De legaliteit van dashcams

dashcam-ruslandHet zal wel met die meteoriet in Rusland te maken hebben die massaal met dashcams is gefilmd, maar ik werd gisteren door drie journalisten gebeld over de vraag of dashcams in Nederland legaal zijn. Je mag toch immers niet zomaar filmen aan de openbare weg? Op mijn vraag waarom hun cameraploegen dat dan wél mogen, krijg ik nooit echt een eenduidig antwoord, maar dat terzijde. Want ja, ja mag wel degelijk zomaar filmen aan de openbare weg.

Filmen aan de openbare weg is deel van de vrije nieuwsgaring, en die geldt voor burgers met een consumentencameraatje net zo hard als voor RTL Nieuws met een twintig man sterke cameraploeg. En ja, ook als er mensen in beeld gebracht worden en ook als die zeggen dat ze dat niet willen. Bij publicatie krijg je mogelijk wél te maken met privacywetgeving.

Er is aparte wetgeving tegen aangebrachte camera’s. Kort gezegd moet bij een camera die de openbare ruimte filmt, duidelijk zijn gewaarschuwd. Vandaar al die bordjes met “Let op cameratoezicht”. Maar die regel geldt alleen voor “aangebrachte” camera’s. Of een dashcam telt als “aangebracht”, kun je je afvragen. Een camera op de vensterbank neerzetten is namelijk “aangebracht”, ook al zit ie niet nagelvast.

Afgaande op wat er bij invoering van de wet is gezegd denk ik dat een dashcam niet hieronder valt. De bedoeling was om structureel cameratoezicht aan te pakken, oftewel camera’s die men ergens ophangt of neerzet en die de hele dag die ene plek filmen. Een camera in de hand was het voorbeeld van “niet aangebracht”. Een camera op je hoofd of op je dashboard lijkt me zó vergelijkbaar daarmee.

Bij publicatie van het filmpje loop je mogelijk tegen portretrechten aan. Wie herkenbaar in beeld is, kan immers met een beroep op zijn privacy of een ander redelijk belang bezwaar maken tegen publicatie. (Niet tegen het maken zelf, alleen tegen publicatie.) Je kunt dat oplossen door mensen uit te blurren of door een betoog waarom het herkenbaar zijn belangrijker is dan de privacy. Enkel “hij beging een verkeersovertreding” is daarbij niet genoeg, dus zo’n betoog zal zelden slagen maar je kunt het proberen. Als Koos Spee je afsnijdt, kom je er wel mee weg denk ik.

Een filmpje van een auto zonder herkenbare bestuurder valt niet onder het portretrecht, want een auto is geen portret. (Ja Wim, wel als je een foto van jezelf groot op de achterruit plakt maar dan krijg je weer discussie over het zichtveld vanuit de auto.) Wél kan bij zo’n filmpje het nummerbord herkenbaar in beeld zijn, en een nummerbord is een persoonsgegeven. Daarmee kan het filmpje onderworpen zijn aan de Wet bescherming persoonsgegevens. Ja, ook als er verder geen naam bij staat en ook als er geen doorzoekbaar bestand van gemaakt is.

Onder de Wbp kun je publicatie van een nummerbord alleen rechtvaardigen met een beroep op de “dringende noodzaak”. Oftewel, sorry ik moet wel want dit tonen is belangrijker dan jouw privacy. En dat is ongeveer dezelfde discussie als bij het portretrecht, ik denk niet dat je daar snel het wint van de privacy. Tenzij je zegt, een nummerbord is een stuk anoniemer dan een portret dus de inbreuk is kleiner én de verkeersovertreding heeft een redelijke nieuwswaarde.

Beelden van dashcams zijn overigens bruikbaar als bewijs. Je mag er dus mee naar de politie om aangifte te doen. De discussie zal vooral gaan over de vraag of het wel compleet de situatie toont. Als jij eerst iemand snijdt en dan filmt hoe hij je terugpakt, zou ik het niet terecht vinden om dan uitsluitend hem te beboeten voor de overtreding. Daar zullen veel zaken op stuk gaan denk ik: hoe weten we dat dit de compléte beelden zijn?

En oh nu moet ik denken aan een oud ideetje van me: laat TNO manipulatieproof dashcams maken die gecertificeerd zijn met tijdcode en interne opslag. Lever ze in als het geheugen vol is, en voor elke verkeersovertreding die bewezen kan worden met de beelden krijgt de eigenaar 50% van de boete. Dan is het volgens mij binnen 48 uur afgelopen met verkeersovertredingen.

Arnoud