Smartphone in autohouder bedienen tijdens het rijden mag wel

Het gerechtshof in Leeuwarden heeft besloten dat het bedienen van een smartphone die in een houder is geplaatst niet gelijkstaat aan het vasthouden van een telefoon. Vorig jaar augustus bepaalde de rechtbank nog dat dit een overtreding is van de Wegenverkeerswet, die het tijdens het rijden vasthouden van een telefoon verbiedt. De rechtbank oordeelde dat het erom ging dat je met dergelijk bedienen, net als met vasthouden, een hand niet beschikbaar hebt om te sturen (of schakelen), maar die uitleg vindt het Gerechtshof in hoger beroep te ver gaan.

Een man kreeg in december 2016 een boete voor het vasthouden van een mobiele telefoon tijdens het besturen van een motorvoertuig (art. 61a Reglement verkeersregels en verkeerstekens). De agent had namelijk het volgende geconstateerd:

Verbalisant zag betrokkene met zijn linkerhand zijn telefoon bedienen. Telefoon zat in een houder links van het stuur en betrof een nieuw type Nokia met touchscreen. Betrokkene was zichtbaar bezig met zijn telefoon en keek ook naar zijn telefoon gedurende het passeren van het opvallende dienstvoertuig.

De man ging in bezwaar tegen de boete omdat hij niet de telefoon in de hand had gehouden, wat de op dat moment heersende opvatting was over wat “vasthouden” betekende. Maar tot veler verrassing oordeelde de rechtbank dat ook het bedienen van een telefoon in een houder telt als ‘vasthouden’. Ik noemde dat vorig jaar een do-what-I-mean interpretatie: de rechter keek naar het doel van het verbod en meende dat dit doel vereiste dat ook dit aanraken verboden was:

De kantonrechter is van oordeel dat betrokkene tijdens het bedienen van de telefoon, ook wanneer deze in een telefoonhouder is geplaatst, gedurende enige tijd slechts met één hand de noodzakelijke verkeershandelingen kan verrichten. Dat brengt mee dat het met de andere hand bedienen van de telefoon, waarbij niet uitgesloten is dat betrokkene bijvoorbeeld appberichten beantwoordt, danwel de sociale media aan het volgen is, betrokkene afleidt van de verkeerssituatie, maar ook dat betrokkene fysiek te veel betrokken is bij het bedienen van zijn telefoon. Hij is daardoor minder goed in staat de benodigde verkeershandelingen te verrichten.

In hoger beroep kijkt het Gerechtshof nog eens goed naar de onderliggende motivatie en komt dan tot de tegenovergestelde conclusie.

Uit de Nota van Toelichting volgt dat de regelgever er bewust voor heeft gekozen om slechts het vasthouden van de mobiele telefoon te verbieden. Dat de regelgever het vasthouden van een mobiele telefoon tijdens het rijden heeft verboden, betekent daarom geenszins dat het bedienen van een mobiele telefoon tijdens het rijden niet is toegestaan, indien de telefoon niet wordt vastgehouden. Voor zover het telefoneren, dan wel het bedienen van de mobiele telefoon gevaarlijk wordt geacht, wat daar verder ook van zij, heeft de regelgever dit niet verboden.

Weliswaar was een onderliggende motivatie dat het gebruik van mobiele telefoons verhoogde risico’s geeft, maar uiteindelijk is met name gekeken naar de situatie van het in de hand houden tijdens het bellen. Zo heb je inderdaad ook bij het aanraken van een smartphone maar één hand, maar dat duurt een stuk minder lang dan een gemiddeld telefoongesprek voeren met de telefoon aan je oor. Daarmee is duidelijk dat de keuze is gemaakt om het vásthouden te verbieden gezien het specifieke verhoogde gevaar daarbij, en als dat de keuze is dan mag je niet achteraf dat woord oprekken tot iedere vorm van aanraken. Do-what-I-actually-mean.

Arnoud

22 reacties

  1. Uiteindelijk blijkt weer dat deze wet geschreven is voor de nokia 3310, en niet de huidige draagbare zakcomputers met voice chat functie. zodra de wet het verschil niet kan maken tussen:
    * een 7″ tablet die via wifi een audio whatsapp gesprek ( een device wat expliciet niet valt onder: “een apparaat dat bestemd is voor het gebruik van mobiele openbare telecommunicatiediensten” ) wat je vast houd bij je oor
    * een navigatie device met LTE chip zodat je contact kan opnemen met de voice assistant
    * een telefoon in de houder met tomtom er op
    lijkt het me tijd om de wet te herschrijven zodat die beschrijft wat je bedoelt ipv wat makkelijker was te handhaven.

    in dat zelfde kader: wat is een tablet met een LTE modem er in ? en een XXL ’telefoon’ waar ik geen simkaart in heb gestopt?

    laten ze alsjeblieft de wet schrappen, en terug vallen op artikel 5, gevaar op de weg of beschrijf welke handling(en) niet mogen. Ongeacht het device wat je gebruikt

    1. Wat de wet volgens mij bedoelt, is dat je altijd twee handen beschikbaar hebt om de auto te bedienen. Dat je even een hand of vinger los hebt, is tot daar aan toe maar hij kan op ieder moment terug naar de koppeling of het stuur. Net zoals wanneer je de radio bedient of de knipperlichten aanzet. Als je iets in je hand vast hebt, moet je dat neerleggen (of loslaten, maar dat doet niemand) en dat kost seconden die je niet hebt in een verkeerssituatie.

      Ik zou het dus logisch vinden wanneer de rechter een kop koffie aanmerkt als een telefoon en je op die grond verbiedt dat vast te houden als bestuurder. Snake spelen op je Nokia 3310 die in een houder zit zou ik dan weer niet verboden vinden zolang je geen gevaar veroorzaakt.

      1. Als je iets in je hand vast hebt, moet je dat neerleggen (of loslaten, maar dat doet niemand) en dat kost seconden die je niet hebt in een verkeerssituatie.

        Het wordt alleen heel gauw een hellend vlak om dat te gaan handhaven, want dan zou je ook geen beker met koffie mogen drinken achter het stuur, een broodje mogen eten, of mogen roken. Nu weet ik dat daar in andere landen al geprobeerd wordt om dat te verbieden, maar ergens vind ik het toch heel ver gaan.

        1. Dat wordt ook wel eens aangepakt, kijk maar naar het TV-programma Wegmisbruikers. Echter gooien de agenten het dan niet op “het is verboden” maar op Artikel 5 van de Wegen- en verkeerswet omdat ze dan vinden dat de bestuurder in kwestie gevaar veroorzaakt.

    2. Ik ben het deels met je eens, maar w.b.t. een telefoon zonder simkaart: dat zegt helemaal niks want in principe heb je geen simkaart nodig, zie bijv. Verizon in de USA, die gebruiken het CMDA-netwerk en daar is geen simkaart bij, maar tóch kun je gewoon bellen en internetten. Nu gebruiken wij wel GSM waar dat wél benodigd is, maar ik bedoel maar te zeggen dat de aan- of afwezigheid van een simkaart niet per se iets zegt. Het gaat om de functie: zit er een telefoonfunctie op? Zo ja, dan is het een telefoon. En dat laatste lijkt me ook logisch: een fiets zonder fietsbel is immers ook nog steeds een fiets…

  2. Het is natuurlijk ook lastig. Niemand zou op z’n social media moeten zitten tijdens het rijden, maar hoe controleer je dat? Als je je telefoon niet mag bedienen in een houder, dan kan je hem ook niet gebruiken als navigatiesysteem. En dat terwijl het bedienen van een TomTom met een touchscreen in dezelfde positie op het dashboard geen enkel probleem is. Of je maakt geen onderscheid tussen een telefoon en een TomTom aan het dashboard, zoals het gerechtshof doet, maar dan kan je ook lastig verbieden dat mensen op social media zitten.

    1. Het gaat om het apparaat. Een telefoon bedienen is expliciet verboden in de wet (aldus de vele agenten bij Wegmisbruikers), een TomTom is dat niet. Maar een TomTom bedienen kan nog steeds beboet worden met Artikel 5, als de agenten vinden dat je er gevaarlijke situaties door veroorzaakt.

    1. Zolang de aansprakelijkheid eerst duidelijk is zou het iets zijn wat ik mogelijk zou ondersteunen. Aantoonbaar veiliger en standaard alle schade vergoed door de fabrikant zou het een optie kunnen maken. Dit lijken mij simpele voorwaarden om over te kunnen gaan naar zelfrijdende voertuigen op de openbare weg.

    2. Totdat de zelfrijdende auto een fout maakt/een storing heeft en je als bestuurder zelf zal moeten ingrijpen. Maar ja, dat kan dan niet als je afgeleid bent…

      Dan kun je alsnog een Artikel 5 krijgen en zelfs als zou je onbeboet wegkomen, als er schade is die jij had kunnen voorkomen door je zelfrijdende auto op tijd te corrigeren, dan zal je verzekeraar niet blij met je zijn…
  3. Het lijkt me dat er wel iets te zeggen is voor het invoeren van een verbod op het bedienen van touchscreens in de auto. Nieuwe auto’s waarmee ik onlangs gereden heb vergrendelen het touchscreen van de ingebouwde navigatie- en radiocomputer terwijl je rijdt. Je kunt de muziek dan alleen nog bedienen met de knoppen in het stuur. Helaas is de boordcomputer dan niet zo slim om te herkennen wanneer een passagier de computer bedient.

    Natuurlijk wordt dit wel lastig met high-tech auto’s kuch Tesla, waarin diverse kernfuncties van de auto in een centraal touchscreen zijn geïntegreerd.

    1. Touchscreen ziet er heel fancy uit, maar in mijn middenklasser auto kan ik op de tast de verwarming hoger zetten (kleine notch in de knop wat de huidige keuze is), terwijl mijn ogen gewoon op de weg blijven. Als ik in duurdere auto (mee) rijdt, dan gaat dat via touch screen … en moet je dus kijken wat je doet i.p.v. op de weg letten. Ik vind dat echt een grote achteruitgang in moderne auto’s.

        1. Ik heb een auto gehad die mij mijn e-mails en sms berichten voorlas. Antwoorden ging nog niet, maar kon met voice command s wel alles archiveren of wissen. Lijkt reuze handig, maar leid vreselijk af van het autorijden. Ik ben voorstander van een fysieke knop, zeker voor veelgebruikte zaken zoals de AC, of stuurwiel bediening met het menu recht voor mijn neus in het dashboard zoals in mijn huidige auto.

          Nadeel van de nieuwe auto die eraan komt vindt ik dat het scherm in het midden zit ipv recht vooruit, dat is toch meer wegkijken.

    2. Tja, dat het lastig is met high-tech auto’s is het probleem van de fabrikant. Alleen maar omdat een touchscreen in de mode is hoeven we niet te besluiten dat het dan ook veilig is of legaal moet blijven. Dan moeten de high-tech fabricanten maar snel goed worden in spraakherkenning.

      1. Dat laatste (spraakherkenning) klinkt best aardig, maar we moeten ook maar eens bedenken of we het als samenleving wel zo’n goed idee vinden dat we constant door onze elektronica worden afgeluisterd. Maar dat is een andere discussie…

        1. Mijn carkit kan ik ook met spraakbesturing doen. Met simpele korte worden als “Telefoon – Bel – Laatste nummer – inkomend” om de laatste persoon terug te bellen… maar hij luistert pas naar opdrachten nadat ik op een knopje op stuur druk.

  4. Persoonlijk ben ik blij met de uitspraak, alleen al omdat vooraf duidelijk moet zijn wat verboden is.

    Maar als je de memorie van toelichting (stb 2002/67) leest, dan hangen de overwegingen van het hof wel aan een zijden draad:

    NOTA VAN TOELICHTING
    § 1. Algemeen

    Ten eerste is bij het handmatig telefoneren – vaak gedurende enige tijd – slechts één hand beschikbaar voor het verrichten van de noodzakelijke verkeershandelingen. Ten tweede wordt de aandacht van de bestuurder door het voeren van een telefoongesprek afgeleid van de verkeerssituatie. Door de combinatie van deze twee factoren ontstaat een niet te veronachtzamen risico voor de verkeersveiligheid.

    § 2. Inhoud van de verbodsbepaling

    In artikel 61a RVV 1990 wordt gesproken van het vasthouden van een mobiele telefoon en niet van telefoneren. Hiervoor zijn verschillende redenen te geven. Ten eerste wordt hiermee de afwijzing van het fysieke aspect van het handmatig telefoneren beter tot uitdrukking gebracht. Onder vasthouden wordt verstaan het in de hand houden, het tussen oor en schouder geklemd houden etc. Ten tweede kan bij de term telefoneren onduidelijkheid bestaan wanneer daarvan sprake is. Is dat op het moment dat de telefoon ter hand wordt genomen, een nummer wordt ingetoetst of bijvoorbeeld op het moment dat de verbinding tot stand komt. Ten derde wordt met de term telefoneren de reikwijdte beperkt tot de overdracht van spraak. Door de gekozen formulering van artikel 61a RVV 1990 wordt tevens het verzenden of ontvangen en lezen van SMS-berichten of e-mailberichten of het internetten met een mobiele telefoon tijdens het rijden onder de verbodsbepaling gebracht.
    Je kunt met deze toelichting beide kanten op. Zo werd in paragraaf 2 duidelijk getracht het invoeren van een telefoonnummer te verbieden, alsook het internetten op de telefoon. En het ‘vasthouden’ was al zodanig gerekt dat ook het vastklemmen tussen hoofd en schouder er onder viel.

    Dat men dan van het aangehaalde stuk in paragraaf 1 terugredeneert naar “de hand was niet gedurende enige tijd niet beschikbaar” en de bijzin “– vaak gedurende enige tijd –” als voorwaardelijk wordt gezien, vind ik niet erg sterk.

    Bovendien koos het hof er in 2013 (ECLI:NL:GHARL:2013:3138) nog voor om de term ‘vasthouden’ wel erg ruim uit te leggen: de mobiele telefoon mocht niet eens achter de hoofddoek geschoven worden, ondanks dat je alle noodzakelijke verkeershandelingen prima kan verrichten en het vergeleken kon worden met het gebruik maken van een ‘oortje’. Het daadwerkelijk gebruiken van je handen of moeten klemmen met je schouder waardoor je dan niet meer alle noodzakelijke verkeershandelingen kunt uitvoeren, was toen niet meer een vereiste voor een boete. Ja, dan vind ik dit arrest eigenlijk gewoon gek en inconsistent.

    1. Ik vond en vind dat met die hoofddoek ook een beetje te ver gaan. Hooguit zou je kunnen redeneren dat het een probleem wordt als de telefoon uit de hoofddoek valt en je gevaar creëert door hem te willen opvangen of van de grond te rapen o.i.d. Maar daar hebben we dan weer Artikel 5 voor.

      1. Het argument is dan dat je dan afgeleid bent door de telefoon te moeten aanraken. Dit omdat je ogen langdurig op de telefoon zijn gericht voor hand/oog coördinatie, in plaats van op de weg om te kunnen sturen. (Ik zeg niet dat ik het hier mee eens ben.)

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.