Adobe zet je ontwerp op zwart (letterlijk) als je niet bijbetaalt voor kleurinformatie, wacht wat?

stux / Pixabay

Adobe-programma’s als Photoshop, Illustrator en InDesign hebben geen standaard toegang meer tot de meeste kleuren van Pantone, tenzij gebruikers daarvoor een abonnement afnemen. Dat meldde Tweakers onlangs. Wie dat abonnement niet neemt, krijgt zwarte vlakken waar eerst nog kleuren in de Pantone-kleurcoderingen stonden. Het verraste veel mensen, want hoezo kan Pantone auteursrecht claimen op een kleur? Dat kunnen ze ook niet, maar dankzij de wonderen van de cloud kan Pantone dit toch afdwingen.

Het bedrijf Pantone is marktleider in het vaststellen van kleurcoderingen, waarmee ontwerpers op eenduidige manier kunnen aangeven welke kleur bedoeld is. Dat lost bijvoorbeeld het probleem op dat een beeldscherm iets anders toont dan een printer produceert; als het bestand “PMS 012” vermeldt dan zal iedere drukker daar hetzelfde van maken. Een nuttige functie, waar wereldwijd op ingesprongen is en waardoor Pantone nu de dominante partij is in kleurcoderingen.

Het gaat natuurlijk om technische informatie: er zitten 2161 kleuren in het systeem, en van elke kleur is de hoeveelheid cyaan, magenta, geel en zwart vastgelegd. Ook krijgt elke kleur een naam, de Kleur van het Jaar 2022 is nummer 17-3938 en heet Very Peri (“Very Peri displays a spritely, joyous attitude and dynamic presence that encourages courageous creativity and imaginative expression”, aldus de jury).

Goed, leuk, maar is dat genoeg voor een auteursrecht? Ik betwijfel het zeer. Maar als je de hele lijst van 2161 kleuren mét code en naam neemt, dan denk ik dat daar wel een auteursrecht op rust. Wil je dus die hele lijst in je printer (of ontwerpprogramma) dan zul je een licentie moeten nemen. Fair enough, maar dat zou een eenmalig bedrag moeten zijn want het is absurd dat je jaarlijks betaalt voor zo’n lijst terwijl jouw klant het apparaat koopt of de software installeert op zijn desktop en daarvoor ook eenmalig betaalt.

Maar goed, toen kwam de cloud en werd alles anders (geen MLP referentie). Beter gezegd: Toen bedacht Adobe dat het veel leuker is dat je per maand betaalt voor haar tools, in plaats van eenmalig een enórme smak geld. En een paar jaar later dacht Pantone, dat kunnen wij ook. Vandaar dus die eis om maandelijks te betalen voor dat bestandje (en de merknaam), want als iemand zelf al aangeeft dat je per maand kunt betalen dan is als leverancier maandelijks afrekenen natuurlijk net zo logisch.

Heel erg juridisch is dit dus niet, dit is vooral een voorbeeld van hoe de cloud ingezet kan worden om nieuwe bedrijfsmodellen af te dwingen. En om diezelfde reden is er dus niets aan te doen, als je cloudtools gebruikt en de prijs gaat omhoog, dan kun je of betalen of wegwezen.

Arnoud

 

27 reacties

  1. Auteursrecht op die lijst (zeker in verband met de creatieve namen) zie ik nog wel. Maar de rest van de technische info?

    Maar het lijkt me dat de rol van Adobe hier kritisch in is. Het verdienmodel van Pantone werkt alleen als Adobe meewerkt.

    Als Adobe zegt: ‘het is puur technische info, loop naar de pomp beste Pantone, ik implementeer gewoon een technisch correcte codering voor Pantone referentienummers en jullie namen kunnen me gestolen worden, sue me!’ dan zal dat nog een interessante strijd worden (in meerdere jurisdicties, om het helemaal leuk te maken).

    Voor Pantone zit er wel een risico aan: als iemand een werkbaar open source alternatief maakt dat breed geimplementeerd wordt, als gebruikers dus zeggen: pantone-kleuren leveren vaak maar ellende op in de supply chain, ik gebruik wel andere kleuren, dan zijn ze hun hele markt kwijt.

    1. Absoluut. Het is ook slap van Adobe, met name omdat ze de kosten zo gemakkelijk doorschuiven naar de eindgebruiker. Ik zie ergens een begin van een argument dat het lastig is zonder de merknaam en de kleurnamen te noemen: “Typ de kleurcode volgens een populaire kleurcodering van derden” bekt niet zoals “Typ de Pantone tint of naam”.

      1. Bij Pantone is het alleen niet zo dat een Pantone-kleur gewoon een andere representatie is voor een bekende RGB of CMYK-waarde. Pantone-kleuren zijn juist een vast gesteld recept waarbij de kleur een samenstelling is van hun eigen inkten. Daardoor is een Pantone-kleur bij elke drukker hetzelfde, maar kost het een drukker wel meer drukgangen om een ontwerp met Pantone-kleuren af te drukken dan een ontwerp met alleen CMYK-kleuren. Je kan het vergelijken met de RAL-kleurcoderingen: Die zijn heel specifiek voor bepaalde verfsamenstellingen.

        Je kan wel zeggen dat #89FA31 een Pantone-kleur benadert, maar het is nooit exact die kleur omdat een CMYK-proces net zoals een beeldscherm variaties kent in de kleurweergave. Dat is precies wat Pantone probeert uit te sluiten.

        Als je een Pantone-kleur gewoon om kon zetten in een 32-bits getal dan zouden ze er nooit auteursrecht op kunnen hebben, maar juist omdat ze ook hun eigen inktsamenstellingen hebben, staan ze daar auteursrechtelijk vrij sterk in.

        1. Dank je wel. Je hebt gelijk, Pantone gaat over meer dan alleen kleuren, het is ook inkt en aantal drukgangen inderdaad. Alleen weet ik niet of dat auteursrechtelijk relevant is: een recept is bij uitstek het soort informatie waar je géén auteursrecht op kunt claimen. In erwtensoep gaat spliterwt, wortel, prei en knolselderij maar dat is geen creatieve keuze. Ook de verhoudingen zijn volgens mij niet ‘creatief’ in de zin van de wet, twee wortels bij 400 gram erwten is technisch ingegeven. (Een leuke tekst die je er doorheen loodst natuurlijk wel.)

          Verder communiceert Adobe natuurlijk niet de inktsamenstelling maar alleen de Pantone-namen en nummers. Dus zelfs als er auteursrecht op die samenstelling zit, dan schendt Adobe dat niet door te zeggen “Kleur 1201”. Maar goed, de hele lijst van nummers én namen samen is denk ik wel genoeg om een auteursrecht te veronderstellen.

    1. Dat is natuurlijk niet hetzelfde; Pantone heeft sowieso weinig tot geen betrekking op de kleur die je op je scherm ziet – het gaat om drukkleuren.

      Het meeste drukwerk vindt plaats in CMYK: de printer drukt laagjes Cyaan, Magenta, Geel (Y), en Zwart (K) over elkaar heen af in de gewenste hoeveelheid, zodat die mengen tot de gewenste kleur. Dat proces geeft echter lang niet altijd een uniform resultaat: de calibratie van de printer, het materiaal waarop gedrukt wordt, de omgevingstemperatuur, en de luchtvochtigheid zijn allen van invloed op hoe de inkt opdroogt en mengt. Er kan best wat kleurverschil optreden in het uiteindelijke resultaat.

      Bij gebruik van het PMS-systeem, wordt de inkt doorgaans heel precies voorgemengd tot de exact gespecificeerde kleur, zodat het uiteindelijke resultaat heel kleurecht is, ongeacht waar of wanneer het gedrukt is. Met name bedrijven vinden het belangrijk dat al hun materialen daadwerkelijk voldoen aan hun grafische identiteit, en dat ze niet lichtrode brieven versturen, terwijl er donkerrode vlaggen langs het gebouw hangen, en de bedrijfs-bekers in de keuken weer een andere kleur rood hebben.

      Pantone heeft die specificaties opgesteld, die zijn een standaard geworden, en het bedrijf verkoopt licenties voor het gebruik van dat systeem. Een soortgelijk systeem bestaat ook voor verf: het bekende RAL-systeem. Natuurlijk is er geen sprake van copyright op kleuren zelf en staat het je vrij om zelf de gewenste kleur in een ander kleursysteem aan te maken en te laten drukken.

      Voor wat betreft het verdienmodel: hoewel dit inderdaad met cloud-diensten wat makkelijker en ingrijpender is uit te voeren, is een soortgelijk voorval ook al met niet-clouddiensten voorgekomen. Bij een update na een aantal jaar van het spel Grand Theft Auto IV is ook muziek uit de soundtrack verwijderd omdat de licentie van uitgever Rockstar voor het gebruik van die nummers was geëindigd.

    2. Dat is niet helemaal hetzelfde. Een Pantone-kleuraanduiding verwijst ook naar de gewenste druktechniek, er staat bij welke pigmenten gemengd moeten worden in welke verhouding en of er eventueel twee keer over dezelfde plek geïnkt moet worden. Die informatie heb je niet als je een hex kleur opgeeft, het kan wel dezelfde tint geven maar bijvoorbeeld dikker zijn omdat de printer dan drie keer er overheen moet terwijl met Pantone je maar één pass nodig hebt.

    1. Ik vind Adobe ook irritant, o.a. door hun misbaksel PDF. Waaruit je niet fatsoenlijk kunt koppiepeesten, want: – Tekst vaak niet volledig te selecteren. – Gecopyde tekst bevat opmaakdetails, ffl e.d., harde returns waar zachte horen: kortom: incompetente rotzooi. En dat zijn dan zogenaamd professionals?? Maar zoiets basics als een alinea snappen ze al niet eens.

        1. Pantone probeert iets. Je hebt een wet maar pantone vind dat er nog en wet moet komen met hun voorwaarden . . . Zelfde streken die Microsoft uithaalt om standaardisatie naar zich toe te trekken en te vercommercialiseren en verdor lock-in. Voor Adobe mazzel dat .pdf zo ingeburgerd is, maar

      1. …Tekst vaak niet volledig te selecteren. – Gecopyde tekst bevat opmaakdetails, ffl e.d., harde returns waar zachte horen: kortom: incompetente rotzooi….

        Het hele idee achter Portable Document Format is juist dat je er niet veel mee kunt, als je niet het originele, on-geëxporteerde document hebt. PDF zorgt er voor dat een drukker iets kan afdrukken, exact zoals jij het hebt ontworpen. Vaak heeft pdf ook vrij heftige compressie om het “portable” te maken.

        Kortom, pdf is zeer bruikbaar en al decennia de standaard om drukwerk aan te leveren. Hoezo niet professioneel?

        1. Ja, als iedereen dat nou begreep? Maar mensen bieden het ook aan als basis voor een vertaling, of om teksten mee te redigeren. Daar is het duidelijk niet voor ontworpen en niet voor bedoeld.

          Mensen gebruik ook Excel als drager van tekst, terwijl dat een rekentool is.

          1. Ik heb ook wel eens vertalingen uit te besteden en ik biedt de tekst soms bewust aan in pdf omdat ik wil dat een echte menselijke vertaler er naar kijkt (en daar betaal ik ook voor) ipv van dat ze het door een vertaaltooltje gooien. Ik wil het de vertaler niet moeilijk maken, maar ik wil wel zeker weten dat ieder woord en iedere zin met aandacht bekeken wordt door de vertaler.

          2. Ik kijk op dit moment naar een Excelbestand in de vorm van een statuslijst, daar werkt het ook erg handig voor met zaken als tabellen, filters, voorwaardelijke opmaak, etc. Als rekentool gebruik ik het ook, onder meer voor offertes en facturen, maar Excel kan zoveel meer.

    1. Die meneer begrijpt er geen pepernoot van. HEX is gewoon RGB alleen anders genoteerd. Beiden zijn additieve kleurmenging (mengen van verschillende kleuren licht). CMYK is subtractieve kleurmenging (met verf/inkt, dus absorptie van licht). Het werkt met percentages van de kleuren cyaan, magenta, geel en zwart. RGB en CMYK (additief en subtractief) kun je zien als de natuurkundige manier om kleuren te beschrijven.

      RAL en PMS zijn commerciële kleursystemen (gebaseerd op CMYK), die garanderen dat wanneer je een kleur uit dat systeem kiest, het ongeacht de techniek, er hetzelfde uitziet. RAL is voor verf en PMS doet dat voor inkten. Beide systemen zijn prima te vertalen naar zowel RGB als CMYK, mits de gehele keten (monitor, printer, drukpers) goed is gekalibreerd.

      Noteren wat een PMS-kleur in RGB is, heeft totaal geen nut, want als jouw drukker niet de Pantone-inkt gebruikt, krijg je een heel andere kleur. Sterker nog; bij een andere drukker krijg je weer een andere kleur.

      Dat is precies de reden dat RAL en PMS in het leven zijn geroepen; zodat iedereen het over exact dezelfde kleur heeft en die na toepassing ook op alle mediums hetzelfde toont.

      1. Het is aanzienlijk complexer; er zijn verschillende “kleurruimten” die ieder een verschillend deel van de mogelijke onderscheidbare kleurtinten ondersteunen. Kijk eens naar https://en.wikipedia.org/wiki/Color_space

        Een aantal meenemers: Er bestaan verschillende RGB systemen die verschillen in de gebruikte pigmenten voor Rood, Groen en Blauw en daarom ook een verschillend kleurbereik hebben. Als je meer pigmenten hebt kun je een groter kleurbereik hebben, Pantone gebruikt (als ik me goed herinner) 13 verschillende pigmenten, daarmee kunnen ze kleuren mengen die op een RGB monitor niet goed weergegeven kunnen worden (en ook in een CMYK drukproces niet goed gerepresenteerd kunnen worden).

        Voor RAL geldt iets vergelijkbaars, ik weet niet welke pigmenten RAL gebruikt, maar als de basisset verschild van die van Pantone zullen sommige Pantone kleuren niet gemengd kunnen worden en Pantone zal sommige RAL kleuren niet kunnen mengen.

        1. Onze ogen hebben toch maar drie verschillende kegeltjes; dus de ruimte van kleuren die we kunnen waarnemen is daarmee toch inherent drie-dimesionaal. Zoals ik het begrijp krijgen onze hersenen gewoon van elke type kegel de hoeveelheid signaal door, dus zeg maar 3 floats.

          Wat ik me dus altijd afvraag is hoe het kan dat je meer kleuren kan weergeven (die wij mensen kunnen onderscheiden!) als je meer dan 3 verschillende pigmenten gebruikt. Kan iemand dat uitleggen?

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.