Mag een bedrijf licenties van software afnemen op naam van een werknemer?

vraagteken-zoeken-weeswerk-orphan-workEen lezer vroeg me:

Ik ben student en werk bij een ICT-bedrijf. Mijn werkgever heeft me gevraagd om bij Surfspot wat software met studentenprijzen aan te schaffen zodat hij goedkoper uit is. Moet ik daaraan meewerken? En ga ik de boete krijgen als er een audit komt?

Als student kun je vaak met flinke korting licenties kopen bij bedrijven als Surfspot. Heel handig, want als student heb je het niet breed. En je bent alvast verslaafd tegen de tijd dat je bij een bedrijf gaat werken.

Deze licenties zijn gewoonlijk niet bestemd voor bedrijfsmatig gebruik, in ieder geval niet door anderen dan de licentienemer zelf. Je mag als startende zzp’er bijvoorbeeld soms wel deze software gebruiken hoewel dat bedrijfsmatig is. Dit is wel iets om per softwarepakket te controleren. Maar in de geschetste situatie lijkt het me evident: dit is niet toegestaan onder die goedkope licenties.

Of je aan het verzoek moet meewerken als studentmedewerker, is een lastige. Ik ben geneigd te zeggen van niet: het is geen redelijke dienstopdracht en de werkgever wéét dat hij iets aan laat schaffen dat hij niet kan gebruiken. Bovendien brengt hij de werknemer in een lastig parket omdat die nu ook willens en wetens wat doet dat niet mag.

Aan de andere kant, dit is het risico van de werkgever en juridisch gezien kan de werknemer niets verweten worden in zo’n situatie. Je zou dus kunnen kiezen voor meewerken om de relatie met de werkgever goed te houden, in de wetenschap dat hij het probleem met BSA of andere partijen krijgt en niet jij. Hoewel niet uit te sluiten is dat zo’n werkgever bij problemen gewoon doorverwijst naar de student en daar zit je ook weer niet op te wachten.

Wat zouden jullie doen? Meewerken of nee zeggen?

Arnoud

15 reacties

  1. Tja, ik heb in hetzelfde schuitje gezeten. Of ik even Windows server wilde downloaden zodat er op getest kon worden. Ik heb het toen wel gedaan. Ten eerste krijg je maar 1 licentie, dus er kan maar 1 systeem mee worden geïnstalleerd en ten tweede is de licentie maar beperkt geldig, dus na het verlopen van de key moest er alsnog ééntje worden aangeschaft. Ik denk dat het afhangt van de situatie, de soort software, de relatie met de werkgever en je eigen juridisch kader/ethiek waarbinnen je wilt manouvreren. Echt een standaard ja/nee antwoord is niet echt aanwezig, gok ik 😉

  2. Even zorgen dat het bedrijf een schriftelijke verzoek aan de werknemer geeft dan heeft hij zwart op wit dat hij dit moest doen. Voor veel licenties mag je ze niet commercieel gebruiken alleen maar voor studie doeleinden. Daarbij kan het zijn dat je maar één licentie per software pakket mag aanschaffen.

  3. Om te beginnen met je laatste vraag: beetje moeilijk om op basis van dat ene citaat te besluiten. Mij lijkt inderdaad dat gebruik ten behoeve van commerciële activiteiten van het bedrijf hoe dan ook in strijd met het idee achter de licenties is. Of het dan juridisch niet mag laat ik graag aan de experts over. Om het verhaal even wat ingewikkelder te maken: dat lijkt een beetje van de applicatie af te hangen. Ik kon bij SURFspot.nl geen algemene regels tegen op dit gebied, maar per applicatie kan het wel voorkomen dat er licentievoorwaarden zijn opgenomen. Soms heel generiek:

    – EndNote X5 kan en mag op één computer geïnstalleerd en gebruikt worden – EndNote X5 kent een tijdelijk gebruiksrecht, dit houdt in dat je alleen van het product gebruik mag maken zolang je als student of medewerker aan een (onderwijs)instelling of school verbonden bent
    – dit lijkt me gebruik door de student in dit verhaal, mits hij hem bv op zijn eigen laptop geïnstalleerd heeft en dan voor het bedrijf gebruikt, ook toestaan. Ook bij Microsoft zag ik zo snel geen beperking wat betreft het gebruik, alleen de voorwaarde dat je student of medewerker bent:
    Deze Microsoft Eindgebruikers-licentieovereenkomst (ELO) wordt via SURFSPOT.NL aan u verstrekt op grond van de Microsoft Studentenlicentie, in geval u student bent, of de door uw instelling met Microsoft gesloten Campusovereenkomst, in geval u medewerker bent. Deze ELO is een overeenkomst tussen u en Microsoft Corporation (Microsoft).
    – in de hele licentieovereenkomst geen vermelding van het niet toestaan van gebruik in een bepaalde context. Bij Adobe wordt het wat interessanter/complexer:
    Deze Gebruiksrechtovereenkomst bevat de beperkte voorwaarden voor het gebruik van het adobesoftwareproduct dat u via SURFspot.nl van de Instelling waaraan u bent verbonden/studeert (“de Instelling”) hebt verkregen. Het bestaat uit computerprogrammatuur en daaraan gerelateerde dragers en gedrukte documentatie, dat eventueel “online” of elektronische documentatie bevat (“SOFTWARE”). Door hieronder voor akkoord te klikken en door de SOFTWARE te installeren, te kopiëren of anderszins te gebruiken, stemt u ermee in aan de bepalingen van deze Gebruiksrechtovereenkomst gebonden te zijn. 1. U bent zich bewust dat de Instelling van Adobe het gebruiksrecht heeft verkregen ten behoeve van haar personeelsleden en studenten voor de duur van de looptijd van de overeenkomst tussen de Instelling en Adobe, en dat u derhalve geen zelfstandig gebruiksrecht krachtens deze Gebruiksrechtovereenkomst heeft verkregen. 2. GEBRUIK. U mag de Software slechts gebruiken binnen de gebouwen van de Instelling, alsmede binnen uw eigen woonruimten. Gebruik van de Software in andere gebouwen en ruimten is slechts toegestaan, voorzover dit gebruik voortvloeit uit een opdracht van de Instelling en/of geschiedt in het belang van het onderwijs en/of onderzoek van de Instelling. Het gebruik van de Software zal nimmer commercieel van aard zijn. Ander gebruik dan hiervoor bedoeld is strijdig met de voorwaarden van deze Gebruiksrechtovereenkomst. 3. U zal de krachtens deze Gebruiksrechtovereenkomst aan u ter beschikking gestelde Software slechts zelf, gedurende het tijdvak dat u daartoe gerechtigd bent, gebruiken, uitsluitend binnen de ruimten of in de situaties als bedoeld onder punt 2 van deze Gebruiksrechtovereenkomst.
    (nadruk door mij toegevoegd) – Hier wordt commercieel gebruik, of gebruik buiten de context van het onderwijs expliciet uitgesloten. Maar hier staat ook nog dat de student geen partij in de overeenkomst is, dat is de instelling. Overigens, ook bij Adobe zijn de licenties die ik bij producten of diensten tegen kom verschillend. Bij andere producten lijk ik wel weer gewoon partij te zijn en/of wordt commercieel gebruik weer niet expliciet benoemd.

    Kortom…best wel zooitje eigenlijk.

    Mijn advies: leg aan je werkgever uit dat je er niet vanuit gaat dat het niet de bedoeling is van de licenties. Dat je er op basis daarvan vanuit gaat dat de werkgever problemen krijgt als er ooit een controle zou komen. Als de werkgever daar niet gevoelig voor is, dan gewoon gebruiken. Lijkt me dat je in dat geval meer dan aan je rol als meedenkende werknemer voldaan hebt.

    1. Ik vraag me af hoe houdbaar de clausule is dat het gebruik nimmer commercieel van aard mag zijn. Dat zou betekenen dat je als student de software niet mag gebruiken tijdens je stages. Bij ontwikkelsoftware zou je alles wat je als student ontwikkeld tijdens je studie nooit mogen gebruiken in een commercieel product na je studie.

  4. Ik zou de werkgever op de hoogte brengen van het feit dat er talloze opensource en freeware projecten bestaan, en dat daar vast wel iets bij zit wat aan de wensen voldoet. Als je bepaalde software te duur vindt, zoek dan gewoon een alternatief. Andere ontwikkelaars verdienen de steun om de concurrentie aan te gaan. Als je onrechtmatig gaat gebruiken verandert er nooit wat. Wij krijgen zo vaak de vraag om “even office te ritselen”. Mijn wedervraag is dan: wil je Libre Office of Softmaker Office. Libre is gratis, Softmaker kost geen drol, beide prima pakketten.

  5. En wat als de werkgever werkt met “BYOD” ? Als de stiudent zijn eigen laptop mee neemt, mag het dan wel? Ondanks dat hij voor de werkgever werkt? En hoe zit het dan als de werkgever een laptop beschikbaar stelt voor deze student?

    1. Ik veronderstel dat er in de licenties via surfspot staat dat de software niet voor commerciële doeleinden mag worden ingezet (zijn immers student-licenties voor onderwijsdoeleinden, zie ook reactie van Pierre hierboven), dus of de hardware dan met BYOD-constructie eigendom is van de betreffende student of eigendom is van het bedrijf lijkt me niet van belang.

      1. Wat ik mij uit mijn studententijd herinner is een warboel aan voorwaarden. Interesanter hier is weer die shrinkwrap discussie, ik verwacht namelijk dat er niet veel is veranderd.

        Bij een aantal producten staat duidelijk bij de koop al dat het alleen voor niet commercieel gebruik is. Bij een andere producten komen deze beperkingen echter pas in beel als je de software instaleert, of wanneer het geen download is wanneer je de box open maakt. Hoe geldig zijn zulke beperkingen op gebruik als je ze pas na verkoop te zien krijgt?

        Ik heb jaren terug via mijn toenmalige werkgever goedkoop office aan kunnen schaffen. Direct bij microsoft vandaan en geen enkele melding van een beperking. Pas toen het doosje bij mij thuis was kon ik lezen dat ik de software slechts mocht gebruiken zolang ik bij deze werkgever bleef werken. (Let wel, de licentie was in mijn naam en ik heb hem zelf gekocht). Aangezien ik dit niet bij verkoop kenbaar was gemaakt heb ik deze software nog een paar jaar na einde van dat dienstverband gebruikt. Pas bij de volgende office update heb ik opnieuw een licentie gekocht.

        Het kan me eigenlijk niet eens schelen of het legaal of illegaal was. Dit soort ongein krijg ik jeuk van en dan word ik een beetje dwars. Als je iets met dergelijke beperkingen verkoopt zet je dat duidelijk leesbaar bij de product omschrijving; niet onleesbaar klein op de achterkant van het hoesje dat je pas ziet als je thuis je pakketje opent.

  6. Na 35 jaar werken kan ik zeggen, dat ik het een en ander aan grapjes door werkgevers (zwoel in Nederland als in Duitsland) heb meegemaakt. Op lange termijn ben ik er het beste mee gevaren door eerlijk te blijven. Opdrachten van mijn werkgever die (voor mij evident) eein illegale aktie betekenden heb ik consequent geweigert. Grappig vond ik daarbij dat naar verloop van tijd binnen het bedrijf bekend was, dat ik wel bereid was de grenzen van het legale op te zoeken, maar niet bereidt was willens en wetens iets illegaals te doen. Dat zorgde af en toe wel voor spanning en discussies maar ik was, bleef en blijf in dat opzicht onbuigbaar. De student kan een duidelijk teken zetten, ook voor zichzelf, en tegen deze opdracht “nee” zeggen.

  7. Ik vind het sowieso al fout, dat een werkgever deze student en werknemer onder druk zet om zoiets te doen. Het is verre van professioneel handelen. het doet me denken aan de ‘vacatures”, waarbij je geld moet overmaken vanuit je privébankrekening. Meer een zaak voor de vakbond dan een juridisch forum.

  8. Hmm… beetje onduidelijke analyse. Dat de werkgever aansprakelijk is lijkt me evident (6:170 lid 1). De vraag is of de student civiel of strafrechtelijk kan worden aangeklaagd. Wat betreft civiele aansprakelijkheid, denk ik dat de student op zich wel aansprakelijk is (de werkgeversaansprakelijkheid van 6:170 lid 1 is toch cumulatief, niet exclusief?), maar niet draagplichtig (art. 6:170 lid 3, mogelijk de tweede zin). Grote vraag is of dat ook ziet op de (volledige) proceskostenveroordeling in IE zaken. De student kan de werkgever dus oproepen in vrijwaring als de rechthebbende hem aanklaagt. Daar heeft de student echter niets aan als het bedrijf niet meer zou bestaan of niet kan betalen (tenzij ik iets mis over vrijwaring). Strafrecht is niet mijn vakgebied, vast iets met een schuld- of strafuitsluitingsgrond. Als het twee bedrijven waren zou ik zeggen: vraag om een vrijwarings- en schadeloossstelingsverklaring met bankgarantie. Voor de student: als je het doet, zorg dan dat je email hebt waarin het aan je wordt gevraagd of op zijn minst een email van jou aan je baas waarin je bevestigd dat je het gaat downloaden, op zijn uitdrukkelijke opdracht / als dwingend ervaren verzoek. Print en bewaar dat.

  9. Ik neem aan dat de onderneming eigenaar van de software wil worden door deze over te kopen van de student? Hoe zijn dan de omstandigheden? Volgens Usedsoft mag je software met een licentie doorverkopen, zelfs als de licentie dit verbied. Dit blijkbaar op basis van uitputting. Alleen zie ik bij usedsoft twee problemen: 1. Als de licentie die wordt doorverkocht als beperking niet-commercieel gebruik heeftt, dan verkoop je dus die bepaling ook door. Niet alle software wordt met een dergelijke bepaling verkocht, maar dan loop je tegen het volgende punt aan: 2 .Als ik het usedsoft artikel teruglees zie ik:

    Wel moet het gaan om “verkoop”, en niet elke licentieovereenkomst is een verkoop. Er moet sprake zijn van een licentie die onbeperkt is in de tijd, en er moet een redelijke vergoeding tegenover staan die in overeenstemming is met de economische waarde van de software. Dat laatste is ter onderscheid van huur: wie 3 euro per maand betaalt, huurt de software, maar wie 300 euro in één keer betaalt en daarna nooit meer, koopt de software.
    Met andere woorden licenties die zijn gekoppeld aan student zijn, zijn niet oneindig (de eeuwige student bestaat niet, ook die gaat uiteindelijk dood). Veel van de licenties die geen anti-commercie clausule hebben, hebben wel een beperkte duur. Dus zijn ze ook niet door te verkopen o.b.v. Usedsoft.

    Het lijkt mij dat als je als student een normale eeuwigdurende licentie koopt tegen een gereduceerd tarief, je deze op basis van Usedsoft aan je werkgever mag doorverkopen. Helaas is dat maar voor een heel beperkt deel van de software mogelijk.

    De andere situatie is natuurlijk dat jij gewoon de eigenaar blijft van de licentie. Dus als je weggaat bij je baas, neem je de licentie mee. In dat geval zie ik aleen een probeem als er een anti-commercie clausule instaat.

    Een interessant voorbeeld met licenties is wellicht de Resharper licentie. Zij kennen twee licenties, een commercial license voor werkgevers. Met X licenties kunnen X medewerkers Resharper gebruiken. Er hoeven geen nieuwe licenties te worden aangeschaft bij het wisselen van medewerkers.

    En een personal license die ‘e’en bepaald persoon recht geeft de software te gebruiken. Deze licentie is persoonlijk en met overdraagbaar en men verbied dat je baas je de licentie vergoed (hij is goedkoper dan de commercial). Je mag die licentie echter wel thuis en op het werk gebruiken. Hij is gebonden aan jou als persoon.

    Die laatste licentie lijkt mij echter onhoudbaar onder usedsoft aangezien Jetbrains zeer expliciet is dat je een perpetual gebruiksrecht krijgt. Dus kan je deze conform Usedsoft verkopen en dan is het verbod op een vergoeding van je werkgever ook vrij nutteloos. (Is hij overigens toch al, wat gaan ze doen als iedereen een gebruteerde EUR 143 kerst bonus krijgt?)

  10. De echte vraag is natuurlijk: waarom zit je bij een ICT-bedrijf wat dermate amateuristisch te werk gaat?

    Uitleggen dat ie evengoed een .torrent met een keygen kan downloaden, dat is echt niet illegaler en dan hoef je niks op jouw naam te doen. En dan een andere baan gaan zoeken.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.