Kun je een emoji als merk deponeren?

Een lezer vroeg me:

Ik heb een mooie naam voor mijn bedrijf bedacht en gebruik daar een emoji bij. Kan ik dat als merk deponeren?
Soms voel ik me oud als mensen het over emoji’s hebben, ik denk dan altijd “oh je bedoelt smileys” maar dat is dus wat anders. (Een smiley is iets dat je met je toetsenbord maakt.) Maar dat terzijde.

Een tekst of afbeelding die geschikt is om producten van concurrerende producten te onderscheiden, kan in beginsel als merk worden gedeponeerd. Het maakt daarbij niet uit of je die tekst zelf bedacht hebt – bestaande woorden mogen merken zijn, smileys dus ook.

De kern zal vooral zijn of mensen de smiley herkennen als een merk – als een aanduiding van de afkomst van een product, zoals juristen dat omschrijven. Het plaatje hierboven toont een voorbeeld van wat volgens mij goed gaat: de emoticon zit in een (Russische) naam, en dat als geheel zal overkomen als een merknaam.

Als iets een geldig merk is, dan mogen concurrenten het niet gebruiken in hun reclame of productverpakkingen en dergelijke. Daarmee zou de merkhouder van zo’n emojimerk dus kunnen optreden tegen hergebruik van de emoji zelf – maar ik denk dat dat weinig kans maakt, omdat je dan de emoji lostrekt van de tekst (of eigen afbeelding) die het onderscheidend maakt.

Oh ja, en op een grafisch vormgegeven figuurtje zoals je vaak bij emoji’s of grafische smileys ziet, zal al snel auteursrecht zitten. Wie “een lachend geel gezichtje” grafisch gaat weergeven, zal daarbij creatieve keuzes maken en dat is eigenlijk al precies het criterium voor auteursrechten.

Daar staat tegenover dat je juist vanwege de herkenbaarheid je vaak werkt met standaard elementen. Als je een cowboyhoed wilt weergeven in 32×32 pixels, dan heb je niet zo veel ruimte als bij een fullscreen tekening in een miljoen kleuren. Dat beperkt dan weer de mogelijkheden om auteursrecht te claimen.

Arnoud

Hoe belangrijk zijn emoji in een vonnis?

Amerikaanse rechtbanken kunnen niet omgaan met emoji (emoticons), las ik bij The Verge. Santa Clara University law professor Eric Goldman heeft onderzoek gedaan naar emoji’s in vonnissen, en zag opvallend vaak dat deze gewoon maar werden weggelaten hoewel ze steeds vaker in zaken een rol spelen. Dat heeft een basale reden, de databanken waar vonnissen in opgenomen worden kunnen niet goed met niet-tekstuele gegevens omgaan. Dat is in Nederland gelukkig iets makkelijker, Rechtspraak.nl kan gewoon afbeeldingen in vonnissen opnemen. Maar hoe rechters emoji interpreteren, blijft een open vraag.

Goldman zag de termen ‘emoji’ en ‘emoticon’ sinds 2004 opkomen, de laatste paar jaar exponentieel toegenomen ten opzichte van het begin. In allerlei soort zaken, van moordzaken en overvallen tot vervolgingen wegens pooierij of zelfs een contractenzaak:

In 2017, a couple in Israel was charged thousands of dollars in fees after a court ruled that their use of emoji to a landlord signaled an intent to rent his apartment. After sending an enthusiastic text confirming that they wanted the apartment, which contained a string of emoji including a champagne bottle, a squirrel, and a comet, they stopped responding to the landlord’s texts and went on to rent a different apartment. The court declared that the couple acted in bad faith, ruling that the “icons conveyed great optimism” that “naturally led to the Plaintiff’s great reliance on the Defendants’ desire to rent his apartment,” according to Room 404.

Ik denk dat dit in Nederland ook wel zo zou uitpakken. Ik heb echter gezocht maar kon weinig vinden aan vonnissen waarin emoji’s, emoticons of smileys een rol speelden. Er zijn vele zaken met treffers maar vrijwel altijd vals positief: allerlei drugs wordt verkocht met smileys erop, bijvoorbeeld.

De enige echte zaak die ik ken waarin een smiley meegewogen werd, was de Balkenende-bedreiging uit 2010 op ‘jongerenmedium’ Hyves:

ey bolle vet zak met je kanker bolle kanker bril je gaat died bitch ik kom je halen

Klinkt agressief, nietwaar? Maar de ontvanger van deze krabbel – toenmalig ministerpresident Balkenende – hoefde zich niet bedreigd te voelen:

Gelet op de gebruikte bewoordingen, het feit dat het bericht afkomstig was van een jongerennetwerk en het feit dat aan het bericht vijftien, verschillende soorten ‘smileys’ waren toegevoegd, komt het hof tot het oordeel dat een dergelijke vrees in redelijkheid niet bij [minister-president] heeft kunnen ontstaan.

Dat wil natuurlijk niet zeggen dat berichten met smileys nooit en te nimmer strafbaar kunnen zijn. In deze arbeidsrechtzaak las ik bijvoorbeeld een ongepaste chat tussen twee werknemers waarin een smiley een bericht een dubieuzere toon gaf dan de tekst alleen. En ik zou me kunnen voorstellen dat bij een dreigtekst een emoji van een pistool de lading ook een stuk ernstiger maakt dan een hartje of een emotieloze tekst.

Wie de mooiste zaak vindt, wint een gratis exemplaar van De wet op internet!

Arnoud

Kan een dreigbericht met emoji strafbaar zijn?

smiley-emoticon.png“Nigga run up on me, he gunna get blown down” gevolgd door emoticons voor een politieagent en een pistool, is dat bedreiging van een ambtenaar in functie? In de VS kennelijk wel, las ik bij Wired: de zeventienjarige Osiris Aristy werd om dit Facebookbericht gearresteerd in New York en vervolgd wegens het doen van een terroristische bedreiging jegens een politieagent. En het speelt daar vaker een rol, zo blijkt uit analyse van Wired. Zo werd een jury geïnstrueerd om “punctuatie, inclusief emoticons” mee te nemen bij de interpretatie van een bericht. Hoe zit dat bij ons?

Voor een bedreiging is het vereist dat de aangesproken partij zich “redelijkerwijs bevreesd” voelt over dat hem wat aangedaan zal worden. Is de bedreiging niet serieus te nemen, dan is deze dus niet strafbaar.

Emoticons (sinds wanneer heten die emoji trouwens?) zijn bedoeld om emotie of bedoeling in een tekst aan te geven. “Hee mafkees” wordt heel anders als je er een 😉 achter zet, en nog weer anders als je juist :@ gebruikt. Dus je zou zeggen dat dat uit kan maken.

In 2010 moest het Gerechtshof Amsterdam zich uitspreken over dit bericht op Hyves:

ey bolle vet zak met je kanker bolle kanker bril je gaat died bitch ik kom je halen

waarbij het bericht was voor zien van vijftien verschillende smileys. Mede vanwege de smileys (en het feit dat Hyves een niet erg serieus te nemen “jongerennetwerk” was, kon de aangesproken partij – toenmalig ministerpresident Balkenende – zich niet bedreigd voelen.

En eerder in 2000 vond de kortgedingrechter de tekst “so sue me, huh :P” op een website geen uitdaging aan een merkhouder om hem te sue’en over beweerdelijke merkinbreuk op die website. Dat was eerder bedoeld als “gulle lach”.

Dit waren natuurlijk vrij simpele emoticons: wat je tegenwoordig aan gele mennekes kunt toevoegen, is gigantisch. En als je dan inderdaad in beeldtaal aangeeft een politieagent dood te willen schieten én uit je context blijkt dat je een specifieke agent op het oog hebt, dan zie ik ergens wel de logica van dat bedreigend noemen. Maar: hoe bedreigend is het werkelijk, een plaatje van een cartoonpistool?

Arnoud