Wikipedia mag in Zweden geen collectie foto’s van openbare kunstwerken aanbiede wegens strijd met de lokale auteurswet, las ik bij Nu.nl. Het Zweedse Hooggerechtshof heeft dat bepaald. Hoewel ook in Zweden panoramavrijheid geldt, stelt het Hof een grens: als je te veel panoramafoto’s publiceert, dan schendt dat toch te zeer de belangen van het auteursrecht. Want tsja, je zult eens geld verdienen met een auteursrechtelijke uitzondering.
Op standbeelden en andere kunstwerken rust auteursrecht. Het maken van een kopie, inclusief foto’s, daarvan is dus in principe niet toegestaan. Dat pakt alleen wel érg onbillijk uit wanneer die kunst op de openbare weg staat, want dan mag je dus niet in de openbare ruimte dingen vastleggen. Vandaar het concept panoramavrijheid: het mogen vastleggen van de openbare ruimte ondanks het auteursrecht.
In Nederland (en ook in Zweden) staat het dan ook in de wet (artikel 18 Auteurswet):
Als inbreuk op het auteursrecht op een [kunstwerk] dat is gemaakt om permanent in openbare plaatsen te worden geplaatst, wordt niet beschouwd de verveelvoudiging of openbaarmaking van afbeeldingen van het werk zoals het zich aldaar bevindt.
Het kunstwerk moet zijn gemaakt om permanent in openbare plaatsen te worden geplaatst. Openbare plaatsen zijn bijvoorbeeld plaatsen langs de openbare weg, maar ook stationshallen of winkelcentra. En het moet gaan om visuele kunst, zoals standbeelden, schilderijen, tekeningen, graffiti, toegepaste kunst (design-meubilair), huizen en andere gebouwen.
Wikipedia mag dus op grond van dit artikel bij een lemma over een standbeeld in de openbare ruimte een foto daarvan plaatsen, ook al rust er auteursrecht op dat standbeeld. (Heel misschien zouden ze anders nog wegkomen met een beroep op citaatrecht, maar dat terzijde). Maar als je dan gaat tellen, dan zou je op zeker moment bij élk lemma over een standbeeld een foto daarvan zien. En van een specifieke kunstenaar dus ook al zijn werk op de gratisbeeldsite.
Dat vond men bij invoering van de panoramavrijheid wat al te gortig, vandaar de laatste zin van dat artikel:
Waar het betreft het overnemen in een compilatiewerk, mag van dezelfde maker niet meer worden overgenomen dan enkele van zijn werken.
Een compilatieboek met al het werk van één kunstenaar vereist dus nog steeds toestemming, zelfs al staan al zijn kunstwerken aan de openbare weg. Ja, ik weet het. Maar dit zou dus ook kunnen gelden voor Wikipedia, als je haar Wikimedia-bronbestandensite een “compilatiewerk” noemt.
Het Zweedse Hof lijkt het nog een stapje bonter te maken (afgaande op de Guardian):
“Such a database can be assumed to have a commercial value that is not insignificant. The court finds that the artists are entitled to that value,” it wrote in a statement.
Dit is zeg maar de omgekeerde manier van inbreuk aantonen: je verdient er geld mee, dus zal je links of rechts inbreuk aan het maken zijn. Want uitzonderingen op het auteursrecht allemaal leuk en aardig, maar géld verdienen is bewijs van vuige diefstal ende piraaterij. Zucht. En mensen maar piekeren waarom de gemiddelde internetter auteursrecht zo stom vindt.
Arnoud
Het recht van panorama dreigt in het gedrang te komen door Europese regelgeving,