Is er nog iets te zeggen over de bewijslast ten aanzien van de geldende voorwaarden? De huidige voorwaarden kunnen misschien verwoorden dat de webeigenaar alles mag met de content, maar als ikzelf nou pakweg 2 jaar geleden actief was op die website en er toen nog helemaal geen voorwaarden waren?

    Hoe kan de webeigenaar dus bewijzen dat een bepaalde versie van zijn algemene voorwaarden van toepassing is op een bepaald deel van de totale content? Dat lijkt me een nogal onmogelijke opgave. De webeigenaar kan dus naar mijn bescheiden mening nooit aantonen dat bepaalde voorwaarden geldig waren op het moment van publicatie en daar dus rechten over opeisen. Tenzij je die voorwaarden misschien ergens ‘officieel’ deponeert, maar wie doet dat nou? Of misschien een bevestigingsemail sturen met die voorwaarden daaraan gekoppeld en die allemaal bewaren? Maar dat heb ik ook nog nooit gezien… Zelf een lijstje maken met voorwaarden versies met bijbehorende data is geen bewijs, het moet wel redelijk ‘hard’ zijn lijkt me.

    1. Er ligt niet echt een bewijslast aan deze of gene zijde. Als de partijen het, zoals in dit hypothetische geval, oneens zijn, gaat de rechter bepalen welk verhaal er, op basis van de door de partijen meegeleverde bewijzen, het meest plausibel klinkt.

  7. Het in boekvorm verschijnen van user-generated-content staat los van wie de eigenaar is. Zelfs als de eigenaar niet veranderd, dient dit vastgelegd te zijn in de voorwaarden. En die kun je niet retro-actief wijzigen.

    Ook is er geen grond om geld te eisen na verkoop van de site. De site is een platform. Dit platform wordt verkocht, niet slechts jouw gedicht. Je publiceerde dat gedicht op het platform, bijvoorbeeld omdat je zelf geen site hebt of wil hosten, of omdat je zo meer aandacht krijgt, of omdat de community daar zo goed is beheerd. Dat is wat je krijgt in ruil voor het publiceren van een gedicht. Je krijgt geen aandeel in het publicatieplatform, net zo min columnisten worden betaald als de Volkskrant van eigenaar verwisseld.

    Hoogstens zou ik zeggen: Stel de nieuwe eigenaar koopt allemaal nare advertenties in en plaatst deze naast je gedicht, dan staat het je vrij om dat gedicht van de site te laten halen. (Eigenlijk altijd wel moet je deze keuze laten, vind ik, hoewel een geplaatst bericht ook nieuwswaarde/archiefwaarde kan hebben.)

    P.S.: Stel ik krijg de kolder in m’n kop, zal Arnoud al mijn geplaatste berichten verwijderen op aanvraag?

    1. Nee, ik zie daar geen reden toe. Je doet willens en wetens mee aan een discussie. Jouw bijdrage staat niet op zichzelf maar is deel van een groepsgesprek. Knippen in een groepsgesprek is tegen de mores bij zo’n discussie, want het maakt de rest minder begrijpelijk. Jouw belang bij weghalen zal het dus normaliter niet halen tegen mijn/ons belang bij het laten staan.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.