Over PRISM, aftappen en datagraaien valt juridisch weinig te zeggen – de NSA doet wat ze wil. Maar als je als private partij een bevel krijgt om de NSA of hun vriendjes bij de FBI – of zelfs maar onze politie – te helpen door data af te geven, dan kom je wél in een juridisch thuisland. Want moet je daaraan meewerken, en wat kun je doen om dat aan de kaak te stellen? Dat is nog best lastig, zeker als je van zo’n club een gag order krijgt dat je niemand mag vertellen dát je hebt moeten meewerken. Een creatieve oplossing daartegen las ik in de Guardian: een dodemansknop, beter gezegd dodemansbordje dat zegt “Ik ben niet getapt” en dat haal je weg zodra je wél moest gaan tappen.
Steeds meer bedrijven publiceren transparency reports, met daarin het aantal overheidsverzoeken om data en wat daarmee is gebeurd. Bij mijn weten doet in Nederland alleen Leaseweb dat, maar in de VS alle grote jongens: Google, Facebook, Microsoft, Yahoo en meer. Algemene gegevens kun je daaruit halen, maar specifiek wie of wat
Ook bij ons kan zo’n zwijgbevel worden gegeven. Art. 126bb strafvordering bepaalt dat wie een vordering krijgt tot aftappen of afgeven van gegevens, “in het belang van het onderzoek geheimhouding in acht omtrent al hetgeen hem terzake van de vordering bekend is.” Op zich logisch want het is niet handig als je meteen na een tapbevel de verdachte gaat bellen om hem te melden dat je wordt getapt.
Daar staat tegenover dat lid 1 van datzelfde artikel bepaalt dat de getapte persoon zelf juist wél moet worden geïnformeerd “zodra het belang van het onderzoek dat toelaat”. Mits die persoon natuurlijk te vinden is, wat bij grootschalig datagraaien nog wel eens een punt kan zijn.
Strikt gesproken mag je van dat vijfde lid dus niet eens melden “ik kreeg gisteren een tapbevel” zonder enige details over wie of wat of hoezo. Dat kan vér gaan. In dit arrest noemt de advocaat-generaal het een “enorme inbreuk op iemands privéleven” dat je bijvoorbeeld je familie, vrienden en kennissen niet mag vertellen dat je informatie over hen moest geven. Maar ik denk niet dat het zó ver gaat dat je geen jaarlijks statistisch overzicht mag publiceren van het aantal tapverzoeken, wettelijke grondslagen en zo nog wat generieke informatie.
Maar goed, die dodemansknop. Is dát een inbreuk op de “geheimhouding in acht nemen” plicht uit 126bb? Enerzijds ja, want je onthult dát je moest gaan tappen of afgeven. Anderzijds nee, want concreet wordt hier niemand wijzer van: wie is er dan getapt, wat voor gegevens moesten worden afgeven en hoezo en waarom? Was dit een onderzoek van de fiscus of een moordzaak?
Het argument “stoppen met zeggen dat je niet getapt bent is wat anders dan zeggen dat je wél getapt bent” komt bij mij niet door de giecheltoets. Bij jullie wel?
Arnoud
Het komt door de giecheltoets. Als de gag order je dwingt om te blijven beweren (elke dag middels een nieuwe handeling, als je dat dagelijks deed) dat je nog steeds niet getapt bent, dan dwingt de overheid je om een onwaarheid te verspreiden. Dat lijkt me juridisch zeer lastig. Of niet?
Gaat in ieder geval veel verder dan alleen het niet mogen verspreiden van informatie. “Dit mag je niet vertellen” vs. “Vertel deze leugen”
Wie helpt mee om deze service internationaal op te zetten? Heb er zin in. 🙂
Helemaal mee eens. Het gaat er niet om of die dodemansknop door de giecheltoets komt, het gaat er om of de opdracht tot in het geheim aftappen door de morele toets komt. En die faalt hier met Oost-Duitse proporties.
Hier wordt ook duidelijk dat de ene morele overtreding (afluisteren van andermans communicatie) leidt tot de andere morele overtreding (moeten liegen tegen die ander). Als dit door de autoriteiten wordt afgedwongen, kan dit uiteindelijk zorgen voor morele desintegratie van de samenleving. Zie het Oost-Europa van tijdens de koude oorlog; ze zijn er daar trouwens nog steeds niet helemaal overheen.
@Arnoud: Kan je juridisch gedwongen worden tot het vertellen van een onwaarheid (aanname: De rechter / overheid weet dat het een onwaarheid betreft) ?
In het algemeen niet, het gaat in een rechtszaak om de waarheid. Kun je een voorbeeld geven van hoe je dit voor je ziet?
(Héél misschien bij een medewerker van een geheime dienst die liegt om een groter geheim te beschermen. Of een agent die een beschermde getuige ondergebracht heeft en liegt over wáár dan precies. Maar dat is dan een ambtenaar in functie met een duidelijke rechtvaardiging.)
Dat lijkt me waar het hier om draait. Stel dat ik dagelijks (of in ieder geval met vaste frequentie) aankondig dat ik niet getapt ben, en een rechter / overheid dwingt mij om dat met dezelfde frequentie voort te zetten nadat ik getapt ben, dan wordt ik toch gedwongen tot het verkondigen van een onwaarheid? Een erg simpele constructie.
De externe service is niet eens nodig – maar helpt wel om direct heel veel aandacht te genereren voor het feit dat je gestopt bent met dagelijks aankondigen dat je niet getapt wordt.
Ik ben heel benieuwd naar de juridische mogelijkheden voor de staat om iets tegen deze simpele constructie te ondernemen.
Dat je gedwongen wordt te liegen is je eigen schuld. De wetgever heeft bepaald dat jij moet meewerken aan tapverzoeken én dat je daarover geheimhouding moet betrachten. Jij haalt een truc uit om te voorkomen dat je aan geheimhouding gebonden wordt. Dat is bepaald niet netjes, en om dan toch bij het originele doel uit te komen (namelijk dat jij niet onthult dat je getapt bent) moet je dan maar gaan liegen. Pech voor jouw geweten dus. Wie bijdehand doet tegen rechters krijgt het deksel op de neus.
Ik chargeer een beetje maar ik kan me níet voorstellen dat een strafrechter zegt, oh ja nee in deze situatie zou u moeten gaan liegen en dat kan ik u niet opleggen dus u mag het Wetboek van Strafvordering negeren deze keer.
Wat dan alleen nog rest is de dienst te stoppen welke de OvJ wil tappen, zoals Lavabit en Silent Circle (gedeeltelijk) hebben gedaan. Eventueel met de reden dat de huidige juridische structuren het onmogelijk maken het vertrouwen van de klanten niet te beschamen.
Nee. Hoe graag ik het ook anders zou zien. Dit lijkt me gewoon het doen van de mededeling “ik ben getapt” op een niet-standaard manier.
Dan gaan we een graadje hoger Ik laat me iedere dag door een notaris of zo onder ede vragen of ik getapt wordt. Dan zou dat een bevel tot plegen van meineed zijn. Kan dat trouwens buiten een rechtszaal? Ik heb geen idee. Het zou waarschijnlijk wel in de kosten van de dienstverlening terug te zien zijn want die notaris komt niet voor niets langs.
Het is pas meineed als “een wettelijk voorschrift een verklaring onder ede vordert of daaraan rechtsgevolgen verbindt” en je dan opzettelijk liegt. Ik ken geen enkele wet die jou verplicht te verklaren dat je niet getapt wordt. Je kunt dus bij de notaris liegen wat je wilt, de beste man (m/v) zal het keurig opschrijven en met een stempel eronder zetten dat dat is wat hij heeft gehoord. Maar een notaris gaat niet na of het wáár is wat je zegt bij zo’n akte. Als de akte ergens voor nodig is (bv. een huisaankoop) dan controleert hij de feiten. Maar als jij je levensverhaal wilt laten optekenen door een notaris, dan mag dat maar de inhoudelijke controle is dan nul.
Nou ja, maak het een gevalletje wanprestatie dan. Sluit een contract af met een partij waarin jij verplicht wordt gesteld je aftapstatus te vermelden. Maar ik denk dat je jezelf daarmee in de vinger snijdt. Een eventueel ingeschakelde rechter zal ofwel zeggen dat er overmacht was (immers, de wet verplicht je te liegen) of dat je zelf zo stom was om dat contract af te sluiten.
Sommige bedrijven gaan een stap verder en heffen zichzelf op na het ontvangen van een graaiverzoek [1]. Doorstaat dat de giecheltoets? (Ik vind het niet om te giechelen, eerder om te huilen, maar diep respect voor bedrijven die dit doen).
[1] http://arstechnica.com/tech-policy/2013/08/lavabit-founder-under-gag-order-speaks-out-about-shut-down-decision/
Stel een derde verzorgt het bordje op basis van een actieve dagelijkse melding van de websitehouder. Die voldoet m.i. aan zijn geheimhouding zodra hij de dagelijkse melding stopt (inactief wordt). Iets in de trant van “ik vertel niet welke klikbrief ik heb ontvangen, zelfs niet dat / of ik er een heb ontvangen”. De derde weet niets meer of minder, hij kan alleen niet meer verklaren.
Dat is inderdaad het plan zoals voorgesteld door Cory Doctorow. Het is niet nieuw, dit plan gaat reeds jaren rond.
Een onafhankelijke service ontvangt elke dag van elke partij die meedoet een berichtje ‘Ik ben niet getapt’. Zodra deze berichtjes stoppen publiceert de service daarover.
Het lijkt me sterk dat je gedwongen kan worden om de berichtjes te blijven sturen – en daarmee dus te liegen in opdracht. Wat wel zou kunnen is dat de dodemansknop-service een gag order krijgt…
Waarom ga je niet nog een stap verder. Als provider dagelijks naar al je klanten een mail sturen dat er in de afgelopen 24 uur geen informatie is verschaft aan opsporingsdiensten. Die mail wordt natuurlijk niet gestuurd naar een specifieke klant op het moment dat je verplicht en onder geheimhouding wel informatie hebt moeten verschaffen over die klant.
Ik maak iedere dag een kort filmpje wat ik op Youtube zet. In dat filmpje laat ik een recente krant zien en zeg ik “ik heb geen aftapbevel gekregen” terwijl ik aan een leugendetector gekoppeld ben. Zelfs al wil ik meewerken aan het afluisteren, dan nog is het onmogelijk het geheim te houden. Ik kan immers geen leugendetector voor de gek houden.
Dan zou ik als officier van justitie zeggen dat je art. 13.1 Telecomwet schendt. Jij bent wettelijk verplicht je netwerk aftapbaar te maken, en dat impliceert dat dat onder geheimhouding moet kunnen. Vanwege die rare filmpjes is jouw netwerk nu dus niet aftapbaar. Oftewel staak je dienstverlening maar tot je die rare filmpjes van internet hebt gehaald.
Verplicht om je netwerk aftapbaar te maken? Dus bij wet is het verboden om te zorgen dat er cryptografisch sterke infrastructuur komt?
De wet verbiedt telecommunicatieaanbieders om een cryptografisch sterk netwerk op te zetten, gebruikers van het netwerk mogen wel cryptografie toepassen. Omdat het netwerk aftapbaar moet zijn, betekent dit dat jouw verbindingsleverancier ook kan meeluisteren met je communicatie.
Precies. En voor de duidelijkheid: het netwerk mág cryptografisch sterk beveiligd zijn mits de aanbieder dan maar een master key of achterdeur of iets dergelijks heeft. De opsporingsdiensten hoeven niet op elk punt te kunnen tappen, het is genoeg dat ze op één plek bij de aanbieder binnen kunnen komen en aftappen.
Wilco, bij de eerste onderhandelingen over het aftappen was er zelfs spraken dat elke session-key werd opgeslagen. Nu is het tot een punt gekomen dat in veel gevallen de tap tussen de SSL-offloader en de aangeboden dienst staat. Een aantal partijen zijn hierdoor ook in NL gestopt met het aanbieden van VPN-diensten. Demon is misschien wel de bekendste uit die periode.
Gezien het feit dat er onderscheidt wordt gemaakt tussen access en hosting providers qua aftapbeleid, vraag ik me af wat er gebeurd zou zijn als een aantal partijen zichzelf hadden opgedeeld. Bijvoorbeeld XS4ALL Internet en XS4ALL Hosting, twee juridische losse entiteiten. Of een Ziggo Internet en Ziggo Hosting bijvoorbeeld.
En voor Arnoud, XS4ALL publiceert al jaren een transparantierapport.
Sorry dat ik vandaag even niet reageer maar ik word afgetapt en moet dat stil houden… . . . Oeps! Ik bedoel dus dat ik niet afgetapt wordt. Ik heb niets gezegd over aftappen. Gelieve dat commentaar te negeren!
Of, om het maar in vraagvorm te stellen: wat kunnen de consequenties zijn indien ik -per ongeluk- toch vertel dat ik word afgetapt? Wat is het strafbeleid hierbij? Want als het een boete is van 50 euro dan is een “foutje” zo gemaakt. 🙂
De theoretische maximumstraf (art. 184 Strafrecht) voor het niet opvolgen van een bevoegd gegeven bevel is 3 maanden cel of €3.900 aan boetes. Daarnaast krijg je een strafblad en als je in een baan met een Verklaring Omtrent het Gedrag zit, dan kan dat wel eens heel vervelend worden.
Krijg je altijd ook een strafblad erbij, want dan is het echt vervelend. Indien het bij een geldboete blijft dan kan iemand het altijd nog overwegen om “per ongeluk” de boel toch te verklappen. En als iemand al een strafblad heeft kan het er sowieso ook bij. Iemand die dus echt crimineel bezig is op het Internet zou dit risico kunnen accepteren en collecteren bij de mensen die ervan profiteren dat ze gewaarschuwd zijn. Ikzelf zou het risico in ieder geval niet nemen…
Even een andere situatie. Justitie stuurt mij een brief met een aftap-verzoek erin plus geheimhoudings-clausule. Echter, ik ben op vakantie en mijn buurman verzorgt mijn planten. De brief komt aan op het moment dat hij bezig is en hij belt mij op. Ik vraag hem om de brief voor te lezen over de telefoon en dat doet hij vervolgens. Is mijn buurman dan ook gebonden aan die geheimhoudings-clausure of kan hij gewoon op Facebook hier een bericht over plaatsen? Immers, tot het moment dat hij de brief voorlas was ik niet op de hoogte van die clausule. 🙂
Laten we alles wel even relativeren.
We hebben het hier over tap verzoeken in het kader van een specifiek onderzoek voor specifieke personen, onderhavig aan controle door de rechtbank. En zodra het mogelijk is dient degene die getapt is op de hoogte te worden gesteld van het (hebben) bestaan van de tap. Hier wordt toezicht op gehouden, we hebben het niet over geheime rechtbanken zonder enige vorm van remedie of toezicht.
De enige vraag die ik in dit geval heb is: als je er echt niet aan meewerken, mag je dan je hele product uit de lucht halen? Dan is er namelijk niets meer te tappen en kan je er niet meer aan meewerken en hoef je dus ook niets te zeggen.
De andere kant van het verhaal is wat in de VS gebeurt; daar wordt masaal getapt zonder gericht doel en zonder aanziens des persoons. Met bevelen en gag-orders van, in het gunstigste geval, een geheime rechtbank en in het ongunstigste geval heeft de NSA of FBI gezellig zelf een NSL opgesteld.
Ik heb een beroep waar ik een VOG voor moet hebben en een strafblad is niet lekker. Maar ik wil hier best kwijt dat als ik een ‘blanket tap’ opdracht krijg om alle Nederlandse klanten af te luisteren met een gag order EN mij de mogelijkheid wordt ontzegd om dit aan te vechten bij een rechtbank, deze linea recta richting alle grote kranten en TV zenders gaat.
Ik ben het niet altijd eens met de Nederlandse wetgeving, maar over het algemeen functioneert die. En als overheidsorganisaties dat zouden gaan aantasten en de rechtsgang blokkeren, dan is the ‘4th estate’ de enige remedie. En die weten echt wel wat ze moeten met een schandaaltje en een gevalletje machtsmisbruik.
In Nederland waren er in 2012 bijna 75.000 taps. Om dit door een rechter te laten beoordelen zou deze toch op z’n minst 10 min per tap nodig moeten hebben om te bepalen of dit gerechtvaardigd is. Hiervoor zou je dus al meer dan 7 fulltime rechters nodig hebben om dit te bepalen. Ik geloof dan ook nooit dat alle verzoeken ook daadwerkelijk goed beoordeeld worden.
@elroy:
Zijn er statistieken gepubliceerd hoe vaak dat achterwege gelaten wordt en hoe lang het duurt vanaf het einde van de tap totdat de mensen die wel op de hoogte gesteld worden dat te horen krijgen. Ik zou trouwens ook wel willen weten hoe vaak mijn NAW gegevens bij de telecomproviders worden opgevraagd door de politie.“In tegenstelling tot wat de onderzoeksresultaten uit 2004 laten zien, blijkt dat er anno 2011 in de onderzochte parketten doorgaans wordt genotificeerd. Hoewel de wettelijke regeling betreffende het notificeren duidelijk is, geeft ieder parket er zijn eigen invulling aan. Er zijn duidelijke verschillen in de naleving en uitvoering van de notificatieplicht.” Pagina 139 van http://www.wodc.nl/images/ob304-volledige-tekst_tcm44-453677.pdf
Moet natuurlijk wel de kanttekening bij gemaakt worden dat: “Onderzoek en beleid De reeks Onderzoek en beleid omvat de rapporten van onderzoek dat door en in opdracht van het WODC is verricht. Opname in de reeks betekent niet dat de inhoud van de rapporten het standpunt van de Minister van Veiligheid en Justitie weergeeft.”
En dat het WODC onderdeel is van het ministerie van veiligheid en justitie.
Jammer dat in dit rapport geen harde getallen genoemd worden… Betekent “Regio A loopt achter” dat minder dan 50% van de wettelijk verplichte notificaties plaatsvindt? Eigenlijk zou je met zo’n slordigheid “Regio A” moeten verbieden te tappen.
Conclusie is dat de wet je kan verplichten tot leugens. Het niet mededelen van een feit grenst aan leugens, je hoeft slechts de verplichting tot ontekenning van het tegengestelde er tegenover te zetten om het een misdaad te maken. Hoe dan ook, vrienden en familie gaan boven de Nederlandse staat, en mocht ik daar een strafblad voor krijgen, dan zal ik dat met trots de feiten publiceren. En daar schuilt de ware eerlijkheid: de overheid is een misdadiger, ik ben de eerlijke persoon. Keer op keer komen we in botsing daarop, maar ik kweet de feiten, ik weet wie in kern goed en slecht is. Een overheid die willens en wetens je anders behandeld en leugens in persoongegevens opschrijft, en dan heb ik het over justitie, is een misdadiger. Als je dat weet over justitie: die de eerlijkheid zou moeten garanderen, dan weet je wie je als overheid tegenover je hebt. Dan kunnen ze nog zo hameren dat we een “goed” zijn in Nederland. Maar je hoeft slechts op internet te zoeken wat de IND presteerd, en de IND is (was) justitie. Dan weet je wie je voor je hebt. En dat het OM gegevens die je vrijspreken niet mededeeld aan de rechter, alhoewel ze uit hoofde van onpartijdigheid dat zouden moeten doen spreekt boekdelen. (lees Lucida B).
De wet dwingt je alleen maar te zwijgen bij een tapbevel. Dat je moet liegen, is je eigen schuld: je koos zelf voor een systeem waarbij zwijgen geen optie meer was, in plaats van zoals iedereen een systeem waarbij zwijgen eenvoudig is. Hoe kun je dan zeggen dat “de wet je verplicht tot leugens”?
Misstanden bij de IND zijn off-topic hier.
Als je verzwijgen niet als leugen ziet, dan uiteraard niet. Strikt genomen niet dus. Goed, chageren we dit voorbeeld verder: ieder die mij kent weet dat ik niet lieg, en vragen om een antwoord op de vraag “ben ik getapt, A?” mag ik wettelijk niet met ‘ja’ beantwoorden, echter liegen kan ik ook niet, dus ik zwijg in zo’n geval. Diegene weet uit mijn zwijgen dat ie getapt is. Het is dezelfde constructie, maar dan niet volgens de vrije keuze tot afspraak, maar besloten in dwangmatig gedrag (niet kunnen liegen). Het feit is hetzelfde: ik geef de informatie weg door te zwijgen op de vraag. Hoe zal de rechter nu oordelen? Ben ik schuldig, dan dwingt de wet me tot liegen. (Dit slaat op je antwoord van 13 september 2013 @ 12:01 ). Ik begrijp dat de grens bij “slimme mensen en hun construcities” ligt. Maar hoe bepaal je of iemand dwangmatig verzwijgt of vanwege een afspraak?
Oh, in dit geval ben je zeker aan het liegen. Mijn punt is alleen dat dat je eigen schuld is: jij creëerde een situatie waarin normale mensen kunnen zwijgen zonder dat er rare dingen gebeurde, maar waarin jij expliciet moet gaan liegen. Dan kun je niet zeggen “de wet dwingt me te liegen”. De wet dwingt je te verzwijgen dat je iemand moest tappen.
Belangrijk vind ik dat het hier gaat om zakelijke situaties. Eigenlijk word niet jij maar je bedrijf gedwongen tot zwijgen. Het is gebruikelijk dat bedrijven zwijgen over dingen die hun bedrijfsvoering raken. En jij mag als werknemer óók niet vertellen over zakelijke geheimen. Als je bedrijf maandag naar de beurs gaat, en ze vertellen jou dat vrijdag, dan moet jij in het weekend liegen als je buurman vraagt hoe dat zit met dat gerucht. Dat hoort erbij als werknemer.
Ben je als werknemer dwangmatig niet in staat om te liegen (en een erkend psychiater is bereid dat te verklaren) dan kom je misschien weg bij strafvervolging met een noodweerexcuus. Maar je zult wel de vraag krijgen waarom je in een functie gaat zitten waar zwijgen of liegen soms kan spelen, als je niet kunt liegen. Iemand met De La Tourette syndroom zal ook niet snel een functie op radio of televisie zoeken denk ik.
Het verschil lijkt me dat een afspraak iets is dat je zelf bewust aangaat en een dwangmatig iets een ding is dat je niet tegen kunt houden. In het laatste geval ben je beperkt in je mogelijkheden, je kúnt niet anders. Een afspraak hóef je niet te maken, en als je dat wel gaat doen dan moet jij de consequenties ervan overzien. Zeker bij zakelijke dingen: een bedrijf moet weten hoe de wet werkt en moet zijn bedrijfsvoering daarop aanpassen.
Stel mijn bedfrijf gaat naar de beurs op maandag, en ik hoor dat op vrijdag. Mijn buurman vraagt hoe dat zit met dat gerucht, en ik antwoord: “Daar mag ik niets over zeggen”, heb ik dan dat zwijgbevel gebroken?
Nee, in feite heb je voor de goede luisteraar gezegd: “het klopt maar niet verder vertellen…”
Als je echt niets wil zeggen, dan haal je je schouders op en zegt: “geen idee.”
Een vorige werkgever van mij heeft eens aangegeven dat een ander bedrijf aandelen ging opkopen van dit bedrijf en dat we dit gewoon stil moesten houden. Daarbij had ik meteen het idee van: “Als we dit stil moeten houden, waarom vertel je het ons dan?” Maar goed, het is ook een onderwerp wat niet snel ter sprake komt. Ik vraag ook niet Jan en Alleman of hun website wordt afgetapt door Justitie. Het is best wel vreemd dat je dat soort dingen gaat vragen. Kortom, deze informatie stilhouden lijkt mij geen groot probleem. En mocht het wel voorkomen dan is “Geen commentaar” gewoon het beste antwoord. Je liegt niet, maar erkent het ook niet. Je vertelt gewoon niets over de interne processen van je bedrijf. Dat iemand anders vervolgens gaat aannemen dat je afgetapt wordt is hun zorg. Kennelijk hadden ze dat vermoeden al toen ze het vroegen…
Overigens ben ik niet een dwangmatige waarheids-spreker, maar ik heb wel gewetensbezwaren als ik moet liegen. En ook dat lijkt mij een geldig excuus. En ik ga er van uit dat ik voor mijn functie niet hoef te liegen. “Leugenaar” is geen onderdeel van mijn taakbeschrijving. En ja, met communicatie met klanten kan dat best lastig zijn. Dan maar geen commentaar, als het nodig is… 🙂
Mag de overheid je verplichten om service of producten te blijven verlenen?
Kan je niet gewoon zeggen, zoals Lavabit, of in mindere mate Groklaw ( http://www.groklaw.net/article.php?story=20130818120421175 ): Wij hebben hier geen zin in, we trekken de stekker eruit?
Dan ben je als bedrijf kapot, maar je hoeft dan niet af te tappen.
En als dit mag, is hier dan een “loophole” te vinden, bv door niet het hele bedrijf onderuit te trekken, maar alleen een bepaalde dienst of product?
“Wij stoppen per direct met de levering van het product ‘zonder aftappen e-mail’ en de dienst ‘De AIVD is niet bij ons op bezoek geweest’ “
Ja dat mag. Het is ahem wel een beetje een zwaar middel. Als je een eenmanszaak bent dan is dat je eigen keuze, hoewel ik me afvraag hoe je dan je geld gaat verdienen. Maar heb je personeel en grote klanten dan is dit een hele moeilijke. Je contracten met je klanten kun je niet opzeggen omdat je je bedrijf beëindigt en je personeel op straat zetten om zo’n reden lijkt me ook niet zomaar haalbaar.
De EFF noemt dit een ‘warrant canary’, analoog aan het gebruik van kanaries in ondergrondse mijnen die waarschuwden voor een zuurstoftekort door dood neer te vallen.
https://www.eff.org/deeplinks/2014/04/warrant-canary-faq