Categorie: Regulering

Een lezer vroeg me:

Op verschillende websites en webshops zie ik voorwaarden staan zoals deze in de terms of service:

THESE TERMS CONTAINS A BINDING, INDIVIDUAL ARBITRATION AND CLASS-ACTION WAIVER PROVISION. IF YOU ACCEPT THESE TERMS, YOU AND EPIC AGREE TO RESOLVE DISPUTES IN BINDING, INDIVIDUAL ARBITRATION AND GIVE UP THE RIGHT TO GO TO COURT INDIVIDUALLY OR AS PART OF A CLASS ACTION, AND EPIC AGREES TO PAY YOUR ARBITRATION COSTS FOR ALL DISPUTES OF UP TO $10,000 THAT ARE MADE IN GOOD FAITH (SEE BELOW).

Dit gebeurt onder andere bij Steam, Epic Games en Discord. Mag dit zomaar in de Europese Unie en is dit juridisch geldig?

Een beding als dit noemen juristen een arbitragebeding. Bij een geschil ga je dan naar een private partij – een arbiter – die onafhankelijk een bindende uitspraak doet. Dat mag, de Rijdende Rechter is groot geworden met het concept. Maar de meeste arbiters behandelen zaken in strikt vertrouwen, wat een van de voordelen is voor commerciële partijen want zo komt noch je geschil, nog de gevoelige details daarvan in de openbaarheid. Bovendien zijn ze vaak sneller en meer zakelijk onderlegd.

Voor consumenten is dit een stuk minder interessant. Het is frustrerend als je niet naar de gewone rechter kunt. Bovendien weet niet iedere advocaat of rechtsbijstandsverzekeraar hoe een arbiter uitspraak doet, wat dus komt door die geheimhouding.

De belangrijkste reden voor bedrijven om arbitrage af te spreken, is dat je bij arbitrage geen massaclaims kunt krijgen. In de VS is dat een dikke tien jaar terug uitgemaakt door de Supreme Court (samenvatting van rechtspraak). Dat is dus bijzonder aantrekkelijk om op te nemen in je voorwaarden. Consumenten die moeilijk doen, moeten nu individueel procederen, geen no-cure-no-pay advocaten die voor honderd miljard gaan en de krant bellen een dag voor de lancering van je nieuwe product.

In de EU kijken we iets anders tegen zo’n arbitragebeding aan. Al sinds 1993 geldt dat dit in principe een oneerlijk beding is. Dat wil zeggen: het bedrijf moet bewijzen dat het wél terecht is om bij haar soort geschillen naar een arbiter te gaan. Dat is wellicht te verdedigen bij gevallen waarin gespecialiseerde kennis bij arbiters ligt, maar zeker niet bij grote ict-dienstverleners.

In Nederland staat deze regel in artikel 6:236 sub n BW, de zwarte lijst van algemene voorwaarden. Wij zijn dus zelfs iets strenger, zij het met één uitzondering. Als het bedrijf daadwerkelijk arbitrage wil starten, dan moet zij de consument een maand gunnen om alsnog naar de gewone rechter te willen gaan. Gebeurt dat niet, dan is het arbitragebeding ongeldig en zal de gewone rechter uitspraak doen.

Natuurlijk, die bedrijven zullen stellen dat hun voorwaarden Amerikaans (meestal Californisch of Floridiaans) recht van toepassing verklaren, maar dat zal ze in Nederland niet helpen. Onze wet bepaalt namelijk dat een Nederlandse consument zich altijd kan beroepen op de bescherming uit de wet (artikel 6:247 BW). Men kan dus bij de Nederlandse rechter de clausule vernietigen en dan schadevergoeding vorderen. Ik ben benieuwd of iemand dat nu ook eens een keer werkelijk gaat doen.

Arnoud

Een lezer vroeg me:

Laatst werd ik in de bus gecontroleerd op vervoersbewijs. Ik bleek de ov-chipkaart van mijn vrouw bij me te hebben. Dat was niet goed volgens de controleurs, maar ik ben in gemeenschap van goederen getrouwd. Dus is het dan eigenlijk niet onze gemeenschappelijke kaart?

Gemeenschap van goederen (art. 1:94 BW) is het concept dat je bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap alles met elkaar deelt. De juridische term ‘goed’ verwijst daarbij naar “alle zaken en alle vermogensrechten” (art. 3:1 BW).

Zaken zijn “dingen die pijn doen als ze op je voet vallen” (art. 3:2 BW). Vermogensrechten zijn

subjectieve rechten die, hetzij afzonderlijk, hetzij tezamen met een ander recht, overdraagbaar zijn of ertoe strekken de rechthebbende stoffelijk voordeel te verschaffen ofwel verkregen zijn in ruil voor verstrekt of in het vooruitzicht gesteld stoffelijk voordeel (art. 3:6 BW).

Een ov-chipkaart is op zichzelf een ding (zij het dat het weinig pijn doet), maar het gaat natuurlijk niet om dat stukje plastic. Het gaat om wat het vertegenwoordigt: het autoriseert gebruik van een abonnement of saldo middels het proces van in- en uitchecken.

Ik formuleer dat heel wollig, omdat een abonnement als hoofdregel geen vermogensrecht is. Het is een overeenkomst om vervoerd te worden (art. 8:20 BW) waarbij de kaart dient om de overeenkomst te sluiten en het begin/einde van de rit aan te geven. Zoiets noemt de wet een persoonlijk recht of relatief recht, en dat zijn naar hun aard geen vermogensrechten. Zo’n recht valt dus niet in de boedel.

Dit staat dan nog helemaal los van wat TLS en vervoersbedrijven zeggen over “op naam” of “persoonsgebonden”, want aan algemene voorwaarden kom je pas toe nádat je hebt vastgesteld wat voor recht iets is. Maar hoe dan ook, de ov-chipkaart van je partner gebruiken is dus niet te rechtvaardigen met een beroep op gemeenschap van goederen.

Arnoud

Parkeerder heeft evenwel onverwijld en ononderbroken uitvoeringshandelingen verricht. Dat is juridisch voor “je krijgt geen parkeerboete”. Zo oordeelde het Hof Den Haag recent over een naheffingsaanslag in de parkeerbelastingen van de gemeente Vlaardingen. De parkeerapp deed het niet meteen, maar hoe toon je dat aan?

De burger had zijn auto geparkeerd op een plek waar parkeerbelasting verschuldigd is. Die wilde hij met een parkeerapp voldoen, maar die kon ter plaatse geen verbinding maken. Hij besloot daarop naar zijn afspraak (een advocatenkantoor) te lopen, wat 70 meter verderop was. Daar kon hij wel de parkeeractie afronden.

Dat was om 12:09, dus 2 minuten te laat: een parkeercontroleur had reeds “om 12:07:34 uur geconstateerd dat voor de auto geen parkeerbelasting was voldaan en dat in de auto geen ter plaatse geldige parkeervergunning aanwezig was.”

Nu denkt u misschien, je hebt toch altijd 5 minuten om te betalen? Nou nee, dat is geen harde termijn die landelijk gelijk is. Vlaardingen hanteert een coulance termijn van één minuut, zo lees ik in het arrest. Bovendien had de parkeercontroleur niemand bij de auto of op route tussen de auto en de parkeerautomaat gezien.

Wie met de app wil betalen, moet dus bij de auto blijven staan om aan de controleur te laten zien dat hij bezig is. Nee, dat vond ik ook een beetje een gekke. Gelukkig voor parkerende burgers zijn zowel rechtbank als Hof het ermee eens dat dát niet de bedoeling is.

Wel is het zo dat jij moet aantonen dat je “onverwijld en ononderbroken” (zeg maar: als eerste en zo snel mogelijk) die parkeeractie afrondt. Maar hoe toon je aan dat je dat deed? Het Hof hanteert geen harde tijdsgrens (zoals die 5 minuten) maar geeft een vrije bewijsruimte:

Belanghebbende heeft gesteld en ter zitting van het Hof onweersproken bevestigd dat hij meteen na het parkeren, nog zittend in zijn auto, heeft geprobeerd het kenteken van de auto aan te melden via de parkeerapp op zijn mobiele telefoon. Toen dat niet lukte, is hij, omdat het eerder op die manier ook goed was gegaan, meteen naar het kantoor van zijn advocaat gelopen, alwaar het aanmelden wel lukte. Dit heeft alles bij elkaar een paar minuten geduurd, aldus belanghebbende. Gelet hierop is het Hof van oordeel dat belanghebbende vanaf de aanvang van het parkeren onverwijld en ononderbroken handelingen heeft verricht gericht op het betalen van de verschuldigde parkeerbelasting. De omstandigheid dat belanghebbende naar het kantoor van zijn advocaat is gelopen, dat ongeveer 70 meter van de parkeerplaats was gelegen, maakt voormeld oordeel niet anders, aangezien hij dat deed met het primaire oogmerk om aldaar de parkeerapp in werking te stellen.

Oftewel, leg maar uit wat je deed vanaf het moment dat je de auto parkeerde. Als dat een coherent verhaal is waaruit blijkt dat je zo snel mogelijk die app aan de praat wilde krijgen, dan is het goed.

Dit is een andere uitkomst dan die zaak in december, waar de parkeerder inlogproblemen had en achttien minuten nodig had om het op te lossen. Omdat hij was weggelopen van de auto, “is het risico ontstaan dat er in de tussenliggende tijd een parkeercontrole plaatsvond. De gevolgen hiervan komen voor rekening en risico van eiser.” Aldus de rechtbank in die zaak.

Met het criterium van dit Hof had die zaak denk ik anders uitgepakt: het lijkt erop dat die parkeerder ook onverwijld en ononderbroken bezig was met parkeerbelasting betalen. Tenzij je zegt, de app herinstalleren en het wachtwoord resetten valt daarbuiten. Het lijkt erop dat de rechtbank gewoon die achttien minuten hoe dan ook te veel vond.

Arnoud

Wie elektronisch procedeert, moet scherp op de klok letten: zeventien seconden te laat is te laat, punt. Dat maak ik op uit een uitspraak van het Hof Amsterdam. Termijnen zijn formeel en moeten stipt worden nageleefd, alleen bij een storing aan de kant van de rechtbank is coulance mogelijk.

De feiten zijn op zich simpel genoeg. In een familierechtszaak wilde de man in hoger beroep, en dat moest uiterlijk 20 juni gebeurd zijn. De advocaat gebruikte hiervoor het softwareprogramma voor Veilig Mailen Zivver. Het beroepschrift werd als ontvangen geregistreerd op 21 juni 2023 te 0.00 uur. Dat is in de eerste minuut van de 21e, dus te laat.

De argumentatie van de (advocaat van de) man is helder genoeg:

De man heeft zich op het standpunt gesteld dat het beroepschrift gelet op de registratie wel tijdig is ingediend. Daarbij heeft hij gerefereerd aan de zogenaamde “fax-jurisprudentie”, waarbij geldt dat wanneer de eerste pagina voor middernacht is ingekomen, een tijdig beroep is ingesteld. Ook in dit geval kan volgens de man ervan worden uitgegaan dat, nu het beroepschrift om 0.00 uur is ingekomen, de informatie door de man is overgedragen voor 0.00 uur, en daarmee tijdig beroep is ingesteld.

Dat eerste argument is intrigerend, want hoewel er vaak met fax-jurisprudentie wordt geschermd, zie ik vrijwel nooit letterlijk de vindplaats er bij. Het argument is natuurlijk dat als de fax begon te ratelen om 23.59, de resterende printertijd niet relevant is want dat is puur een interne kwestie bij de rechtbank. Die kiezen niet voor een snellere fax.

Zoekend naar die zaak kwam ik wel een andere tegen die juist het omgekeerde zegt:

De gemachtigde van belanghebbende heeft naar aanleiding van de vraag van de rechtbank naar de faxverzending van de door de rechtbank op 14 november 2015 om 00:00:08 uur ontvangen fax, de stukken betreffende de (fax)verzending van het beroepschrift ingestuurd. Uit deze stukken maakt de rechtbank op dat het beroepschrift per fax is verzonden om 23:47 uur op 13 november 2015. Belanghebbende heeft verder geen redenen genoemd die het tijdsverschil tussen verzending en ontvangst verklaren.

De betreffende oudere jurisprudentie (1996) is ondertussen achterhaald door een arrest uit 2021:

[Dat eerstepaginaargument] miskent dat in de tijd van die rechtspraak en wetswijziging sprake was van een analoge techniek (pagina voor pagina) terwijl het nu om digitale verzending gaat waar een fax niet meer pagina voor pagina wordt ontvangen, maar in een keer, als pakketje, waarbij het gaat om een ontvangstbevestiging binnen de Rechtspraak die slechts één tijdstip van ontvangst kent.

Een document komt dus aan op één tijdstip, en niet in een tijdvak waarbij discussie kan zijn of een deel voor dan wel na een deadline was.

Dit is in zoverre frustrerend dat uploaden van een bestand geen deterministisch proces is: de ene keer duurt het 12 seconden, de andere keer 120 en dat weet je niet van tevoren. Dan is het bepaald zuur om te horen dat het “jouw keuze” is om zo kort voor een deadline een stuk in te leveren.

Arnoud