Wanneer mag je pagina’s uit een boek op een forum posten?

Een lezer vroeg me:

Is het wettelijk toegelaten om enkele pagina’s uit een boek te scannen en deze scans vervolgens met vermelding van bron en auteur te delen via digitale fora binnen een discussie of dient men dit over te typen en de auteursrechten vervolgens te melden? In het laatste geval, waar voldoet men dan de rechten?

Hoofdregel uit het auteursrecht is natuurlijk dat het reproduceren en publiceren van een werk niet mag zonder toestemming van de rechthebbende, tenzij het auteursrecht al is verlopen. Voor dat laatste is geduld nodig: dat gebeurt pas 70 jaar na de dood van de maker, of bij een uitgave zonder genoemde auteur 95 jaar na eerste publicatie. Dit geldt bij pagina’s uit boeken net zo goed als bij foto’s, muziek en andere werken.

De belangrijkste uitzondering op het voorgaande zou zijn als je een geldig beroep op het citaatrecht kunt doen. Dan zeg je, ik doe zelf een publicatie en daarvoor is het nodig dat ik deze pagina’s uit het boek presenteer aan mijn lezers. Dat kan ter onderbouwing zijn, of juist omdat je erop wilt gaan schieten, of gewoon omdat je wilt melden wat dit boek erover zegt, zoals bij een aankondiging.

Probleem met citaatrecht is wel dat je niet meer overneemt dan nodig is om je punt te maken, of dan nodig is voor de aankondiging. Bij een boek kan ik me dat moeilijk voorstellen als het gaat om enkele pagina’s. Ik zou zelf eerder denken aan een alinea of twee. Maar het is denkbaar dat juist die pagina’s als geheel gelezen moeten worden om te begrijpen wat de auteur zegt, voordat de kritiek of reactie daarop te volgen is.

Als je gaat zoeken op bepalingen over boeken in de auteurswet dan vind je ook een bepaling die zegt dat je boeken geheel mag kopiëren als ze niet meer in de handel zijn (art. 16b lid 2 Auteurswet). Dat is echter een regel die alléén gaat over reproduceren, dus over het maken van een kopie. Het publiceren van die kopie is echter niet toegestaan onder dat artikel, dus voor het publiceren op een forum heb je er niets aan. (En het komt vaker voor dat je denkt dat er iemand een claim legt voor een boek dat al lang niet meer in de handel is.)

Arnoud

6 reacties

  1. (En het komt vaker voor dat je denkt dat er iemand een claim legt voor een boek dat al lang niet meer in de handel is.)

    Het is niet ondenkbaar dat één of meerdere pagina’s nodig zijn om kritiek op een boek te leveren. Ik zou dat vooral verwachten bij non fictie werken. Bijvoorbeeld een populair wetenschappelijk publicatie waarbij je kritiek wil geven op de omzetting van een wetenschappelijke theorie in populair taalgebruik, of een biografie waar je een gebeurtenis wil bespreken die hierin beschreven staat.

    Bij een werk van fictie zal het ook wel kunnen, maar zie ik het minder snel gebeuren.

  2. Het lijkt me dat als je een bespreking doet van de typografische vormgeving van een boek dat dan een foto van een paar pagina’s wel relevant kan zijn — dan echter hoeft hij weer niet zo scherp te zijn dat alle tekst te lezen is.

  3. Wat ik ook nog een interessante vindt zijn de plekken die (een gedeelte van) het reproduceerrecht hebben afgekocht. Als concreet voorbeeld; ik heb het er met mijn wederhelft, docent Chinees, vaak over wat ze nu wel en niet in een reader voor haar school mag zetten.

    Het reproduceerrecht van dit soort zaken is blijkbaar door de school afgekocht door geld over te maken aan de kopiëermaffia, maar niemand blijkt te weten hoeveel je nu mag reproduceren en publiceren voor gebruik in de les… en of willekeurige plaatjes van internet daar ook bij horen, bijvoorbeeld.

    Volgens mij is op dit moment de vuistregel; 10 pagina’s text, alleen een plaatje als het bij de tekst of het materiaal hoort… maar of dat nu klopt… en bij audio en video…

    ¯\(?)

    1. De auteurs (fotografen) van willekeurige foto’s op het internet zullen vaker niet dan wel aangesloten zijn bij die kopieermaffia (Stichting Reprorecht / Lira / Pictoright / Leenrecht of hun buitenlandse tegenhangers), en daarmee is de wat mij betreft de kopieermaffia niet gerechtig toestemming te geven of vergoedingen daarvoor te innen. Foto’s die op specifieke plaatsen op het internet staan onder een CC-BY licentie hoeft niet voor betaald te worden; gebruik dus bij voorkeur materiaal onder zulke licenties. (dat de auteurswet iets anders zegt over het recht van de kopieermaffia om te innen is mij een gruwel en een vorm van inbreuk op mijn grondrechten, omdat het de uitingsvrijheid beperkt zonder dat daar een maatschappelijke noodzaak voor is als werken al onder ‘copyleft’ beschikbaar zijn. De marktinefficientie die die wetgeving poogt op te lossen bestaat dan immers niet.)

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.