Het blijft lastig, algemene voorwaarden op de correcte manier aan je klant beschikbaar stellen. Regelmatig krijg ik mails met voorbeelden waaruit blijkt dat bedrijven niet goed weten hoe ze daarmee om moeten gaan: er wordt verwezen naar de website of een bij de Kamer van Koophandel gedeponeerd document, men laat “voor de vorm” tekenen voor ontvangst van de voorwaarden zonder dat er werkelijk iets overhandigd is en ga zo maar door. En in de iets kwaadwillender hoek worden voorwaarden op websites stilzwijgend aangepast zonder de datum te veranderen. Altijd handig als je ruzie hebt met je klant, nietwaar?
Nog één keertje dan: om geldig te zijn, moeten algemene voorwaarden worden overhandigd aan de wederpartij voor of bij het sluiten van de overeenkomst. Overhandigd, dat wil zeggen op een stuk papier afgedrukt en meegestuurd of aan het contract vastgeniet. Dat moet altijd – de énige uitzondering is als het werkelijk onpraktisch is om elke keer een stuk papier uit te delen. Maar dan hebben we het over de Albert Heijn of een kaartjesautomaat van de NS, en niet over een gemiddeld bedrijf. Voor een gewone ondernemer is er dus nul meerwaarde om de voorwaarden bij de KVK te deponeren, want je moet ze nog steeds gewoon meeleveren. En op de website zetten heeft voor gewone bedrijven ook weinig zin (ja, deze rechter had het dus fout) als je in de winkel zaken doet.
Wie liever elektronisch contracten sluit, kan ze ook als PDF of dergelijk bestand overhandigen, of ze via een webpagina beschikbaar stellen. Maar dan moet er wel heel expliciet naar verwezen worden (“zie de bijlage voor onze voorwaarden” of het bekende aanvinkvakje), en ze mogen niet in een popup want de klant moet ze moeiteloos kunnen downloaden en printen.
Hoe dan ook, de hoofdregel blijft dat de voorwaarden expliciet en letterlijk afgegeven moeten zijn aan de wederpartij. Niet dat ze ergens te vinden zijn, dat ze eenvoudig te vinden zijn of dat je had moeten weten dat er vast wel voorwaarden zouden moeten zijn. Maar dat blijft een probleem voor veel bedrijven.
In een zaak uit januari probeerde een bedrijf (Kluwer) het toch maar weer eens: de voorwaarden waren dan misschien niet letterlijk op papier afgegeven, maar de wederpartij deed al zo lang zaken met haar dat ze toch wel had kunnen weten dat er algemene voorwaarden waren. En hij had anders wel even kunnen vragen of Kluwer wellicht algemene voorwaarden wenste te hanteren. Maar nee:
De rechtbank overweegt dat het wettelijk stelsel met betrekking tot de toepasselijkheid van algemene voorwaarden meebrengt dat indien de voorwaarden niet ter hand zijn gesteld, in beginsel beslissend is of die terhandstelling redelijkerwijs niet mogelijk was. Er kan niet worden volstaan met beoordelen of een redelijke mogelijkheid tot kennisname van de voorwaarden is geboden (vgl. HR 6 april 2001, NJ 2002, 385).
Dat “redelijkerwijs niet mogelijk” is het criterium dat bepaalt dat je ze ook bij de Kamer van Koophandel neer mag leggen, mits je dan maar iedereen vertelt dat ze daar liggen en dat je een kopie opstuurt zodra iemand erom vraagt (probeer het eens bij uw Albert Heijn zaterdag).
In deze zaak was het prima mogelijk om ze te overhandigen: een PDF of stuk papier is immers eenvoudig af te geven als je een boek bestelt. Maar dat had Kluwer dus niet gedaan. En dan ga je onderuit, ook als je voorwaarden op internet staan:
De ” door Kluwer aangevoerde ” omstandigheid dat [de wederpartij] zich (ook) via internet op uitgaven van Kluwer heeft geabonneerd en dat de algemene voorwaarden op de website van Kluwer zijn na te lezen doet daaraan niet af, nu daaruit niet volgt dat Kluwer (conform art 6:234 lid 1 sub b) de algemene voorwaarden voor of bij het sluiten van de overeenkomsten langs elektronische weg ter beschikking heeft gesteld op een zodanige wijze dat deze door [de wederpartij] kunnen worden opgeslagen en voor hem toegankelijk zijn ten behoeve van latere kennisneming.
In de koop waar het om ging, was er niet via internet gekocht en dus kan Kluwer zich niet beroepen op het feit dat de voorwaarden online staan. Plus, het maakt niet uit hoe vaak je bij een bedrijf koopt, de voorwaarden moeten dus élke keer afgegeven worden. Je kunt als bedrijf niet zeggen “u had moeten weten dat wij algemene voorwaarden hanteren omdat u al tig keer bij ons besteld hebt.” En zo hoort het ook – als klant kan ik niet weten welke voorwaarden een bedrijf deze keer wenst te hanteren.
Is het nou echt zo moeilijk om algemene voorwaarden gewoon te overhandigen?
Arnoud
Is het nou echt zo moeilijk om algemene voorwaarden gewoon te overhandigen? Je moet eens weten hoevaak marketeers en saleslui eigenhandig last minute nog voorwaarden aanpassen, besluiten te vergeten of op aanraden van het reclame bureau een gele 6 punts letter geven op creme papier. Waarom? Omdat ze vermoeden dat het anders de targets schaadt.
?ervaringsmodus?Pas als je de kosten voor de daaruit voortvloeiende geschilafwikkeling rechtstreeks toerekent aan de veroorzakers (vervuiler betaalt principe)komt er beweging in de zaak.?/ervaringsmodus?
Altijd weer gedoe met die algemene voorwaarden. Ik probeer ze altijd te lezen voordat ik iets bestel en soms dan moet je diep graven om ze te vinden. Volgens is het bij veel bedrijven niet eens slechte wil maar vooral onwetendheid.
En als je dan de algemene voorwaarden op de juiste plek hebt staan moet je ook nog een goede inhoud hebben. Dat is nog een stukje lastiger.
Als je bedenkt dat er nog steeds enorm veel discussies zijn over bijvoorbeeld garantie en de wet koop op afstand dan kun je nog een hoop artikelen schrijven de komende tijd.
“De ?nige uitzondering is als het werkelijk onpraktisch is om elke keer een stuk papier uit te delen. Maar dan hebben we het over de Albert Heijn of een kaartjesautomaat van de NS […]“
Waarom is het in dergelijke gevallen “werkelijk onpraktisch” om de algemene voorwaarden mee te leveren?
Goeie vraag Branko, maar in de literatuur wordt aangenomen dat dit het geval is. Misschien eerder om de stapels rondslingerende papiertjes te vermijden dan omdat de AH ze niet zou kunnen meegeven bij de kassa. (Je krijgt al genoeg rotzooi mee aan de kassa tegenwoordig.)
Maar dat argument is m.i. ook prima toepasbaar voor een supermarkt.
Kluwe heeft niet gesteld dat het redelijkerwijs niet mogelijk zou zijn om de algemene voorwaarden ter hand te stellen, dus daar is niet naar gekeken. Als hun argument was dat het te rommelig zou zijn om een A4tjes met daarop de AV te hebben, dan zou ik dat een erg zwak argument vinden. Dit argument is namelijk volkomen subjectief en daarmee erg gemakkelijk.
Een argument zou wellicht kunnen liggen bij de bewijslast. Aangezien de klant niet kan bewijzen dat hij de AV niet heeft ontvangen, moet de winkel bewijzen dat hij deze wel heeft ontvangen. De beste manier daarvoor is om deze op de achterkant van de overeenkomst te zetten. De overeenkomst moet dan alleen wel op een A4tje afgedrukt zijn (al ken ik ook winkel die het met minder kunnen), anders is er immers niet voldoende ruimte op de achterkant voor de AV. Bij aankopen in de supermarkt, het kaartjesautomaat van de NS en wat mij betreft dan ook de boekenwinkel zou het vreemd kunnen zijn om voor een kleine aankoop een heel A4tje te gebruiken.
Uit het feit dat winkel moet de klant een redelijke mogelijkheid bieden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen, en dat hij daaraan kan voldoen door deze voor of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij ter hand te stellen, volgt m.i. niet dat de winkelier bij iedere nieuwe overeenkomst opnieuw die zelfde algemene voorwaarden moet overhandigen. Voor het sluiten van de overeenkomst kan net zo goed betekenen gisteren of de vorige keer dat de klant langs kwam.
Als een klant bij bestelling 1 akkoord gaat met de AV, en deze veranderen tussentijds niet. Moet ie bij bestelling 2 dan weer de algemene voorwaarden worden toegereikt?
Ik gok zelf van niet, maar nu we toch bezig zijn 😉
Je moet de AV elke keer opnieuw uitreiken. Ook als je al zaken met elkaar hebt gedaan. Het enige excuus dat de HR accepteert (zie het Geurtzen/Kampstaal-arrest; 1 oktober 1999, NJ 2000, 207) is dat de tegenpartij met deze specifieke voorwaarden al bekend had moeten zijn.
En dat is alleen het geval in beperkte situaties, bijvoorbeeld dat je elke dag hetzelfde komt kopen en de voorwaarden steeds ongewijzigd zijn. Dan hoef je alleen maar te verwijzen naar de voorwaarden die de eerste keer zijn uitgereikt. (Verwijs je niet, dan zijn de voorwaarden nevernooitniet van toepassing.)
@Alex: je hebt gelijk, het kan ook prima, het kost alleen veel stapeltjes papier. Ik zie alleen in de literatuur altijd genoemd dat bij de AH of een kaartjesautomaat je kunt volstaan met verwijzen. En nogmaals, volgens mij is dat niet omdat het echt onpraktisch is maar omdat het onwenselijk geacht wordt dat de Albert Heijn elke keer een folder met voorwaarden moet uitdelen.
Ik ben ook een voorstander van “het spaar’n van boom’n”. En dus bij tijd en wijle te laks geweest met het meesturen van de ALV.
Is het volgende rechtsgeldig?: Op de pakbon/factuur zet je dat er er een document is meegeleverd met de ALV (hetgeen je vervolgens niet doet). Dan is het aan de klant om te reclameren dat de levering niet volledig is. Op de factuur verwijs je naar de ALV in pdf vorm via een URL, dus zal er bijna niemand het papier opvragen.
@Arnoud: Wat is het verschil dan tussen een boekenwinkel en AH?
@Alex: Het aantal transacties per uur? Ik weet eerlijk gezegd niet waar je de grens moet trekken. Ook vraag ik me af welke algemene voorwaarden een boekhandel zou voeren, behalve “ruilen binnen 7 werkdagen met kassabon” en zo wat vaak al op bordjes of op de bon geprint staat.
Algemene voorwaarden dienen uiterlijk bij het sluiten van de overeenkomst ter hand te worden gesteld. De wet kent echter niet de eis dat dit telkens bij iedere overeenkomst opnieuw moet gebeuren. Als de voorwaarden dus eenmaal ter hand zijn gesteld, dan is daarmee ook voor toekomstige overeenkomsten aan de terhandstellingsplicht voldaan. Het valt te verdedigen dat een dergelijke terhandstelling niet eeuwig houdbaar is en dat dus na verloop van tijd weer eens een keer een exemplaar ter hand moet worden gesteld. Aanknopingspunten voor de interval waar dat dan mee zou moeten gebeuren zijn mij niet bekend (er is wel een uitspraak van het Hof Den Bosch die een termijn van zes jaar noemt. In die uitspraak wordt echter de plank ten aanzien van de regels rondom algemene voorwaarden dusdanig misgeslagen dat deze uitspraak voor het overige ook bezwaarlijk serieus kan worden genomen).
Wel is het nodig dat de voorwaarden bij iedere overeenkomst opnieuw van toepassing worden verklaard. Doen partijen echter al langer zaken onder toepasselijkheid van dezelfde voorwaarden (bestendig gebruik), dan ziet de rechter het in de regel door de vingers als dat van toepassing verklaren een keer wordt vergeten.
De AH kan de voorwaarden mijns inziens wel degelijk ter hand stellen. Bijvoorbeeld door deze in een bak bij de ingang te plaatsen. Dit is naar mijn mening dan ook geen klassiek voorbeeld van overeenkomsten waarbij terhandstelling redelijkerwijs niet mogelijk is. De voorbeelden die mij bijstaan zijn treinkaartjes en kaartjes voor evenementen in een stadion (duizenden bezoekers).
@Loek: Nee, dan ben je te laat. De algemene voorwaarden dienen uiterlijk bij het sluiten van de overeenkomst ter hand te worden gesteld. De factuur/pakbon wordt pas daarna verzonden.
Het opnemen van een bepaling in de overeenkomst waarmee de contractuele wederpartij verklaart dat de voorwaarden als bijlage zijn toegevoegd is wel mogelijk. Hierover was lang twijfel, maar in een tweetal recente uitspraken heeft de HR bevestigd dat een dergelijke bepaling de bewijslast ten aanzien van de terhandstelling omdraait. M.a.w. de klant moet dan bewijzen dat de voorwaarden er niet als bijlage bij hebben gezeten.
In dit verband is het belangrijk om in de gaten te houden dat de tekst in de overeenkomst zelf (boven de handtekening) staat opgenomen, in een normaal lettertype. Een voorgedrukte clausule onderaan het briefpapier is niet voldoende.
M.b.t. het verwijzen naar de site waar de voorwaarden te vinden zijn: dit is niet voldoende. Als het een ???ouderwetse??? papieren overeenkomst betreft kan per definitie niet worden voldaan aan de terhandstellingsplicht door verwijzing naar de website.
Betreft het een overeenkomst langs elektronische weg, dan is een dergelijke verwijzing eveneens niet voldoende, blijkens de wetstekst en -geschiedenis. In uitzonderingsgevallen waarin het redelijkerwijs niet mogelijk is om de voorwaarden langs elektronische weg ter hand te stellen, mag wel met een dergelijke verwijzing worden volstaan. Denk daarbij bijvoorbeeld aan overeenkomsten per SMS (leuk scriptieonderwerp).
In dat geval dient dan wel een directe link naar de voorwaarden te worden opgenomen. Dus niet een verwijzing naar de hoofdpagina, waarna de klant zelf maar op zoek moet gaan naar de voorwaarden.
Overigens is er een wetswijziging in voorbereiding die het mogelijk maakt om ook bij ???gewone??? overeenkomsten naar de elektronische vindplaats van algemene voorwaarden te verwijzen. Partijen moeten daar dan wel uitdrukkelijk mee instemmen.
Zover is het nu dus nog niet. Echter, het feit dat hiervoor een wetswijziging nodig is, bevestigt nog eens dat een dergelijke verwijzing op dit moment niet afdoende is.
@Marc: heb je een verwijzing naar die twee arresten?
Ik heb zelf deze gevonden: LJN: BA9610, Hoge Raad , C06/049HR
Dit gaat alleen om overeenkomst die door de wederpartij worden ondertekend,zonder voorbehoud of protest..
Het betreft in ieder geval http://www.rechtspraak.nl/ljn.asp?ljn=BD1394 de andere heb ik zo gauw niet bij de hand, zal even kijken of ik die later kan posten.
Heb over je laatste post heen gelezen (vraag niet hoe). Dat is inderdaad de andere uitspraak waar ik op doelde.
even een praktisch vraagje: ik heb een orderbevestiging van KPN. Er is niet verwezen naar algemene voorwaarden. Zijn deze dan wel van toepassing. Het gaat hier om een bedrijfsmatig geschil. In de normale algemene voorwaarden worden bedrijfsmatige geschillen gevrijwaard.
Vraag: bij de koop van een partij tegels is in een showroomrapport vermeld dat de AV van toepassing zijn en daarin staat vermeld dat als de AV niet in het bezit is, deze kosteloos kunnen worden toegestuurd.
Nu is er een geschil, en beroept de klant zich op het feit dat de AV niet ter hand zijn gestld en de verkoper beroept zich op bovenstaande.
Wie staat in zijn recht?
Bij de koop van een partij tegels kunnen de voorwaarden prima worden overhandigd op het moment van koop. Derhalve had dat moeten gebeuren. Nu dat niet is gebeurd, kan de wederpartij de AV vernietigen.
De mededeling dat de AV gelden en kunnen worden toegestuurd is niet genoeg. Ze moeten zijn overhandigd. Slechts als de AV niet ter hand hadden kunnen worden gesteld (bv. bij de automaat in een parkeergarage) mag men volstaan met een verwijzing.
Algemene voorwaarden zijn echt belangrijk. Veelal zie je dat (startende) bedrijven en webwinkels dit niet of niet op orde hebben. Dit kan verstrekkende gevolgen hebben voor deze ondernemers. Een incassobureau of jurist kan dit soort zaken prima regelen.
-edit Arnoud: Ok ik moest lachen dus je bericht blijft staan. URL natuurlijk niet.-
Ik heb het idee dat ook grote bedrijven/websites de algemene voorwaarden niet fatsoenlijk aanbieden, dan wel geen instemming met de algemene voorwaarden vragen. Is het voldoende voor een site als bol.com om de algemene voorwaarden alleen in een link op de pagina te hebben maar nergens toestemming te vragen om accoord te gaan met de algemene voorwaarden? Ik kan mij namelijk niet eens een “door aanmelden accepteert u de algemene voorwaarden” herinneren. Ook niet toen ik de tweede keer ging kijken of dat ergens verscheen (goed, ik heb het account niet opnieuw aangemaakt maar de volgende stap was een betalingsstap dus het “opnieuw aanmaken” heb ik laten zitten en ik heb met het bestaande account verder gekeken en tot de stap voor het betalen heb ik het nergens zien staan.