Tag: Citaat

About Citaat

Subscribe Feeds

Wanneer mag je pagina’s uit een boek op een forum posten?

Geplaatst op in Intellectuele rechten, 6 reacties

Een lezer vroeg me:

Is het wettelijk toegelaten om enkele pagina’s uit een boek te scannen en deze scans vervolgens met vermelding van bron en auteur te delen via digitale fora binnen een discussie of dient men dit over te typen en de auteursrechten vervolgens te melden? In het laatste geval, waar voldoet men dan de rechten?

Hoofdregel uit het auteursrecht is natuurlijk dat het reproduceren en publiceren van een werk niet mag zonder toestemming van de rechthebbende, tenzij het auteursrecht al is verlopen. Voor dat laatste is geduld nodig: dat gebeurt pas 70 jaar na de dood van de maker, of bij een uitgave zonder genoemde auteur 95 jaar na eerste publicatie. Dit geldt bij pagina’s uit boeken net zo goed als bij foto’s, muziek en andere werken.

De belangrijkste uitzondering op het voorgaande zou zijn als je een geldig beroep op het citaatrecht kunt doen. Dan zeg je, ik doe zelf een publicatie en daarvoor is het nodig dat ik deze pagina’s uit het boek presenteer aan mijn lezers. Dat kan ter onderbouwing zijn, of juist omdat je erop wilt gaan schieten, of gewoon omdat je wilt melden wat dit boek erover zegt, zoals bij een aankondiging.

Probleem met citaatrecht is wel dat je niet meer overneemt dan nodig is om je punt te maken, of dan nodig is voor de aankondiging. Bij een boek kan ik me dat moeilijk voorstellen als het gaat om enkele pagina’s. Ik zou zelf eerder denken aan een alinea of twee. Maar het is denkbaar dat juist die pagina’s als geheel gelezen moeten worden om te begrijpen wat de auteur zegt, voordat de kritiek of reactie daarop te volgen is.

Als je gaat zoeken op bepalingen over boeken in de auteurswet dan vind je ook een bepaling die zegt dat je boeken geheel mag kopiëren als ze niet meer in de handel zijn (art. 16b lid 2 Auteurswet). Dat is echter een regel die alléén gaat over reproduceren, dus over het maken van een kopie. Het publiceren van die kopie is echter niet toegestaan onder dat artikel, dus voor het publiceren op een forum heb je er niets aan. (En het komt vaker voor dat je denkt dat er iemand een claim legt voor een boek dat al lang niet meer in de handel is.)

Arnoud

Wat mag je nu precies met een screenshot?

Geplaatst op in Intellectuele rechten, 17 reacties

printscreen-screenshotEen lezer vroeg me:

Kun je nog één keer uitleggen wat de regels zijn over het maken en publiceren van screenshots? Is dat nou fair use, citaatrecht of inbreuk?

Een screenshot is juridisch gezien niets meer dan een techniek voor het maken van een reproductie van wat er op je scherm te zien is. Het doet onder de Auteurswet zelden ter zake welke techniek je gebruikt om een beschermd werk te reproduceren. Of je nu op printscreen drukt, een website opslaat als PDF of er naast gaat zitten met een doek en een aquarel schildert van je scherm, het is een reproductie.

Of die reproductie mag, hangt van het doel af. Voor je eigen gebruik (je wilt bijvoorbeeld een serienummer of bestelnummer even opslaan, of je ziet een mooi website-ontwerp dat je op je moodboard wilt plakken) is dit altijd toegestaan, mits je deze maar niet verder verspreidt. Gebruik als bewijs naar derden of bij de rechter (op 3 mei zag ik deze prijs op uw website, ik wil u daar aan houden) is ook altijd toegestaan.

Ga je publiceren, dan zijn er eigenlijk maar twee manieren om dat te rechtvaardigen. Allereerst kun je toestemming vragen van de rechthebbende. Bij bijvoorbeeld Wikipedia is dat makkelijk: al hun pagina’s mag je screenshotten of aquarellen (of gewoon copypasten) en herpubliceren mits je bron + licentie erbij zet. Bij deze blog idem dito. Toestemming vragen kan natuurlijk altijd, maar een website-eigenaar mg altijd weigeren. (Behalve de overheid; overheidswebsites mogen wettelijk altijd worden gekopieerd en gepubliceerd mits in ongewijzigde vorm.)

Zonder toestemming moet je terugvallen op het citaatrecht. Je mag een deel van een werk herpubliceren in het kader van aankondiging, bespreking et cetera daar van. Dat geldt dus ook voor een screenshot. Recenseer je een spel, dan mag er een screenshot of twee, drie bij zodat de lezer een indruk krijgt van de grafische vormgeving en hoe het spel werkt. Dat is dan deel van de bespreking. Heb je een site-overzicht, dan is een (klein) screenshot met link naar de site ook prima als aankondiging-citaat. Bij kritiek op een artikel screenshots van de relevante passage tonen en daaronder je commentaar zou ook legaal zijn. (Ook als het artikel achter een betaalmuur zit.)

Eerlijk gezegd kan ik me weinig situaties voorstellen waarin gebruik van een screenshot niét legaal is. Ja, op een t-shirt drukken en verkopen of screenshots van integrale artikelen achter een betaalmuur maken en herpubliceren, dat soort zaken. Maar waar normale mensen screenshots voor gebruiken, daar zie ik geen problemen mee.

Arnoud

Wanneer is een quote een citaat?

Geplaatst op in Intellectuele rechten, 19 reacties

quote-citaat-aanhalen-aanhalingstekensRegelmatig krijg ik vragen van mensen die korte stukjes tekst willen gebruiken voor allerlei doeleinden. Een mooie uitspraak op een t-shirt, motiverende posters met iemands gezicht en wat die iemand zei, of een site met quotes beginnen. Mag dat, zo’n quote gebruiken? Wanneer valt dat onder het citaatrecht?

Ook het overnemen van een kort stukje tekst kan een inbreuk op auteursrecht overnemen. Volgens het Infopaq-arrest van het Hof van Justitie kunnen elf woorden al auteursrechtelijk beschermd zijn. Het gaat erom of de overgenomen tekst iets creatiefs, iets eigens van de auteur bevat.

Gelukkig is er het citaatrecht dat bepaalt dat je gedeeltes van iemands werk mag overnemen (en bij een kort werk, het gehele werk) mits je aan een aantal eisen voldoet. De bekendste is de bronvermelding (dat is vindplaats én naam auteur), maar dat is niet de enige. Je mag ook niet meer overnemen dan nodig is voor het doel van je citaat. Oftewel, kon dat niet een paar zinnen minder, moet dat nou écht zo veel?

En dat doel, daar gaat het hier om bij een quoteverzameling. De wet (art. 15a Auteurswet) noemt een aantal toegelaten doelen:

in een aankondiging, beoordeling, polemiek of wetenschappelijke verhandeling of voor een uiting met een vergelijkbaar doel

Het is bijvoorbeeld een ‘aankondiging’ om een still uit een film te laten zien om te melden dat die film nu in de bioscoop draait. Een stukje tekst aanhalen om de taalfouten eruit te halen, lijkt me een beoordeling. Bij een polemiek haal je een citaat aan om vervolgens daarop inhoudelijk te reageren. En in de wetenschap haal je andermans werk aan om erop voort te kunnen bouwen. Allemaal duidelijk, en allemaal niets te maken hebbend met een quote op een shirt of mok, of een motiverende poster of een quoteverzameling punt extensie.

De wet noemt nog de “uiting met een vergelijkbaar doel”, dus daar zal het dan in moeten zitten. Het komt er dan op neer of je je gebruik als redelijkerwijs vergelijkbaar kunt presenteren aan de vier genoemde doelen. Het is wellicht een soort van aankondiging-achtig gebruik als je iemand wilt inspireren door Churchill of Gandhi aan te halen, of om een hoofdstuk te openen met een wijze uitspraak.

Een quotesverzameling, die is iets lastiger. De wetenschappelijke verhandeling? Bronnen bundelen en gemakkelijk de belangrijkste inhoud daarvan ontsluiten? “Dit is wat Churchill allemaal zei tijdens de Tweede Wereldoorlog” voelt als niet heel wetenschappelijk. Er zal dus íets van context nodig zijn, waarom zijn nu juist deze uitspraken relevant om als quote gepresenteerd te worden. Zijn ze heel bekend, wil je bewijzen of ontkrachten dat hij ze werkelijk zei? Een quotesite moet dus iets meer hebben dan alleen quotes om legaal te zijn.

Wat is jullie mooiste quote van iemand uit eender welke industrie of tak van wetenschap? Ik blijf fan van “Computer Science is no more about computers than astronomy is about telescopes.” maar die is dus kennelijk niet van Dijkstra.

Arnoud

Wanneer is het overnemen van een foto een citaat?

Geplaatst op in Intellectuele rechten, 31 reacties

marc-van-der-lindenVia Twitter: mag je bij een artikel over een Bekende Nederlander een foto van diezelfde BN’er tonen? Recent publiceerde coach Aad Brinkman een (twitterbio-)foto van royaltywatcher Marc van der Linden op zijn blog nadat diezelfde royaltywatcher de Twitterbiofoto van Brinkman had doorgeplaatst. Van der Linden stuurde daarop een factuur, want hij had de auteursrechten op die foto en gebruiken = betalen. Net zoals ik dus nu een factuur zou mogen verwachten omdat ik diezelfde foto hiernaast toon. Of niet?

Niet dus, want een kleine foto van een persoon overnemen bij een artikel over die persoon is al heel snel een citaat. Een citaat van beeld is immers toegestaan wanneer je dit nodig hebt om je punt te maken of te illustreren. In mijn geval: kijk, beste lezers, het ging om díe foto van Van der Linden die door Brinkman werd overgenomen. Oké, ik moet dan nog even “Foto: Twitterbio Marc van der Linden / copyright Royalty Shop BV” zeggen om het formeel af te tikken, maar dat is een detail.

Van der Linden was het daar niet mee eens: foto overnemen is betalen, wat zullen we nou krijgen. Dat gaf een leuke twitterdiscussie, waarbij en passant dan een paar pareltjes voorbij kwamen qua misverstanden over auteursrecht, zoals deze:

citaatrecht kan alleen bij nieuwsfoto’s. Maar ook dan zal een redelijke vergoeding betaald moeten worden.

Dit is volstrekt onjuist. Je mag elke foto citeren die je vindt, mits je aan de inhoudelijke eisen van citaatrecht voldoet (niet meer dan nodig, functioneel relevant, bronvermelding). En je hoeft geen cent te betalen als je iets citeert. De wet zegt namelijk dat citeren een uitzondering op het auteursrecht is, en bij uitzonderingen hoeft niet te worden betaald (tenzij dat erbij staat, zoals bij de thuiskopie).

Dat misverstand “je moet toch nog betalen” hoor ik vaker. Ik heb geen idéé waar het vandaan komt, afgezien van een soort van verbijstering dat ze soms zomaar je werk mogen jatten. Dan denk ik dat mensen dat rechtpraten met “ja óvernemen mag wel maar dat wil niet zeggen dat het dan gratis is, belachelijk natuurlijk”. Maar het klopt niet.

Of wat te denken van deze, in reactie op mijn tweet dat citaatrecht toch echt een wettelijk recht is:

De rechthebbende heeft dan nog altijd auteursrecht. Citaatrecht zou einde beroepsgroep fotografie betekenen. Er zijn héél veel zaken geweest over gebruik foto en altijd gewonnen door eigenaar

Inderdaad betekent citaatrecht niet het verval van auteursrecht. En ja, er zijn veel zaken geweest waarin een fotograaf het won van de partij die een foto overnam op zijn website. Maar wie een geldig beroep op citaatrecht kan doen, schendt geen auteursrecht. En de beroepsgroep bestaat nog steeds, ondanks arresten als deze waarin een foto bij een topicstarter op een forum werd gebruikt. Of vonnissen als deze waarin een foto werd gebruikt bij een verwijzing naar een interview:

Juist is dat ook dan een beeldcitaat eerst redelijkerwijs geoorloofd is wanneer het inhoudelijk relevant is en slechts een klein onderdeel uitmaakt van het werk. Het betreft dan de gehele publicatie waarin het beeld is opgenomen. Het beeld moet ook een duidelijk functioneel verband hebben met het werk waarin het wordt gebruikt. Dienaangaande kan worden vastgesteld dat sprake is van een voldoende duidelijk verband tussen de foto en de inhoud van het interview.

Meer algemeen geldt al sinds het Damava/Trouw-arrest van de Hoge Raad uit 1992 dat je écht beeld mag citeren (en niet hoeft te betalen) als je aan de inhoudelijke eisen van citaatrecht voldoet. In die zaak werden tekeningen van Damava getoond bij een boekbespreking. Hoewel de tekeningen uit het boek kwamen, werden ze op zich niet besproken in de boekbespreking. Toch was dit toegestaan, omdat de afbeelding samen met de tekst ertoe strekte om aan de lezer een indruk van het betreffende boek te geven.

Wat dan weer niet mag, is je artikel opfleuren met gewoon een leuk fotootje over het onderwerp (een willekeurige molen bij een artikel over molens). Als die foto uitwisselbaar is voor iedere andere foto van een molen, dan is die per definitie niet functioneel relevant en dus geen citaat. De jurisprudentie noemt dat ‘versieren’ van je artikel, en wie dat doet, moet toestemming van de fotograaf hebben voor het ophangen van die versiering.

Arnoud

‘Aggregatiesites mogen foto’s overnemen van de rechter’

Geplaatst op in Intellectuele rechten, 12 reacties

ikhouvanbredaHee, foto’s overnemen, mag dat nou toch? Dit artikel van advocaat Jens van den Brink maakte veel los, vooral bij mensen die recent een claimbrief van een Nederlandse fotograaf hadden gehad op hun blog, forum of nieuwssite. Want de rechter Oost-Nederland (we hebben nieuwe arrondissementen) bepaalde dat de manier waarop Ik hou van Breda werkte, legaal is onder het citaatrecht. En dat vlak nadat het Brandweerforum juist onderuit ging bij de foto’s die zij overnamen.

De website Ik hou van Breda brengt een overzicht van nieuws over Breda en omgeving, en gebruikt daarbij stukjes tekst en verkleinde foto’s van andere sites, zoals Telegraaf.nl en Bndestem.nl. Een fotograaf die zijn foto’s daar terugzag, eiste € 2.550 schadevergoeding, maar bij de rechter werd dit afgewezen: IHVB is legaal onder het citaatrecht.

Nu was er een bronvermelding en waren de foto’s verkleind, beide belangrijke stappen om citaatrecht te mogen claimen. Maar er was geen eigen content toegevoegd, wat in de Brandweerforumzaak een reden was om citaatrecht af te wijzen. Echter, wat zegt nu de Oost-Nederlandse rechter:

Dat van een rechtsgeldig beeldcitaat alleen maar sprake kan zijn indien de foto wordt opgenomen ter verduidelijking of onderbouwing van de eigen mededeling van de citeerder, die in de citerende uiting besloten ligt, vindt geen steun in het recht ([onder verwijzing naar Zoekallehuizen-arrest]).

Waar het om gaat, is dat de foto een inhoudelijk relevante rol speelt en niet alleen maar als versiering dient. En “inhoudelijk relevant” betekent hier “een indruk van de desbetreffende nieuwsberichten te geven”, aldus de rechter. En daarvan is sprake:

De foto’s kunnen beschouwd worden als een beeldende beschrijving en ondersteuning van de inhoud van de desbetreffende nieuws¬berichten en hebben hierdoor een duidelijke functie bij de overgenomen tekst in het nieuwsoverzicht, namelijk het nieuwsbericht extra goed herkenbaar maken voor de lezer en een indruk geven van het achterliggende nieuwsartikel met als doel dat de lezer door op de hyperlink te klikken wordt doorgestuurd naar het originele nieuwsartikel op de achterliggende bronwebsite, alwaar de lezer zich het volledige nieuwsbericht eigen kan maken.

Dit doet denken aan het Maroc-arrest, waarin ook een nieuwsbericht-met-foto legaal werd verklaard onder citaatrecht: de foto versterkte de inhoud van het nieuwsbericht en voegde daarmee iets inhoudelijks toe.

Ook speelde mee dat men de foto’s een week na publicatie verwijderde. Ik vind niet dat dat een eis moet zijn, als een citaat terecht is in het bericht nu dan is het dat automatisch ook in het archief waar dat bericht opgeslagen ligt.

Waarom het Brandweerforum dan niet? Ik denk omdat daar vooral grote foto’s werden overgenomen, en de context minimaal was:

zodanig dat alle aandacht uitgaat naar de foto’s en dat de tekst slechts een verwijzing naar de tijdstip en plaats van de brand behelst.

Het voelt anders wanneer je een berg foto’s publiceert met alleen minimale feitelijke context, of wanneer je een verkleind fotootje uit een nieuwsbericht bij een snippet van dat artikel laat zien. Maar ik kan hier geen keihard criterium voor verzinnen dat de twee duidelijk scheidt. De grootte? Het niet overnemen van contextuele tekst uit de bron? Dat de foto’s zélf nieuws zijn in plaats van illustratie van het nieuws? Dat het doel van IHVB is dat je doorklikt naar de nieuwssite, en van Brandweerforum niet?

Arnoud

Een tweet in de krant, mag dat?

Geplaatst op in Intellectuele rechten, Uitingsvrijheid, 21 reacties

twitterbird.pngLaatst had ik weer een journalist aan de telefoon die zich zorgen maakte dat sommige media “zomaar tweets overnemen” en in de krant plaatsen, of op televisie overnemen. Dat kon toch niet zomaar, er zat toch auteursrecht op tweets? Eh. Kent u dat, vrijheid van nieuwsgaring en citeren uit openbare bronnen?

Natuurlijk, op een tweet kan auteursrecht zitten. 140 tekens is niet veel, maar genoeg om enige creativiteit in kwijt te kunnen. En als je weet dat het Hof van Justitie heeft gezegd dat elf woorden genoeg kan zijn om van een beschermd werk te spreken, en een haiku nóg korter is maar zeker ook beschermd, dan is het goed denkbaar dat een tweet in principe ook beschermd is.

Maar als je auteursrecht zegt, moet je eigenlijk ook altijd citeren zeggen. Want het citaatrecht is gemáákt om stukjes van andermans werk te mogen gebruiken in een eigen werk, zoals een aankondiging of bespreking van dat werk. Of andere eigen uitingen met een vergelijkbaar doel. En “@henk zei op twitter” in een nieuwsbericht lijkt mij een prima eigen vergelijkbaar doel. Dat is dan het brengen van nieuws, het nieuwsfeit is dat @henk dat zei.

Het blijft me verbazen hoe sommige mensen redeneren als het gaat om nieuwe media. Is het nu werkelijk zó gek dat je dingen van twitter mag overnemen? Werd er vroeger ook zo gek gedaan als je iemand op radio of televisie wat hoorde zeggen, en je dat wilde overnemen in je eigen tijdschrift of krant?

Arnoud

Kan een land Google News schatplichtig aan de uitgeefindustrie maken?

Geplaatst op in Intellectuele rechten, Ondernemingsvrijheid, 25 reacties

googlenewsGoogle verzet zich tegen wetsvoorstellen in Duitsland die de vrijheid om content door te plaatsen flink inperken, las ik bij Tweakers. De Duitse regering wil haar uitgeefindustrie steunen door wettelijk vast te leggen dat het soort overnemen dat Google doet, een vergoeding eist. Of die wet het gaat halen wordt betwijfeld, maar kán dit wel?

In Europa is auteursrecht vergaand geharmoniseerd. De basis is een Europese richtlijn uit 2001 die precies bepaalt welke rechten vallen onder het auteursrecht, en ook welke uitzonderingen landen mogen invoeren. Het is niet toegestaan om meer of andere uitzonderingen op het auteursrecht te creëren. Dit is de reden waarom fair use als uitbreiding op het citaatrecht zou moeten worden ingestoken: een aparte uitzondering opvoeren mág eenvoudigweg niet.

Die uitzondering zou er komen door vast te leggen dat het maken van user generated content valt onder een “met aankondigen of bespreken vergelijkbaar doel”, de frase uit het citaatrecht die bepaalt waarom iets geciteerd mag worden. En de Googlenewsbelasting zou hier ook op kunnen aanhaken: je legt eenvoudigweg vast dat het tonen van een overzicht van actueel nieuws nóóit een vergelijkbaar doel is. Daarmee is wat Google doet per definitie inbreuk, en vervolgens tuig je een systeem van collectieve licenties op. Of men bepaalt dat deze vorm van “aankondigen” alleen mag mits daar een vergoeding tegenover staat, dan ontneem je uitgevers het recht van weigeren (net zoals ze gewoon citeren niet mogen weigeren) maar ligt het recht op vergoeding wel vast.

De vraag is alleen of ze daarmee wegkomen. Want hoewel een richtlijn formeel geen wet is, maar slechts een instructie aan de nationale wetgevers om hun wet aan te passen, is het Europese Hof van Justitie stiekem toch heel hard bezig om één geharmoniseerd auteursrecht in te voeren door consequent te bepalen dat zij en zij alleen bepaalt hoe auteursrechtelijke terminologie wordt gedefinieerd. Zo werd in het Infopaq-arrest bepaald wanneer een werk beschermd is, en vervielen vanaf dat moment alle lokale criteria (zoals ons mooie “stempel van de maker”). Meer recent werd in het Premier League-arrest een definitie van “openbaarmaken” en “verveelvoudigen” gegeven, en in Usedsoft-arrest het uitputtingsrecht ook van toepassing verklaard op gedownloade software.

Mocht er zo’n Duitse (of Franse) wet komen, reken maar dat Google dan naar het Europese Hof wil om eens te vragen wat de raadsheren aldaar vinden dat “citeren” is. En goede kans dat die dan bepalen dat citeren technologieneutraal is en dus ook geldt voor zoekmachines die overzichten met snippets geven. Net zoals het ochtendnieuws de koppen uit de krant mag voorlezen.

Iets spannender wordt het wanneer Google besluit haar News-dienst te staken in Duitsland, of nog erger als ze organisaties gaat boycotten die dit recht zouden gaan inroepen. De news-dienst als zodanig sluiten kan denk ik nog wel, maar een nieuwssite weren uit de gewone Google-index vanwege ruzie over de News-index lijkt me niet te kunnen. Dat is misbruik van de economische machtspositie die Google heeft.

Wat denken jullie? Zou Google die stap aandurven?

Arnoud

Telefoongids wil toestemming voor citeren tweets

Geplaatst op in Iusmentis, 9 reacties

dtg-toestemming.pngDe Telefoongids snapt nog niet helemaal hoe het internet werkt, las ik gisteren bij De Jaap. De gids blijkt mensen via twitter te vragen of ze een positieve tweet over een bedrijf mogen copypasten in de review-sectie van hun bedrijvengids. Eh, wat?

De URL in al die tweets verwijst naar deze pagina waar je kunt toestaan dat DTG “al mijn recensie-tweets op haar site gebruikt”. Allemaal? Dus niet alleen deze ene?

Omineus vind ik “en ontvang dit bericht niet meer.” bij die optie, want die ontbreekt bij de optie “Ik ga er niet mee akkoord dat detelefoongids.nl mijn recensie-tweets op haar site gebruikt.” Oftewel je mag nee zeggen maar dan gaan we het elke dag opnieuw vragen? Hm.

Nu vond ik die voorwaarden wel érg kort, ik ben gewend dat er ergens tien pagina’s A4 staat die in kleine lettertjes (liefst lichtgrijs in 6punts Arial) meldt dat alle auteursrechten overgaan naar DTG, dat je het merk DTG niet zonder toestemming mag gebruiken en dat men nooit en te nimmer aansprakelijk is als een telefoongids ontploft.

Ik moest flink zoeken, maar toen vond ik de voorwaarden van de reviewsectie van de Telefoongids. Die lijken me van toepassing, hoewel daar formeel geen sprake van is want als je een bedrijfsvermelding opent dan staat daar “Review dit bedrijf” maar het floepvenster waar je dan geacht wordt te typen, verwijst nergens naar die voorwaarden. Beetje onlogisch dus. (De voorwaarden zelf zijn op zich trouwens best netjes.)

Ik snap werkelijk niet waarom DTG zo moeilijk doet. Het lijkt mij evident dat je een tweet over een bedrijf mag citeren in het kader van aankondiging/bespreking. Dat blijkt immers met zo veel woorden uit de Funda-jurisprudentie. Als Jaap (zonder “De”, de huizensite dus) een stukje advertentie van een makelaar mag overnemen, dan mag DTG een stukje recensie overnemen van een recensent. En omdat het hier gaat om een korte tekst, mag deze integraal worden overgenomen.

Haalt Google de Belgische kranten uit haar index, is het weer niet goed

Geplaatst op in Intellectuele rechten, Ondernemingsvrijheid, 22 reacties

gnews-be.pngDiverse Franstalige kranten uit België zijn niet meer te vinden in de zoekresultaten van Google, meldde Nu.nl. Franstalige kranten als La Capitale (dat het een boycot noemt) zijn uit de complexe index van de zoekmachine verwijderd. Het Belgische Hof van beroep had in mei Google News inbreukmakend geacht, en volgens Google moet men nu zo handelen om aan dwangsommen te ontkomen.

Met dank aan Tweakers vond ik het arrest van begin mei dit jaar. Hoewel wat Google doet, best wel lijkt op citeren, is daarvan geen sprake. Google neemt telkens het “hart” van het artikel over volgens het Hof. Dat lijkt me echter onvermijdelijk bij nieuws: nieuwsberichten zijn eigenlijk altijd zo opgebouwd dat je in de eerste drie zinnen de kern leest, en pas als je dan doorleest krijg je meer achtergrond.

De persexceptie gaat ook niet op, want daarvoor moet het gaan om actueel nieuws dat nú nú nú gebracht moet worden. Google bewaart nieuws 30 dagen, daar is geen haast bij. Bovendien publiceert Google geen eigen nieuws, ze is meer een knipselkrant (wat het Hof onderbouwt met een link in het arrest naar een Frans Wikipedia-artikel ter onderbouwing).

Google herpubliceert volgens het Hof eenvoudigweg het nieuws, en zorgt er daarbij voor dat de bron inkomsten en bezoekers misloopt. Dat is dus in strijd met de driestappentoets (zie ook het Infopaq-arrest van het Europese Hof). Je mag stukjes uit andermans werk gebruiken maar zij mogen er geen boterham minder om eten.

Vanwege deze schendingen van het auteursrecht werd Google verplicht

à retirer des sites Google.be et Google.com, plus particulièrement des liens en cache visibles sur «Google Web» et du service «Google News», tous les articles (…)

Dit was in lijn met de eisen van de kranten, die ook hun pijlen hadden gericht op “tout ses sites (Google News et «cache» Google sous quelque dénomination que ce soit)”.

Het draait dus om “plus particulièrement” oftewel “meer in het bijzonder”. Bedoelt het Hof daarmee “deze specifieke diensten op Google.com/.be” of “alle diensten op Google.com/.be en met name maar niet alleen deze specifieke”? De dwangsom van 25.000 euro per dag dat niet voldaan wordt aan het bevel zou voor een gemiddeld bedrijf reden moeten zijn om de conservatieve interpretatie te kiezen.

Nu is Google geen gemiddeld bedrijf, maar ook voor hen lijkt me 25.000 euro per dag toch aan te gaan tikken. Hoewel men recent in Taiwan toch enige tijd de boetes voor schenden van het retourrecht op apps willens en wetens heeft laten oplopen, maar dat is nu ook gestopt. Het komt natuurlijk wél heel goed uit dat het vonnis hier net een tikje ambigu is.

Arnoud

Is tonen van een screenshot automatisch een citaat?

Geplaatst op in Intellectuele rechten, Uitingsvrijheid, 23 reacties

spits-citaat.pngEen lezer vroeg me:

Ik weet dat op foto’s auteursrecht rust. Je kunt niet zonder meer een afbeelding van een andere website kopiëren en deze in een artikel op je eigen website plakken. Maar het valt me op dat sommige websites een truc hebben bedacht: in plaats van een afbeelding overnemen maken ze een screenshot (printscreen) van de originele site en die tonen ze dan. Om deze regel (vermoedelijk) te omzeilen merk ik dat sommige websites hier een handigheidje voor hebben bedacht: als afbeelding in hun artikel, plaatsen ze een printscreen van de website waar de daadwerkelijk gewenste afbeelding gedeeltelijk op staat.

Een recent voorbeeld is dit Spitsnieuws artikel over Paris Hilton. De afbeelding behorend bij het artikel is een printscreen van de website The Sun waar het artikel staat, en dus ook de afbeelding. Is het zo automatisch een citaat en dus legaal?

Of het overnemen van een afbeelding is toegestaan, hangt niet af van de wijze van overnemen. Of je nou de afbeelding opslaat en een kopie uploadt, een screenshot van de website plaatst of een foto van je monitor maakt en die uploadt, het is en blijft een kopie van de afbeelding. Het auteursrecht geldt niet per verschijningsvorm maar geldt voor het beeld als zodanig. Zelfs met potlood natekenen van die foto is een verveelvoudiging in de zin van de auteurswet.

Overnemen van beeld (ongeacht dus de manier waarop) mag alleen met toestemming van de fotograaf, of wanneer een wettelijke uitzondering geldt. Een zo’n uitzondering is het beeldcitaatrecht. Deze uitzondering geldt bijvoorbeeld wanneer je foto’s die nieuwswaardig zijn wilt tonen in de context van een artikel over dat nieuws. Deze foto van mevrouw Hilton is nieuws, dus je moet wel deze foto laten zien om het nieuws te kunnen bespreken. Zolang je een bronvermelding hanteert, zou dat legaal moeten zijn.

Ook kan een site als Spitsnieuws zich mogelijk beroepen op de persexceptie als het gaat om actueel nieuws dat ze moeten overnemen.

Waarom Spitsnieuws werkt met screenshots in plaats van gewoon een gecopypastede foto, weet ik niet. Misschien is het gemakzucht, misschien vinden ze dat een mooie manier van bronvermelding of misschien hopen ze zo de plaatjeszoekmachine van TinEye en collega’s te frustreren. Maar je bent niet automatisch legaal als je een screenshot plaatst.

Arnoud