Internetrecht door Arnoud Engelfriet

stux / Pixabay

Adobe-programma’s als Photoshop, Illustrator en InDesign hebben geen standaard toegang meer tot de meeste kleuren van Pantone, tenzij gebruikers daarvoor een abonnement afnemen. Dat meldde Tweakers onlangs. Wie dat abonnement niet neemt, krijgt zwarte vlakken waar eerst nog kleuren in de Pantone-kleurcoderingen stonden. Het verraste veel mensen, want hoezo kan Pantone auteursrecht claimen op een kleur? Dat kunnen ze ook niet, maar dankzij de wonderen van de cloud kan Pantone dit toch afdwingen.

Het bedrijf Pantone is marktleider in het vaststellen van kleurcoderingen, waarmee ontwerpers op eenduidige manier kunnen aangeven welke kleur bedoeld is. Dat lost bijvoorbeeld het probleem op dat een beeldscherm iets anders toont dan een printer produceert; als het bestand “PMS 012” vermeldt dan zal iedere drukker daar hetzelfde van maken. Een nuttige functie, waar wereldwijd op ingesprongen is en waardoor Pantone nu de dominante partij is in kleurcoderingen.

Het gaat natuurlijk om technische informatie: er zitten 2161 kleuren in het systeem, en van elke kleur is de hoeveelheid cyaan, magenta, geel en zwart vastgelegd. Ook krijgt elke kleur een naam, de Kleur van het Jaar 2022 is nummer 17-3938 en heet Very Peri (“Very Peri displays a spritely, joyous attitude and dynamic presence that encourages courageous creativity and imaginative expression”, aldus de jury).

Goed, leuk, maar is dat genoeg voor een auteursrecht? Ik betwijfel het zeer. Maar als je de hele lijst van 2161 kleuren mét code en naam neemt, dan denk ik dat daar wel een auteursrecht op rust. Wil je dus die hele lijst in je printer (of ontwerpprogramma) dan zul je een licentie moeten nemen. Fair enough, maar dat zou een eenmalig bedrag moeten zijn want het is absurd dat je jaarlijks betaalt voor zo’n lijst terwijl jouw klant het apparaat koopt of de software installeert op zijn desktop en daarvoor ook eenmalig betaalt.

Maar goed, toen kwam de cloud en werd alles anders (geen MLP referentie). Beter gezegd: Toen bedacht Adobe dat het veel leuker is dat je per maand betaalt voor haar tools, in plaats van eenmalig een enórme smak geld. En een paar jaar later dacht Pantone, dat kunnen wij ook. Vandaar dus die eis om maandelijks te betalen voor dat bestandje (en de merknaam), want als iemand zelf al aangeeft dat je per maand kunt betalen dan is als leverancier maandelijks afrekenen natuurlijk net zo logisch.

Heel erg juridisch is dit dus niet, dit is vooral een voorbeeld van hoe de cloud ingezet kan worden om nieuwe bedrijfsmodellen af te dwingen. En om diezelfde reden is er dus niets aan te doen, als je cloudtools gebruikt en de prijs gaat omhoog, dan kun je of betalen of wegwezen.

Arnoud

“De curatoren hebben te maken met een grote en machtige Amerikaanse partij die elk risico dat zij mogelijk wereldwijd loopt als gevolg van de sancties, hoe klein ook, koste wat kost wil zien te vermijden en zich daarbij alleen door haar eigen belangen laat leiden.” Oh kijk, dat was een gezellige boel in Amsterdam: cloudleverancier Microsoft weigerde de curatoren van een dochter van de Russische Alfa Bank toegang te geven tot de bedrijfsadministratie, onder meer onder verwijzing naar de EU-sanctieregels tegen Russische bedrijven. Een dilemma zoals we dat vaker horen, de Nederlandse wet zou tot iets verplichten maar vanwege altijd schimmig blijvende “US law” zouden bedrijven daar dan geen gehoor aan hoeven geven.

In april ging de betreffende dochter – de Amsterdam Trade Bank – failliet, mede vanwege sanctieregels: “Leveranciers van bijvoorbeeld software konden door de strafmaatregelen niet langer zaken doen met ATB, waardoor het heel moeilijk was om nog verder te gaan met bankieren”, zo meldde het AD. Dat is op zich een begrijpelijke consequentie van sancties, maar creëert hier wel een bijzonder probleem bij de afwikkeling van datzelfde faillissement.

Je zou zeggen dat dit een klaar klontje was. De Faillissementswet zegt immers in artikel 105b letterlijk dat iedereen die administratie van een failliet heeft, die moet geven:

Derden met inbegrip van accountantsorganisaties en een externe accountant, die in de uitoefening van hun beroep of bedrijf, op welke wijze dan ook, de administratie van de gefailleerde geheel of gedeeltelijk onder zich hebben, stellen die administratie en de daartoe behorende boeken, bescheiden en andere gegevensdragers desgevraagd volledig en ongeschonden aan de curator ter beschikking, zo nodig met inbegrip van de middelen om de inhoud binnen redelijke tijd leesbaar te maken.

In de aanloop naar dit kort geding heeft (de advocaat van) Microsoft verstoppertje gespeeld door niet kenbaar te maken welke Microsoft-vennootschap moest worden gedagvaard en door nog niets van haar verweer prijs te willen geven.

Evenmin is aannemelijk dat Microsoft bij het voldoen aan het gevorderde strafrechtelijke of financiële risico’s van enige betekenis loopt. Het verlenen van toegang tot de Microsoft-omgeving in het kader van een faillissement kan voorshands niet worden aangemerkt als een door de EU Sanctieverordening verboden handeling (het ter beschikking stellen van “economische middelen” die kunnen worden gebruikt om “tegoeden, goederen of diensten te verkrijgen”). Ook ten aanzien van het Amerikaanse sanctieregime geldt dat voorshands niet aannemelijk is dat het verlenen van toegang tot de Microsoft-omgeving in het kader van een faillissement strijd oplevert met de verplichting eigendommen van gesanctioneerde (rechts)personen te blokkeren en/of strijd oplevert met het verbod die eigendommen over te dragen, waarbij het nog de vraag is of gedaagde sub 3 (Microsoft Ireland Operations Limited) al dan niet (indirect) gebonden is aan het Amerikaanse sanctieregime.

LoboStudioHamburg / Pixabay

Een lezer vroeg me:

Wanneer je data opslaat in een clouddienst, is de exploitant daarvan de verwerkingsverantwoordelijke. Beheer je alles lokaal, dan ben je dat zelf. Tot zo ver duidelijk. Maar wat nu als je de data in een app beheert? De data staat wel lokaal maar zit ‘opgesloten’ in de app, waar de exploitant alle controle over kan uitoefenen. Kun je ze dan onder de AVG sommeren om bijvoorbeeld data-export mogelijk te maken?

Het klopt dus dat als je data in de cloud opslaat, de partij aan de andere kant (“there is no cloud”) de verantwoordelijke daarvoor is. Soms de verwerker – als jij de uiteindelijke zeggenschap hebt over wat men met die persoonsgegevens mag doen. Dit is minder vaak het geval dan je zou denken.

Omgekeerd, enkel het leveren van middelen maakt je geen verwerkingsverantwoordelijke. Als je dus een lokale applicatie gebruikt en daarin persoonsgegevens verwerkt, heeft de leverancier geen rol onder de AVG. Jij (of je organisatie) bent dan zelf de verwerkingsverantwoordelijke.

De situatie met een app is iets ingewikkelder. De vraagsteller noemt het “opsluiten”, dus de data is niet even uit de app te halen zoals bij desktopapplicaties waar je gewoon databestanden naast het programma hebt staan. En natuurlijk kan een app-leverancier veel makkelijker updates forceren dan een traditionele desktopsoftwareleverancier.

Toch maakt dat hem denk ik niet direct een verwerkingsverantwoordelijke: de appleverancier bepaalt nog steeds niet wat je doet met de app, dat doe jij als gebruiker van de app. Natuurlijk wordt dat anders als er functies ingebouwd zijn die onder controle van de leverancier dingen doen (zoals adresboeken uploaden), maar dan hebben we vaak meteen ook te maken met cloudopslag.

Als verwerkingsverantwoordelijke heb je de plicht te zorgen voor de rechten van de betrokken personen. Dat kan dus betekenen dat je ze een kopie van hun persoonsgegevens moet geven, en correcties moet doorvoeren. Als zo’n app dat niet toestaat, ben jij dus niet AVG compliant. De AVG regelt alleen niet dat jij van je leverancier dan een update kunt eisen waarmee dat wel kan – die zegt, gebruik die app dan maar niet.

Een lezer vroeg me: Zoals heel veel SaaS-diensten bied ik accounts aan voor bedrijfsmatig gebruik: één account per gebruiker, maar gekoppeld via een bedrijfsabonnement. Ben ik nu verwerker voor de gegevens in die accounts? Het valt me inderdaad op dat vele SaaS-dienstverleners denken dat ze verwerker zijn omdat ze persoonsgebonden accounts hebben. Dat is alleen… Lees verder

Een lezer vroeg me: Binnenkort start Ziggo met de uitrol van een ingrijpende update van haar mediabox XL. Deze update zorgt ervoor dat opnames voortaan in de cloud worden bewaard in plaats van op de harde schijf van het apparaat. Als gevolg daarvan worden alle opnames die nog op de harde schijf staan gewist. Opnames… Lees verder

Je krijgt ongevraagd een onbetamelijke foto toegestuurd, waarna Microsoft je levenslang verbant van al haar diensten. Dat meldde NRC afgelopen zondag. Want dat is terecht, zo vonniste de rechtbank: een man had een kort geding daartegen aangespannen maar krijgt zijn bestanden niet terug en mag ook zijn Microsoft-account nooit meer gebruiken. Althans, voor nu –… Lees verder

Zoek alternatieven voor Amerikaanse leveranciers, zo knalde Emerce erin begin deze week. Het Nederlandse en hele Europese bedrijfsleven schendt immers op grote schaal de AVG omdat ze nog steeds met Amerikaanse dienstverleners werkt. Sinds het Schrems II arrest is dat, hoe zeg je dat netjes als jurist, hartstikke illegaal. En ik snap best dat je… Lees verder

De gegevensbeschermingsautoriteit van de Duitse deelstaat Hessen heeft het gebruik van Microsoft Office 365 door scholen verboden omdat dit in strijd met de AVG is. Dat meldde Security.nl op gezag van de toezichthouder zelf. De aanleiding is dat Microsoft eerder de speciale optie van een Duits datacenter voor scholendata had geschrapt, zodat de mogelijkheid ontstond… Lees verder

Tegen de Russische website DocPlayer, die automatisch pdf-bestanden van internetgebruikers publiceert, wordt geen actie ondernomen. Dat meldde Nu.nl vorige week. De site publiceert 4,3 miljoen bestanden staan die door een computerprogramma worden verzameld en gepubliceerd. “Echter, het valt niet op voorhand te stellen dat deze gegevens illegaal verkregen zijn.” Want als ze uit openbare bronnen… Lees verder

Mensen worden buitengesloten van hun Google Docs, en daar zijn ze boos over. Dat meldde Slate vorige maand. Om onduidelijke redenen merkte een grote groep mensen ineens dat de toegang tot bepaalde van hun documenten geblokkeerd was, met als melding dat hier de Terms of Service waren overtreden. Censuur, omdat het ging om privédocumenten? Uiteindelijk… Lees verder