Mag het OM Telegram-groepen van complotdenkers laten blokkeren?

GDJ / Pixabay

Het Openbaar Ministerie heeft twee kanalen van complotdenkers op chatapp Telegram laten blokkeren, las ik bij de NOS. Daar werden onder andere complottheorieën gedeeld over satanisch-rituele kindermoorden, door de blokkade kunnen er geen nieuwe berichten worden geplaatst. Het is voor zover bekend voor het eerst dat justitie met succes Telegram-groepen heeft laten blokkeren. En dat riep vragen op bij lezers, want hoezo is er dan geen gerechtelijk bevel nodig eerst?

Om daarmee maar gelijk te beginnen: nee, in Nederland is geen gerechtelijk bevel nodig voor het blokkeren van zo’n online kanaal. Het Wetboek van Strafrecht (art. 54a) bepaalt namelijk dat
Een tussenpersoon die een communicatiedienst verleent bestaande in de doorgifte of opslag van gegevens die van een ander afkomstig zijn, wordt bij een strafbaar feit dat met gebruikmaking van die dienst wordt begaan als zodanig niet vervolgd indien hij voldoet aan een bevel als bedoeld in artikel 125p van het Wetboek van Strafvordering.
En dat artikel 125p bepaalt dan weer dat de officier van justitie (bij verdenking van ernstige misdrijven) mag bevelen dat een tussenpersoon informatie tegenhoudt of offline haalt. Wel is dan een machtiging van de rechter-commissaris nodig, en de wet bepaalt dat deze de aanbieder van het kanaal moet horen als dat relevant is.

Dit is een behoorlijke verbetering ten opzichte van het ‘oude’ artikel 54a, dat eigenlijk niet meer bepaalde dan dat de officier zo’n bevel kon geven op machtiging van de rechter-commissaris (zie de discussie over het meervoud daarvan).

De directe aanleiding in dit geval betreft zo te lezen het ernstig soort misdrijven waarbij deze bevoegdheid inderdaad mogelijk is:

Afgelopen week werd er aangekondigd dat op een nieuw kanaal video’s zouden worden geplaatst met bedreigende, opruiende en lasterlijke inhoud. Daarop heeft het OM besloten om maatregelen te nemen. De rechter oordeelde eerder al dat die video’s verboden inhoud bevatten en niet meer online mogen komen. Ook stond er op de nu geblokkeerde kanalen oudere content die strafbaar en bedreigend is.
Voor mij is vooral opmerkelijk dat Telegram kennelijk snel meewerkte. In andere landen kent niet iedereen de constructie van een district attorney die bevelen mag geven tot blokkade van informatie.

Arnoud

12 reacties

  1. Het zou misschien ook een optie zijn voor overheden om bij een verdenking van illegaal handelen via een internetkanaal de leverancier van dat internetkanaal opdracht te geven het kanaal te modereren en illegale reacties (conform de wet) te weren. Dit biedt bedrijven de keuze om te modereren (of te sluiten). Het kan dan zijn dat bedrijven standaard kiezen voor sluiting maar dat is dan wel hun keuze richting hun klanten.

    1. @hAl “internetkanaal” is voor mij niet helder. Ik zou juist zeggen dat bij een telecombedrijf of ISP je niet naar de inhoud van het bericht mag kijken; bij een internet platform (aka Facebook) dat dingen publiceerd ligt het wat genuanceerder, maar ook daar maakt een algehele moderatieplicht het runnen van dit soort platforms praktisch onmogelijk. Nu ben ik opzich voorstander van dat iedereen zijn eigen website heeft, maar met name voor het vinden van materiaal is dat erg lastig (zolang gedistribueerde zoekmachines nog niet echt van de grond komen) — maar dat op deze manier dan maar afdwingen is niet echt waar ik naar streef.

      Tenslotte: ik verwacht van zo’n kanaal dat ze in principe alleen blokkeren binnen de jurisdictie van het betreffende land: daarbuiten kan een Nederlandse officier van justitie geen opdrachten geven. Natuurlijk kan een kanaal besluiten evident onrechtvaardige mededelingen uit zichzelf wereldwijd te blokkeren, maar ik zie niet graag dat berichtgeving over Tibet hier wordt geblokkeerd vanwege een bevel van een of andere Chinese censor.

      1. Nu ben ik opzich voorstander van dat iedereen zijn eigen website heeft, maar met name voor het vinden van materiaal is dat erg lastig (zolang gedistribueerde zoekmachines nog niet echt van de grond komen)

        Google is vaak beter in het vinden van informatie (met site:domain.tld erin) dan de zoekmachine van de site zelf. Op Facebook vindt Google helemaal niets, en de zoekfaciliteiten van Facebook zijn ver beneden peil: zelfs je eigen posts kun je er nauwelijks mee terugvinden.

        Dus “iedereen een eigen website” is zoektechnisch juist beter, omdat Google en anderen die meestal wel goed indexeren.

        1. Het is waar dat Google sites vaak beter indexeerd dan eigen zoekfunctionaliteit, maar dat is niet mij bezwaar. Ook de Google index is een centrale informatiebron, die daarmee blootstaat aan ingrijpen door overijverige censuurpolitici (links/rechts). Dat is ongewenst, dus hebben een robuster systeem nodig.

            1. Nou nou..zeggen dat je vind dat er een robuuster systeem nodig is omdat een centrale informatiebron door politici gecensureerd kan worden gelijkstellen aan streven naar een anarchie is wel heel erg overdreven. Als jij zegt “de uitingsvrijheid is niet onbeperkt” bedoel je daarmee tenslotte ook niet “ik streef naar een totalitaire allescontrolerende staat”.

              Kijk, feit is gewoon dat overheden wereldwijd, ook hier in Nederland, geregeld inbreuk maken op zaken als vrijheid van de pers, vrijheid van meningsuiting, recht om te demonstreren en dergelijke. Zeggen dat je dat zorgelijk vind, wensen dat die vrijheden zoveel mogelijk gerespecteerd worden, de grens waarop iets terecht verboden is (zoals oproepen tot moord) zo ver mogelijk in de richting van vrijeheid willen leggen is niet streven naar totale anarchie. In tegendeel, het is streven naar het waarborgen van de dingen die in een democratie noodzakelijk zijn om die democratie in stand te houden. Vrijheid van meningsuiting en pers zijn noodzakelijk in een goed functionerende democratie.

            2. Als een uiting echt over de schreef gaat (en dan heb ik het over dingen als bedreigingen, etc., niet over meningen waar sommige tere zieltjes niet tegen denken te kunnen), dan steek je daar de middelen in om die achteraf aan te pakken. De systemen moeten er niet op ingericht zijn vooraf dingen te censureren.

              Democratie staat of valt met de vrije pers. Uitingsvrijheid is extreem belangrijk, omdat het handhaven van alle andere grondrechten daarmee mogelijk gemaakt wordt. Ik kan nu reageren met “Dan wil je dus dictatuur in plaats van democratie…” maar dat is iets te gemakkelijk.

              1. We hebben het hier over doodsbedreigingen inderdaad. Komt er voor jou een punt dat je zegt, meneer u heeft nu X keer een doodsbedreiging tegen meneer geuit, we gaan nu u ervan weerhouden nog een uiting tegen meneer te doen omdat wij op basis van concrete vermoedens denken dat dat wéér een doodsbedreiging is? Of altijd maar eerst het slachtoffer laten lijden en via aangifte oppakken?

                1. De persoon die dit doet is dan toch bekend? Dan kun je het eenvoudig bij de bron aanpakken, en bijvoorbeeld een gevangenisstraf opleggen, of een andere maatregel waarmee je dit getarget kunt aanpakken. Daar heb je geen systeem voor nodig dat centraal alle uitingen kunt blokkeren.

                  1. Mij is niet duidelijk of ze weten wie het is. Maar los daarvan: het gaat om meerdere bedreigingen, vele zelfs. Op welk punt mag je zeggen, heren kanaalbeheerders het is mooi geweest, doe wat aan al die bedreigingen of wij sluiten jullie? Het is toch raar dat er kanalen op internet zijn waar mensen vele doodsbedreigingen komen doen en niemand in dat kanaal er wat aan doet? Ik zou als café-eigenaar ze allang eruit gezet hebben.

                    1. In dat geval (onbekende bedreiger) lijkt het me een spelletje wack-a-mole zo’n account dicht te gooien. Drie minuten later heeft die persoon weer een ander account, dat hij of zij weer een tijdje kan gebruiken. Natuurlijk ga je dan als kanaalbeheerder mechanismes gebruiken om iemand te traceren (op basis van email, IP, browser-fingerprint etc., om ze dergelijke proleten eruit te houden), maar dan zijn er nog diverse andere kanalen.

                      Als café-eigenaar heb je de fysieke persoon bij de hand, en kun je desnoods de politie inschakelen, die dan het probleem bij de bron kan oplossen.

                      We verschuiven trouwens deze discussie van een algehele moderatieplicht vooraf (waar ik tegen ben), naar het afsluiten van mensen die aangetoond hebben misbruik te maken van een kanaal (waar ik geen probleem me heb, hooguit wat practische bezwaren).

  2. Ik vond de berichtgeving eromheen maar erg raar. Feitelijk hebben de twee kanalen volgens mij niets fout gedaan. Ze werden snel geinfiltreerd door de diensten, en lagen al lang te wachten om iets te doen, ze wilden van deze kanalen af, stoppen met turven van beledigingen. Opruiingen door een enkeling werden persoonlijk afgehandeld (Paar maanden terug: “22-jarige man opgepakt voor beramen moordaanslag op Rutte”).

    Nu lijkt de druppel: Een ander kanaal plaatst een aankondiging met link naar een nieuw kanaal, waar bedreigingen werden gedaan. Dus begrijp ik dat je als kanaal verantwoordelijk bent voor alle links die gebruikers in je kanaal plaatsen? Dat klinkt niet wettelijk overeen met web links.

    Het zal me een moer wezen dat de kanalen beledigend waren. Of dat men conspiracies onderzocht. Of dat de admins in de bak zouden zitten voor wat anders. Of dat men het niet eens is met vaccinatie of corona-beleid. Wat is nu echt de misdaad?

    Dat de rechter specifiek over die videos gaat, die niet meer online mogen komen, prima. Maar die kanalen hosten toch die videos niet? Daar stond toch alleen een linkje? Maak dan het kanaal waar die videos staan offline, dan werkt de link niet. Dit lijkt mij dichterbij een commenteerder die een link naar een auteursrechtelijk beschermde video linkt, dan een groot commercieel blog als Geenstijl wat linkt naar een video van Patricia Paay. En dan mag altijd nog alleen de link weg. Niet de gehele site of kanaal.

    Klinkt als een manier vinden om het hele kanaal offline te kunnen maken. Ik kan voortaan Telegram kanalen offline halen door een simpele link te posten en hopen dat er agenten in het kanaal zitten? Dat lijkt me niet echt bevordelijk.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.