Ombudsman over probleem etnisch profileren: draai bewijslast om

De ombudsman heeft onderzocht hoe de overheid moet omgaan met klachten over etnisch profileren, las ik bij deze onafhankelijke instantie. De meest opmerkelijke uitkomst, volgens RTL, is het idee van de bewijslast omdraaien bij etnisch profileren. De burger mag verwachten, aldus het rapport, dat de overheid kan uitleggen op basis waarvan hij geselecteerd is en in hoeverre etniciteit daarbij een rol heeft gespeeld. Hiermee wordt voorkomen dat de burger zelf moet aantonen dat een uitkomst op basis van verboden etnisch profileren is gerealiseerd, iets wat gezien de black box van overheidsbesluiten vaak onmogelijk is. Sommigen zouden zeggen dat de AVG dit al eist.

Etnisch profileren is het gebruik van criteria als ras, huidskleur, nationaliteit, taal, geloof of afkomst bij opsporing of rechtshandhaving terwijl dat niet objectief te rechtvaardigen is, zo valt te lezen in het rapport “Gekleurd beeld” dat eerder deze week verscheen. Daarbij doet het er niet toe of dit de bedoeling was (zoals bij de toeslagenaffaire) of dat het een onbewuste bijkomstigheid is van bijvoorbeeld data-gedreven opsporing – dat de data een bepaalde wijk aanwijst, omdat de postcodes sterk correleren met een etnische verdeling. Waar het om gaat, is dat we als samenleving niet op basis van deze criteria willen handelen, ook al lijken ze goede voorspellers van het te bestrijden gedrag.

De reden is natuurlijk simpel: deze criteria zijn geen voorspellers.

Desondanks blijft het idee hardnekkig, met name nu we steeds vaker met data-analyses werken die dan objectief zouden zijn. Want ja, als uit de data blijkt dat criminelen vaker uit regio X komen, dan is dat een feit toch? Dan mag je daar best op sturen, toch? Nou ja, nee: je handelt dan omgekeerd, uit die data volgt niet dat mensen met afkomst uit regio X significant vaker crimineel zijn. Om eens wat te noemen. En zelfs als de correlatie beide kanten op klopt, dan nog heb je waarschijnlijk een onderliggende factor over het hoofd gezien. Net zoals ze in Maine al jaren het aantal echtscheidingen terugdringen door margarineconsumptie te bestrijden. De cijfers zijn overtuigend, immers.

Daar komt natuurlijk bij dat de AVG het gebruik van deze bijzondere persoonsgegevens eenvoudig verbiedt, tenzij met heel goede reden die wettelijk is vastgelegd (en met waarborgen). Nou, dat kun je vergeten.

En dan komen we bij het punt van de bewijslast. Inderdaad moet je normaal als burger aantonen dat je onrecht is aangedaan, en dat is lastig bij zoiets groots als een onderzoek naar uitkeringsfraude (want een fraudepercentage van 0,2% van de uitkeringen is natuurlijk een hele goede reden voor strikte handhaving, dit in tegenstelling tot zeg btw fraude die qua Europese omvang gelijk is aan het totaal van de uitkeringen in Nederland). Maar de AVG draait de bewijslast zelf al om, het voor mij cruciale artikel 5 lid 2:

2. De verwerkingsverantwoordelijke is verantwoordelijk voor de naleving van lid 1 en kan deze aantonen (“verantwoordingsplicht”).
Dit betekent dus dat je te allen tijde in staat moet zijn om uit te leggen hoe je tot bijvoorbeeld je keuze voor nader onderzoek bent gekomen. En dan mag het niet blijven bij mooie woorden over zorgvuldig gekozen datasets of historisch gevalideerde gegevens maar moet er echt een stappenplan bij, hoe kwam de conclusie tot stand en welke gegevens zijn daar precies bij gebruikt. Een simpele is “een willekeur-generator zegt bij 10% van de mensen ‘Nader controleren’ en dat was u”. Maar wat ook kan, is zeggen “we hebben alle uitkomsten gecorreleerd met etnische afkomst en zagen geen uitschieters”, daarmee toon je ook aan dat daar niet naar wordt gekeken.

Wat de meeste mensen willen, is gehoord worden en excuses krijgen als het misgegaan bleek:

De wijkagent kan als wit persoon nooit weten hoe het is. Maar hij kan wel zeggen: wat vervelend en naar dat dit u is overkomen. Dat hij mij het gevoel geeft: ik hoor u en zie u. Ik kan het niet oplossen, maar wel uw verhaal serieus nemen.
Helaas blijkt nou juist dát het moeilijkste om voor elkaar te krijgen. Maar misschien als we beginnen met die data-analyse en omgekeerde bewijslast, dat we dan de goede richting op geduwd worden.

Arnoud

81 reacties

  1. Hoewel je natuurlijk gelijk hebt dat correlatie geen causatie is; is correlatie wel symmetrisch: Als het zo is dat criminelen vaker uit regio X komen, moet het zo zijn, dat mensen uit regio X vaker crimineel zijn. Wiskundig gezien is correlatie gelijk aan de covariantie van twee variabelen, gedeeld door het product van de standaard deviaties van beide variabelen, en als je dan deze twee variabelen verwisselt verandert de uitkomst niet.

    Neemt niet weg dat dit natuurlijk geen reden is om deze mensen meteen als crimineel te behandelen.

    1. Als het zo is dat criminelen vaker uit regio X komen, moet het zo zijn, dat mensen uit regio X vaker crimineel zijn.

      Nee.

      Stel we hebben twee woonplaatsen, A en B. Van de aangehouden en veroordeelde criminelen blijken er 200 uit A te komen en 35 uit B. Zijn inwoners van A dan vaker crimineel? Wat als A nu Amsterdam is, met meer dan 800.000 inwoners, en B Bussum met nog geen 35.000? Dan blijkt dus 1 op de 1000 inwoners van Bussum crimineel, tegenover slechts 1 op de 4000 inwoners van Amsterdam.

  2. Als het zo is dat criminelen vaker uit regio X komen, moet het zo zijn, dat mensen uit regio X vaker crimineel zijn.

    Eh, nee. Triviaal tegenvoorbeeld: we hebben alleen criminelen opgepakt bij de aanvoerweg vanuit regio X, maar geen autochtone criminelen. Onze dataset is nu vertekend doordat we per toeval (of vanuit kwade wrok naar regio X) alleen mensen uit X hebben en niet uit Y.

    En ja, dit is een serieus probleem en het komt veel te vaak voor dat men een oorzaak vermoedt bij een correlatie zonder na te gaan of er vertekening/bias is in de historische data. Als er bijvoorbeeld decennialang gehandhaafd is op bijstandsfraude en met name in zeg Amsterdam Bijlmer, dan zul je veel fraudegevallen aantreffen in die postcodegebieden. Gek genoeg nul fraude in Bloemendaal, dus daar hoeven we niet te controleren.

    1. Maar wat nu als er wel een correlatie is? Wat moet je dan als overheid, dat maar gewoon negeren? Het is leuk om te zeggen dat je niet mag discrimineren en dat je valse correlaties moet vermijden, maar dan mis je ook echte correlaties.

      1. Een correlatie met ‘verboden’ bijzondere persoonsgegevens dien je te vermijden als overheid ja. De reden is simpel: alle mensen zijn gelijk, en die bijzondere persoonsgegevens kúnnen dus geen voorspeller zijn van welk gedrag dan ook. Bovendien is het fundamenteel oneerlijk om tegen mensen te zeggen “andere mensen met uw persoonskenmerk X zijn vaak crimineel, daarom behandelen we u als mogelijk crimineel”.

        1. Dat tweede ben ik met je eens : “Bovendien is het fundamenteel oneerlijk om tegen mensen te zeggen “andere mensen met uw persoonskenmerk X zijn vaak crimineel, daarom behandelen we u als mogelijk crimineel”.

          Maar dat eerste… Er zullen echt wel cijfers zijn over het aantal misdrijven in bepaalde wijken. Daar kunnen systematische fouten in zitten, maar slimme data-analysten hebben die er al lang uitgehaald.

          Zo kan ik me goed voorstellen dat het gemakkelijk bewezen kan worden dat het percentage jongeren op straat dat een mes of ander wapen bij zich heeft, in de Bijlmer vele malen hoger ligt dan in Bloemendaal.

          Dus wat moet je dan als politie? Opsporingscapaciteit bewust verspillen door evenveel te fouilleren in Bloemendaal als in de Bijlmer? Dat lijkt me toch ook niet de bedoeling of wel?

          En ja, we zitten natuurlijk met die fundamentele oneerlijkheid, jouw tweede punt. Daar zit een zekere spanning tussen de wens om eerlijkheid en de wens om misdaad te bestrijden. Ik heb niet direct een oplossing daarvoor.

          Maar om nu simpelweg te zeggen: alles wat we weten over concentratiepunten en netwerken van criminaliteit negeren we omdat we niet willen discrimineren, dat gaat ook wel wat te ver.

          1. Ik wil best geloven dat er veel mensen met messen worden gepakt in die ene wijk. Alleen: wat heeft dat te maken met de etnische samenstelling van de bewoners? Wat is écht de oorzaak? Waarom wordt dáár niet op gestuurd? Denk aan armoede en kansarme situaties. Want dan pak je ook de messentrekker met andere etnische afkomst, dat lijkt me beter.

            Ja, dat is de kern. Het is te makkelijk om te stoppen bij etnische afkomst. Je moet doorgraven, wat zit daar achter, wat is de werkelijke verklaring? Dan kom je bij het werkelijke probleem en kun je daar op handhaven. Bovendien heb je dan de fundamentele oneerlijke behandeling eruit gesloopt: je pakt dan niet iemand uit etnische groep X “want 80% van jullie is crimineel” maar je pakt bijvoorbeeld de kinderen van alleenstaande moeders met bijstand die in klassen van 40+ leerlingen zitten met overspannen leraren en waar Piet de sjacheraar opgevoerde scooters aan verkoopt.

            1. Wat een super-reactie! Die moeten we ook steeds geven als er mensen beginnen over quota (voor vrouwen, voor minderheden, zoals ook vandaag weer bij de politie) — het mag er niet toe doen welk geslacht je hebt of welke huidskleur, het moet er om gaan welke ter zake doende kwaliteiten je hebt, en de inzet die je vertoont.

            2. De politie (of andere hulpverleners) kunnen nooit de analyse maken wat de oorzaak is. Er is geen EEN oorzaak, het is een complex van culturele, historische en persoonlijke oorzaken.

              Je kunt moeilijk van de politie verwachten dat zij X jaren wachten tot een comite van belangrijke en deskundige mensen besloten heeft wat DE oorzaak is, alvorens zij acute problemen aanpakken.

              Je verwacht (neem ik aan) wel dat de politie goed in de buurten waarin zij werkzaam is verankerd is en weet wat er speelt. Kortom, dat de politie wie waarschijnlijk een boef is , en wie nog maar een boefje is, en wie geen probleem maakt al heeft hij de schijn tegen.

              En ook dat de politie voelt, weet, wanneer er iets niet pluis is, op basis van kledingstijl, individuele- en groepshouding, specifieke gedragingen, zonder dat de politie expliciet kan aanduiden wat er niet klopt, en al helemaal niet de statistische data heeft om haar gevoel te kunnen verantwoorden en te bewijzen dat er geen ethnische factoren meespelen.

              Dan moet de politie kunnen optreden, zonder verwijt dat ze raciaal profileren.

              En er zit ook iets cultureels in: Als je je als een gangsta kleedt en gedraagt en afwissselend in 5 verschillende telefoons praat moet je niet verbaasd zijn dat de politie daar intrapt, al zie je het zelf gewoon als modekeuze. Je keuzes hoe je kleedt en gedraagt hebben wel wel degelijk invloed op hoe andere je zien. Als je niet gezien wil worden als een gangsta, draag dan ook niet zulke kleren. Als je gezien wilt worden als onschuldige gezinsvader, gedraag je er dan ook naar.

              Ook ik als 50-jarige kale dikke witte man kan er als een zwerver uitzien of als een businessman. Natuurlijk word ik verschillend behandeld door authoriteiten afhankelijk van hoe ik me presenteer, en dat geldt voor iedereen.

              En natuurlijk is iemand op basis van ethniciteit aanhouden hartstikke fout, dat staat als een paal boven water.

              1. Dit zijn allemaal supergoeie punten, en ik weet dat agenten daar ook prima kunnen handhaven. Maar is het je opgevallen dat je nergens etnische afkomst of huidskleur noemde? Waarom zou je dat dan meenemen? Pak gewoon iedereen in die flashy kleding die op straat rondhangt met drie telefoons. Dat is overigens al wat er gebeurt, en het paspoort van die personen of de afkomst van hun grootmoeder wordt echt niet vooraf gecheckt.

                Het is onzin dat je jaren studie nodig hebt. Al die factoren zijn grotendeels allang bekend. Ook wat je moet doen om het te bestrijden. Maar dat is niet zo simpel als “pak alle moslims” of “tsja, Roma zijn nu eenmaal crimineel”. Buitengewoon ergerlijk.

                1. Ja ik noemde nergens ethnische afkomst omdat dat niet mag van jou. Het bezwaar dat ik verwachtte te krijgen was: ‘Ja maar die kledingstijl is populair bij bepaalde ethniciteiten/in bepaalde wijken, zodat je indirect nog steeds discrimineert.’

                  Ook schrijf je ‘ Dat is overigens al wat er gebeurt, en het paspoort van die personen of de afkomst van hun grootmoeder wordt echt niet vooraf gecheckt.’. Als dat al gebeurt, wat is dan het probleem waar er volgens de ombudsman een oplossing voor moet komen?

                2. Ik vraag me uiteindelijk af wát nu precies de discussie is. Als het er om gaat of huidkleur een factor mogen zijn bij de politie, dan lijkt me dat lastig te verdedigen. Dat klinkt immers als puur racisme. Echter uit het artikel:

                  Etnisch profileren is het gebruik van criteria als ras, huidskleur, nationaliteit, taal, geloof of afkomst bij opsporing of rechtshandhaving terwijl dat niet objectief te rechtvaardigen is, zo valt te lezen in het rapport “Gekleurd beeld” dat eerder deze week verscheen.
                  Ik vind taal hier wel een aardige. Als het gaat om de flashy kleding, wordt dit doorgaans ook vergezeld van straattaal. In deze taal zijn er met name voor criminele zaken veel woorden beschikbaar én worden deze veel gebezigd, ook online. Dat geeft toch ook te denken. Nu is dit geen officiële taal, maar puur Nederlands is het ook niet. Zonder bronnen of voorzien van wetenschappelijke voetnoten, toch een aantal punten: – Allochtonen (of welk begrip je wil gebruiken) hebben in veel gevallen dezelfde vooroordelen én erger. Wie de straat subcultuur een beetje volgt herkent dit. – Het voortrekken van allochtonen bij de politie zelf heeft in een aantal gevallen tot ernstige problemen geleid. – De politie vragen om te doen alsof hun neus bloed helpt met name de criminelen/raddraaiers, ten faveure van een politicus die ergens een wit voetje wilde halen.

                  Het belangrijkste lijkt mij uiteindelijk de nuance: die mag niet verdwijnen. We kennen de voorbeelden waar de politie is doorgeschoten, racistische bijnamen, de app groepen e.d. Dat gaat voor iedereen duidelijk een grens over. We kunnen echter ook niet doen alsof dat allemaal totaal uit de lucht gegrepen is.

          2. Omgekeerd zal het aantal belastingontduikers en witte-boorden criminelen in Bloemendaal wel een stuk hoger zijn dan in de Bijlmer, en gaat het waarschijnlijk dan ook om veel grotere bedragen. Moeten we dan ook evenveel schaarse belastingontduikingsspecialisten inzetten in de Bijlmer als in Bloemendaal?

            1. Ik neem aan dat die verdachten in Bloemendaal niet in beeld komen vanwege hun etnische afkomst maar vanwege bijvoorbeeld percentueel heel lage belastingaangiftes?

          3. Dat zegt dan ook helemaal niemand. Het enige argument dat ik steeds noem, is dat die bijzondere persoonskenmerken geen voorspeller kúnnen zijn voor crimineel gedrag. Uit geen enkele wetenschappelijke publicatie blijkt bijvoorbeeld dat bepaalde etnische groepen, huidskleuren, lichamelijke beperkingen of wat dan ook enige ‘aanleg’ tot criminaliteit geven. Dat alleen al zou genoeg moeten zijn om te zeggen “we gaan niet etnisch profileren”.

            Toch vindt iedereen het maar handig en makkelijjk. Wel logisch, want de échte oorzaken aanpakken – zoals structurele achterstelling en armoede – is veel moeilijker en dat scoort niet zo lekker als “we gaan de $groep_X aanpakken want dat zijn vaak criminelen”.

          4. Zo kan ik me goed voorstellen dat het gemakkelijk bewezen kan worden dat het percentage jongeren op straat dat een mes of ander wapen bij zich heeft, in de Bijlmer vele malen hoger ligt dan in Bloemendaal.

            Dit is misschien meteen wel een interessante, want ik denk dat dit tegenvalt… In Bloemendaal lopen sowieso niet zoveel jongeren over straat en ze kunnen daar ook echt niet zomaar jongeren gaan aanhouden om ze te controleren op wapenbezit. Dan kan de verantwoordelijke daarvoor bij de politie een andere baan gaan zoeken. De jongeren die wel worden gecontroleerd zitten waarschijnlijk grotendeels op een school aan de rand van, net buiten, Bloemendaal. Ik heb gewerkt met jongeren van die school en ook met jongeren uit de Bijlmer. Ik gok zo dat het wapenbezit vergelijkbaar is :).

            En dat is dus precies waarom je niks met correlaties kan, zonder achtergrond kennis.

        2. Tja, wat wil je dat ik zeg.

          Als je bij de AIVD werkt en verantwoordelijk bent voor bestrijding van IS terroristen, dan vind ik het toch echt een zinnigere besteding van tijd en middelen als je focus ligt op mensen uit die regio / afkomst uit die regio en die islamiet zijn. Hoe politiek correct het ook zou zijn om dat niet te doen.

          Niet elke correlatie is een schijn correlatie, hoe politiek ongewenst dat misschien soms is. En statistieken kan je niet op individuele gevallen toepassen, maar kan je soms wel gebruiken om beperkte middelen effectiever in te zetten.

          1. Een beetje IS terrorist doet zich dan ook niet voor als moslim, die weten ook dat daar naar gekeken wordt. Ik zou als terrorist een pak aandoen, een keppeltje op en business class vliegen.

            Correlaties zijn prima als basis voor nader onderzoek. Maar je stópt er niet. Dat is wat er steeds misgaat.

            1. Bovendien weet je tegenwoordig ook niet meer wie wie is. Ik bedoel: bij die anti-zwartepietprotesten blijven velen ook roepen dat het alleen mensen met een donkere huidskleur zijn die er op tegen zijn, maar als je dan naar de beelden kijkt, zie je ook genoeg blanke mensen meelopen. Dus het kan ook bij IS-terroristen zo zijn dat er misschien mensen met een hele andere huidskleur tussen zitten.

      2. Er moet gewoon een totaalverbod komen op registratie van dergelijke factoren — wat mij betreft moet de staat net doen alsof ras, etc., niet bestaat. Dan heb je dus ook geen gegevens om mee te kunnen correleren.

        Als de overheid van mij gaat vragen wat mijn etniciteit of ras is, dan zal ik waarschijnlijk iets opgeven als “Klingon” en als daar klachten over komen zal ik heel hard gaan roepen dat ik, als Klingon zwaar achtergesteld wordt.

        1. De overheid vraagt het niet aan jou. Die zegt, een van je grootouders is niet in Nederland (of een land dat we Westers noemen) geboren dus jij bent allochtoon. En dat triggert dan alle protocollen, zoals dat je vanwege een Singaporese grootmoeder uitgenodigd wordt voor Nederlands als tweede taal cursussen en op de universiteit meteen een extra begeleider krijgt omdat allochtonen vaker uitvallen. Hiertegen is geen rechtsmiddel beschikbaar.

          1. De overheid heeft toch een grondslag nodig ? Die staat of in de wet, of ze gebruiken gerechtvaardigd belang. En voor die laatste staat het recht van bezwaar open.

            1. De f-grond (‘noodzakelijk voor de behartiging van de gerechtvaardigde belangen’) kán helemaal niet ingezet worden door overheidsorganen in het kader van de uitvoering van hun publieke taak, voor zover ik weet.

              1. Dat klopt. Het idee is dat een bestuursorgaan in een wettelijke regeling gewoon kan uitwerken wat ze wil doen en hoe de rechten van betrokkenen dan geborgd worden.

                Dat staat echter los van de vraag of er gediscrimineerd wordt. Want zo’n regeling is leuk, het hangt met de uitvoering. En de ombudsman zegt nu, toon in de uitvoering aan dat je niet feitelijk stuurt op ‘verboden’ kenmerken. Dan helpt het natuurlijk niet als je zegt ‘de wet verbiedt ons dat te doen’, want de wet verbiedt altijd al discriminatie.

      3. Ja, want correlatie is geen oorzaak. Als de zon altijd opkomt nadat de haan gekraaid heeft, kan je het niet donker laten blijven door de haan de nek om te draaien.

        1. Correlatie is een hele belangrijke statistiek om oorzaak en gevolg verbanden te vinden. Bij zo’n relatie zal je correlatie vinden. Het is dus belangrijke een reden om te onderzoeken of er een causale relatie is.

          Maar zelfs als er geen directe causale relatie is kan het zijn dat beide reeksen van een derde niet waargenomen/vastgelegde reeks afhankelijk zijn en is het prima mogelijk om de een als voorspeller van de ander te gebruiken ook al is er geen direct causaal verband.

          1. Eens in theorie. Het veronderstelt wel -ik val in herhaling- dat je dataset eerlijk opgebouwd is zodat je echt kunt zeggen dat die variabele iets zinnigs zegt. Dit gebeurt in de praktijk niet. Als je begon met data registreren terwijl je vanwege valse argumenten alleen getinte mensen arresteert, dan zal huidskleur perfect correleren met verdachte zijn, maar toch kun je daar niets mee.

    2. Maar dat is een ander probleem: Niet kloppende data door historisch asymmetrisch handhaven. Op basis van de data die jij noemt (alleen controleren in de Bijlmer), kun je noch concluderen dat mensen die in de Bijlmer wonen meer fraude plegen, noch dat mensen die fraude plegen meer in de Bijlmer wonen. Dit omdat de data gewoon niet kloppen.

      Stel dat er in de Bijlmer en Bloemendaal beide 1000 mensen wonen, en er in de Bijlmer x fraudeurs zijn en in Bloemendaal y. Dan is de uitspraak “Er wonen in de Bijlmer meer fraudeurs dan in Bloemendaal” gelijk aan “x>y”. En de uitspraak “Van de fraudeurs wonen er meer in de Bijlmer dan in Bloemendaal” is ook gelijk aan “x>y”. Dus deze uitspraken zijn logisch equivalent.

      Maar inderdaad ga ik er dan vanuit dat je perfecte kennis hebt; wat natuurlijk nooit zo is.

      1. Omdat je dus nooit perfecte data hebt, zeg ik liever dat je niet te snel af moet gaan op correlaties. Het risico dat men tóch denkt “het is data dus het zal wel kloppen” vind ik onacceptabel gezien de gevolgen voor mensen. Dit is geen iris die moet worden geclassificeerd.

        Daarnaast wordt er vrijwel altijd gewerkt met datasets van fraudeurs, en zelden tot nooit met datasets van bewoners. Dus zonder data over de populatie extrapoleert men dan van “in de dataset van gearresteerde fraudeurs komt x procent uit de Bijlmer” naar “in de Bijlmer is x procent fraudeur”. Dit is op zo veel manieren onjuist dat het niet mooi meer is.

      2. Maar in de Bijlmer wonen 3 à 4 keer zoveel mensen als in Bloemendaal, dus zelfs al zijn mensen uit Bloemendaal dubbel zo crimineel als mensen uit de Bijlmer, dan nog zal je in absolute aantallen meer criminelen uit de Bijlmer vinden, zelfs bij verder volkomen neutrale en eerlijke opsporing.

        1. Voor het gemak had ik even gelijke (en veel te lage) inwoneraantallen genomen; het principe werkt net zo goed voor ongelijke inwoneraantallen. Stel de Bijlmer heeft A inwoners, waarvan x fraudeur, Bloemendaal B, waarvan y fraudeur.

          Er wonen in de Bijlmer relatief meer fraudeurs dan in Bloemendaal betekent x/A> y/B

          Van de fraudeurs wonen er relatief meer in de Bijlmer dan in Bloemendaal betekent: fractie fraudeurs in Bijlmer = x/(x+y) > A/ (A+B) = fractie mensen in Bijlmer.

          De laatste vergelijking omschrijven geeft x(A+B) > A(x+y), dus (Ax aftrekken) Bx > Ay, dus x/A > y/B, weer hetzelfde als eerder.

          @Arnoud: Ik denk dat we het wel met elkaar eens zijn; alleen lees ik de zin “als uit de data blijkt dat criminelen vaker uit regio X komen” denk ik anders dan jij. Ik lees dit als “in de dataset komen (statistisch significant) meer criminelen voor uit regio X, zelfs na correctie voor verstorende factoren als het vaker controleren van mensen uit regio X”. Zonder zo’n correctie geeft de data namelijk geen goede informatie over het aantal criminelen uit regio X. Jij lijkt het simpeler te interpreteren als “in de dataset komen meer criminelen uit regio X voor”.

          Mensen die “Van aantal fraudeurs komt x procent uit de Bijlmer” naar “Van de mensen in de Bijlmer is x procent fraudeur” gaan moeten sowieso niet met dit soort data werken, nog afgezien van het niet kijken naar noodzakelijke correcties in verband met hoe de data vergaart is. P(A|B) != P(B|A) tenslotte.

          1. Je redenering klopt, inderdaad met de aanname dat de dataset perfect is. En daar wringt hem de schoen: dat is niet zo. Men heeft bijvoorbeeld de arrestanten-dataset van bureau Bijlmer gepakt samen met een enquête uit Bloemendaal. Ja, serieus. Of de handhaving in Bloemendaal wordt anders geregistreerd, bijvoorbeeld omdat men daar eerder een onterecht verkregen bedrag terugbetaalt met boete in plaats van een strafrechtelijk traject in te gaan. Het zijn dat soort dingen waardoor ik steeds vaker denk, zullen we gewoon stóppen met “datagedreven handhaving”.

            1. Het kan ook zijn dat het daar scheelt aan handhaving. Hier in mijn stad in het westen des lands bijvoorbeeld zijn er iets van 8 BOA’s. Echt letterlijk minder dan 10. En het aantal agenten is hier ook niet bijster hoog volgens de statistieken, oftewel: onderbezetting. En dat terwijl dit best een grote, maar vooral ook belangrijke stad is.

              Ik bedoel maar te zeggen dat te weinig handhaving dus ook een vertekend beeld kan geven. Misschien is er in Bloemendaal, net als hier, ook te weinig handhaving terwijl dat in de Bijlmer niet zo is. Logisch dat de statistieken van de een dan ook hoger zijn dan die van de ander als er meer handhavers zijn en er dus ook meer gehandhaafd wordt.

          2. Ah, als “vaker”, “vaker dan op basis van de verhoudingen verwacht mag worden” betekent, dan ben ik het daarmee eens. Maar ik zie helaas té vaak “de meeste X zijn Y, dus Y zijn vaker X” voorbijkomen.

  3. Is het onderworpen worden aan een uitgebreidere controle bij een verkeerscontrole iets waar het AVG op van toepassing is? Ik zie hierin geen verwerking van persoonsgegevens voorafgaande aan de beslissing om iemand uitgebreider te controleren. In zo’n situatie heb je dus niks aan de verantwoordingsplicht vanuit de AVG, maar zou je wel wat hebben aan de omgekeerde bewijslast van de ombudsman. Ik verwacht dat dit alleen een gigantische papieren rompslomp gaat worden.

  4. Valt de verwerking door de politie waar het gaat om opsporing niet onder de Wpg in plaats van de AVG ?

    1. Klopt, politiewerk valt buiten de AVG. Bestuursrechtelijk profileren (opsporen van bijstandsfraude is geen strafrecht, geen politiewerk) valt wél in de AVG.

      De Wet politiegegevens kent ook een verbod op profileren, artikel 7a:

      Een besluit dat uitsluitend op geautomatiseerde verwerking is gebaseerd, met inbegrip van profilering, dat voor de betrokkene nadelige rechtsgevolgen heeft of hem in aanmerkelijke mate treft, is verboden, tenzij wordt voorzien in voorafgaande menselijke tussenkomst door of namens de verwerkingsverantwoordelijke en in specifieke voorlichting aan de betrokkene.

      Er is dus wel meer ruimte om hier omheen te werken. Grof gezegd mag een AI dus de politie concrete leads geven, maar een agent moet het uiteindelijk ingrijpen en “besluiten” doen (zoals opleggen boete) en er moet specifieke uitleg bij dat je door een AI in de smiezen bij oom agent bent gekomen.

      Profilering die leidt tot discriminatie van personen op grond van bijzondere persoonsgegevens is verboden, staat in het derde lid. Dus ook met die waarborgen mag het niet zo zijn dat de AI op basis van zeg etnische afkomst aanbevelingen doet en de agent dan selectief gaat beboeten.

  5. De wijkagent kan als wit persoon nooit weten hoe het is.

    Van dit citaat krijg ik dus enorme koppijn. Ik ben behoorlijk “wit”, maar ik weet dondersgoed wat het is om gediscrimineerd and uitgesloten te worden: er zijn veel meer redenen waarom mensen kunnen worden gediscrimineerd, en ook in sommige buitenlanden kunnen witte mensen wel degelijk om hun huidskleur achtergesteld worden, weet ik uit eigen ervaring. Een dergelijke aanname in een excuus aantreffen vind ik dus uitermate ongepast en discriminerend, hij is namelijk niet anders dan “een zwart persoon kan nooit begrijpen dat …” en vul dan zelf maar wat in.

    1. Inderdaad. Kijk alleen al naar die blanke boeren in Afrika: die worden dagelijks gediscrimineerd op basis van hun huidskleur. En 2 jaar geleden in Amsterdam maakte ik ook nog mee dat een donker iemand een blank iemand de huid volschold, onder meer met “witte” en een aantal gerelateerde huidskleurzaken die ik verder maar niet bij naam noem.

      1. Die agent uit het voorbeeld woont niet in Afrika en dat je een keer als witte uitgescholden of gediscrimineerd wordt is compleet onvergelijkbaar met discriminatie die op dagelijkse schaal plaats vindt o.a. bij het vinden van een baan.

        1. Je bedoelt die situaties bij een flink aantal instituten in Nederland waarbij je niet tijdens de sollicitatieprocedure stilzwijgend terzijde wordt geschoven, maar waar vooraf al wordt gezegd dat je als blanke niet eens hoeft te komen? Racisme is geen oplossing. Nooit.

          1. Het tweede lijkt me per definitie gewenster dan het eerste. Daarbij ging het om het argument ‘maar zij doen het ook’ wat echt complete onzin is en sowieso geen rechtvaardiging.

            Ik denk dat positieve discriminatie zeker wel een oplossing kan zijn om fouten uit het verleden versneld recht te trekken maar voorwaarde daarbij is openheid, duidelijke doelstellingen en uiteraard niet doorslaan. Maar ik geef toe dat het een dun lijntje is….

            1. Waar ik eerder ‘racisme’ schreef had ‘discriminatie’ moeten zijn, dat is echt wat anders.

              Er wordt, denk ik, te weinig nagedacht over de vraag of de huidige status quo wel als een fout uit het verleden moet worden gezien. Neem bijvoorbeeld het beperkte aandeel ‘niet-blanke autochtonen’ (of hoe het tegenwoordig dan ook politiek correct genoemd moet worden) bij de politie. Is dat een fout die hersteld moet worden? Of is dit mogelijk ontstaan door minder animo om bij de politie te gaan bij andere bevolkingsgroepen? Doe daar eerst eens een goed onderzoek naar, en richt je dan op de oorzaak. Nu geforceerd een bepaald personeelsbestand afdwingen met ‘positieve discriminatie’ is geen oplossing voor een probleem wat er niet is. Ik vind dat niet eens een dun lijntje, ik vind dat bijzonder kortzichtig van diegenen die dit beleid uitzetten.

        2. De discussie over discriminatie en racisme gaat een gevaarlijke kant op. Het hele idee achter “Identiteitspolitek” gaat steeds meer lijken op de erfzonde: Het lijden van de achtergestelde groep is fundamenteel onvergelijkbaar met het leven van de geprivileerde groep. Geen excuses zijn ooit genoeg, en de schuld van de slavernij en het kolonialisme kan nooit worden afgelost, en waar het Nieuwe Testament nog een Verlosser aanbood, is zelfs die optie hier afwezig. Juist door het op deze manier te benaderen maak je het probleem onoplosbaar. Om groepsdenken en discriminatie op te lossen, moeten we groepsdenken en discriminatie loslaten, en terug naar het individu, en die, waar dat ter zake is, beoordelen op zijn individuele relevante capaciteiten. Als atheist heb ik het concept “erfzonde” als kwalijk verworpen, en als mens ben ik niet verantwoordelijk voor de fouten van mensen met dezelfde tint, en evenmin voor de fouten van mijn voorouders.

          Hiermee ontken ik niet dat discriminatie bestaat, noch dat er groepen zijn die hier meer dan anderen van te lijden hebben, maar kom ik in verzet tegen het idee dat je met eenvoudige labeltjes dat lijden kunt benoemen, laat staan oplossen. Onrecht is individueel, en opzij geschoven worden bij een baan of opleiding omdat je de verkeerde kleur hebt is inderdaad een stuk erger dan een keer je kennelijke huidskleur toegevoegd te krijgen in een scheldpartij — maar of die kleur nu wit of zwart is, dat is om het even — en ik ken ook iemand die zijn droom om bij te politie te gaan zag vervliegen, omdat hij niet de juiste kleur had.

          1. Het lastige is dat je dit alleen kunt zeggen als je lid bent van de gepriviligeerde groep. “Mensen moeten gewoon op het individu behandeld worden” verandert namelijk nul komma niets aan de situatie, inclusief de behandeling op groepsniveau die de niet-geprivilegeerde groep ondervindt. Want vrijwel iedereen zegt (en denkt ook van binnen) dat ze geen onderscheid op groepsniveau maken. Het is gewoon toeval dat je bij die mensen steeds denkt, past niet bij ons bedrijf. Of: opgewonden standje, zal wel iets te verbergen hebben. Et cetera.

            Ik zou graag een oplossing horen hoe je mensen afleert in groepen te denken of op basis van kenmerken die er niet toe doen, zodat we écht met z’n allen aan sturen op individu.

            1. Dit kan iedereen zeggen die zich heeft verdiept in de materie. Volg eens wat juist leden (tegen wil en dank) van minderheden hierover schrijven op een site als VrijLinks.nl.

              De vraag is wie is de gepriviligeerde groep en hoe demarkeer je groepen in de “slachtofferrol” en groepen in de “onderdrukkersrol”. Een bekend probleem is bijvoorbeeld hoe binnen Islamitische kringen omgegaan wordt met homosexualiteit (de onderdrukte minderheid binnen de minderheid, waar velen het dan heel moeilijk vinden leden van die minderheid daar nu op aan te spreken) of zelfs mensen die nominaal wel deel uitmaken van de “geprivileerde” groep, maar om heel veel redenen dat toch niet zijn (witte heteroseksuele mannen op het autisme spectrum, of nog eenvoudiger, gewoon werkzoekend en boven de 50, en die dan vanwege “quotas” of “streefcijfers” nog een extra streepje tegen krijgen). Als je hier dan weer rekening mee moet gaan houden, dan krijg je een wildgroei aan groepjes die allemaal hun eigen grieven hebben. Op een zeker punt is vrijwel iedereen ofwel onderdeel van de “slachtoffers,” ofwel onderdeel van de “onderdrukkers.” Je kunt kwaad niet met kwaad bestrijden…

              Uiteindelijk vergt het oplossen van dit soort groepsdenken een cultuuromslag, en die bestaat uit het verwerpen van het groepsdenken, een bredere en meer inclusieve definitie van “wij”. Die breng je met name teweeg door te laten zien dat het anders kan, dat er ruimte is voor individualiteit, en dat echte diversiteit, gebaseerd op diversiteit in inzichten, ervaring, achtergronden en kennis, echte meerwaarde heeft — en dat je daarmee dat ballenbedrijf met een eenheidsworst van jonge hetero-kerels in strakke pakken links en rechts kunt inhalen.

              1. Kortom, gewoon nog een paar generaties aan blijven modderen en dan komt het misschien wel goed. En als dat toch niet blijkt te werken dan zien we dat dan wel weer. Als je niets veranderd, veranderd er ook niets. Dus soms moet je iets forceren.

          2. Het gaat niet om erfzonden of iets goed maken uit het verleden. Het gaat er om dat je er voor moet zorgen dat de ‘groepen’ weer een juiste afspiegeling krijgen van de samenleving. Als een organisatie al 6 Mohameds in dienst heeft, zal een nieuwe Mohamed niet zo snel alleen op z’n naam afgewezen worden. Althans dat is de hoop en de reden waarom je tijdelijk positieve discriminatie toe zou kunnen passen.

            Dus om af te komen van groepsdenken moet je er voor zorgen dat er meer mensen in die groep horen waarmee je het probleem op z’n minst verkleind. En ja op korte termijn kan dat er voor zorgen dat iemand anders dan ook gediscrimineerd wordt maar alleen bij gelijke geschiktheid

            1. Dit is precies het soort redenatie waar ik mij tegen verzet. Als Henk wordt afgewezen omdat Mohammed vanwege een niet relevant verschil voor mag gaan, dan blijft dat verboden discriminatie van Henk, ongeacht hoeveel andere Mohammeds in een vergelijkbare situatie zijn achtergesteld om andere Henken te bevoordelen. Positieve discriminatie bestaat niet.

              1. Dat is dan even twee jaar pech voor Henk, tegen 200 jaar pech voor Mohamed, zou ik dan zeggen. Dat kan Henk best hebben, toch?

                Meer fundamenteel: wat stel jij voor als manier om Mohamed daar binnen te krijgen terwijl de organisatie wél op een niet-relevant verschil Henk voor laat gaan? En dan geen wetenschappelijke studies of langdurige maatschappelijke veranderingen maar iets waardoor over zeg vijf jaar die organisatie een afspiegeling van de maatschappij is.

                1. Die ‘afspiegeling van de maatschappij’ is een drogreden en mag nooit een doel op zich zijn. Iedereen is het er over eens dat als discriminatie is buitengesloten, dat kwaliteit dan leidend mag zijn bij het aannemen van personeel.

                  NP heeft het ‘over iets forceren’. Voor wat betreft de politie: dat moet je dus precies omgekeerd doen. In plaats van onze multi-culturele medemens maar constant te pleasen en ze te faciliteren om maar zo veel mogelijk in hun eigen cultuur/taal/gewoontes te blijven hangen kan je ook forceren dat je dat dus niet meer doet: dat stel met die jacks waar ‘Politie’ op staat: daar doe je het maar mee, je zorgt maar dat je het snapt, want jij wil immers in Nederland wonen. De politie zorgt gewoon voor kwalitatief goede medewerkers, einde verhaal. Als je verschillen in cultuur en maatschappelijk gedrag blijft faciliteren, dan versterk je die verschillen uiteindelijk en wordt het een puinzooi.

                  En misschien zouden de ‘slachtoffers’ zelf ook eens bewust kunnen worden van hun positie in deze maatschappij. Een maand geleden zat ik in een wachtruimte waar ook jochie rondliep. Moeders maakte een afspraak in redelijk Nederlands bij de balie, maar stond verder alleen maar Marokkaans of Turks tegen het jongetje te kwaken. ‘Bite your tongue’ dacht ik, maar dat jongetje heeft over 15 jaar mogelijk een enorm accent plus lage opleiding vanwege leerproblemen veroorzaakt door een forse taalachterstand. En dan hebben ‘wij’ het natuurlijk weer gedaan als ‘ie z’n draai niet gaat vinden in de maatschappij.

                  Ik kan het niet anders zien dat je maatschappelijk cohesie alleen kan krijgen als de nieuwe culturen naar de bestaande en dominante cultuur toe groeien. Anders hou jet ‘wij’ en ‘zij’ gevoel en blijven alle ‘oplossingen’ die in dit subdraadje zijn geschreven alleen maar een doekje voor het bloeden. Je ziet nogal eens programma’s over Nederlanders die jaren geleden zijn geëmigreerd, en in zo’n beetje alle gevallen snappen zij dat. De eerste generatie kinderen spreekt misschien nog een beetje Nederlands, maar zijn opgevoed in de taal van het nieuwe land. Daar ligt immers hun toekomst weten de ouders, en daar handelen ze naar…

                  1. “Onze multi-culturele medemens maar constant te pleasen”. Wat zeg je nou man. Ik sluit deze discussie want ik word misselijk van je bijdrage.

                2. Het probleem van positieve discriminatie is driezijdig: Ten eerste is het vervelend voor Jantje, die terwijl die aan de eisen voldoet terzijde wordt geschoven. Ten tweede is het omdat de kandidaten uit de ‘positief gediscrimineerde’ groep een kleinere groep zijn dan de gehele groep kandidaten. Het instituut beperkt zich tot 20 Achmeds om de sollicitiatieprocedure mee door te lopen voor 10 banen, in plaats van met 100 Jantje+Achmeds. Zelfs als de Achmeds gemiddeld net zo goed zijn als de Jantjes, zal de ‘slechtste’ Achmed die wordt aangenomen een stuk slechter zijn dan de ‘beste’ Jantje. Iedereen die ‘bovengemiddeld’ is wordt aangenomen, in plaats van de top 10%. Wat als er maar 10 Achmeds een brief stuurden, dan komen alle Achmeds binnen, ook degenen die eigenlijk niet goed genoeg zijn. Een derde issue is, dat de reden dat Achmed voorrang krijgt, niet alleen is, omdat Achmed ten onrechte achtergesteld wordt. Er is objectief ook meer taalachterstand, minder opleidingsniveau en meer sociale problematiek bij achtergestelde groepen. Dat is ook precies waarom het zo nodig is om er iets aan te doen. Maar dat betekend ook, dat Achmed gemiddeld minder kundig en capabel is dan Jantje. Als het instituut positieve discriminatie doet, en de rest van het land niet, blijft het instituut met minder capabele medewerkers achter.

  6. Waar het om gaat, is dat we als samenleving niet op basis van deze criteria willen handelen, ook al lijken ze goede voorspellers van het te bestrijden gedrag.

    Hier draait het inderdaad om. En dit is beide een politieke en een technische insteek. Mijn politieke insteek: Ik wil dat mijn belastinggeld optimaal besteed wordt ter bestrijding van criminaliteit. Mijn technische insteek: Je kan de situatie niet verbeteren door je kop in het zand te steken. Mijn optimale situatie: De politie besteed evenveel aandacht aan elke wijk, er zijn geen probleemwijken meer.

    Stel je zegt: We gaan niet kijken naar postcodes met een bepaald ras, dus geen extra politiewagens naar de Bijlmer, maar oude vrouwtjes helpen oversteken in het Gooi. Dat klinkt eerlijk, maar is het bepaald niet. Door te sterk te focussen op huidskleur, en maar geen racist te zijn, zorg je uiteindelijk voor meer criminaliteit in de Bijlmer en blije oude vrouwtjes in het Gooi.

    Als er in een wijk meer criminaliteit is, dan stuur je daar op aan. Jongeren raken zo minder snel verwikkeld in de criminaliteit en kunnen vroeg worden aangepakt en losgeweekt van bendes of lapzwansen. Dan hertrain je het capaciteitsmodel, en merk je: hey, die probleemwijk gaat voorruit! Er kan meer aandacht aan deze andere wijk worden besteed nu! Uiteindelijk kom je dan bij mijn optimale situatie uit. Door de stellen dat je niet naar een bepaalde wijk mag, want overwegend Surinamers, maak je de huidige situatie slechter (geef meer belastinggeld uit aan nietsnutten en katten uit de boom halen), en maak je de ideale toekomst onmogelijk.

    Natuurlijk houdt de politie (vaak 1 Surinamer in het team) een BMW of Mercedes aan met jonge Turken erin, als ze een budget hebben en niet alle autos (die Fiat panda met die oude vrouw) kunnen controleren. Ik vindt dat de gewenste situatie. Ik vindt dat verre van discriminatie of racisme, en het “etnisch” profileren is hier gewoon common sense. Net zoals je bij belastingfraude kijkt naar de hoge inkomens en postcodes met vakantiehuisjes en boot, en niet naar de Turkse stagaire.

    1. Het is niet “common sense”. Turks zijn zegt niets over crimineel gedrag. Die dikke Mercedes in combinatie met de jeugdige leeftijd wel. Handhaaf dáár dan op, net zoals je op een 19-jarige uit Bloemendaal in een dikke Jaguar gaat handhaven. Dus negeer de factor etnische afkomst, doe onderzoek naar wat wél voorspellend is voor crimineel gedrag en ga daartegen optreden.

      Blijkt dan dat je erg vaak Surinamers aanhoudt in dikke auto’s dan is dat dus toeval, omdat die afkomst correleert met jouw voorspellende factor (zoals weet ik veel, eenoudergezinnen en allemaal klant bij een criminele supermarkt die ze aanzet tot stelen).

      Daarnaast heb je als maatschappij óók een maatschappelijke verantwoordelijkheid om niet bepaalde groepen te selecteren en achter te stellen. Dat is artikel 1 van de Grondwet. Dus als de handhaving 20% omlaag moet omdat je anders naar etnische afkomst gaat kijken, dan doe je dat. Iedereen in Nederland is gelijk, ongeacht etnische afkomst, seksualiteit of wat dan ook.

      1. Die dikke Mercedes in combinatie met de jeugdige leeftijd wel. Handhaaf dáár dan op

        Is dat dan weer niet leeftijdsdiscriminatie? Of is ongelijke behandeling dan toegestaan, omdat er een directe (toegestane) correlatie is met een dikke bak rijden en 19 jaar oud zijn? En natuurlijk niet op afkomst (Ik zal absoluut toegeven dat dat ongewenst is, zonder toe te geven dat “Turks”, “Tiener”, “witte nieuwe Mercedes” niet voorspellend zou zijn, boerenverstand zeg maar, ik hoop geen indicator van een slecht, bevooroordeeld, racistisch mens).

        óók een maatschappelijke verantwoordelijkheid om niet bepaalde groepen te selecteren en achter te stellen.

        Juist. Ik trek dit heel breed: Als de politie capaciteit in de wijk omlaag gaat, en de criminaliteit omhoog, dan hebben we als maatschappij de verantwoordelijkheid om niet bepaalde groepen hier het slachtoffer van te zijn (die oude dame in het gooi merkt niets van een stijging in straatroven in de Bijlmer, maar die stagaire wel). Dus zegt het model: Hey, in deze wijk is nu meer straatcriminaliteit, dus meer patrouille wagens daarheen, absoluut doen. Zelfs al blijkt die wijk overwegend Surinaams, en daarom correleert de postcode ook met huidskleur. Iedereen gelijk behandelen: Als straatroof in het Gooi het hoogste is, daar naar toe, en de blanke huidskleur die correleert met het Gooi gewoon negeren.

      2. In het geval van: 19-jarige Marrokaan in dikke nieuwe Mercedes, denk ik dat niet ik discimineer: ik kijk niet naar de afkomst, ik kijk naar het verband tussen jonge Marokkaanse Nederlanders als drugsrunners in de Mocro Maffia. Het is de Mocro Maffia die discrimineert (ze nemen overwegend Marokkanen aan uit bepaalde families). Common sense is gerelateerd aan de criminaliteit, niet aan de afkomst. De diamanten maffia is ook aan huidskleur of afkomst te relateren. Oom agent verantwoordelijk maken voor de gelijke behandeling in het crimineel circuit?

        1. Waarom spreek je van “Marokkaan” als je vervolgens meteen zegt dat etnische afkomst er niet toe doet? Die doet er wel toe want je stapt meteen door naar een criminele bende die kennelijk etnisch selecteert en rechtvaardigt daarmee dat álle mensen uit die etnische groep als potentieel lid van die bende zullen zijn. Werkt dat ook zo bij Nederlanders, dat die allemaal lid zijn van de Amsterdamse penoze? Of alleen bij etnische groepen die toch al het sfeertje hebben van crimineel?

          1. Werkt dat ook zo bij [blanke] Nederlanders?

            Ja. Bijvoorbeeld sommige motorclubs hebben alleen blanke Nederlanders of Molukkers/Indiers. Afkomst doet er niet direct toe, maar een Molukker op een motorfiets met een motorclub vestje, dan ga je meer denken aan criminaliteit, dan een vader die kinderen naar school toe brengt.

            Soms heeft afkomst een direct verband met crimineel verdacht gedrag. Natuurlijk niet in isolatie, maar wel in combinatie. Door niet in isolatie te kijken, maak je niet iedereen potentieel lid van een bende, maar kijk je naar het totaalplaatje (waar afkomst, leeftijd, religie, etc. een onderdeel van is).

            Dus als de handhaving 20% omlaag moet omdat je anders naar etnische afkomst gaat kijken, dan doe je dat.

            Driewerf nee. Vrijwel alle voorspellende variabelen zijn gecorreleerd aan ras/afkomst. Als ik de leeftijd weet, het tijdstip, de auto, en het aantal passagiers, dan kan ik voorspellen — beter dan toevallig gokken — wat de afkomst is.

            Blijkt dan dat je erg vaak Surinamers aanhoudt in dikke auto’s dan is dat dus toeval, omdat die afkomst correleert met jouw voorspellende factor

            Dat is dan juist geen toeval, maar een gevolg. Als je extra wagens naar de Bijlmer stuurt, zul je ook meer straatrovende Surinamers aanhouden. Dit is geen toeval. De Bijlmer correleert enorm met huidskleur, en straatroven in een wjik worden vaak door dezelfde bende gepleegd. Die bende zal overwegend Surinaams zijn.

            Dus ja, 1 op de 5 straatroven worden dan niet opgelost, opdat we niet (al dan niet via correlatie) naar etnische afkomst kijken. Ik vindt dat onacceptabel. Het is mij niet duidelijk aangetoond hoe schadelijk het aanhouden van een onschuldige is, om dat af te wegen tegen 20% extra slachtoffers van straatroof (ook toevallig niet vaak Surinamers). De politie heeft een monopolie op geweld, dus die moeten we kunnen vertrouwen op het correct toepassen van de afkomst voorspeller. Dat de dame in het Gooi heel haar leven belasting betaald voor extra politie wagens die ze zelf niet zal zien, die ongelijkheid, is dan maar zo.

            1. Je gaat te kort door etnische afkomst als factor te beschouwen. Dat is niet de voorspeller, dat is een toevallige correlatie. Of wou jij zeggen dat het in het DNA van Molukkers zit dat ze straatrovers worden? Dat is toch idioot om te overwegen?

              Natuurlijk zul je in bepaalde wijken meer correlatie met huidskleur of afkomst zien. Dat komt omdat die daar oververtegenwoordigd is, en dus bij alles naar boven komt. De groenteboer is ook Surinamer. Maar dat heeft niets te maken met zijn commerciële kwaliteiten, net zo min als dat de criminele kwaliteiten van die bende iets te maken heeft met afkomst. Ja, je kunt het in je model stoppen en dan komt het eruit, maar dat wil niet zeggen dat het de werkelijkheid verklaart.

              Het grote probleem is dat je andere factoren gaat negeren. Want sturen op afkomst in die wijk zal je veel positieven geven, wat je model bevestigt. En uiteindelijk heb je alleen nog maar etniciteit als factor, en pak je alle criminale Surinamers. Mooi, maar ondertussen heb je de Hollandse penoze en de Italiaanse mafiosi laten lopen. Dit nog los van alle verspilde energie in de vals positieven, al die eerlijke Surinamers die toevallig in de buurt waren maar toch aangehouden worden “want een hollende kleurling, dat is verdacht” dat kost ook politiecapaciteit.

              1. Natuurlijk ligt het nog iets gecompliceerder: juist door discriminatie zie dat een dergelijke correlatie ontstaat. Gastarbeiders konden in de jaren 60 en 70 niet in de gewone woonwijken een huis kopen or huren (want ze waren hier toch maar tijdelijk), dus moesten ze van lieverlee maar een halve bouwval kopen in achterstandsbuurten als Lombok in Utrecht (want veel geld hadden ze ook niet); daar groeien hun kinderen dan bijelkaar in mindere omstandigheden op, wat integratie in de bredere samenleving zeker niet ten goede komt, en omdat die tweede generatie ook nog een stuk moeilijker aan een baan komt, is er een groep die in de misdaad beland. Het vooroordeel word zo een self-fulfilling prophecy. Ondertussen zijn we bij een derde generatie die soms al helemaal geen trek meer heeft om integraal onderdeel te willen worden van een bredere Nederlandse maatschappij, omdat die zogenaamde tolerantie ver te zoeken is. Dit is wel een soort van vicieuze cirkel die we moeten doorbreken.

              2. Of wou jij zeggen dat het in het DNA van Molukkers zit dat ze straatrovers worden? Dat is toch idioot om te overwegen?

                Dit is inderdaad idioot. Zullen we daar dus nu vanaf stappen? Ik wil dat niet zeggen.

                Wat ik zeg is dat afkomst een rol kan spelen. Dat dit, tezamen met andere factoren, een totaalplaatje oplevert. Dat afkomst wel degelijk een voorspellende factor bij crimineel verdacht gedrag en opsporing in een bepaalde context (De 16-jarige Surinamer in de Bijlmer heeft meer kans opgenomen te worden in een bende, dan de 51-jarige Surinamer in Epe). Dat je als AIVD’er gaat kijken wie er naar de radicale Salafistische moskee gaat en daar extra onderzoek naar doet, wil niet zeggen dat iedere Salafist tegen de rechtsorde is (maar velen wel). Dat je als wijkagent meer aandacht besteed aan tweede generatie allochtonen in een wijk, wil niet zeggen dat iedere allochtoon vanwege etnische afkomst aanleg heeft voor de criminaliteit (maar velen raken daar extra verwikkeld in de criminaliteit). De opspoorders kijken niet pur sang naar religie of DNA, maar het is daar wel toe te reduceren/isoleren. En dan zit je natuurlijk met een hete aardappel, want niemand wil opkomen voor rassendicriminatie, maar ik denk ook dat niemand zit te wachten op een terroristische aanslag of no-go zone.

                Zelfde met de “systematische discriminatie” bij de politie. Als je aanneemt dat dit werkelijk een groot probleem is, dan zal je extra gevoelig zijn bij meldingen van “etnisch profileren”. Als je daar niet in geloofd “het zal allemaal wel meevallen en liggen aan die dikke goude ketting” dan is al dat “etnisch profileren” aanstellerij, en iedereen die dit aanstipt draagt bij aan verminderde opsporing en dan zullen ze hun gestolen fiets nooit terugzien. Ikzelf geef toe dat dit een probleem is, zonder de AIVD of de goedbedoelende wijkagent een staak in een wiel te willen steken. Ik denk dat het een groot probleem is dat allochtonen aangeven aangehouden te worden vanwege huidskleur. Veel meer racisme als de statistieken en onafhankelijke onderzoeken aangeven. Dus of: De politie is meer racistisch dan de cijfers. Of: niet-blanke Nederlanders denken dat de blanke politie agenten racistisch zijn en daar naar handelen. Dit is niet een probleem wat je oplost door strengere regels aangaande discriminatie. Dit probleem van “slachtofferdenken” zit bij die allochtonen. Ze zullen dat doortrekken, en bij het niet vinden van een baan, of geen promotie, maar een blanke collega wel, beschuldigen van de systematische racistische maatschappij. Dat is ook walgelijk, en moet de kop in gedrukt worden.

                Verder weet ik dat vrijwel alle variablen een proxy zijn voor ethnische afkomst. Correlatie dan toeval noemen is de kop in het zand steken. Zelfs al laat je afkomst compleet uit het model, het model zal via andere variabelen naar afkomst kijken. Ja kan dan wel decorreleren: De postcode correleerd met afkomst, maar welke factoren, ongeacht afkomst, spelen daarbij een rol? Is de opleidingsgraad laag voor mensen uit die postcode? Zijn er te weinig wijkagenten, of buitenschoolse activiteiten? Is er geen buurthuis met gematigde Islamieten? Is er veel bendevorming of onopgeloste straatcriminaliteit?

                Dus: Afkomst is een voorspeller, maar in een context, en in een totaalplaatje. Etnisch profileren puur op afkomst is zeker ongewenst, illegaal, en niet het grote probleem wat er van gemaakt wordt (tuurlijk zal de impressie zijn dat je op huidskleur bent afgerekend, daar mogen we ook wat aan doen met z’n allen, niet in de racisme stuip schieten bij alles wat raakt aan afkomst). En als we willen decorreleren, dan moeten we eventjes puur naar afkomst kijken, en deze losweken van de factoren waar wel wel wat aan kunnen doen (bouwen van een buurthuis met belastinggeld van de oude rijke dame in het Gooi).

              3. Ieder mens heeft recht op een gelijke behandeling, en het recht op transparante uitleg over geautomatiseerde beslissingen met invloed op haar leven. Etnische afkomst heeft geen enkele causale relatie met crimineel gedrag.

                Maar eigenlijk pleit ik er dus voor om rechts-extremistische of radicaal-Islamitische groeperingen ongelijk te behandelen (af te rekenen op huidskleur of religie bij bepalen van opsporingscapaciteit). En de transparante uitleg: “9 op de 10 van de straatroven worden hier gepleegd door een Surinaamse bende en vaak na 12 uur. We kregen net nog een melding van een jongedame die beroofd was op het dichtbij gelegen metro station. U, Surinaams uiterlijk, was aan het hollen om 01:30 ’s nachts, rugzak op, en u droeg donkere kleding met capuchin. Daarom vroegen we u even waar u naartoe op weg was.” stelt grofweg dat ethnische afkomst een rol speelde. En, natuurlijk wreed populistisch met haar “testesteronbommen”, heeft Geert Wilders wetenschappelijk een punt dat mensen met een bepaalde afkomst, over het algemeen een verhoogt testesterongehalte hebben, en dat dit correleert met verhoogt crimineel gedrag; en dat voor criminelen zelf de afkomst wordt genomen als bepalend voor de criminele identiteit, en dat rivaliserende bendes keihard worden afgerekend op afkomst.

                Dit is niet heel consistent. Ik moet hier nog even goed over nadenken. Mogelijk zijn zulke fundamentele rechten waar ik in geloof verenigbaar met mijn “uitzonderingen”. Mogelijk niet, en moet ik 1 van de 2 kiezen en daar dan vol achter staan. Interessante vinding voor mij, bedankt voor deze discussie.

          2. En ik snap dat het niet leuk is voor een jonge rijke rapper, die in een verhoogde humvee met half geblindeerde ramen en zonnenbril op den dijkweg in schubbekutteveen, wordt aangehouden door een agent uit een familie van simpele boeren. Als die rapper dan ook nog zwart is (merk je dat die rapper reeds zwart was in uw gedachten?), dan, ja, heeft die etnische afkomst onderdeel uitgemaakt van het totaalplaatje. Die agent gaat natuurlijk hard af, misschien live op Youtube. Wordt weggezet alsof deze elke neger op een fiets aanhoudt en willekeurig bekeurd. De rapper is Instagram famous wegens ‘etnisch profileren’ en mag overal zijn zegje komen doen over hoe slecht het wel niet gesteld is in Nederland, met haar systematisch racistische agenten (huidskleur daargelaten, want die boerenagent was ook wit in uw gedachten, heh? Raar hoe dat gaat).

  7. Nee, driewerf nee. Het idee dat omgekeerde bewijstlast ook maar te rechtvaardigen is bespottelijk en verwerpelijk.

    Helaas hebben we dit op een aantal punten al geaccepteerd en dan krijg je dit soort idiote voorstellen om het nog verder door te voeren.

    Onschuld tot schuld is bewezen altijd en overal iets anders is onaanvaardbaar.

    1. De Ombudsman heeft het hier over de bewijslast in een klachtenprocedure, niet in een rechtszaak. Ja, ik weet dat er in Nederland gediscrimineerd wordt en dat de Overheid in haar officiële stukken zegt daar niet aan mee te doen. Bij een klacht de Overheid aannemelijk laten maken waarom een bepaalde persoon is uitgekozen voor “willekeurig” onderzoek kan heel verhelderend werken en verborgen vooroordelen zichtbaar maken.

      De Ombudsman merkt in zijn rapport op dat de Koninklijke Marechaussee verder lijkt te zijn in het herkennen van discriminerende vooroordelen en het omgaan met vermoedens van discriminatie bij de burger. Zij heeft ook protocols en trainingen hoe een burger te benaderen om gevoelens van racisme te voorkomen.

      1. Het gaat dus eigenlijk helemaal niet om omgekeerde bewijslast: de politie moet gewoon kunnen aantonen een goede reden te hebben iemand te onderzoeken, en nee, het alleen maar hebben van een bepaalde huidskleur is nooit een goede reden.

    2. Omgekeerde bewijslast is in dit geval nu juist ‘onschuld tot schuld is bewezen’. Het hele idee is dat, wanneer de overheid niet kan bewijzen hoe ze iemand hebben geselecteerd voor onderzoek (of in ieder geval dat dat niet op beschermde kenmerken is), de burger die wordt onderzocht, onschuldig wordt geacht.

  8. Hoewel ik het volledig eens ben met de ombudsman en van mening ben dat Arnoud hier in de discussie bijzonder solide beargumenteerd, ben ik bang dat het etnisch profileren nooit helemaal zal verdwijnen.

    Als je ziet hoeveel last intelligente, hoog opgeleide mensen al hebben met statistiek en logica, dan is het voor “de gewone agent” helemaal lastig. Niet om denigrerend te doen over die agenten, maar het is klaarblijkelijk heel lastig te begrijpen voor grote groepen van de bevolking, dat huidskleur echt (nee echt!) geen reet te maken heeft met criminaliteit.

    Toch worden hard werkende, integere Nederlanders soms wel eens in de twee weken aangehouden door de politie, alleen vanwege hun huidskleur. Ik ben bang dat dat nooit gaat verdwijnen.

    1. ‘Toch worden hard werkende, integere Nederlanders soms wel eens in de twee weken aangehouden door de politie, alleen vanwege hun huidskleur.’

      En als dat zo is, is dat schandalig. Maar is dat alleen op basis van hun huidskleur?

      Of misschien ook omdat ze een bepaalde kledingstijl hebben die toevallig ook bij criminelen populair is?

      Of misschien omdat ze de pech hebben in een wijk te wonen waar om goede redenen veel controles plaatsvinden?

      Of omdat ze schichtig hun gezicht afwenden als ze het politiebusje zien langsrijden? Of juist ‘per ongeluk’ net voor de voeten van de politie op de grond spugen?

      Of omdat hun uiterlijk toevallig redelijk overeenkomt met een persoonsbeschrijving van een overval?

      Of omdat ze net iets te aggressief rijden?

      Of omdat ze in gezelschap zijn van iemand die wel iets op zijn kerfstok heeft?

      Mijn ouders hebben mij altijd geleerd dat als je geen problemen met de politie wilt, dat je beter hun aandracht niet trekt, zelfs al heb je niets gedaan. Dus geen aandachttrekkend gedrag vertonen, niet rondrijden in een rammelbak of zonder licht op je fiets, niet rondhangen in een groepje met mensen die dat wel doen of met bekende criminelen.

      Kortom, bewust vermijden van situaties waarin de politie aandacht voor je zou kunnen hebben.

      (achteraf denk ik wel dat ik daardoor ook wel wat legale fun gemist heb, maar goed).

      Ik vind het echt ongelovelijk dat mensen aangehouden zouden worden vanwege hun huidskleur, of zelfs dat, een paar rotte appels daargelaten, dat zelfs maar een rol zou spelen bij de keuze van de politie om persoon A aan te houden en persoon B niet.

      Letterlijk ongelovelijk, met andere woorden: ik ben niet in staat te geloven dat dat waar zou kunnen zijn.

      1. Er zijn zelfs politieagenten die (in hun vrije tijd) zo eens in de maand staande gehouden worden vanwege hun huidskleur. Ik geloof niet dat zij door kleding of gedrag actief de aandacht van hun collega’s willen trekken.

      2. Helpt het als er onderzoek van Amnesty International is dat laat zien dat dat wél gebeurt, structureel? Of van Control-Alt-Delete vorig jaar met deze quote:

        41 procent van de mannen [AE: Bedoeld wordt jongeren] met een niet-westerse achtergrond in Amsterdam werd in het afgelopen jaar door de politie aangesproken, tegenover 22 procent van de witte mannen. Daarnaast wordt de eerste groep twee keer zo vaak gecontroleerd, blijkt uit onderzoek van Controle Alt Delete.

        En ook eerder in Amsterdam: “Meer dan de helft van de Amsterdammers die het afgelopen jaar in contact kwam met de politie, geeft aan het gevoel te hebben dat afkomst, huidskleur of uiterlijk een rol speelt bij de keuze om hen aan te spreken.”

        1. OK, ik geloof het. Maar vindt dat nog steeds moeilijk.

          Overigens zie ik wel systematische fouten, vooral in dat Control-Alt-Delete onderzoek, en dan met name in het feit dat een voor de hand liggende verklaring is dat allochtone mensen mogelijk vaker op plaatsen komen waar gecontroleerd wordt. Logisch dat ze dan vaker gecontroleerd worden.

          Misschien is dat eerder iets cultureels dan iets kwaadwillends: De politie heeft natuurlijk een soort ‘normgedrag’ dat de stereotiepe brave burger vertoont. Alles wat daarvan afwijkt zijn dingen die de brave burger normaal niet doet. Dat zijn dingen die opvallen, hoewel ze zeker niet strafbaar zijn, maar wel logischerwijs een reden voor politieaandacht.

          Noem eens wat: ’s avond laat in groep op straat rondhangen buiten uitgaansbuurten. Dat mag natuurlijk, maar de nominale, stereoptype, brave jongere heeft de hele avond hard aan zijn studie gezeten en gaat op tijd naar bed om morgen weer monter zijn dagelijkse bezigheden aan te pakken (is wat overdreven natuurlijk), dus die hangt niet laat in groep op straat.

          Dat de politie een aandachtig oogje houdt op mensen die zich anders gedragen dan de norm is natuurlijk logisch. Die trekken als het ware door hun gedrag zelf de aandacht van de politie, of ze dat nu willen of niet, en of de politie dat nu wil of niet. Iets wat afwijkt valt altijd op.

          Misschien ligt de oplossing eerder in culturele gevoeiligheid, dus gevoeliger zijn voor wat normaal, onschuldig gedrag is (zelfs als het dat voor jouw persoonlijke gevoel niet is) en wat niet, dan in ‘racisme’ roepen.

          1. Weet je wat, laten we doen alsof onderzoek iets aantoont in plaats van te zeggen “ja nee misschien is het toch iets anders”. Als de politie Amsterdam zélf deze onderzoeken overneemt en beterschap belooft, dan is er misschien structureel iets mis in plaats van dat cultureel overgevoelige mensen “racisme!!1!” roepen bij dingen die je gewoon niet moet doen. Zoals met korte rokjes over straat, pardon ik bedoel ’s avonds een beetje allochtoon gaan doen in hun woonwijk op straat. Nee sorry, ik weet écht niet hoe ik hierop moet reageren zonder sarcasme. Ik kan er wérkelijk niet bij dat je deze reactie geeft.

            1. Het onderwerp is (geworden): De maatschappelijke wens dat de politie zoveel mogelijk criminaliteit voorkomt vs de individuele rechten van onschuldige mensen om niet onnodig aan politeaandacht blootgesteld te worden.

              Ik vind het volledig acceptabel dat de politie daarbij een soort ’te verwachten gedrag voor normale onschuldige burgers’ definieert, en dat een afwijking daarvan, afhankelijk van tijdstip, werkdruk, hoeveel het precies afwijkt van het normgedrag, etc. reden is voor een controle.

              Als ik in een rammelbak ga rondrijden met een gettoblaster en de ramen open wordt ik ook vroeg of laat aangehouden, al ben ik een dikke witte 50-jarige, en al is dat volledig legaal. Ik vind dat overigens ook volledig normaal.

              Als mijn tienerzoon met 10 vrienden om middernacht op een kinderspeelpleintje rondhangt verwacht ik ook dat de politie bijzondere aandacht voor dat groepje heeft.

              ‘Het is legaal’ is niet gelijk aan ‘de politie mag er geen aandacht voor hebben en een beetje checken’. Of wel?

              En wat heeft dat met korte rokjes te maken? Korte rokjes mogen gewoon. Een minderheid die vindt dat ‘uitdagen’ is is heel wat anders dan een politiedienst die vindt dat iets afwijkt van een te verwachten norm.

              Ten eerste is die politiedienst ‘officieel’, ten tweede hebben ze opleiding gehad, ten derde werken ze aan zelfverbetering om zich beter aan de grondwet te houden, en ten vierde zijn de consequenties (een onterechte controle) beperkter dan in elkaar geslagen/verkracht worden.

              Dat in tegenstelling tot mensen die vrouwen met korte rokjes (en misschien nog meer: mannen met korte rokjes) fysiek willen beschadigen. Die willen niks positiefs, alleen hun beperkte wereldbeeld met geweld opleggen aan anderen.

              Jij kunt er niet bij ik dat ik vorige reaktie gaf? Wel, ik kan er werkelijk niet bij dat je een mogelijk onterechte politiecontrole ook maar in de verste verten vergelijkt met een fysieke aanval door geesteszieke mensen op brave burgers.

              We dwalen af: Ik heb een redelijk vertrouwen in de politie maar ze zijn niet perfect. En ik kan begrijpen dat voor de politie dingen die voor anderen volledig normaal zijn, toch aanleiding geven om iets beter te kijken, dat is nu eenmaal hun taak. En voor de x-de keer: natuurlijk heeft racisme daarin geen plaats.

              Wat doe ik mis dat jou zo irriteert?

              1. Het probleem met je reacties is dat je het probleem (al dan niet bewust) probeert te verkleinen. Het zal wel door hun gedrag, kleding, etc komen. Keer op keer blijkt dat er racisme is in Nederland en keer op keer blijkt dat gedrag, kleding, etc er niets mee te maken heeft maar dat er écht op afkomst/kleur gediscrimineerd wordt.

                Ik ben als witte echt nog nooit random aangehouden door de politie. Natuurlijk is het niet vergelijkbaar met een verkrachting maar ik denk dat je de impact van elke maand aan de kant gezet worden door je huidskleur onderschat.

                Voor een blanke politieagent met blanke kinderen, blanke neefjes en veelal blanke vriendjes van je kinderen, wijken zwarte mensen al sneller van van de ‘norm’. Dat is volledig logisch, zo werkt het menselijk brein nu eenmaal maar dat betekent dus dat er extra hard gewerkt moet worden om dat instinct te onderdrukken.

                1. Ja misschien probeer ik het probleem wel te verkleinen. Ik kan me ook niet herinneren dat ik ooit door de politie gestopt en gecheckt ben, en het moet verschrikkelijk zijn als dat vanwege je huidskleur gebeurt.

                  Ik ben blij dat je het met me eens bent dat ‘de norm’ voor die politieagent door zijn ervaringen gevormd wordt, en dat hij er zelf niet zo veel aan kan doen dat die zo is.

                  De vraag is of je ‘bijzondere aandacht voor afwijkingen van een norm’ wel als racisme, ethnisch profileren, etc moet zien. Ik vind dat nogal zware termen voor iets waar die agent ook niets aan kan doen.

                  1. Dat hij er niets aan kan doen is wat te kort door de bocht. Wat je er aan kan doen is je er continu bewust van zijn dat je die vooroordelen waarschijnlijk hebt en daar dus actief iets mee doen.

  9. Het wordt natuurlijk een heel lastig verhaal om de juiste doelen te stellen. Misschien is een afspiegeling in de maatschappij wel helemaal niet haalbaar voor een specifiek bedrijf. Neem de zorg, dat zit vol met vrouwen en is de man zwaar ondervertegenwoordigd. Nu gaat dat over gender, maar het kan natuurlijk prima zijn dat een bevolkingsgroep niet dezelfde opleidingen volgen of dezelfde relevante ervaringen opdoen. Ook is het nogal locatie afhankelijk. Het is bekend dat in de randstad de meerderheid op dit moment bestaat uit niet-westerse allochtonen. Maar in ‘de provincie’ is dat uiteraard niet het geval. En ook in het voorbeeld van Henk vind ik het moeilijk goed te praten. Als je met quota werkt komt het er in de praktijk op neer dat als Henk meer ervaring heeft, Mohammed met minder ervaring toch de voorkeur krijgt. Of het moet om een dermate triviale positie gaan als vakkenvuller. Misschien nog een interessante: in hoeverre mag ‘goed in het team liggen’ nog meespelen? ‘Passen in de bedrijfscultuur’.

    1. Misschien dwingt het mensen wel meer na te denken over waarom Mohammed toch wél genoeg werkervaring heeft en qua CV toch goed aansluit (of juist complementair is). “Past bij de functie” is immers niet hetzelfde als het cliché van “heeft net als wij bij het corps gezeten” of “keurig mbo 3 en daarnaast een krantenwijk”. Misschien is mbo 1 en vanaf je twaalfde je oom helpen met zijn garagebedrijf ook wel relevant? Of is die verkoopster in een rolstoel weliswaar onhandig gezien de trap bij de personeelsingang maar kan ze wél gemakkelijker in de winkel mensen benaderen?

      Het is te makkelijk om positieve discrminatie af te doen als puur een quota, maakt niet uit zolang de huidskleur maar goed zit. Vaak is dat een reflex om de onderliggende “maar ik wil eigenlijk niet anders dan ik deed” gedachte te rechtvaardigen. En vooral: na die reactie gebeurt er vervolgens niets, want sja het is een hardnekkig probleem he.

Comments are closed.