Internetrecht door Arnoud Engelfriet

De NIS2-richtlijn lijkt nog ver weg, maar omdat de gevolgen groot kunnen zijn, moeten bedrijven niet te lang wachten met actie. Dat las ik bij Dutch IT Channel.  “Heel belangrijk detail is dat de directie van bedrijven persoonlijk aansprakelijk wordt voor het conformeren aan deze wetgeving”, zo werd uitgelegd tijdens een bijeenkomst van de Dutch Cybersecurity Assembly. Oh wacht even, heb ik iets gemist?

NIS-2 is de tweede versie van de Europese Network and Information Systems-richtlijn, die voor het eerst in 2016 uitkwam. Bij Computable leggen ze uit waar het om gaat:

[De] kern bestaat uit twee elementen: de zorgplicht en de meldplicht. De zorgplicht verplicht organisaties om de hele infrastructuur op orde te brengen. Zo wordt het verplicht om de faciliteiten te hebben om te monitoren wat er gebeurt op het netwerk. De meldplicht wil dat organisaties melding moeten maken wanneer ze te maken krijgen met een cyberincident. Voor alle organisaties die gezien worden als leverancier van ‘essentiële diensten’ is er dus (veel) werk aan de winkel.

Nou is dat niet de eerste keer – ik noem de AVG – maar er lijkt nu extra veel herrie te komen, wat mogelijk komt door die angst voor persoonlijke aansprakelijkheid. Bij de AVG viel dat wel mee, daar kun je als directeur alleen persoonlijk een claim krijgen als je niet-naleving zo ernstig is dat we van wanbestuur kunnen spreken.

Bij de NIS2-richtlijn is er meer. Het governance-artikel (20) bepaalt namelijk in lid 1:

De lidstaten zorgen ervoor dat de bestuursorganen van essentiële en belangrijke entiteiten de door deze entiteiten genomen maatregelen voor het beheer van cyberbeveiligingsrisico’s goedkeuren om te voldoen aan artikel 21, toezien op de uitvoering ervan en aansprakelijk kunnen worden gesteld voor inbreuken door de entiteiten op dat artikel.

Maar het gaat verder, in artikel 29 staat letterlijk (lid 6):

De lidstaten zorgen ervoor dat elke natuurlijke persoon die verantwoordelijk is voor of optreedt als wettelijke vertegenwoordiger van een essentiële entiteit op basis van de bevoegdheid om deze te vertegenwoordigen, de bevoegdheid om namens deze entiteit beslissingen te nemen of de bevoegdheid om controle uit te oefenen op deze entiteit, de bevoegdheid heeft om ervoor te zorgen dat deze entiteit deze richtlijn nakomt. De lidstaten zorgen ervoor dat dergelijke natuurlijke personen aansprakelijk kunnen worden gesteld voor het niet nakomen van hun verplichtingen om te zorgen voor de naleving van deze richtlijn.

Dat wil natuurlijk niet zeggen dat iedereen ter wereld maar even geld mag komen eisen bij de directeur privé zodra een bedrijf een of andere maatregel niet is nagekomen. De crux zit hem erin dat de beveiligingseis een open norm is: je moet adequaat beveiligen, en pas als je dus écht onder maat bent gebleven, is er mogelijk een aansprakelijkheidsdiscussie te voeren. En dan moet er ook nog eens geldelijk schade geleden zijn die aan die directeur te verwijten is.

Arnoud

GDJ / Pixabay

Een lezer vroeg me:

Wij zijn een ISP die honderden bedrijven heeft ontsloten. We weten van een kwetsbaarheid in Exchange die we kunnen scannen en detecteren. Mogen wij onze eigen klanten nu hierop scannen, ondanks dat ze geen toestemming hebben gegeven en bij ons geen dienst van softwarebeheer afnemen?

Toch zou ik het afraden om als internettoegangsprovider of hostingprovider ongevraagd en zonder overleg je klanten te scannen. Je zit namelijk in een iets andere positie dan een partij die internet scant vanuit de motivatie het publiek te willen waarschuwen. Je hebt een contractuele relatie met die klanten, en dat brengt een aantal verantwoordelijkheden met zich mee.

Anders gezegd: je hebt een zorgplicht naar je klanten toe, en dat betekent extra zorgvuldigheid in hoe je met hun systemen omgaat. Ook hoort daarbij dat je vertrouwelijkheid in acht neemt en extra oplet dat je niets stukmaakt.

Tegelijk kan ik me voorstellen dat je juist bij gaten met grote impact expliciet wél wil handelen. Dat kun je vanuit diezelfde zorgplicht juist heel goed rechtvaardigen. En als je als provider kwalificeert als een “aanbieder van een openbare elektronische communicatiedienst” (wat de term ISP impliceert) dan moet je zelfs vanuit de wet (art. 11.2 Telecomwet) zorgen voor een goede beveiliging van je netwerk. Dat is natuurlijk dan afhankelijk van de beveiliging van je klanten, dus meekijken of waarschuwen is dan zelfs met enige goede wil je wettelijke plicht te noemen.

Alleen: voor mij blijft overeind staan dat je dit moet aankondigen, en ik denk zelfs ook laten accorderen. Dat kun je natuurlijk prima automatiseren, denk aan een regeling in je algemene voorwaarden met wat uitleg in de SLA (of op je site, zoals in de FAQ) en een bezwaarmogelijkheid voor klanten die hier niet op zitten te wachten.

Wel zou ik dan eerst de vraag beantwoord willen wat je zou doen met de scanresultaten. Ga je dat gewoon naar het contactadres van de klant mailen? En wat doe je dan als die niet reageert (of hooguit “eh, oké bedankt”) en de kwetsbaarheid blijft bestaan? Je kunt namelijk klanten niet gaan afsluiten als ze een kwetsbaar systeem hebben, tenzij je daar héle duidelijke afspraken over hebt. Of ga je de klant aanbieden het voor ze te repareren? Dat zullen ze niet willen, dan hadden ze wel een supportcontract afgenomen.

Arnoud

Een lezer vroeg me:

Ik las dat in augustus tijdens de Defcon-hackerconferentie de zoekmachine Punkspider opnieuw gelanceerd zal worden. Deze zal dan dagelijks miljoenen websites op kwetsbaarheden scannen. De resultaten zijn vervolgens via de zoekmachine te vinden, wat volgens de ontwikkelaars voor een veiliger web moet zorgen. Hoe is dat in vredesnaam legaal, laat staan ethisch verantwoord?

Of het legaal is, komt echter neer op de vraag wat Punkspider precies doet met hun doorzoekactie. Het leest als een vorm van portscannen, men toetst op bekende kwetsbaarheden zoals SQL injectie of cross-site scripting.

Zo te lezen publiceert men niet in detail welke kwetsbaarheid gevonden is, alleen grofweg “deze site is kwetsbaar voor gegevensdiefstal vanwege SQL injectie, laat hier niets achter alsjeblieft”. (Ik zag al de categorie “dumpster fire” dus ik hoop dat de boodschap overal in zulke duidelijke taal gecommuniceerd wordt.)

Portscannen en onderzoeken naar kwetsbaarheden is strafbaar wanneer je het doet met de bedoeling (het “oogmerk”, juridisch gezegd) om daarna computervredebreuk te plegen, of om anderen aan te zetten dat te doen. De Punkspider-eigenaren zijn dat zeker niet zelf van plan, zij publiceren immers deze rapporten juist zodat brakke sites de beoel eindelijk eens repareren en er dus géén computervredebreuk gaat plaatsvinden.

Blijft dus over, zetten zij criminelen aan tot misbruik van de gevonden kwetsbaarheden? Dat lijkt me op het eerste gezicht niet het geval. Ik zie dus niet meteen het strafbare aan deze zoekmachine, tenzij blijkt dat men het wel héél eenvoudig maakt om met een gegeven exploit direct een inbraak uit te voeren. Daarvoor moeten we de definitieve publicatie afwachten, maar het lijkt me sterk.

Arnoud

Een lezer vroeg me: Bij ons (redelijk groot) bedrijf gelden harde securityregels, waaronder de simpele eis je laptop te locken als je er van wegloopt. Als security officer zeg ik dan altijd, als ik een open laptop zie dan stuur ik vanuit jouw mailadres een ontslagmail naar je manager. Maar nu vroeg ik me af… Lees verder

Een lezer vroeg me: Bij KrebsOnSecurity las ik dat het Corp.com domein te koop gezet gaat worden. Daarmee is toegang te krijgen tot allerlei credentials en nu vroeg ik me af of dat legaal is. Immers je doet niets, andere mensen configureren hun Windows-netwerk slecht. Hoe zit dat in Nederland? Het domein corp.com gaat inderdaad… Lees verder

Wie penetration testing oftewel securityonderzoek naar binnendringmogelijkheden uitvoert, moet een verwerkersovereenkomst sluiten met zijn opdrachtgever. Dat maak ik op uit een recente Linkedinblog die me attendeerde op een uitspraak van de Saksische Autoriteit Persoonsgegevens van die strekking. Wat natuurlijk enige onrust gaf bij professionele pentesters, want je hébt al zo’n papierwinkel voordatje aan de slag… Lees verder

Een lezer vroeg me: Een bezoeker van ons bedrijf heeft via het gastennetwerk internet gebruikt. Nu krijg ik van hem een verzoek onder de AVG om precies te vertellen wat wij van hem hebben gelogd. We melden inderdaad bij het aanmelden “This network is monitored for security purposes” maar in welk detail moet ik hem… Lees verder

Een lezer vroeg me: In de ICT zijn de beveiligingseisen volop in beweging. Het is dus welhaast onmogelijk om deze allemaal stipt na te volgen, zeker bij grote pakketten waar het doorvoeren van wijzigingen vele maanden (zo niet jaren) kan kosten vanwege complexiteit en testen en evaluatie. Is er juridisch gezien een termijn waarbinnen nieuwe… Lees verder

De kwetsbaarheid van “Internet of Things”-dingen is zo gigantisch dat je er maar beter om kunt lachen, las ik bij Ars Technica. Maar eigenlijk is het om te huilen. Men ontdekte dat de IoT-zoekmachine Shodan een zoeksectie had voor kwetsbare webcams, met feeds van van alles en nog wat: voortuinen, achtertuinen, binnentuinen, marijuana-plantages, kinderslaapkamers en… Lees verder

Een lezer vroeg me: Steeds meer apparatuur bevat Android als operating system, en daarvan is bekend dat er van tijd tot tijd gaten in worden ontdekt. Maar die software wordt eigenlijk nooit geupdate. Is dat niet tegen de wet? Hoe kan ik afdwingen dat deze software bijgewerkt wordt? De wet zegt niets over security of… Lees verder