Het (auteurs-)recht van de beeldbank versus het publiek domein

beeldbank-amsterdam-foto-publiek-domeinIk had het al vaker gezien maar nu een lezer me er ook op wees, ga ik er toch eens wat van zeggen. De lezer had de Beeldbank Stadsarchief Amsterdam gevonden en ontdekt dat daar een auteursrechtvoorbehoud werd gemaakt. Dat terwijl er toch ook evident publiekdomeinfoto’s in dat archief staan (zoals van fotograaf Jacob Olie, overleden in 1905, van het plaatje hiernaast). Wat krijgen we nou?

De auteursrechtvermelding staat niet heel prominent in beeld, ik zie linksonder “© Stadsarchief Amsterdam” en een link naar een colofon. Mijn eerste gedachte is dan ook, dat is gewoon een generiek tekstje dat men in het sjabloon heeft opgenomen. De auteursrechtvermelding slaat dan op de layout van de site en/of dient als een aanduiding van wie de uitgever/rechthebbende van de site is. En je moet dan per foto maar uitzoeken wie er auteursrechten heeft.

Ook apart vond ik deze in het colofon:

Iedere poging de watermerken uit de afbeeldingen te verwijderen is uitdrukkelijk verboden.

Dit lijkt te zijn geïnspireerd door artikel 29b Auteurswet, dat het verwijderen van makersaanduidingen verbiedt. Want het is volgens lid 1 verboden “informatie betreffende het beheer van rechten” te verwijderen, en

Onder «informatie betreffende het beheer van rechten» wordt in dit artikel verstaan alle door de maker of zijn rechtverkrijgenden verstrekte informatie welke verbonden is met een verveelvoudiging van een werk of bij de openbaarmaking van een werk bekend wordt gemaakt, die dient ter identificatie van het werk, dan wel van de maker of zijn rechtverkrijgenden, of informatie betreffende de voorwaarden voor het gebruik van het werk, alsmede de cijfers of codes waarin die informatie is vervat.

Een watermerk met makersaanduiding zou hieronder vallen. Echter, dit verbod geldt dus alleen ten aanzien van nog beschermde foto’s.

Gezien deze FAQ van de Gemeente pretendeert men niet zelf auteursrechten te claimen op deze foto’s. Er wordt hier wel gesproken van toestemming vragen, maar zo te zien gaat het dan meer om een voorwaarde gekoppeld aan de dienst van het uitleveren van een hoge-resolutieversie van de foto’s. Op zich mag dat, hoewel ik het persoonlijk wat onsympathiek vind, zeker als het een beeldbank van een overheidsdienst is. Een publieke dienst moet het publieke domein publiek houden, lijkt me.

Arnoud

Mag je geld vragen voor foto’s in het publiek domein?

grenscontrole-marechaussee-foto-haagedoorn.jpgEen lezer vroeg me:

Vele musea, beeldbanken, archieven, bibliotheken e.d vragen forse vergoedingen om foto’s te mogen gebruiken op bv. een website. Kunnen ze dat op basis van louter de eigendom van een betreffend beeld, voorwerp of document, als er geen auteursrecht op berust? Het zijn immers veelal openbare archieven met hele oude foto’s.

Het auteursrecht op een foto verloopt zeventig jaar na de dood van de maker. Iets preciezer: op 1 januari van het jaar 70 jaar na het sterfjaar. Van een fotograaf die op 3 mei 1934 overleed, zijn de auteursrechten dus per 1 januari 2005 verlopen. Niet 3 of 4 mei 2004 al dus.

Als het auteursrecht is verlopen, mag iedereen de foto’s verveelvoudigen en openbaarmaken oftewel alles doen dat de Auteurswet normaal verbiedt. Alleen: dan moet je wel beschikken over de foto’s. En daar zit hem hier de kneep, want het museum is de enige met een exemplaar.

Op grond van je eigendomsrecht mag je in principe alles eisen dat je wilt. Dit is bijvoorbeeld hoe de KNVB en de voetbalclubs regels kunnen stellen over uitzendrechten van voetbalwedstrijden: wie die niet accepteert, mag het privégrondgebied van de voetbalclubs (het stadion) niet betreden om te filmen. Alleen: digitale data is geen iets dat je in eigendom kunt hebben. Dus kun je, mag je dan wel regels stellen over de digitale data op je website?

In januari stelde onze HR prejudiciële vragen (zeg maar een juridische hulplijn) aan het Europese Hof over precies deze materie, hoewel dan in de context van databankenrecht. Vliegboer Ryanair wilde niet dat haar prijsinformatie door een online prijsvergelijker werd overgenomen, en beriep zich op het databankenrecht, auteursrecht en haar gebruiksvoorwaarden. Die rechten werden vrij snel van tafel geveegd, maar het Hof van Justitie moet nu zeggen of je (gebruiks-)voorwaarden mag stellen aan het gebruik van een databank waar geen databankrecht op rust, enkel omdat het op jouw server draait.

Ik zou het zelf bijzonder storend vinden als ik een publiek-domeinfoto ergens vandaan pluk en dan een sommatie (of factuur) krijg van een museum of beeldbank. Het hele idee van publiek domein is nou juist dat, eh, het hele publiek hierbij mag.

Arnoud