De Nederlandse politie heeft een man van 39 uit Deventer aangehouden op verdenking van grootschalige oplichting met zelfgemaakte cryptovaluta. Dat las ik bij Tweakers. In het jargon heet dit een “pump and dump scheme”: je praat de koers omhoog en daarna verkoop je snel je eigen voorraad, waarna je er met het geld vandoor gaat en iedereen ineens door een koersdaling gedupeerd is. Dat is niet hetzelfde als speculeren, omdat de koers hier kunstmatig opgedreven werd. En dat kan dus ook bij cryptomunten, hoewel die niet onder de Wet financieel toezicht vallen.
De cryptowereld kent ondertussen een heleboel shady figuren, die op allerlei manieren proberen mensen geld afhandig te maken door ze te pushen “nu in te stappen”. De NOS had er een mooi achtergrondartikel over. Nou is dat op zich natuurlijk legaal – handig naïeve mensen bespelen is moreel niet echt netjes maar dat is wat anders. Maar dit soort trucs evolueren snel tot “koop zelf goedkoop, laat anderen instappen en verkoop zodra de koers omhoog gegaan is door hun aankopen”. En dát is wel een juridisch probleem.
In eerste instantie dacht ik, waarom is het de politie en niet de AFM die ingrijpt. Maar bij nader inzien logisch natuurlijk: cryptomunten vallen buiten de Wft omdat ze geen financiële instrumenten in de zin van die wet zijn. En dan valt dus handhaving op grond van art. 5:58 Wft af.
In het persbericht spreekt de politie van oplichting, wat me een tikje verrast omdat er gewoon een specifiek artikel in het Wetboek van Strafrecht is dat hierover gaat, namelijk art. 334:
Hij die, met het oogmerk om zich of een ander wederrechtelijk te bevoordelen, door het verspreiden van een leugenachtig bericht de prijs van koopwaren, fondsen of geldswaardig papier doet stijgen of dalen, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vijfde categorie.Mogelijk dat men twijfelt of een cryptomunt een “koopwaar of fonds” is? In ieder geval is er jurisprudentie dat het verspreiden van half-ware berichten ook “leugenachtig” oplevert – zeggen dat de koers aan het stijgen is door een groot aantal aankopen, waarbij je niet zegt dat jij de persoon bent die die aankopen doet.
Wanneer je het oplichting noemt, kom je volgens art. 326 Strafrecht aan de vraag of je handelt
door het aannemen van een valse naam of van een valse hoedanigheid, hetzij door listige kunstgrepen, hetzij door een samenweefsel van verdichtsels.Ik zou het dan op dat laatste gooien, daarmee wordt namelijk grofweg bedoeld zo veel mooie verzonnen praatjes dat mensen je gaan geloven en doen wat je zegt. De vaste jurisprudentie is dat je laat meewegen:
de vertrouwenwekkende aard, het aantal en de indringendheid van de (geheel of gedeeltelijk) onware mededelingen in hun onderlinge samenhang, de mate waarin de in het algemeen in het maatschappelijk verkeer vereiste omzichtigheid degene tot wie de mededelingen zijn gericht aanleiding had moeten geven de onwaarheid te onderkennen of zich daardoor niet te laten bedriegen en de persoonlijkheid van het slachtoffer.Omdat bitcoins en andere cryptovaluta ‘goederen’ zijn in de zin van het strafrecht (de Runescape-zaak), voldoe je ook aan de eis dat men iemand beweegt tot afgifte van “enig goed”.
De tegenwerping is natuurlijk dat iedereen die met crypto bezig gaat, moet weten dat het gaat om speculatie op zeer snel op en neer bewegende koersen. Het kan bij iedere munt gebeuren dat je net instapt voor een crash, pardon dipje, al dan niet veroorzaakt doordat Elon Musk een emoji twittert. Dat is dan gewoon pech, en dat je adviseur wél net goed in- en uitstapte dat is dan wrang, meer niet.
Het gaat uiteindelijk echter om het oogmerk van de adviseur en om het kunstmatig karakter van de koersstijging. Dat is wat het oneerlijk maakt. De koers van die cryptomunt stijgt niet omdat de markt deze meer waard vindt, maar omdat iemand allemaal mensen voor het lapje houdt waardoor die gaan kopen. Zo’n self fulfilling prophecy is geen marktwerking maar oplichting. En als dat ook nog eens de bedóeling was van de adviseur, dan overtreedt zhij de strafwet.
Dit bewijs zal natuurlijk lastig zijn, als deze verdachte slim is en de mond houdt over motieven. Je houdt dan over dat er afgezien van deze persoon geen kopers waren tot het moment dat de reclame begon, en toen eigenlijk alleen de door deze persoon benaderde mensen aan het kopen sloegen, waarna de verdachte als eerste én grootschalig de cryptomunt verkocht. Ik kan dat niet anders zien dan lekker de winst pakken die je zelf gecreëerd hebt met je mooie praatjes, en dat is dus een vorm van oplichting.
Arnoud
Intrigerende ontwikkeling