Af en toe word ik moe van de excuses waar sommige agenten mee komen om een zaak maar niet in behandeling te hoeven nemen. Via GeenStijl een berichtje over ouders die met een verborgen camera de oppas van hun kind filmden en enkele schokkende zaken zagen. UpdateDit was een hoax, niets te zien, doorlopen graag. Zij stapten naar de politie, maar:
We zijn natuurlijk ook met de hele film naar de politie gegaan maar die zeiden dat je niet zomaar iemand zonder toestemming mag filmen in verband met de privacywetgeving en dat ze er daarom niks mee gaan doen.
Dit is eenvoudigweg niet juist. “Toestemming” is niet wat er in de wet staat over verborgen camera’s. Artikel 139f Strafrecht zegt dat je strafbaar bent als je
gebruik makende van een technisch hulpmiddel waarvan de aanwezigheid niet op duidelijke wijze kenbaar is gemaakt, opzettelijk en wederrechtelijk van een persoon, aanwezig in een woning of op een andere niet voor het publiek toegankelijke plaats, een afbeelding vervaardigt;
Een verborgen camera is zo’n “technisch hulpmiddel”, en die mag je dus niet “opzettelijk en wederrechtelijk” inzetten. Maar “wederrechtelijk” is niet hetzelfde als “zonder toestemming van de gefilmde persoon”. Je kunt wel degelijk een eigen recht hebben om te filmen ondanks ontbrekende toestemming. Wel zal je een gedegen afweging moeten doen van de belangen van alle partijen; de oppas heeft ook recht op privacy en je mag niet zonder concrete aanwijzingen dat die zich misdraagt, gaan filmen zonder dat te melden. (Ja, als je het meldt dan mag het wel.)
Maar wederom: ook al zijn de beelden onrechtmatig verkregen, ze zijn bruikbaar als bewijs. Alleen als de politie zelf via verborgen camera’s beelden verzamelt, wordt het bewijs onbruikbaar. In deze Hoge-Raaduitspraak merkte de advocaat-generaal nog op
dat de Strafkamer van Uw Raad toelaatbaar acht dat zelfs een door diefstal verkregen bewijsmiddel dat aan de politie is overhandigd als basis dient voor een vermoeden dat uiteindelijk tot een succesvolle strafvervolging leidt.
In 2004 oordeelde het Gerechtshof Amsterdam dat beelden van cameratoezicht gewoon gebruikt mogen worden, ook al had de gemeente (die de camera’s had opgehangen) zich niet aan haar privacyreglement voor cameratoezicht gehouden.
Het hof is van oordeel dat de door de raadsman gereleveerde verzuimen -ook indien van het bestaan van de gestelde schendingen wordt uitgegaan- geen aan het openbaar ministerie toe te rekenen verzuimen opleveren (…)
Evenzo in deze zaak uit Dordrecht:
Indien immers al sprake zou zijn van schending van verdachtes rechten, dan is dat niet in het kader van de opsporing door opsporingsambtenaren veroorzaakt.
Daar kan ik één uitspraak van de politierechter in 2000 tegenover zetten. Die oordeelde dat beelden van illegaal cameratoezicht (in de openbare ruimte) niet gebruikt mochten worden, maar zonder uitgebreide motivatie.
Ik snap dit niet. Even afgezien van “de pliesie schrijft alleen maar bonnen uit want da’s makkelijk” en aanverwante onzin: waarom deze houding? Meer algemeen: waarom zou het erg zijn dat burgers langs illegale weg bewijs hebben van wandaden? Als ze illegaal zijn verkregen, schrijf dan een boete daarvoor uit. Maar waarom zou het bewijs dan van tafel moeten?
Arnoud
Ondanks gebrek aan toestemming, neem ik aan? -edit: Merci, gefixt-
Is “ja, sorry, we vertrouwen je niet, we zoeken een andere oppas” niet gewoon een ethisch veel nettere oplossing?
Mogelijk wel. Maar oppashulp komen vaak door mond-op-mond reclame binnen. Want de overbuurman had een nichtje en die kon wel een centje gebruiken om voor haar brommer te sparen of zoiets. Het ligt dan vaak nogal lastig om iemand zonder concreet verhaal te deur uit te bonjouren.
@1
Het probleem is dat je de achtergrond van de oppas niet kent. Misschien is het wel de dochter van goede vrienden van de ouders. Dan krijg je scheve gezichten als je zegt dat je een andere oppas wilt.
En alsnog, ik vind het niet onethisch als je je oppas verdenkt van bepaalde praktijken en vervolgens bewijs gaat verzamelen.
Iemand enig idee op welke grond de oppas en/of vriend strafbaar kunnen zijn? Ik kan zo niets verzinnen.
“Meer algemeen: waarom zou het erg zijn dat burgers langs illegale weg bewijs hebben van wandaden?”. Op individueel niveau is dit misschien een retorische vraag, maar op systeemniveau niet per se. Het is toch niet voor niets illegaal? Als je vervolgens het bewijs wel gaat accepteren, komt dat toch neer op een soort gedogen. Daar kun je als maatschappij voor kiezen, maar kan dat dan niet anders, bijvoorbeeld door het beter wettelijk te regelen? Het is goed dat die discussie gevoerd wordt, al is het dan tot nu toe vooral via rechterlijke uitspraken.
Ben erg blij dat je erover schrijft Arnoud, toen ik het gisteren las vond ik het al uitermate treurig wat de politie zei, want op deze manier wordt het recht als onjuist gezien terwijl de politie hier dus (als het verhaal klopt tenminste) juist fout zat. Heb je artikel ook even naar GeenStijl gestuurd, wellicht kunnen ze er iets mee…
@Koen: ik zeg ook niet dat het gelegaliseerd moet worden, maar ik snap de logica niet om dan de beelden ontoelaatbaar te verklaren. Wat is er mis met ?n de beelden gebruiken ?n de maker een boete opleggen?
@Lennart: harddrugs gebruiken, een kind verwaarlozen?
Heel goed dat je dit behandelt Arnoud. Ik moet zeggen dat ik me erg vaak verbaas over het feit dat politieambtenaren de wet niet goed (genoeg) kennen, of willen kennen. Je gaat in dit geval snel de conclusie trekken dat ze gewoon geen zin hebben om zo’n aangifte op te nemen, jammer maar waar.
Het voorbeeld van de uitzending van Peter R. de Vries staat nog vers in mijn geheugen: motordealer wil aangifte doen van diefstal van een motor tijdens een proefrit. Hij weet wie de dader is. Politie zegt: stuur de dader eerst maar een aangetekende brief…(???)
Het lokt natuurlijk wel misbruik uit: De politie mag niet ongemerkt filmen om bewijs te verzamelen en zegt vervolgens tegen de burger: filmt u maar, dan mag het wel.
Nee, maar er zijn andere, nettere manieren om dat te doen. A priori zijn er twee mogelijkheden: je verdenkingen zijn terecht (en de oppas is fout), of ze zijn onterecht (en jij zit fout met je verdenkingen). Door stiekum camera’s op te hangen wil je de eventueel in de fout gaande oppasser betrappen, zonder zelf betrapt te worden in het geval jij fout zit. Ik snap ook wel dat het makkelijker is om het stiekum te doen — de, mijns inziens, betere optie is gewoon te vertellen van de camera’s en dat is inderdaad genant — maar ik vind dat geen goede reden.
Het vervelende aan dit soort berichten is dat het nooit het nieuws haalt als de camera aantoont dat de oppas gewoon de hele avond Harry Mulisch zit te lezen, zelfs niet, vermoed ik, als de oppas de camera ontdekt. En daardoor ontstaat een beeld dat dit een juiste methode is.
Ik was overigens teveel bezig met het verbeteren van zinnen en miste daardoor het feit dat Arnoud in zijn post geen mening gaf over het al dan niet ethisch juist zijn van het ophangen van camera’s, waarvoor mijn excuses. Ik ben het met hem eens dat het fout is dat de politie de beelden zegt niet te kunnen gebruiken. Ik ben het wel met Fred, @8 eens dat dit in de hand werkt dat de politie de burger gaat adviseren camera’s te gebruiken.
“oppashulpen komen vaak door mond-op-mond reclame“
Waar kan ik me inschrijven? Geen kinderen een bezwaar?
@Martijn, 9; Ik ben het grotendeels wel eens met je stuk, maar;
Jij denkt dat de in die situatie gefilmde persoon nog steeds zijn mogelijke misdaad gaat plegen, als deze weet dat die gefilmd wordt?Nee, dat denk ik niet. Maar dat lijkt me geen vervelend bij-effect. 🙂
(De ‘misdaad’ waarvan de oppas verdacht werd is roken, niet harddrug-gebruik en verwaarlozing van het kind. Als je de oppas daar serieus van zou verdenken, dan lijkt me “we kennen de oppas via-via, we kunnen haar moeilijk afwijzen” een nogal laf excuus.)
Dat hadden ze dan makkelijk kunnen ondervangen door een klein bordje ergens te hangen waaruit de aanwezigheid van cameratoezicht zou blijken. Ik zie dan bijna een vergelijk met het cameratoezicht zoals dat in steeds meer steden gebruikt wordt.
Ik neem verder aan dat de politie de aangifte gewoon -of moet ik schrijven geweaun- heeft opgenomen. Immers, dat mag niet geweigerd worden.
@13, Er staat niet voor niets dat het duidelijk aangegeven moet zijn. In de stad (hoor je) op (verkeers)borden te letten, in je huis niet. Daarnaast, als je de persoon in kwestie op de hoogte brengt zit je weer met het punt dat ik in 11, ook al stelde. Harddrugs zijn dan misschien een uitzondering doordat verslaving een rol speelt, maar toch.
Ik zie niet in waarom je iemand op de hoogte moet stellen. Ik word, buiten een klein bordje, in veel winkel ook niet op de hoogte gebracht van de aanwezige camera’s.
Je laatste zin over de harddrugs die een uitzondering zouden vormen is mij niet duidelijk. Een uitzondering op wat?
Bewijsregels zijn er niet voor niets. Ik kan mij wel vinden in het uitsluiten van bewijs van dergelijke eigen opnamens. Meer dan een toelichting op een gedane aangifte is het niet. Politie zal een aangifte toch altijd echt zelf moeten onderzoeken en daarbij is de film dus al eigenlijk overbodig. Een film vormt mogelijk een mooie extra. Of de politie het filmpje geweigerd heeft ‘vanwege de privacy van de gefilmde’ vind ik niet echt overtuigend naar voren gekomen in het uiterst subjectieve stukje op GS. Het blijft GeenStijl, vergeet dat niet.
@Maarten Succes in het vinden van een oppas als je erbij verteld dat er camera toezicht is.
Haha. Recentelijk ben ik nog serieus met geweld bedreigd in het cafe en een vriend van me ook. Hulp OVJ ‘Nee, dit is niet ernstig genoeg om aangifte te doen van bedreiging’. Totale onzin.
Week later wordt een vriend van me beroofd van zijn iPhone. Hij kreeg redelijk wat klappen. Toen wilden ze wel dat hij aangifte zou doen. Vervolgens vangen wij een ip adres van de potentiele dader. Netjes in de aangifte laten zetten. Maar je denkt toch niet dat de politie een vordering gebruikersgegevens gaat sturen naar T-mobile? ‘Het is erg druk meneer’.
Dat vind ik nou geweldig aan bijv. de politie in de VS. Die zouden namelijk de oppas al opgepakt hebben na het filmpje op NoStyle.com, zonder dat de ouders aangifte hebben gedaan. En daar is bewijs gewoon bewijs, ongeacht hoe het verkregen is.
@9: een bedrijf dat een werknemer verdenkt van diefstal zal ook (al dan niet via een extern bedrijf) camera’s inzetten om de werknemer op heterdaad te betrappen. De vraag is enkel, hadden de ouders een gerechtvaardigde verdenking. Of was dit algemeentjes zo opgezet? En desalniettemin ben ik het geheel met Arnoud eens. Filmpje hoort gewoon als bewijs toegelaten te worden.
@Bram (17),
Daarvoor kan je klagen bij de Nationale Ombudsman. 99% zekerheid dat je bij de behandeling gelijk krijgt en alsnog aangifte opgenomen moet worden. De politie mag die keuze niet maken en is wettelijk verplicht elke aangifte op te nemen.
@nl-x (18) En dan is het maar goed dat wij niet in de VS wonen. Dat geweldige VS systeem kent dusdanig veel haken en ogen dat je blij zou zijn dat wij dat niet voeren als je er meer van zou weten. Je mag vinden wat jij wilt over bewijs maar de wet is de wet, en zolang de wet zegt dat zoiets niet als bewijs kan dienen, dient het niet al bewijs. Ga in Den Haag lobby-en voor een wetswijziging, da’s de enige manier. Ik ben het ook wel eens niet eens met bepaalde regels, heb ik ook pech.
@Hal, voordat je een verkeerd beeld krijgt hoe ik er persoonlijk over denk, als het mijn kind was hadden die camera’s er ook gehangen. Je krijgt toch spontaan zin in een spelletje honkbal waar je alleen de knuppel voor nodig hebt als je als ouder zoiets ziet…
@Maarten (19): het gaat me niet om het VS systeem. Dat vind ik net zo afschuwelijk als jij, gok ik. Het gaat me om de voortvarendheid en welwillendheid van de dienaren. (Met nadruk op dienen) Verder dacht ik dat deze hele topic gaat over dat het NIET in de wet staat, dat het bewijs niet toelaatbaar is.
Hoezo mag je je eigen huis niet filmen als er een oppas aan het oppassen is die je ergens van verdenkt ? Het feit dat iedereen word aangespoort om een filmpje te maken van een mishandeling op straat van de dader .. is dat dan geen privacy schending ? Het is of wel of niet . Zo n oppas zou veroordeeld moeten kunnen worden door middel van zo n film die gemaakt is in iemands eigen huis . Zelfs het filmen in je eigen huis van een inbreker word voortaan gezien als schending van privacy …… hoe zot worden we hier nog ? mijn huis mijn regels , als ik er 1 betrap gaat ie liggend mijn huis uit (en dat is al eens gebeurd) .
Uhhh, hoe zit het dan met die campagne van de overheid over geweld en vandalisme tijdens de jaarwisseling? Neem foto’s of film met uw mobiele telefoon en geef dit aan de politie………… humzmzmz waar klopt de wet niet in dit verhaal.
Hoewel ik het eens ben dat de politie hier wel een rol in moet spelen, bedenk ik me ook dat de ouders niet echt slim bezig zijn geweest (maar ik snap hun angst, frustratie en woede). Maar…. (er is altijd een maar).. stel voor dat die vriend niet gebruikte in aanwezigheid van het kind (wat een onverantwoordlijke sukkel) maar (als het kind allang op bed was) het jonge stel al vrijend op de bank hun tijd door gebracht zou hebben. Zouden die ouders dan ook zo flink zijn om dat op Youtube te zetten ? Of zijn het dan ineens verzamelaars van porno geworden? Dan ben ik het dus eens met Rens dat je dit duidelijk kenbaar moet maken. Misschien zelfs bij het eerste bezoek van de oppas. Dan weet iedereen waar ie aan toe is.
@Kmar: Er zijn twee belangrijke verschillen. 1. De campagne van de overheid gaat over het op straat filmen van geweld en vandalisme en niet binnen de privacy van een woning. 2. De oproep geldt voor overtredingen/misdrijven die daadwerkelijk op dat moment plaatsvinden, niet een hele avond stiekem filmen om eventueel een overtreding op te nemen.
Ik denk dat ik ik zo’n geval toch zou kiezen voor de “eigen rechters formule”… Justitie hoeft niet overal meteen bijgehaald te worden om tot een bevredigende oplossing te komen toch?
Oftewel, die griet wordt “ontslagen” (kan dat bij zwart werk?) en haar ouders op de hoogte gebracht, en als het even kan ook de ouders van de jongen in kwestie (moet je er alleen achter komen wie het is natuurlijk, maar daar kan het meiske best bij helpen) De kans is groot dat die ouders zich ook rotschrikken toch?
Als het mijn dochter zou zijn zal ze het nog lang heugen, ik ga er gemakshalve maar van uit dat haar ouders dat ook zo aanpakken. Hopelijk leert dochterlief van het geheel en daarmee zou voor mij de kous af zijn. (en ze komt er natuurlijk NOOIT meer in)
Maar ik weet niet of de ouders van de kleuter dat wellicht al geprobeerd hebben en wellicht teleurgesteld waren in het “resultaat” (dat doet mijn kind nie, o het staat op film, nou boeie…)
Verder: Filmen niet legaal? Nee jij dan!
(1) Ik denk dat ik voortaan maar een paar bordjes ophang dat er camerabewaking is. Kan nooit kwaad. (2) Volgens mij behoeft het geen aparte afspraak dat het niet de bedoeling is zonder toestemming vooraf bezoek te ontvangen. Daar zat ze dus al helemaal fout. De vraag is of het nodig is te vermelden dat er niet gerookt mag worden. Zeker bij kleine kinderen is dit eigenlijk de standaard en zou er voor afwijking ook van te voren toestemming moeten worden gevraagd. (3) Ik zou bij verdenking geen camera ophangen maar meteen de relatie be?indigen.
@Koen:
Het is inderdaad niet voor niets illegaal, maar de reden waarom het illegaal is, is niet om mensen te beschermen tegen het gebruik van dit soort beelden als bewijs van strafbare feiten.De reden waarom het illegaal is, doet ook niets af aan de betrouwbaarheid van het materiaal. Bij door marteling verkregen bewijsmateriaal is dat bijvoorbeeld wel het geval.
Natuurlijk is er ook het systeemargument (je wilt dit soort bewijsgaring niet aanmoedigen), maar dat speelt veel meer bij onrechtmatig handelen door het OM (of door de politie). Ook dan is bewijsuitsluiting echter lang niet altijd aan de orde, zie de wettelijke regeling in art. 359a Sv.
@Fred:
Zodra de politie dat zegt, zal de rechter het bewijs beschouwen als onrechtmatig door de politie verkregen bewijs.De vraag of het “ethisch” is wat de ouders hebben gedaan lijkt mij zo achteraf eerlijk gezegd weinig relevant. Interessanter is of de ouders strafbaar hebben gehandeld en zo ja of het bewijs desondanks toch mag worden gebruikt.
De strafbaarheid lijkt mij inderdaad af te hangen van de concrete aanwijzingen die de ouders hadden, en van de vraag of het vermoeden voldoende ernstig was om stiekem te filmen. Het alternatief om de oppas gewoon niet meer te vragen kan bij die afweging natuurlijk een rol spelen.
@Maarten:
Zie art. 139f Sr. Een winkel is een voor het publiek toegankelijke plaats en geen woning.@nl-x:
Daar vergis je je enorm in!In de VS wordt onrechtmatig verkregen bewijs juist veel eerder uitgesloten dan in Nederland. Waar dacht je dat het wijdverbreide misverstand vandaan komt dat onrechtmatig verkregen bewijs niet kan worden gebruikt voor de bewijsvoering? Antwoord: uit Amerikaanse tv-series. De “exclusionary rule” is vooral een Amerikaanse vinding die pas later naar continentaal Europa is overgewaaid.
Ook op andere punten is het Amerikaanse rechtssysteem veel en veel strenger voor het OM dan in Nederland. Als in de VS bij een arrestatie niet de “Miranda-warning” wordt gegeven (“You have the right to remain silent. Anything you say or do can and will be used against you in a court of law. You have the right to an attorney. If you cannot afford an attorney, one will be appointed to you. Do you understand these rights as they have been read to you?”), is de zaak eigenlijk gelijk al stuk.
De reden hiervoor is de andere opzet van het Amerikaanse strafrechtsysteem, waarin de prosecution niet zoals in Nederland wordt geacht onpartijdig naar de waarheid te zoeken.
Volgens Wikipedia geldt de exclusionary rule echter niet voor onrechtmatig door een burger verkregen bewijs:
Als dit juist is, is er op dit punt dus weinig of geen verschil met het Nederlandse recht.het filmpje is niet echt. Het commentaar over dat de politie niets wil doen dus ook. Het is een viral van greenjump.nl en gaat over bewustwording van giftige stoffen in kinderspeelgoed. http://www.greenjump.nl/Pers/33/In-de-Pers/1048/viral-oppaskindje-cocaine
@Arnoud. Uit het commentaar dat bij het filmpje geplaatst is begrijp ik dat ze de oppas 100% vertrouwden. Dat strookt niet met het plaatsen van een camera.
@piet (29): dus in je laatste alinea haal je je hele betoog tegen mij zelf al onderuit? En ik herhaal: het gaat me niet om het VS systeem, maar om de welwillendheid van de politie aldaar.
@jeroen (30): als dat waar is, dan zou ik als politie wel erg pissed zijn over de ontstane imageschade die zij lijden.
@nl-x: nee, ik haal zeker niet mijn betoog onderuit. Mijn betoog was namelijk vooral tegen jouw “En daar is bewijs gewoon bewijs, ongeacht hoe het verkregen is” gericht. In de VS is dat nu juist niet de regel, in NL juist wel. De regel in de VS is dat onrechtmatig verkregen bewijs geen bewijs is, en op die regel bestaan uitzonderingen. In NL is het net andersom.
In het specifieke geval van door burgers verkregen onrechtmatig verkregen bewijs is er voor zover ik zie geen verschil met de VS, dus ook op dat punt is je “dat vind ik nou zo geweldig aan de VS” (wat ik lees als: beter dan NL) niet terecht. NL is op dit punt namelijk net zo “geweldig” als de VS.