Tag: kunst

About kunst

Subscribe Feeds

Mag ik een AI-artiest online zetten of moet ik bang zijn voor het auteursrecht?

Geplaatst op in Intellectuele rechten, Ondernemingsvrijheid, 1 reacties

Een lezer vroeg me:

Gisteren heb ik zitten spelen met zo’n machine-learning ai die plaatjes maakt van een tekstje (“prompt”). Dat tekstje en een aantal getals-parameters kun je zelf invullen en tweaken. Het resultaat is een webpagina vol met schilderijen waarop acteur Brad Pitt te zien is alsof hij geschilderd is door Monet, van Gogh, Degas, enzovoort. Als ik deze AI online zou zetten, kan ik dan problemen verwachten met portretrechten van Brad Pitt dan wel auteursrechten van de bronwerken?
Allereerst het portretrecht, daar verwacht ik de minste problemen. Het gaat om een portret niet in opdracht, waarbij de vraag is of de afgebeelde persoon een redelijk belang tegen publicatie heeft. Wat kan meneer Pitt aanvoeren? Hij is een bekend persoon en je gebruikt hem vanwege de herkenbaarheid, dat is nu eenmaal inherent aan bekend zijn vanwege je uiterlijk (met alle respect voor zijn inhoudelijke kwaliteiten, overigens).

Auteursrecht is lastiger, want de AI van de vraagsteller transformeert niet één foto maar tien miljoen. Dat lijkt de auteurswet te buiten te gaan, alsof je zou zeggen dat je mijn boek overneemt omdat je daaruit plus nog tien miljoen boeken haalt hoe juridische tekst gaat. Ik meen dat dat niet opgaat.

De gegenereerde werken zijn in de stijl van bekende schilders. Dat kan, een stijl van werken is niet beschermd. Ook niet als de bedenker van die stijl auteursrechtelijk nog leeft (70 jaar na overlijden).

Pas als er concrete fragmenten uit één bronwerk in het gegenereerde werk komen, dan loop je tegen auteursrecht aan. Denk aan het schilderij van het meisje met de parel, waar je AI eigen variaties op maakt. Dat zou inbreuk zijn als het een modern werk was.

Arnoud

Tot waar kan een programmeur auteursrecht claimen op generatoroutput?

Geplaatst op in Intellectuele rechten, 9 reacties

Een lezer vroeg me:

Als je een generator maakt, bijvoorbeeld om tekst of visuele kunst te produceren, valt de output daarvan dan onder het auteursrecht van de programmeur? Ik had altijd begrepen dat wanneer een compiler voor software bijvoorbeeld eigen routines toevoegt, ze in theorie een mede-auteursrecht kunnen claimen. Hoe ver gaat dat in theorie?

Nu computers steeds meer zelf kunnen leren en genereren, wordt het mogelijk om computers zelf creatieve teksten te laten maken of kunst te laten genereren. Een visueel voorbeeld is the Next Rembrandt, en natuurlijk zijn er nog veel meer.

Auteursrecht krijg je wanneer je een eigen intellectuele schepping produceert. Als je dat criterium loslaat op een tool die zulke kunst genereert, dan is het duidelijk dat de tool onder je auteursrecht valt. Maar in hoeverre dat ook voor de output geldt?

In principe alleen wanneer jouw creativiteit herkenbaar is in die output. Bij compiler-output is het nog redelijk goed te zien dat er bepaalde input naar de output gaat, zoals standaardbibliotheken of stukjes code die ieder programma nodig heeft dat wordt gecompileerd. Dat is in principe een rechttoe-rechtaan kopie van code waar de programmeur van de compiler auteursrecht op heeft.

Bij optimalisaties door die compiler ligt het al lastiger. Dat is meer een stukje herkenning van iets inefficiënts waarna een truc wordt toegepast. Maar de output zou ik niet direct een gewijzigde versie van code uit de compiler willen noemen.

Bij kunst uit een computer neig ik er naar om te zeggen, nee dat is in het geheel geen gewijzigde versie meer van de input. Weliswaar bevat het programma in de kern (het algoritme) de mogelijkheden om tot die uitvoer te komen, maar die uitvoer is te abstract, te ongerelateerd aan de broncode van de software om nog van een wijziging daarvan te spreken.

Arnoud

Zweedse Wikipedia mag geen openbarekunstfoto’s opnemen

Geplaatst op in Intellectuele rechten, 28 reacties

Wikipedia mag in Zweden geen collectie foto’s van openbare kunstwerken aanbiede wegens strijd met de lokale auteurswet, las ik bij Nu.nl. Het Zweedse Hooggerechtshof heeft dat bepaald. Hoewel ook in Zweden panoramavrijheid geldt, stelt het Hof een grens: als je te veel panoramafoto’s publiceert, dan schendt dat toch te zeer de belangen van het auteursrecht. Want tsja, je zult eens geld verdienen met een auteursrechtelijke uitzondering.

Op standbeelden en andere kunstwerken rust auteursrecht. Het maken van een kopie, inclusief foto’s, daarvan is dus in principe niet toegestaan. Dat pakt alleen wel érg onbillijk uit wanneer die kunst op de openbare weg staat, want dan mag je dus niet in de openbare ruimte dingen vastleggen. Vandaar het concept panoramavrijheid: het mogen vastleggen van de openbare ruimte ondanks het auteursrecht.

In Nederland (en ook in Zweden) staat het dan ook in de wet (artikel 18 Auteurswet):

Als inbreuk op het auteursrecht op een [kunstwerk] dat is gemaakt om permanent in openbare plaatsen te worden geplaatst, wordt niet beschouwd de verveelvoudiging of openbaarmaking van afbeeldingen van het werk zoals het zich aldaar bevindt.

Het kunstwerk moet zijn gemaakt om permanent in openbare plaatsen te worden geplaatst. Openbare plaatsen zijn bijvoorbeeld plaatsen langs de openbare weg, maar ook stationshallen of winkelcentra. En het moet gaan om visuele kunst, zoals standbeelden, schilderijen, tekeningen, graffiti, toegepaste kunst (design-meubilair), huizen en andere gebouwen.

Wikipedia mag dus op grond van dit artikel bij een lemma over een standbeeld in de openbare ruimte een foto daarvan plaatsen, ook al rust er auteursrecht op dat standbeeld. (Heel misschien zouden ze anders nog wegkomen met een beroep op citaatrecht, maar dat terzijde). Maar als je dan gaat tellen, dan zou je op zeker moment bij élk lemma over een standbeeld een foto daarvan zien. En van een specifieke kunstenaar dus ook al zijn werk op de gratisbeeldsite.

Dat vond men bij invoering van de panoramavrijheid wat al te gortig, vandaar de laatste zin van dat artikel:

Waar het betreft het overnemen in een compilatiewerk, mag van dezelfde maker niet meer worden overgenomen dan enkele van zijn werken.

Een compilatieboek met al het werk van één kunstenaar vereist dus nog steeds toestemming, zelfs al staan al zijn kunstwerken aan de openbare weg. Ja, ik weet het. Maar dit zou dus ook kunnen gelden voor Wikipedia, als je haar Wikimedia-bronbestandensite een “compilatiewerk” noemt.

Het Zweedse Hof lijkt het nog een stapje bonter te maken (afgaande op de Guardian):

“Such a database can be assumed to have a commercial value that is not insignificant. The court finds that the artists are entitled to that value,” it wrote in a statement.

Dit is zeg maar de omgekeerde manier van inbreuk aantonen: je verdient er geld mee, dus zal je links of rechts inbreuk aan het maken zijn. Want uitzonderingen op het auteursrecht allemaal leuk en aardig, maar géld verdienen is bewijs van vuige diefstal ende piraaterij. Zucht. En mensen maar piekeren waarom de gemiddelde internetter auteursrecht zo stom vindt.

Arnoud

Wanneer is auteursrechtinbreuk kunst?

Geplaatst op in Intellectuele rechten, 6 reacties

instagram-kopie-richard-princeKunstenaar Richard Prince verdiende tonnen met het uitprinten en in een galerij ophangen van Instagram-foto’s van andere mensen, meldde Boing Boing vorige week. Geen kritisch commentaar of sterk bewerkte eigen creatieve interpretaties van het banale van de vluchtige online maatschappij, nee gewoon een printout op groot formaat (wel op stevig karton, zo te zien). Dus eh, hoezo is dat dan legaal? Nou ja, kennelijk omdat het kunst is.

Dit is niet de eerste keer dat meneer Prince zoiets doet, en ook niet de eerste keer dat een rechtbank verklaart dat het legaal is. Al sinds de jaren zeventig presenteert hij kopieën (schilderijen) van eerder gemaakte foto’s als kunst, hoewel menig fotograaf dat als een auteursrechtschending zag.

Onder Amerikaans auteursrecht is bij zoiets de vraag of sprake is van “fair use”. Daarbij was een belangrijke vraag of Prince op een of andere manier wilde reageren op die foto’s of er commentaar op wilde geven – ongeveer zoals wij zouden beoordelen of iets een geldig citaat is. Maar dat was totaal niet zijn punt: hij had in het geheel geen mening over het eerdere werk, of zelfs maar een boodschap met zijn werk. Kunst is gewoon kunst, zoiets.

De Amerikaanse rechter gaf Prince gelijk: fair use onder Amerikaans recht vereist niet perse dat je commentaar levert op het werk waar je gebruik van maakt. Bij ons geldt die eis ook niet altijd, maar je komt wel in een grijs gebied als je een werk citeert voor een doel dat niets te maken heeft met het werk waaruit je citeert. Het wordt dan al snel een versiering, en versiering is het tegenovergestelde van een citaat.

Maar eh, ja, het zou kunnen, een argument dat dit een geldig citaat is omdat het Kunst is wat hier wordt vertoond. Net zoals het urinoir van Duchamp dat kunst was, ook al ging het om een bestaand gebruiksvoorwerp. Alleen vraag ik me serieus af wat de boodschap is van deze Instagramgalerij. Oh wacht, dát is natuurlijk kunst. Hmm.

Arnoud

Franse rechtbank heeft jurisdictie over Amerikaanse Facebook

Geplaatst op in Uitingsvrijheid, 51 reacties

facebook-upload.pngEen Franse rechtbank acht zich bevoegd een uitspraak te doen over Facebook, las ik bij The Verge (dank, Franc). De zaak was aangespannen door een Franse leraar, die het kunstwerk l’Origine du Monde (NSFW) op zijn Facebookpagina had opgenomen en zijn account vervolgens geblokkeerd zag wegens overtreding van de antipornoregels (want vagina) van de blauwe socialmediasite. Over de vraag of Facebook dit mocht doen, is nog geen uitspraak – maar het eerste verweer dat de man naar Californië had moeten komen voor zijn klacht, wordt dus verworpen.

De kwestie van jurisdictie (wie is bevoegd om over wie te oordelen) is bij internet altijd een lastige. De vuistregel uit zo’n 6000 jaar recht is dat als ze fysiek bij je kunnen, je onder hun wet valt, en anders niet. Soevereniteit and all that. Maar die regel werkt met internet veel minder. Zet je server in Duitsland, neem een .to domein en routeer je verkeer door een Antilliaanse VPN. Wie gaat er nu over je?

We hebben een aantal uitspraken gehad waarin het bijvoorbeeld ging over waar je op richt of waar je acties effect hebben. Een dergelijke lijn hanteert deze Franse rechter nu ook, als ik het goed zie. De uiting was in het Frans, gedaan door een Fransman en gericht op een Frans publiek, dus wat zullen we nou krijgen, dat is een Franse kwestie dus kunnen wij een uitspraak doen.

De inhoudelijke vraag is overigens minstens zo interessant. Mag Facebook zomaar zeggen, “dit vinden wij porno, weg ermee” terwijl het in Frankrijk gewoon kunst is? Mag Facebook wereldwijd Amerikaanse normen opleggen, of moeten ze per land kijken wat de regels zijn en dus bijvoorbeeld in Frankrijk naakt makkelijk toestaan en geweld snel censureren, terwijl men in de VS het omgekeerde zou doen?

Natuurlijk kun je zeggen, Facebook is een bedrijf en dus mogen ze hun eigen regels hanteren. Maar Facebook is niet zomaar een bedrijf – ze zijn groter dan menig land en kunnen daarmee effectief meer censuur uitoefenen dan een gemiddelde rechtbank. Dat argument zou dan met zich meebrengen dat als je maar groot genoeg bent, je onder dezelfde regels valt als overheden en dus net zo neutraal en open moet zijn als de overheid als het gaat om de rechten van je gebruikers.

Arnoud