Aivd Archives - Ius Mentis

Moet de overheid zerodays wel of niet gebruiken in de handhavings- en inlichtingendiensten?

Geplaatst op 12 augustus 20214 augustus 2021 in Regulering, 7 reacties

Op Twitter las ik deze inhaker op een NRC-column van jurist Vincent de Haan over gebruik van zero-days. “Zonder 0days wordt onze overheid nog machtelozer online dan ze nu al zijn en dat kunnen we ons niet veroorloven. Als de overheid niet digitaal kan optreden loopt onze privacy en veiligheid een groot gevaar”, aldus Ronald Prins daar. Daar stelde De Haan dus tegenover “Met behulp van [zerodays] houden autoritaire regimes journalisten, activisten en advocaten in de gaten. … Maar we moeten ons realiseren dat de Nederlandse overheid, door het gebruiken van zero-days – één van de belangrijkste ingrediënten van de Pegasus software – medeverantwoordelijk is.”

Een zeroday is security-jargon voor een kwetsbaarheid waarvan misbruik te maken is, maar die nog niet bekend is bij de maker van de software of dienst. (De etymologie is wat vaag maar lijkt afkomstig uit de warez scene waar het ging over de zeer prestigieuze actie om gekraakte software dezelfde dag als het origineel te publiceren. Het heeft dus niet perse te maken met dat de bug zero days geleden ontdekt of gemeld is of iets dergelijks.)

Wie een dergelijke kwetsbaarheid heeft, kan bij de betreffende software inbreken en bijvoorbeeld gegevens aftappen, eigen software (zoals spyware) installeren of wat je maar zou willen doen. Dat is voor criminelen aantrekkelijk maar ook voor opsporings- en inlichtingendiensten die op die manier interessante personen kunnen volgen. Of dus journalisten kunnen volgen en dan arresteren wanneer deze al te irritant worden. Zoals bij de Pegasus-software, waar deze heisa mee begon.

Het punt is dan dat overheden niet perse zelf kwetsbaarheden gaan ontdekken, maar deze ook op de vrije markt gaan inkopen. En vooral, dat die overheden vervolgens de makers niet informeren maar het gat lekker laten bestaan:

Het Pegasusschandaal is immers precies waarvoor gevreesd werd bij de invoering van de hackbevoegdheid: onschuldige mensen worden gehackt met kwetsbaarheden die bij de overheid reeds bekend waren, maar die voor het gemak van het boevenvangen niet gedicht zijn.

Prins stelt daar tegenover dat “Als duidelijk is dat 0days misbruikt worden door criminelen of andere staten moeten ze onmiddellijk gemeld worden. In het algemeen geldt dat software altijd meerdere kwetsbaarheden zal hebben. Het melden van niet gebruikte 0days maakt een product niet significant veiliger”. Dat is natuurlijk waar, maar waar het om gaat is of het ethisch is dat de overheid weet van grote kwetsbaarheden en die dan voor zich houdt omdat ze die nodig heeft voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten.

Natuurlijk kun je dan zeggen, als die dit nodig hebben dan is dat in het landsbelang. Maar het is nooit zo dat een dergelijk gat alléén bekend is bij de AIVD, zeker niet als het op de vrije markt is ingekocht. Want reken maar dat zo’n bedrijf diezelfde informatie verkoopt aan wie dan ook, dus de criminelen hebben dit snel genoeg te pakken. Is het dan niet juist je maatschappelijke plicht als overheid om deze lekken zo snel mogelijk dicht te krijgen?

Arnoud

Mag ik onder de Sleepwet onthullen hoe ik door de AIVD gehackt werd?

Geplaatst op 21 maart 201819 maart 2018 in Regulering, 21 reacties

Een lezer vroeg me:

Ietwat hypothetisch, maar stel de AIVD, politie of een ander overheidsorgaan hackt mij (hallo aluhoedje!) en ik ontdek dat, verzamel de technische details (manier hoe ze zijn binnen gekomen) en deel dit op een blog. Dan valt te argumenteren dat ik de werkwijze van de overheid onthul en daarmee zelfs staatsgeheime informatie publiceer. Ben ik dan strafbaar?

Nee, je bent niet strafbaar als je publiceert hoe je door een overheidsorgaan bent gehackt, zelfs niet als die daarbij een staatsgeheime methode gebruiken.

Voor zover jij als burger weet, is een computerhack gewoon het misdrijf computervredebreuk gepleegd door een jou onbekende partij. Dat de overheid zo’n partij kan zijn, is theoretisch mogelijk maar natuurlijk praktisch gezien niet door jou te verifiëren. Achteraf kan het misschien boven water komen, maar dat betekent alleen dat de pleger van dat misdrijf vrijuit gaat omdat het hem wettelijk toegestaan is dat feit te plegen.

Bij de politie werkt het ongeveer net zo. Daar is dan een bevel van de rechter-commissaris gegeven, wat het legaal maakt om dit te doen. En in zo’n geval kan de politie er ook voor zorgen dat jij niet in kan grijpen, denk aan de situatie dat men je computer wil uitlezen: dan komt er een technisch rechercheur die de computer doorzoekt en een agent met spierballen om te zorgen dat jij niet in de weg gaat staan.

De Wiv waar vandaag het raadgevend referendum over is, maakt dat verder niet anders. Deze wet geeft bevoegdheden waaronder de mogelijkheid in te breken in een computersysteem, maar ook hier geldt: vanuit jouw perspectief is het gewoon een hack, en als jij wilt publiceren over een hack die jou overkwam dan is dat jouw goed recht. Pas als je wéét dat je een staatsgeheim zou onthullen, kan dat anders komen te liggen. Maar grofweg moet de AIVD dan langs zijn geweest en je dat hebben gezegd. Ik zie dat niet gebeuren.

Arnoud

AIVD en MIVD maken rechtmatig gebruik van persoonsgegevens in bulkdownloads

Geplaatst op 21 februari 201814 februari 2018 in Regulering, 25 reacties

De inlichtingendiensten AIVD en MIVD gaan “rechtmatig” om met datasets met persoonsgegevens die online worden aangeboden. Dat las ik vorige week bij Nu.nl. Deze conclusie volgt uit het rapport 55 over het verwerven van op internet aangeboden bulkdatasets van de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten. Dat “online aangeboden” moet je met aanhalingstekens uitspreken, want het gaat eigenlijk om gelekte of gestolen gegevens die op schimmige plekken te verkrijgen zijn. Maar voor de inlichtingendiensten is dat dus geen probleem.

Het klinkt ergens gek, maar ook de AIVD en haar militaire broertje de MIVD moeten de privacy respecteren van mensen die ze bespioneren. Dat betekent dus dat het gebruiken van ‘gevonden’ datasets met persoonlijke informatie niet zomaar kan, met name omdat daar ook veel gegevens in zullen zitten van mensen die in het geheel niet in beeld zijn bij de inlichtingendiensten.

Het gebruik van die persoonsgegevens is geregeld in de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, waarvan editie 2002 van toepassing was op de vergaring. (En editie 2017 is de beruchte ‘sleepwet’.) De bevoegdheden zijn een stuk breder dan voor gewone burgers of overheidsinstanties. Kort gezegd mag er veel meer zolang het maar enigszins gedocumenteerd wordt en het gebruik netjes wordt bijgehouden.

Zo is er een openbronregeling die bepaalt hoe men informatie uit open bronnen mag betrekken, waarbij het niet uitmaakt of die bron de gegevens legaal of illegaal publiceert. Daarbij is het zelfs toegestaan om je te registreren onder een valse naam en dan te zien wat er te downloaden is; de grens ligt bij de aanbieder overhalen tot het verstrekken van de bron. Dat mag ook maar valt onder de agentregeling met net iets strengere eisen.

Aanleiding voor het onderzoek was dat de diensten bestanden hadden gekocht op het “dark web” (/insert omineuze muziek) met gegevens over meer dan honderd miljoen personen, waarvan het overgrote deel nooit en te nimmer relevant zou zijn voor het inlichtingen- en veiligheidswerk. Het ging daarbij om vertrouwelijke informatie die onrechtmatig in die bestanden terecht was gekomen en die normaal nooit zomaar bekend zou zijn.

De AIVD had die gegevens snel opgehaald omdat ze vermoedden dat die zomaar weggehaald zou kunnen worden, en deed dat onder de openbronregeling omdat ze dachten dat het dark web daaronder viel. Maar omdat het feitelijk een aankoop van een bestand was, had dit onder de agentregeling moeten gebeuren. Dat ging dus mis, maar betekent uiteindelijk weinig omdat -zo concludeert de commissie- het onder de agentregeling legaal zou zijn geweest. Belangrijk was daarbij ook dat er op hoog niveau toestemming was gegeven voor de aankoop.

Bij een tweede dataset van vergelijkbare omvang en inhoud ging het mis. Daar werd die toestemming niet op dat niveau gevraagd, en was niet duidelijk hoe men daar precies aan gekomen is. Uiteindelijk heeft dit geen gevolgen, omdat het gebruik verder netjes binnen de lijntjes blijft en het waarschijnlijk was dat er toestemming zou zijn gegeven.

De totale uitkomst verrast dus niet. Over blijven aanbevelingen om zorgvuldiger met de gegevens om te gaan, en jaarlijks te bekijken of de datasets nog nuttig zijn in de praktijk. En meer algemeen om beleid te maken over hoe om te gaan met downloaden of aankopen van datasets als deze. En dat is hoe het eigenlijk altijd gaat met zulke dingen: het mocht niet, maar de schade lijkt beperkt en als er dan beleid op komt, dan is het goed.

Arnoud

Mag je je verzetten tegen de Aftap- en Hackwet?

Geplaatst op 21 juli 201717 juli 2017 in Regulering, 9 reacties

De Eerste Kamer nam gisteravond een wet aan waarmee de geheime diensten het internet op grote schaal kunnen aftappen, en de verzamelde mailtjes en appjes drie jaar mogen bewaren. Dat las ik bij RTL Nieuws. Maar de wet gaat niet alleen over aftappen: de nieuwe wet maakt het ook mogelijk dat de AIVD kennissen van verdachten mag hacken. Wat diverse lezers de vraag deed opperen: wat mag je daartegen doen, als je de AIVD in je firewall ziet?

Het idee achter dat stukje van de Hackwet is dat de meeste criminelen (althans, verdachten) wel enigszins op de hoogte zijn van elementaire ICT-beveiliging. Kennissen zijn dat waarschijnlijk minder, dus dat biedt dan een interessant secundair kanaal van informatie.

Dat de AIVD iets mag, wil natuurlijk niet zeggen dat je daar automatisch alle gelegenheid voor moet bieden. De wet eist niet dat jouw netwerk aftapbaar of anderszins toegankelijk is voor overheidsdiensten (behalve als je aanbieder van een openbaar telecomnetwerk bent, maar dat terzijde). Als je dus je ICT zo stevig dichttimmert dat de gleufhoeden zuchtend elders heengaan, dan is dat helemaal prima.

Sowieso is het natuurlijk heel verstandig om anno 2017 je netwerk en ICT-middelen goed te beveiligen; malware, spionage vanuit andere landen en gewone criminelen liggen natuurlijk óók op de loer. Dus voorzie alles van encryptie, werk je software bij, installeer een goede firewall en uitgebreide logging en zorg voor moeilijk voor derden toegankelijke backups.

Het opzetten van honeypots waar de aanvaller lang mee bezig is, is al een iets actievere tegenmaatregel. Het idee is dan dat je hem afleidt met een interessante maar neppe bron, bijvoorbeeld een groot bestand dat je iets van “ISIS full membership addresses Netherlands.xlsx” noemt en waar men dan jarenlang decryptie op loslaat voordat men ontdekt dat het gewoon een nepbestand is. Daar is weinig mis mee, dat is hooguit verspilling van iemands tijd.

Lastiger wordt het bij de actievere vormen van verdediging, zoals terughacken, -ddossen en anderszins -slaan van de aanvaller. Een voorbeeld is het neerzetten van dergelijke lokbestanden maar dan voorzien van malware, waarmee je hoopt dat de aanvaller dan wordt geïnfecteerd. Het digitale equivalent van een kluis waarin een kruisboog op scherp staat, met touwtje verbonden aan de deur. Auw.

Dergelijke handelingen zijn natuurlijk strafbaar; verspreiding van malware maar ook het uitvoeren van een DDOS aanval of inbreken in iemands systeem is niet toegestaan onder het Wetboek van Strafrecht. Ook niet als die iemand dat net bij jou zelf stond te doen. Natuurlijk is de kans klein dat de AIVD aangifte gaat doen van een terughack of malware-infectie, maar je weet in het algemeen natuurlijk nooit of het die dienst is dan wel een echte crimineel die een onschuldige derde z’n computer gebruikte om bij jou binnen te dringen. Dus nee, dat zou ik niet doen.

Arnoud

AIVD trok grote webfora onrechtmatig leeg, dat mocht meestal

Geplaatst op 11 september 20147 september 2014 in Regulering, 16 reacties

forum-discussie-post-phpbb De inlichtingendienst AIVD heeft bij het binnenhalen van grote algemene webfora in een aantal gevallen onrechtmatig gehandeld, oordeelt de toezichthouder Ctivd in een onderzoeksrapport. Dat meldde Tweakers vorige week. Vorig jaar werd bekend in één van de vele Snowden-onthullingen dat de AIVD op internetforums inbrak en grootschalig gegevens downloadde. In de meeste gevallen was dat legaal, zo blijkt nu, maar bij algemene webforums had men toch beter moeten uitkijken.

De AIVD heeft als inlichtingen- en veiligheidsdienst brede bevoegdheden als het gaat om het vergaren van, eh, inlichtingen. De toezichthouder maakt onderscheid tussen het raadplegen van ‘open bronnen’ en het verkrijgen van afgeschermde gegevens. Een forum waar iedereen lid van mag worden, of zeg een Twitter, is een open bron en de AIVD mag daar rondkijken net als iedereen. Echter, zodra men dingen dan structureel gaat bijhouden dan gaat het schuren. Bij het grootschalig vergaren van gegevens spelen namelijk regels rond privacy en persoonsgegevens een rol.

De Wet Inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002 (Wiv) bepaalt namelijk (art. 13) dat de dienst in beginsel alleen persoonsgegevens mag vergaren van personen die

aanleiding geven tot het ernstige vermoeden dat zij een gevaar vormen voor de democratische rechtsorde, dan wel voor de veiligheid of voor andere gewichtige belangen van de staat;

Een forum waar een groep georganiseerde terroristen informatie uitwisselt, zou zonder meer in hun vizier moeten staan. Maar bij zeg een Fok! voelt dat iets minder dringend. En dat vertaalt zich naar de wettelijke eis dat het monitoren, hacken of anderszins gegevens vergaren bij zulke forums noodzakelijk en proportioneel moet zijn, en dat er eigenlijk geen ander middel (subsidiariteit) moet zijn om de gegevens te verkrijgen.

Bij enkele forums ging men zelfs nog verder dan alleen meelezen: er werd ook ingebroken op webforums om zo grootschalig gebruikersgegevens en berichten over te kunnen nemen. En dat is een bevoegdheid die apart is geregeld in artikel 24 Wiv:

De diensten zijn bevoegd tot het al dan niet met gebruikmaking van technische hulpmiddelen, valse signalen, valse sleutels of valse hoedanigheid, binnendringen in een geautomatiseerd werk.

Echter, deze bevoegdheid mag alleen worden uitgeoefend als dat noodzakelijk is voor de goede uitvoering van de wettelijke taken van de dienst (art. 18 Wiv). En dat was hier een probleem bij enkele van die algemene forums. Daar was niet echt een reden om databases leeg te trekken of rond te snuffelen op niet algemeen toegankelijke gedeeltes. En dan mag ook de AIVD het niet.

Verder bleek niet altijd de toestemming correct te zijn verkregen: bij hacken in servers op afstand moet de directeur toestemming geven, en dat is niet altijd gebeurd.

Het rapport raadt aan om in de toekomst hacks te beperken tot specifieke forums, of om direct na verkrijging irrelevante gegevens (van ‘onschuldige’ burgers) te wissen. Ik vraag me af hoe dat moet werken: het idee is nu juist om grootschalig data te mijnen om daarin patronen e.d. aan te treffen. Als je al weet wat je zoekt, dan zijn er betere methoden lijkt me. Big data mag dus niet voor de AIVD?

Arnoud

Nederland mag gegevens blijven uitwisselen met NSA

Geplaatst op 24 juli 201423 juli 2014 in Privacy, Security, 7 reacties

prism De Nederlandse inlichtingendiensten AIVD en MIVD mogen gegevens blijven uitwisselen met de Amerikaanse NSA, las ik bij Nu.nl. In een loei van een vonnis bepaalt de rechtbank Den Haag dat de samenwerking met buitenlandse inlichtingendiensten een dringende noodzaak in de zin van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens oplevert, op grond waarvan grondrechten geschonden mogen worden. Verschillende burgers en organisaties hadden de rechtszaak aangespannen tegen de Staat naar aanleiding van de Snowden-onthullingen over grootschalig gebruik van data door de Amerikaanse NSA.

Allereerst is er een stuk discussie over óf deze burgers en organisaties wel een rechtszaak mogen beginnen. Je kunt niet zomaar naar de rechter, je moet wel een “redelijk belang” hebben zoals de wet dat noemt. En dat belang moet wel over jou gaan. Als mijn buurmans auto bekrast wordt, kan ik niets eisen. Hier erkent de rechter dat dat het geval is: de burgers (waaronder Rop Gonggrijp, Brenno de Winter en Mathieu Paapst) hebben een meer dan gemiddelde kans

dat zij door hun activiteiten een gevaar voor de nationale veiligheid zouden kunnen opleveren en derhalve op grond van de Wiv 2002 onderwerp zouden kunnen zijn van onderzoek door de diensten.

Het zal je maar gezegd worden.

Afijn. De inhoudelijke discussie is een stuk lastiger. De grootschalige uitwisseling van persoonsgegevens levert juridisch gezien een schending van de privacy op, en die is beschermd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (IVBPR). Ook is dit te rekenen onder de informatievrijheid, het beschermen van je bronnen is daar voor journalisten deel van.

Het grootste probleem zit hem in het ‘witwassen’ van gegevens: de NSA verkrijgt gegevens langs illegale weg, en verstrekt ze dan via het uitwisselingsprogramma aan de Nederlandse AIVD die dan vrolijk kan zeggen ze legaal van een buitenlandse partner verkregen te hebben.

Hoewel de NSA in principe legaal handelt naar Amerikaans recht, en er uitgebreid imbedding en controle is binnen het Amerikaanse rechtssysteem, moet er rekening worden gehouden met de mogelijkheid dat de diensten in het kader van de internationale samenwerking gegevens ontvangen die zijn verzameld op een wijze die niet in overeenstemming is met het EVRM en IVBPR. Die verdragen eisen allereerst een duidelijke wettelijke basis, daarna een legitiem doel en vervolgens een noodzakelijkheidstoets – moet dat nou écht op deze manier, kan het niet een onsje minder.

In een uitspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (de hoogste privacyhandhaver, niet te verwarren met het Europese Hof van Justitie) is bepaald dat voor legaal aftappen duidelijk moet zijn:

the nature of the offences which may give rise to an interception order; a definition of the categories of people liable to have their telephones tapped; a limit for the duration of telephone tapping; the procedure to be followed for examening, using and storing of the data obtained; the precautions to be taken when communicating the data to other parties; and the circumstances in which recordings may or must be erased or the tapes destroyed.

Dit geldt ook voor ongericht aftappen van personen. Maar het grootschalig in bulk vergaren van data zoals de NSA doet, is nóg een stapje verder en de rechtbank wil er niet aan dat ook dáár zulke specifieke grenzen moeten worden getrokken. Dat voelt minder erg, net zoals het minder erg is om iemands locatie via GPS ontvangers bij te houden dan zijn gesprekken consequent af te luisteren. De vraag is dan of de nationale wetgeving toereikende en effectieve waarborgen biedt tegen een willekeurige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer.

Voor toepassing van deze laatste maatstaf, meer dan voor toepassing van de gestelde minimumwaarborgen, is naar het oordeel van de rechtbank ook aanleiding in het geval van de ontvangst van gegevens in bulk, waarbij immers ten tijde van de ontvangst niet bekend is wat de aard van de gegevens is en op welk(e) individu(en) deze gegevens betrekking hebben.

Volgens de rechter hoeven we ons geen zorgen te maken: De Wiv 2002 bevat voorts voldoende waarborgen voor de verdere verwerking (waaronder het gebruik) van die gegevens. Immers in de wet staat

In artikel 12 Wiv 2002 is immers geborgd dat de verwerking van gegevens slechts plaatsvindt voor een bepaald doel en slechts voor zover dat noodzakelijk is voor een goede uitvoering van de Wiv 2002 of de Wet veiligheidsonderzoeken, en ook dat dit in overeenstemming met de Wiv 2002 en op behoorlijke en zorgvuldige wijze geschiedt. In artikel 13 van de Wiv 2002 zijn de categorieën van personen genoemd ten aanzien van wie gegevens kunnen worden verwerkt.

En er is niet bewezen dat de Nederlandse veiligheidsdiensten deze artikelen overtreden. Verder kun je als burger individueel naar de rechter als blijkt dat de veiligheidsdiensten specifiek informatie over jou delven uit NSA-bulkdata. Een tikje formele opstelling, ahem.

Dan komt nog de algemene vraag: is het doel en de noodzaak duidelijk aanwezig? Dat is immers nodig onder het EVRM en het IVBPR. Daarvan is sprake omdat het gewoon zo is en het gewoon niet anders kan:

Het gaat om een dringende maatschappelijke behoefte dat met buitenlandse diensten wordt samengewerkt en dat in dat verband verzamelingen gegevens in bulk worden uitgewisseld. Zoals de Staat ter zitting naar voren heeft gebracht, kan wel naar de herkomst van informatie worden geïnformeerd, maar zal daarop in de regel geen antwoord worden gegeven. Dat, als een partner eenmaal aan de voor samenwerking geldende criteria voldoet, de aard en inhoud van die samenwerking, op voorhand niet zijn beperkt, is ook gerechtvaardigd gelet op de risico’s voor de nationale veiligheid die aan een andere benaderingswijze zouden kunnen zijn verbonden.

Wat nu specifiek met de bulkgegevens die men van de VS kan verkrijgen die in strijd met het EVRM of IVBPR zijn verkregen? Die zijn in beginsel ook legaal. Immers:

Daarbij gelden voor het onderscheppen van (ruwe) gegevens in bulk zonder dat deze op relevantie zijn beoordeeld – hetgeen in deze procedure centraal staat – minder strikte eisen dan voor het kennisnemen van de inhoud van de communicatie. Er is bovendien een relevant onderscheid tussen het ontvangen van gegevens en het vervolgens gebruikmaken van die gegevens in individuele gevallen.

Dus ga maar op individuele basis naar de rechter als specifiek jij aangepakt wordt op basis van informatie die uit bulkgegevens is verkregen. “Het zwaarwegende belang van de nationale veiligheid geeft hier de doorslag.”

Jammer. Het is een láng en uitgebreid vonnis maar toch valt de onderbouwing me bij eerste lezing wat tegen. Waaróm is het zo dringend nodig dat er wordt samengewerkt en bulkdata wordt uitgewisseld? Waarom accepteren we dat een partner niet zegt waar de data vandaan komt? En daarbij komt de ergerlijke houding van “je kunt individueel een zaak aanspannen hoor”. Nee. Grmbl.

Arnoud

Wat is er juridisch te doen tegen al dat aftappen, afluisteren en bespioneren?

Geplaatst op 3 december 20131 december 2013 in Informatiemaatschappij, 31 reacties

De helft van de Nederlanders denkt wel eens telefonisch te worden afgeluisterd, las ik bij Nu.nl. Niet geheel ten onrechte, als je alle verhalen sinds Snowden leest. Zoals zaterdag: de AIVD breekt in bij internetfora en sluist gegevens van alle gebruikers vervolgens door, blijkt uit Snowden-documenten die NRC heeft ingezien. Eh, wut. Het onderwerp heeft ook mijn mailbox bereikt: ik krijg nu 2 à 3 mails per dag met vragen in de trant van “mag dit zomaar” en “wat is eraan te doen”.

Eh, tsja. Nee, dit mag niet. De AIVD mag veel, maar zomaar databanken vol met gegevens kraken en kopiëren voor het geval er een rechtsextremistische jihad-kraker tussen zit, nee dat mag niet. Men wijst op artikel 24 Wet inlichtingen- en veiligheidsdiensten, waar in lid 1 inderdaad staat:

De diensten zijn bevoegd tot het al dan niet met gebruikmaking van technische hulpmiddelen, valse signalen, valse sleutels of valse hoedanigheid, binnendringen in een geautomatiseerd werk.

Maar artikel 19 maakt heel duidelijk dat hiervoor aparte toestemming nodig is, en dat die toestemming elke paar maanden opnieuw moet worden aangevraagd. Logisch ook, dat artikel is geschreven om in een concrete situatie een AIVD-hack te kunnen rechtvaardigen. Daar zit een staatsgevaarlijk figuur, snel hack zijn PC en zie wat hij van plan is. Dat is toch even wat anders dan “breek overal in waar je kunt, kopieer alles en zoek het thuis op je gemak even na”. Plus, volgens artikel 18 moet er een duidelijke noodzaak zijn in het kader van onderzoek

met betrekking tot organisaties en personen die door de doelen die zij nastreven, dan wel door hun activiteiten aanleiding geven tot het ernstige vermoeden dat zij een gevaar vormen voor het voortbestaan van de democratische rechtsorde, dan wel voor de veiligheid of voor andere gewichtige belangen van de staat;

Het probleem is alleen: wat dóe je eraan. Juridisch dan. Niet heel veel, ben ik bang. Want toetsing of dit klopt, is een beetje moeilijk. De bewijzen dat hiervan sprake is, zijn immers staatsgeheimen en daar kan men dan ook helaas verder niet op ingaan. En tsja, tegen geheim bewijs is het lastig discussiëren, zeker als je wederpartij niet terugpraat.

En zo is het ook met de NSA-sleepnetten en alle andere massale aftapperij waar we de laatste maanden steeds meer over lezen. Nee, dat mag niet, of de grenzen van wat wél mag worden ahem stevig opgerekt, maar wat gaan we eraan doen?

Arnoud

Een dodemansknop tegen aftappen en datagraaien?

Geplaatst op 13 september 201310 september 2013 in Ondernemingsvrijheid, Regulering, 41 reacties

prism Over PRISM, aftappen en datagraaien valt juridisch weinig te zeggen – de NSA doet wat ze wil. Maar als je als private partij een bevel krijgt om de NSA of hun vriendjes bij de FBI – of zelfs maar onze politie – te helpen door data af te geven, dan kom je wél in een juridisch thuisland. Want moet je daaraan meewerken, en wat kun je doen om dat aan de kaak te stellen? Dat is nog best lastig, zeker als je van zo’n club een gag order krijgt dat je niemand mag vertellen dát je hebt moeten meewerken. Een creatieve oplossing daartegen las ik in de Guardian: een dodemansknop, beter gezegd dodemansbordje dat zegt “Ik ben niet getapt” en dat haal je weg zodra je wél moest gaan tappen.

Steeds meer bedrijven publiceren transparency reports, met daarin het aantal overheidsverzoeken om data en wat daarmee is gebeurd. Bij mijn weten doet in Nederland alleen Leaseweb dat, maar in de VS alle grote jongens: Google, Facebook, Microsoft, Yahoo en meer. Algemene gegevens kun je daaruit halen, maar specifiek wie of wat

Ook bij ons kan zo’n zwijgbevel worden gegeven. Art. 126bb strafvordering bepaalt dat wie een vordering krijgt tot aftappen of afgeven van gegevens, “in het belang van het onderzoek geheimhouding in acht omtrent al hetgeen hem terzake van de vordering bekend is.” Op zich logisch want het is niet handig als je meteen na een tapbevel de verdachte gaat bellen om hem te melden dat je wordt getapt.

Daar staat tegenover dat lid 1 van datzelfde artikel bepaalt dat de getapte persoon zelf juist wél moet worden geïnformeerd “zodra het belang van het onderzoek dat toelaat”. Mits die persoon natuurlijk te vinden is, wat bij grootschalig datagraaien nog wel eens een punt kan zijn.

Strikt gesproken mag je van dat vijfde lid dus niet eens melden “ik kreeg gisteren een tapbevel” zonder enige details over wie of wat of hoezo. Dat kan vér gaan. In dit arrest noemt de advocaat-generaal het een “enorme inbreuk op iemands privéleven” dat je bijvoorbeeld je familie, vrienden en kennissen niet mag vertellen dat je informatie over hen moest geven. Maar ik denk niet dat het zó ver gaat dat je geen jaarlijks statistisch overzicht mag publiceren van het aantal tapverzoeken, wettelijke grondslagen en zo nog wat generieke informatie.

Maar goed, die dodemansknop. Is dát een inbreuk op de “geheimhouding in acht nemen” plicht uit 126bb? Enerzijds ja, want je onthult dát je moest gaan tappen of afgeven. Anderzijds nee, want concreet wordt hier niemand wijzer van: wie is er dan getapt, wat voor gegevens moesten worden afgeven en hoezo en waarom? Was dit een onderzoek van de fiscus of een moordzaak?

Het argument “stoppen met zeggen dat je niet getapt bent is wat anders dan zeggen dat je wél getapt bent” komt bij mij niet door de giecheltoets. Bij jullie wel?

Arnoud

Vodafone en T-Mobile sturen SMS’jes door, WTF?

Geplaatst op 31 mei 200916 mei 2013 in Informatiemaatschappij, Regulering, 18 reacties

De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de politie krijgen ten onrechte de inhoud van sms’jes te zien, las ik gisteren op Nu.nl. Vodafone en T-Mobile zouden deze doorsturen in het kader van hun wettelijke plicht om verkeersgegevens door te geven, omdat ze de verkeersgegevens niet los van de inhoud van SMS-berichten zouden kunnen doorsturen.

Mag dat? Nee, natuurlijk niet. En dit is niet ‘slechts’ een overtreding van de privacywet, dit is keihard een misdrijf. Artikel 273d Wetboek van Strafrecht bepaalt dat het aanbieders van openbare telecommunicatienetwerken of -diensten verboden is om opzettelijk en wederrechtelijk de inhoud van gegevens die niet voor hem zijn bestemd aan een ander bekend te maken. Strafbaar in de zin van anderhalf jaar cel.

Zijn ze gek geworden daar? Wie bedenkt er dat je je systeem zo kunt bouwen en dat het niet erg is dat die SMS’jes doorgegeven worden zonder bevoegd gegeven bevel daartoe? Trekken techneuten dan niet aan de bel, of vinden de managers de investering de moeite niet waard?

Vodafone-klanten kunnen dus aangifte doen, T-Mobile klanten (waaronder trouwens ikzelf) ook maar hebben een iets moeilijker verhaal nu T-Mobile ten stelligste ontkent dat ze SMS-berichten proactief doorgeeft.

Arnoud

AIVD mag stofzuigeren naar persoonsgegevens (via Netkwesties)

Geplaatst op 2 november 200716 mei 2013 in Informatiemaatschappij, Regulering, Security, nog geen reacties

Frank Kuitenbrouwer vertelt een mooie parabel over de AIVD:

Er was eens een klooster dat werd verlamd door een sluipend conflict onder de monniken waar de abt maar geen vinger achter kon krijgen. Ten einde raad riep hij de hulp in van een bevriende statisticus. Deze posteerde een waarnemer in de kloostergang voor de refter. Deze moest alleen maar turven wanneer de monniken kwamen en gingen, wie bij wie aanschoof, enzovoorts. Zonder dat er een naam aan te pas kwam liet de expert zijn analyse los op deze onschuldige stromingsgegevens met als resultaat dat de abt de aanstokers van de ruzie kon ontmaskeren.

Als het aan wetsvoorstel 30553 ligt, krijgt de AIVD straks namelijk de bevoegdheid om onbeperkt verkeers- en persoonsgegevens van providers op te vragen:

De diensten zijn bevoegd zich te wenden tot een aanbieder van een communicatiedienst met het verzoek gegevens te verstrekken over een gebruiker en over het communicatieverkeer dat met betrekking tot die gebruiker voor of op het tijdstip van het verzoek heeft plaatsgevonden dan wel na dat tijdstip zal plaatsvinden.

Lees verder in de column van Frank Kuitenbrouwer in Netkwesties.

Arnoud