De implicaties van het Gaspedaal-arrest voor metazoekmachines

Een bekende zoeksite voor potentiële autokopers, Gaspedaal.nl, maakt inbreuk op de database van concurrent Autotrack.nl, zo las ik in de Volkskrant. De rechterlijke uitspraak kan verregaande gevolgen hebben voor de uitgevers van auto- maar bijvoorbeeld ook vacaturesites, die leven van het verzamelen van gegevens uit de databanken van andere sites, roept de krant vervolgens. Met als gevolg dat mijn inbox vol zat met vragen van metazoekmachines: moeten we nu stoppen?

Autozoekersite Gaspedaal sluisde zoekopdrachten die mensen op hun site doen, door naar de zoekmachine van AutoTrack en herformatteerde de resultaten zodat het lijkt of je op Gaspedaal zoekt. AutoTrack meende dat zij een databankrecht had en dat Gaspedaal dit schond op deze manier. Na een voor Gaspedaal negatief vonnis ging men in hoger beroep, waarop het Gerechtshof haar juridische hulplijn inzette en het Hof van Justitie om antwoord op prejudiciële vragen omtrent het databankenrecht bij realtime metazoekmachines vroeg. En dat antwoord kwam in december vorig jaar.

Het arrest volgt de uitspraak van het Hof van Justitie op de voet. Onder het databankenrecht mag je andermans databank niet hergebruiken. En er is onder meer sprake van ‘hergebruiken’ als je, zoals Gaspedaal doet:

  • “in wezen dezelfde functionaliteiten” biedt als je bronnen,
  • je realtime data opvraagt bij diezelfde bronnen,
  • de resultaten ontdubbelt en
  • de bevindingen vervolgens in een eigen layout presenteert.

Het is dus niet -zoals de Volkskrant nogal alarmistisch roept- een algeheel verbod op metazoekmachines. Deze vier punten tesamen waren de juridische overtreding, dus wie op deze punten anders werkt, is niet automatisch ook in overtreding.

Belangrijkste lijkt me dat je een eigen dienst levert, dus niet slechts het doorzoeken van andermans databank. Ga je realtime opvragen, dan kom je in de gevarenzone. En ga je daarna de resultaten ombouwen tot ‘eigen’ resultaten (ontdubbelen en eigen layout) dan heb je een serieus probleem.

Dat realtime een probleem is, verbaast me een beetje. Ik zie weinig verschil tussen realtime en eens per dag. Misschien omdat het een hogere belasting neerlegt bij de server van de database-eigenaar? Google moet met eigen servers haar webindex doorzoekbaar maken, Gaspedaal kon het doorzoeken lekker bij AutoTrack laten liggen.

Voor mij is het ombouwen belangrijker. Daarmee presenteer je jezelf niet duidelijk als een metazoekmachine, maar kan de indruk ontstaan dat jij in feite de databank zelf beheert. Een soort van aanhaken bij andermans databank-investering dus. En dat is uiteindelijk waar het databankenrecht over gaat.

En dat ontdubbelen hoort daarbij, daarmee stap je weg van je positie als neutrale indexator en overzichtsmaker. Als Google duplicaten van webpublicaties bij elkaar zou gaan vegen, zou dit dus ook problematisch voor ze worden.

Wie weet er voorbeelden die voldoen aan deze vier criteria? Google valt af, want doet niets realtime en heeft hele andere functionaliteiten dan haar bronnen.

Arnoud

Dedicated metazoekmachines mogen niet zomaar beschermde databanken doorzoeken

gaspedaal-nl.gifMet je eigen zoekmachine op de achtergrond andermans beschermde databanken doorzoeken en dan de resultaten als je eigen presenteren is inbreuk op het databankrecht. Dat is het oordeel van het Hof van Justitie in de Gaspedaal/Autotrack-saga die al sinds 2007 of daaromtrent loopt. Gaspedaal bood een metazoekmachine voor auto-advertenties: wie bij haar zocht op bepaalde auto’s, kreeg resultaten die even snel bij AutoTrack werden opgehaald en omgefrommeld werden naar de eigen huisstijl. Omdat AutoTrack een beschermde databank heeft, is het niet de bedoeling dat een ander zo meelift op die databank, en dus is hier sprake van inbreuk.

Metazoekmachines zijn handig voor gebruikers, maar de exploitanten van de achtergelegen databanken zijn er vaak minder blij mee. Ik vermoed omdat hun aanbod dan makkelijker te vergelijken is met dat van de concurrent, maar bij inbreuk op absolute rechten zoals auteursrecht of databankrecht doet die reden er eigenlijk niet toe. Als een databank beschermd is, mag je die niet overnemen, ook niet als dat alleen maar meer omzet of bezoekers voor de databankeigenaar zou opleveren (en ook niet als jij er geen cent mee zou verdienen).

In dit geval gaat het Hof er vanuit dat de databank beschermd is. Iets waar ik nog wel een boom over zou willen opzettten, de meeste advertentiesites laten immers de adverteerders het werk doen (intypen gegevens, uploaden foto’s) en beperken hun redactionele werk tot een minimum. En voor databankrecht moet je toch echt zélf substantieel aan de bak. Maar goed, het Nederlandse Gerechtshof dat de vragen had gesteld, had erbij gezegd dat we mogen aannemen dat de databank beschermd is.

Inbreuk op een databankrecht doe je normaal door deze (vrijwel) integraal over te nemen, maar daarvan is hier geen sprake. Elke zoekopdracht wordt opnieuw uitgevoerd, en data wordt niet gekopieerd of bewaard. Maar ook het systematisch opvragen en hergebruiken van kleine stukjes databank kan inbreuk zijn.

Wat vooral bijzonder is, is dat het Hof hier zo nadrukkelijk uitgaat van het eindresultaat: dit opvragen doet de exploitant van de databank (AutoTrack dus) economisch pijn, en dús valt het onder de definitie van ‘hergebruiken’. Een doelredenering dus, maar dat kan legaal zijn in het recht.

Het doet er eveneens niet toe dat Gaspedaal bij het zoekresultaat doorlinkte naar AutoTrack. De schade is al geleden, omdat de bezoeker niet de hoofdpagina van AutoTrack is gaan bezoeken. Plus, Gaspedaal detecteerde doublures (zelfde auto bij meerdere sites) dus een bezoeker kon worden weggeleid naar een concurrent van AutoTrack na het zoeken bij Gaspedaal. En als die bezoeker nou naar Autotrack zelf was gegaan, dan had ie bij AutoTrack de auto gekocht. Tsja. Het voelt nogal speculatief.

Maar nee, dit arrest gaat niet Google onmogelijk maken: het is beperkt tot dedicated zoekmachines die “in wezen dezelfde functionaliteiten” bieden als hun bronnen, realtime opvragen bij diezelfde bronnen, resultaten ontdubbelen en de bevindingen vervolgens in een eigen layout presenteren.

Wel gek eigenlijk: als ik tienduizend bronnen doorzoekbaar maak dan ben ik een maatschappelijk nuttig iets, maak ik drie bronnen doorzoekbaar dan ben ik een parasiet.

Arnoud