De Volkskrant kreeg boze reacties op de voorpaginafoto van dinsdag, las ik gisteren. In dat artikel kondigde men een groot verhaal aan over beveiliging van Schiphol door het leger (en dus niet meer alleen politie en marechaussee), met een foto van een controle van een man met een “moslim-achtig uiterlijk” (zie plaatje hiernaast, foto Guus Dubbelman). Die was daar niet over te spreken: met de kop “Is Schiphol nog veilig?” direct boven zijn hoofd werd hij toch behoorlijk tendentieus neergezet. Schending van portretrecht?
Nee, zegt de Volkskrant. Het ging om de verscherpte controle, en het beeld laat die zien, niets meer en niets minder. Meneer staat op de foto omdat hij wordt gecontroleerd net als iedereen daar, puur toeval dus. Oké de kop was misschien een tikje onhandig maar uiteindelijk is dat niet heel erg, als ik het goed begrijp.
En trouwens, dat mag gewoon want: “Bij foto’s die kranten in de openbare ruimte maken, weegt het recht op vrije nieuwsgaring in principe zwaarder.” Maar nee. Grondrechten zijn in Nederland gelijkwaardig (HR Van Gasteren/Hemelrijk), het is dus zeker niet zo dat de vrije meningsuiting wint tenzij. Ook niet dat de privacy wint tenzij – het is een belangenafweging waarbij je alle factoren van het geval bij elkaar optelt en dan een conclusie trekt.
In maart hadden we discussie over een foto bij de NOS van een gewonde stewardess bij de aanslag van toen op Zaventem. Soort van dezelfde situatie: de foto liet een actuele en belangrijke nieuwssituatie zien, maar de persoon die herkenbaar centraal stond, was een toevallig onderwerp en niet de focus van het nieuws. In die situatie kun je moeilijk zeggen dat de nieuwswaarde van de foto automatisch over de privacy van die persoon heen gaat.
Daarbij komt dat je een foto niet los van de context kunt zien. En de context wordt hier gezet door de kop, dus die als ‘onhandig maar ach’ aan de kant schuiven gaat niet op. Dat bepaalt in hoge mate of het een privacyschending en/of aantasting van eer en goede naam oplevert.
Verder heb ik er nog moeite mee om hier van ‘gewoon’ een foto aan de openbare weg te spreken. Mensen worden staande gehouden door politie of marechaussee, daarbij kun je moeilijk nog spreken van vrijwillig ergens in de openbaarheid zijn. En dan op de foto gezet worden is dus heel wat anders dan toevallig gewoon langs een openbare camera hobbelen. Als ik een camera zie, kan ik omlopen. Maar als ik staandegehouden ben, kan ik dat niet. Dat weegt óók mee.
Bij NRC las ik nog het argument dat de fotograaf wilde laten zien dat: “Dit is de werkelijkheid. Alleen de moslimmannen worden uit de rij gepikt.” Dat zou kunnen, maar dat is niet uit het artikel terug te halen. En uiteindelijk weeg je nieuwswaarde en privacy op basis van wat er is gepubliceerd, niet wat er gepubliceerd had kunnen worden of wat er oorspronkelijk boven stond voordat de koppenmaker los mocht.
Het gewraakte artikel bevat nu overigens een andere foto die dezelfde politieactie laat zien maar zonder expliciet in beeld zijnde staandegehoude passant. Wat volgens mij het punt onderstreept dat de meneer van de oude foto er echt niet toe doet.
Arnoud
Een tijdje geleden werd