consent Archives - Ius Mentis

Kent u dat? Dat je gevraagd wordt je in te schrijven voor het een of ander, en dat de “nee” optie wordt voorzien van een beschamende kwalificatie. “Ja, ik wil de slankwordennieuwsbrief / Nee, ik blijf liever moddervet”. Of “Ik wil een groentetuin starten / Nee, ik weet alles al”. Of “Ja, houd me op de hoogte / Waaahh, ikke willen niet”. Lekkere voorbeelden te over bij de Confirmshaming Tumblr. Een paar lezers (dank) vroegen me, hoe legaal is dat nu eigenlijk, mensen proberen over te halen om ja te zeggen door van de nee een schaamtevolle gebeurtenis te maken. Want is het nog wel een vrije keuze als de nee voorzien is van een zó botte diskwalificatie?

Onder de AVG moet toestemming in vrijheid worden gegeven, en deel daarvan is dat je geen sancties koppelt aan het weigeren van toestemming. Dit is waarom het debat over cookiemuren speelt: iemand de toegang tot je site ontzeggen als hij geen toestemming voor marketing/profiling geeft, kun je zien als een sanctie. Maar het speelt natuurlijk niet alléén bij cookies.

Confirmshaming is het fenomeen waarbij je de keuze om de gevraagde toestemming te weigeren voorziet van een negatieve kwalificatie, specifiek eentje waarbij de gebruiker schaamte over zichzelf afroept. “Nee, ik blijf graag een loser zonder toegang tot superdeals”, bijvoorbeeld. Het idee is dan natuurlijk dat je dan liever de schaamte vermijdt en toch maar “ja” klikt. Dit artikel maakt duidelijk dat schaamte een zeer sterke emotie is om mensen over te halen:

“Because guilt is experientially bad, the act of making another person feel guilty clearly qualifies as an aversive interpersonal behavior. To make someone feel guilty is to inflict a negative, undesired emotional state that most people normally try to avoid.”

Het gaat hier natuurlijk niet om fysieke of juridische dwang, maar ik denk dat zo’n sterke negatieve emotionele reactie oproepen toch wel sterk in de buurt komt. Ik zie dan ook wel wat in het argument dat je hier niet echt vrij gelaten wordt.

Arnoud

Waar las ik dat nou, zet ‘blockchain’ in je pitch en je verdubbelt je waarde. Zoiets dachten ze denk ik ook bij Legalfling, een app die in de blockchain vastlegt hoe ver jij en je date seksueel willen gaan. De ethische kant laat ik even voor wat het is, want dit blijft een juridische blog. Dus de vraag is dan, kán dat wel, in een app toestemming geven voor seks? En geen angst, dit wordt geen dat-zei-mijn-vrouw-ook-gisteravond blog.

De achterliggende gedachte is dat mensen het kennelijk makkelijker vinden om via een pushbericht te zien wat de ander wil in bed, en daar dan ja of nee tegen willen zeggen, al dan niet na het plaatsen of weghalen van diverse vinkjes. Gek genoeg vind ik dat ergens nog wel een reële gedachte, schaamte over dit onderwerp kan mensen blokkeren in zeggen wat ze ervan vinden. En dat je dat dan vervolgens ergens vastlegt, tsja het is 2018 dus dan maar in je broekje, pardon in de blockchain. (Sorry.)

Ingewikkelder wordt het als je kijkt naar wát je dan vastlegt. De app toont een set instellingen met de boodschap “you agree to have sex under the above stated terms”. En dat klopt natuurlijk niet, juridisch gezien: je kunt jezelf contractueel gezien niet vastleggen op het hebben van seks. Een dergelijke verplichting op je nemen is tegen de openbare orde en goede zeden (art. 3:40 BW), of op zijn minst een niet-afdwingbare ‘natuurlijke’ verbintenis.

De betekenis van “you agree” is nog vager als je bedenkt dat consent bepaald niet hetzefde is als een akkoord op een zakelijke overeenkomst. Als ik een auto koop en ik krijg na een dag spijt, dan heb ik pech en kan die auto niet terug. Maar consent is te allen tijde intrekbaar, zelfs nadat je expliciet hebt gezegd dat je het wilt. De vastgelegde toestemming is dus vrij betekenisloos, het is een momentopname van een fluïde proces en daar heb je weinig aan.

Juridisch er naar kijkend zou ik dus zeggen, hier heb je niets aan en het zal je een vals gevoel van rechtszekerheid geven. Als sociale tool om te praten over wat je wil, daar zie ik misschien wel wat in.

Arnoud