Een lezer vroeg me:
Ik ben dichter en schrijf op een groepsblog dat is gegroeid tot een respectabele omvang. Nu kreeg de beheerder een aanbod van een uitgever om de gehele site te verkopen, en zij is daarop ingegaan. Wij krijgen echter geen cent, ondanks dat het werk door ons als gebruikers is geleverd. Zij zegt dat ze eigenaar is van alle gedichten omdat het haar site is. Maar hoe zit dat nu juridisch?
Er is een zeer hardnekkig misverstand dat zegt dat een website eigenaar kan zijn van content die gebruikers plaatsen omdat dat in de algemene voorwaarden, TOS, EULA (of hoe het maar heet) staat. Dat is onjuist. Tenzij je schriftelijk en met handtekening hebt gezegd “u wordt eigenaar” blijf je zelf eigenaar van alle content die je plaatst.
De auteurswet zegt dat de rechten toekomen aan de partij die een werk maakt, in dit geval aan de dichters dus. Door plaatsing op een site geef je de site een licentie, en die kan conform de voorwaarden behoorlijk uitgebreid zijn. Maar eigenaar blijf je, tenzij je dus een handtekening zet dat je afstand van je recht doet.
Dat recht kan zó uitgebreid zijn dat men het mag overdragen, of anderen licenties verlenen (sublicenties). Dat moet er wel expliciet staan, maar het is mogelijk dat op te eisen. Dan ben je dus weliswaar nog steeds eigenaar, maar de website kan anderen toestaan je gedicht te publiceren in een bundel, het op mokken af te drukken en ga zo maar door. Om die reden is het dus verstandig om de voorwaarden te lezen voordat je uitgebreid dingen gaat plaatsen op een site.
Ik zit nog te denken of dit wel redelijk is. De meeste mensen doen niet mee aan een site met de gedachte “dit wordt over een paar jaar keihard juridisch verkocht allemaal”. En dan kom je in een leuk uithoekje van het recht terecht: de beperkende werking van redelijkheid en billijkheid (art. 6:248 BW). Meer specifiek:
Een overeenkomst heeft niet alleen de door partijen overeengekomen rechtsgevolgen, maar ook die welke, naar de aard van de overeenkomst, uit de wet, de gewoonte of de eisen van redelijkheid en billijkheid voortvloeien.
Je zou dan kunnen zeggen, het is de gewoonte op internet dat je je content publiceert op die site en dat men geld verdient met toegangsgeld en/of advertenties. Maar iedereen begint te steigeren als die content ineens in boekvorm verkocht wordt of als de hele site voor $veel verkocht wordt zonder iets aan de auteurs te geven, dus dát is kennelijk in strijd met de gewoonte. Dat doe je niet, dat hoort niet. Of, anders gezegd: dat is onredelijk.
En het leuke is dan, als het inderdaad onredelijk is dat mensen dat doen, dan mág het dus niet. Dan kan het wel in het contract staan, maar dan is die bepaling in strijd met de redelijkheid. Die bepaling moet je minder breed lezen, er is weliswaar een recht bedongen tot commerciële exploitatie maar dat gaat niet verder dan advertenties en premiumabonnementen.
Wat vinden jullie? Is die gewoonte er, of is het doodnormaal dat de website-eigenaar binnenloopt op content van zijn gebruikers en moet je daar maar tijdig op bedacht zijn?
Arnoud