Mag een blogger over je rechtszaak publiceren?

blogger-blogspot.pngIemand filmt met de verborgen camera een opdracht tot een huurmoord, en verkoopt de beelden aan het programma Peter R. de Vries, die er een ophefmakende uitzending van maakt. Met een bevredigend slot: de opdrachtgever wordt strafrechtelijk veroordeeld (voor de fijnproevers: niet voor opdracht tot moord maar poging tot uitlokken van medeplegen van moord). Daarover verscheen een blog, waartegen het onderwerp van de uitzending bezwaar maakte. Moet die eraf?

Zowel rechtbank als Hof zien niets onrechtmatigs aan het artikel. Er was voldoende basis in de feiten en het artikel had voldoende nieuwswaarde. Aan de beelden wordt niet getwijfeld. Dat er voldoende basis in de feiten was, blijkt onder meer uit het feit dat de eisende partij strafrechtelijk veroordeeld werd (hoewel hoger beroep nog loopt). Verder kan natuurlijk geen beroep worden gedaan op het recht op bescherming van reputatie als het verlies van goede naam een voorzienbaar gevolg is van het eigen gedrag, zoals het plegen van een strafbaar feit (EHRM 27 oktober 2004, 55480/00, EHRC 2004/90, Sidabras, r.o. 49).

De blogger had er voor gekozen de eiser met volledige naam en toenaam én foto te noemen. Dit loopt tegen de journalistieke gewoonte aan om verdachten en veroordeelden met initialen aan te duiden, maar die gewoonte is geen harde rechtsregel. En natuurlijk kunnen ook bloggers gewoon profiteren van de vrijheid van meningsuiting. Je hoeft niet bij de pers te werken om informatie, feiten of ideeën aan het publiek te verkondigen.

Vervolgens brengt de eiser de Wet bescherming persoonsgegevens in stelling. Immers, het publiceren van feiten over een persoon op internet is een verwerking van diezelfde persoonsgegevens, en zonder toestemming is verwerking in beginsel niet toegestaan. In beginsel, want er zijn meer grondslagen. De hier relevante is artikel 8 sub f Wbp: een eigen dringende noodzaak van de verantwoordelijke (de blogger, en afgeleid ook Google) om de gegevens te verwerken, waarbij zo veel mogelijk rekening is gehouden met de privacy. Dit zijn strenge eisen.

Data protection is the new libel, heet het in sommige juridische kringen. De Wbp biedt immers zo’n mooie stok: niets mag behalve in héél specifieke situaties, en daarnaast zijn er genoeg afgeleide eisen (zoals beveiliging, informatieplichten en algemene principes van doelbinding en zorgvuldigheid) waar iemand altijd wel op te ‘pakken’ is. Zit je dus met een lastige publicatie, dan is een vordering op grond van de Wbp kansrijker dan op grond van smaad of laster.

Althans, zo lijkt het. Al eerder werd bepaald (het Kleintje Muurkrant-arrest, ECLI:NL:GHSHE:2011:BP3921) dat de Wbp géén aparte grondslag biedt voor de onrechtmatigheid van een publicatie. Als een publicatie volgens een afweging van belangen (uitingsvrijheid enerzijds en privacy anderzijds) rechtmatig is, dan is deze dat automatisch ook onder de Wbp.

Een bijzondere situatie ontstaat nog omdat het bericht bijzondere (strafrechtelijke) persoonsgegevens verwerkt. Voor deze gegevens geldt immers een nóg hogere lat binnen de Wbp: deze mogen niet worden verwerkt tenzij de Wbp bepaalt van wel (art. 16 Wbp). Dit verbod kent geen belangenafweging. In een eerdere zaak dit jaar achtte de rechter dan ook een publicatie over een strafrechtelijke veroordeling (wegens wapenbezit) in strijd met dit artikel. Dit was echter onjuist: de Wbp kent een persexceptie, en hoewel deze de journalist niet ontslaat van de gewone regels over toestemming of dringende noodzaak, is de journalist wél vrij om bijzondere persoonsgegevens te verwerken als dat nodig is bij de publicatie (art. 3 lid 2 Wbp).

Ook de argumenten tegen Google als hosting provider van de betreffende content slagen niet. Google is weliswaar als hoster gehouden in te grijpen bij klachten, maar daarvoor is vereist (art. 6:196c lid 4 BW) dat de klachten gaan over onmiskenbaar onrechtmatige inhoud, en daarvan is hier geen sprake. Ook het beroep op het Delfi-arrest slaagt niet: voor een ‘commercially-run Internet news portal’ geldt soms een iets hogere aansprakelijkheidslat, maar ook dat is pas relevant als de publicatie op zo’n portal (of de daarop volgende reacties) onrechtmatig is.

Alles bij elkaar ziet het Hof geen reden om het bestreden vonnis in stand te houden. En wij hebben er weer een mooie refresher in de onrechtmatige perspublicatie bij.

Arnoud

Mag je dreigen je geschil te publiceren?

twitter-scheld-dreig.pngEen lezer vroeg me:

Mag je bij een geschil met een winkelier dreigen met Kassa, Radar, Opgelicht, etc. om je recht te krijgen, of valt dat onder chantage?

Dreigen met iets legaals is normaal niet strafbaar. Bekendste is dreigen met aangifte of een rechtszaak, dat mag eigenlijk altijd. Het wordt wel strafbaar als je die dreiging gebruikt om iets af te dwingen waar je geen recht op hebt. “Repareer mijn toestel of ik bel de Consumentenbond” is legaal. “Geef me 1000 euro én een gratis toestel of ik bel de Bond” is dat dus niet.

Zoals altijd zijn er vele varianten denkbaar die de grenzen opzoeken. Uit dit boek haal ik een paar mooie voorbeelden. Stel je betrapt iemand op diefstal uit de bedrijfskas. Je kunt dan onder dreiging van aangifte/vertellen aan de werkgever twee dingen doen: a) geef mij een deel, of b) leg het geld terug. In beide gevallen dreig je met iets legaals, maar toch voelt optie a een stuk minder netjes dan optie b. Waar zit hem dat in?

En intrigerend daarbij is nog dat het uitmaakt wie begint over het “stilletjes regelen” van de zaak. Als ik zeg “geef me geld en ik zal zwijgen over je diefstal” dan is dat anders dan wanneer mijn wederpartij zegt “ik zal je geld even maar zwijg alsjeblieft over mijn diefstal”. Terwijl er objectief gezien hetzelfde wordt afgesproken: zwijgen in ruil voor geld. Waarom is het eerste erger dan het tweede?

Oké, nog een variant. Ik zou bij een vervelende winkelier kunnen dreigen met publicatie van het hele gebeuren op mijn blog. Ik heb aardig wat lezers, dus dat kan er best inhakken voor die winkelier. Mag ik dat, of heb ik een hogere verantwoordelijkheid dan een ‘gewoon’ iemnd met toevallig een blog of Facebookpagina? Het voelt ergens niet netjes, je blog of column of televisieprogramma gebruiken om je recht te halen, maar tegelijkertijd, als je die optie hebt, waarom niet?

Wat vinden jullie? Zou ik een ruzie met een winkel of bedrijf mogen oplossen met “… of anders staat u morgen op mijn blog”?

Arnoud

Moet een forumbeheerder foto’s weggooien als een gebruiker daarom vraagt?

Een jaar geleden blogde ik over de vraag wat een forumbeheerder weg moet gooien als een (ex-)lid daarom vraagt. In de comments vroeg een lezer zich af wat dat nu specifiek voor foto’s betekent. Hij had een lid van zijn forum geband, en die eist nu dat al zijn foto’s van het forum verwijderd worden. Mag het forum dit laten staan, moeten ze de foto’s anonimiseren of is verwijdering nu geboden?

Op grond van de Wet bescherming persoonsgegevens (de “privacywet”) heb je het recht om te verzoeken dat je naam en andere persoonsgegevens uit bestanden worden verwijderd, als deze niet meer “ter zake dienen” zoals de wet dat noemt. Forumberichten en foto’s die daaraan hangen zijn ook persoonsgegevens, omdat ze gekoppeld zijn aan je account. Ook als je echte naam er niet bij staat en ook als je een vaag Hotmailaccount hebt gebruikt en een proxy zodat niemand je IP-adres weet.

De algemene regel die ik vorig jaar blogde, geldt bij foto’s net zo goed als bij tekstuele bijdragen. Een bijdrage moet weg, tenzij er een aantoonbare noodzaak is die zwaarder weegt dan de privacy. Dat zal bij forums de vrijheid van meningsuiting zijn, meer specifiek het belang om een compleet en begrijpelijk archief te kunnen publiceren. Kort gezegd betekent dit dat je niet kunt zeggen “mijn privacy, weghalen”, maar trouwens ook niet dat de beheerder altijd mag zeggen “vrijheid van meningsuiting, het blijft staan”. Er moet een balans worden gevonden tussen de belangen van beide partijen.

Bij forumbijdragen betekent dat in de praktijk dat je berichten moet anonimiseren maar ze niet hoeft te verwijderen. Uitzondering zou een bericht zijn dat inhoudelijk van alles vertelt over de plaatser, bijvoorbeeld een voorstelbericht of een persoonlijke onthulling of berichten over iemands medische situatie bijvoorbeeld. Dergelijke berichten moeten weg op verzoek, behalve in héél uitzonderlijke gevallen waarin de nieuwswaarde zó groot is dat weghalen objectief gezien echt onacceptabel zou zijn. (Ik ben daar nog geen voorbeelden van tegengekomen.)

Anonimiseren van een foto is moeilijker. Moet je dan iemand onherkenbaar maken met een balkje of blurcirkel rond zijn gezicht? Moet je hem eraf knippen?

Bij foto’s roept iedereen natuurlijk ook “auteursrecht”. En ja, dat heeft de plaatser op zijn foto’s. Maar dat heeft hij óók op zijn tekstuele berichten. Door deze te plaatsen heeft hij een licentie (gebruiksrecht, toestemming) gegeven aan de forumbeheerder, en die licentie is niet zomaar in te trekken. Niet bij teksten en niet bij foto’s.

Als in de gebruiksvoorwaarden* komt te staan dat de licentie eeuwigdurend is, dan is die discussie eigenlijk meteen gepareerd. Eeuwigdurend is eeuwigdurend. Maar ook als het er niet staat, is niet gezegd dat de foto’s weg moeten bij beëindiging van de gebruiksovereenkomst. Volgens de Hoge Raad

Als wet en overeenkomst niet voorzien in een regeling voor opzegging, dan is een duurovereenkomst voor onbepaalde tijd in beginsel opzegbaar. De eisen van redelijkheid en billijkheid kunnen meebrengen dat opzegging slechts mogelijk is indien daarvoor een voldoende zwaarwegende grond bestaat.
En die zwaarwegende grond is dan de vrijheid van meningsuiting, waarbij je dan een zelfde soort afweging moet maken als bij de privacywet hierboven. Maar de afweging is dan tussen de auteursrechtelijke belangen van de fotograaf en het belang bij de licentie van het forum. En ik kan me eigenlijk geen auteursrechtelijke belangen voorstellen. Heel misschien als de fotograaf intussen de rechten verkocht heeft of een exclusieve licentie aan iemand heeft beloofd, maar zelfs dan zou ik zeggen, dat is dan zíjn probleem dat hij nu in de knoop komt.

Arnoud<br/> PS: ik durf geen advertentielink meer te zetten naar de generator want de vorige keer dat ik een ADV in de tekst opnam, wilde bijna niemand meer reageren. Was het zó vervelend om die link te zien? Of was het gewoon een saai onderwerp?

Het beheer houdt zich niet aan zijn eigen voorwaarden, wat nu?

Met enige regelmaat krijg ik klachten van forumgebruikers die met lede ogen toe moeten zien hoe het beheer van hun forum de eigen huisregels negeert. En dat steekt, zeker als zij zelf wél aangesproken worden op overtredingen van diezelfde regels. Of, in een iets andere variant, van derden die prachtige beloftes over keurig taalgebruik en geen negatieve zaken in de voorwaarden zien maar op het forum zelf een berg smadelijke bagger over henzelf aantreffen. Is daar iets aan te doen? Kun je het beheer aan zijn eigen voorwaarden houden?

Forumvoorwaarden of huisregels worden natuurlijk opgesteld door het beheer om snel in te kunnen grijpen als er iets gebeurt dat ze niet bevalt. Dat mag, daar zijn huisregels voor bedoeld. Maar de constructie waardoor je mensen bindt aan de huisregels, is juridisch gezien die van de contractsluiting. Je hebt dus als beheer een contract met je gebruikers – en omgekeerd hebben je gebruikers een contract met jou. En bij contracten geldt dat beide partijen de ander kunnen houden aan de afspraak. Dus als het beheer een regel naar jou niet nakomt, dan kun je ze daarop aanspreken.

Het bestuur aanspreken op regels die ándere gebruikers schenden, is iets minder makkelijk. Dat is namelijk in principe iets tussen hen, in het contract tussen die gebruiker en het bestuur ben jij geen partij. Maar als de huisregel in kwestie bedoeld is om het leven op het forum aangenamer te maken, dan kun je via je eigen contract alsnog handhaving eisen. Het argument is dan dat jóuw contract wordt geschonden doordat je bijvoorbeeld een scheldpartijvrij forum mocht verwachten. Een beetje zoals verhuurders overlastgevende buren moeten aanspreken omdat jij recht hebt op ongestoord woongenot.

Nog moeilijker ligt het bij derden die last hebben van een forumbericht. Die hebben überhaupt geen contract met het beheer, dus waar kunnen die zich op beroepen?

In theorie kán een algemeen geldende forumregel door een derde worden aangehaald, als die regel bedoeld is om hem te beschermen of rechten te geven. Maar die situatie doet zich niet snel voor. Regels zijn immers zelden expliciet bedoeld om derden te beschermen. In 2011 werd in een rechtszaak tegen een forum van de TROS bepaald dat het niet handhaven van de huisregels geen onrechtmatige daad opleverde tegen een derde (het klagende Pretium). Er is meer nodig dan alleen “zij laten de regels overtreden worden en dat levert negatieve berichten over ons op”. Wat dat meerdere precies is, laat de rechtbank in het midden.

Natuurlijk kun je als derde wel eisen dat er ingegrepen wordt als je rechten worden geschonden (auteursrechteninbreuk of evidente smaad/laster/privacyschending) maar dat staat compleet los van wat de huisregels zeggen. Maar als er iets gebeurt dat in strijd is met de huisregels maar op zich wel legaal is, dan kun je in de meeste gevallen niets doen als buitenstaander.

Arnoud

Is een forumnickname merkinbreuk?

nickgenerator.pngEen lezer vroeg me:

Ik ben moderator bij een groot forum, en wij zien van tijd tot tijd mensen zich registreren met nicknames waar een merknaam in zit. Soms toevallig en onbedoeld (“Gazelle213”), soms omdat ze fan zijn (“PepsiDrinker”) en soms vanwege puberaal gedoe (“Micro$oftSux”). Nu vroeg ik me af, kan dat merkinbreuk zijn? En wat moeten wij dan doen?

Gebruik van een nickname op een forum zal niet snel merkinbreuk zijn. De merkenwet is immers primair gericht op het beschermen van namen (en logo’s) in het handelsverkeer. Wie diensten of producten aanbiedt via het forum (denk aan de Verkoop&Aanbod secties of fora zoals Marktplaats), is wel commercieel bezig en moet dus rekening houden met het merkenrecht. Een verkoper van Philipstelevisies zou als nickname “PhilipsVerkoper” kunnen hanteren bijvoorbeeld – maar dan mag hij niet óók concurrerende televisies verkopen.

Gebruik dat niet commercieel is, kan heel soms worden verboden. De merkenwet beperkt hier de mogelijkheden tot “gebruik zonder geldige reden” met als eis dat “ongerechtvaardigd voordeel wordt getrokken uit het merk” of dat “afbreuk wordt gedaan aan het onderscheidend vermogen of de reputatie van het merk”.

Een geldige reden is bijvoorbeeld dat je wil schrijven over het merk. Hierboven noem ik bijvoorbeeld de merken Gazelle, Pepsi, Microsoft, Marktplaats en Philips. Dat is een geldige reden, en ik trek geen ongerechtvaardigd voordeel uit die merken en ik doe geen afbreuk aan hun reputatie. Nee, ook niet bij “Micro$oftSux” want a) iedereen snapt dat ik dat niet echt vind, en b) als dat wél afbreuk deed aan hun merk dan waren ze allang failliet.

Wie wél opzettelijk met kreten als “sucks” of “deaud” gaat gooien in combinatie met merken, kan echter best wel eens aansprakelijk worden onder dat artikel van de merkenwet. Je ziet op klaagfora nog wel eens dat mensen zich MicrosoftSucks of PretiumGedupeerde of PasopvoorOplichterTerBrink gaan noemen. Nu mag je klagen over een merkproduct of bedrijf, maar inhakken op de merknaam, zeker met puberale varianten of suggesties die naar smaad neigen heb je een probleem.

Als forumbeheerder of moderator ben je verplicht in te grijpen als het onmiskenbaar (evident) is dat hiermee de wet wordt overtreden. Als een merkhouder je er bijvoorbeeld op wijst dat meneer PhilipsVerkoper alle mogelijke merken televisies verkoopt, zul je iets moeten doen. Het account opheffen hoeft niet meteen, je zou de naam kunnen veranderen of eisen dat de gebruiker zelf dat doet binnen een paar dagen. Bij gebruikers PasopvoorOplichterTenBrink en PretiumGedupeerde zul je niet snel hoeven in te grijpen, tenzij uit de berichten zelf meteen duidelijk is dat meneer geen werkelijke grieven heeft maar alleen erop uit is om die merken af te zeiken.

Arnoud<br/> Beeld: Creating a Nickname Generator bij Codeproject.

Wat moet een forumbeheerder weggooien als je dat vraagt?

delete-user.pngZeer, zeer regelmatig krijg ik vragen van mensen die hun account op een of ander forum verwijderd willen hebben. Of van forumbeheerders die die vraag kregen en niet weten wat ze ermee moeten. Wat kun je eisen dat weg moet, wat mag een beheerder laten staan en wanneer wordt het moeilijk?

Op grond van de Wet bescherming persoonsgegevens (de “privacywet”) heb je het recht om te verzoeken dat je naam en andere persoonsgegevens uit bestanden worden verwijderd, als deze niet meer “ter zake dienen” zoals de wet dat noemt. Forumberichten zijn ook persoonsgegevens, omdat ze gekoppeld zijn aan je account. Ook als je echte naam er niet bij staat en ook als je een vaag Hotmailaccount hebt gebruikt en een proxy zodat niemand je IP-adres weet.

Wanneer zijn je postings niet meer “ter zake dienend”? Dat is een hele lastige. De privacywet werkt dat niet uit, omdat die er vanuit gaat dat dat eigenlijk vanzelf spreekt. Ben je ergens geen klant meer, dan zijn je adresgegevens niet meer ter zake dienend en die moeten dus op verzoek worden verwijderd. En heb je ooit toestemming gegeven om je naam ergens op een lijst te zetten, dan kun je die toestemming intrekken en dan is men in principe ook verplicht je naam te verwijderen.

Bij een forum speelt er meer. Je berichten zijn niet zomaar persoonsgegevens, het zijn óók bijdragen aan een discussie, ze maken deel uit van de gemeenschap die rond het forum is ontstaan. En daarmee gaat er een uitzondering uit de privacywet gelden: wanneer iemand een “eigen aantoonbare noodzaak” heeft om je persoonsgegevens te publiceren, dan kun je geen verwijdering daarvan eisen.

Die noodzaak is bij forums de vrijheid van meningsuiting, meer specifiek het belang om een compleet en begrijpelijk archief te kunnen publiceren. De integriteit van archieven zijn namelijk een essentieel deel van die vrijheid van meningsuiting. En die vrijheid is, net als privacy, een grondrecht. Dat betekent dat je niet kunt zeggen “mijn privacy, weghalen”, maar trouwens ook niet dat de beheerder altijd mag zeggen “vrijheid van meningsuiting, het blijft staan”. Er moet een balans worden gevonden tussen de belangen van beide partijen.

De privacytoezichthouder heeft in hun Richtsnoeren over privacy op internet uitgewerkt hoe die balans er in principe uit zou moeten zien. Kort gezegd komt dit op het volgende neer:

  • Wie op een forum post, geeft daarmee toestemming voor publicatie van de persoonsgegevens die hij in zijn berichten opneemt. Op die grond mag het forum de posts publiceren, verspreiden en archiveren.
  • De toestemming kan op elk moment worden ingetrokken. Het forum moet dan bepalen of ze nog een “eigen noodzaak” heeft om berichten te laten staan. Zo niet, dan moeten de berichten weg.
  • In principe bestaat die eigen noodzaak bij berichten die deel zijn van een discussie, want die discussie wordt anders onbegrijpelijk. Een los berichtje, bv. een tekst op de profielpagina, is geen deel van een discussie en moet dus in principe weg.
  • De naam en contactgegevens moeten echter worden verwijderd, het profiel moet dus worden geanonimiseerd. Men kan “gast” of “verwijderd account” of eventueel “Ex-gebruiker 651” gebruiken om de berichten alsnog een ‘eigenaar’ te laten hebben. Is de naam op zichzelf nieuwswaardig (bv. omdat veel mensen over die gebruiker discussiëren) dan zou de beheerder hiervan kunnen afzien, maar dat moet hij wel onderbouwen.
  • In bijzondere gevallen moeten berichten tóch weg als ze deel zijn van een discussie. Het beste voorbeeld is als er gevoelige medische gegevens in het bericht staan. Het privacybelang weegt dan meestal zwaarder dan de vrije meningsuiting.
  • Als het echter genoeg is om in zo’n geval te knippen in het bericht, dan hoeft het bericht niet weg. Iemand kan dus het feit dat zijn 06-nummer in het bericht staat, niet aangrijpen om het hele bericht weg te krijgen. Vervang gewoon het nummer door 06-********.
  • De bewijslast dat sprake is van een bijzonder geval ligt bij de gebruiker. Bij een verzoek tot verwijdering hoeft de beheerder dus alleen het profiel op te heffen, de gebruikersnaam te vervangen door “Ex-gebruiker 651” en eventuele profielteksten onzichtbaar te maken. Voor andere zaken moet de gebruiker aandragen om welke berichten het gaat, welke bijzondere situatie daar speelt en waarom weghalen belangrijker is dan de integriteit van het forum.

Oh ja, soms zie je dat forumeigenaren in hun huisregels expliciet bepalen dat bijdragen nooit worden weggehaald, of dat je eeuwigdurende toestemming onder de privacywet geeft. Dat kan niet: de privacywet is “dwingend recht” en kan niet via een contract opzij worden gezet. Toestemming kan altijd worden ingetrokken.

Ook fout is wat ik sommige forummers wel zie roepen: dat ze auteursrecht hebben op hun bijdragen en dat ze de licentie bij deze intrekken. Dat je auteursrecht hebt op teksten of foto’s klopt, maar de Auteurswet biedt niet zomaar een mogelijkheid om je licentie in te trekken.

Arnoud

Ik ben verbannen van het forum en dat is oneerlijk!

Zeer, zeer regelmatig krijg ik mails met als strekking “ik ben verbannen op een forum en dat vind ik onterecht”, met vervolgens een hele trits redenen waarom dat onterecht zou zijn. Men had bijvoorbeeld niet gezegd waarom, of niet de eigen huisregels goed gelezen, of de beheerder had wel iets gemeld maar wil niet in discussie over de feitelijke onjuistheden. Of hij trekt niet één lijn, zijn vriendjes mogen wel blijven maar de kritische forummer wordt eruit geschopt.

Een site-eigenaar stelt zijn eigen regels en daarbij mag hij arbitrair kiezen hoe redelijk of fair of makkelijk hij wil gaan werken. Als hij meldt mensen te bannen als ze hem tegenspreken of gewoon vervelend zijn naar zijn oordeel, dan mag dat. En daar heb je je maar bij neer te leggen als deelnemer.

Wél vind ik dat als je huisregels stelt, je als site-eigenaar daar ook naar moet leven. Als je zegt vrije discussie toe te staan en je verwijdert iedereen die je tegenspreekt, dan schend je je eigen regels en dat vind ik niet zomaar kunnen. Huisregels zijn deel van een contract tussen jou en je deelnemers, en dus ook bindend voor jou.

Ik zet daar wel tegenover dat ik veel klagers zie die ik moeilijk serieus kan nemen. Als ik tussen de regels door het gevoel krijg “wat ben jij een trol geweest” of “jamaar dit is gewoon spammen”, dan houdt het voor mij al heel snel op met de juridische analyse. Onredelijk overlastgevend gedrag is eigenlijk altijd wel een reden voor uitsluiting. En op het moment dat mensen beginnen over hun recht op vrije meningsuiting of “leven we nou in Nederland of Noord-Korea” dan ben ik er meteen klaar mee. Nee, je hebt geen recht je mening te uiten op andermans blog op forum.

En dáár weer tegenover staan de forumeigenaren die zich absoluut onredelijk gedragen, van dag tot dag andere regels hanteren, privéberichten lezen of zelfs aanpassen, modder over leden online zetten en zo de sfeer in hun eigen forum verpesten. Ja, dat is buitengewoon frustrerend en ik kan me voorstellen dat je dan kokend in de mail hangt naar een jurist om aan dat onrecht een einde te maken. Maar ja, als zo iemand tegen jou als lid onredelijk is waarom zou ik als buitenstaander dan wél wat kunnen bereiken?

Arnoud

Hoe ga je om met internetdreigers?

leeuw-boos-trol-figuur.jpgEen lezer vroeg me:

Een gebruiker van ons forum wees me op een berichtje op internet waar iemand heel boos en agressief over ons schreef. Hij riep iedereen op een denial-of-serviceaanval uit te voeren of een worm op lost te laten met als doel het platleggen van ons forum.

Je zou denken dat ik hem iets vreselijks heb aangedaan, maar behalve dan dat ik hem ooit zijdelings op een ander forum heb meegemaakt ken ik deze persoon echt niet. Wij zijn heel erg geschrokken van dit bericht en we vroegen ons af wat er tegen te doen is?

Deze lezer is niet de enige: ik krijg zo ongeveer wekelijks mails over dit soort haat en nijd en onderlinge ruzies. Helaas is zulk getrol en gepest aan de orde van de dag. Sommige mensen voelen zich snel aangevallen of menen dan dat hen onrecht wordt aangedaan. Ook als daar eigenlijk geen enkele reden voor is.

Het is heel lastig om daar wat aan te doen. In de praktijk blijkt dat het meestal blijft bij wat gescheld en geroep maar dat er geen daadwerkelijke acties van komen. In zo’n geval adviseer ik om het te laten rusten. Pas als er werkelijk overlast van komt, zou ik in actie komen en bijvoorbeeld aangifte doen of met de beheerder van dat forum gaan overleggen.

De kosten van een juridische procedure kunnen al snel enkele duizenden euro’s bedragen, dus dat zou een laatste redmiddel moeten zijn. Plus zo’n procedure levert natuurlijk weer meer haat en gedoe van de wederpartij op, en dat is vaak het laatste wat je wil.

Hebben jullie extrajudiciële suggesties over hoe om te gaan met gescheld, getrol en dergelijke treiterij?

Arnoud

Wanneer heb je recht op toegang tot de media?

Nee, op andermans blog of site heb je géén recht om je mening te uiten. Je kunt niet zomaar eisen dat een site jouw ingezonden opiniestuk publiceert. Dat maak ik op uit de recente uitspraak van het EHRM in de zaak-Saliyev (35016/03, via) over een ingezonden artikel dat de krant eerst zou plaatsen en uiteindelijk terugtrok (al dan niet onder kennelijke druk van de lokale overheid).

Voor website-eigenaren relevant is de overweging waar het Hof mee opent:

[A]s a general rule, privately owned newspapers must be free to exercise editorial discretion in deciding whether to publish articles, comments and letters submitted by private individuals or even by their own staff reporters and journalists. The State’s obligation to ensure the individual’s freedom of expression does not give private citizens or organisations an unfettered right of access to the media in order to put forward opinions

Wat voor een krantenuitgever geldt, geldt natuurlijk ook voor de eigenaar van een website. Het censuurverbod betekent dat de Staat mensen niets in de weg mag leggen om te publiceren, maar niet dat andere private partijen zich actief moeten inspannen om een mening door te geven. Persvrijheid bestaat alleen voor wie een pers heeft, zeg maar.

Op zich acht ik dat terecht. Het zou ook wel een grote uitholling van het eigendomsrecht zijn als een ieder al te gemakkelijk met een beroep op vrije meningsuiting zich onbeperkt toegang tot en gebruik van andermans eigendom kon verschaffen. Een winnend beroep op de uitingsvrijheid dient dan ook de uitzondering te zijn: het kán wel maar alleen onder zéér bijzondere omstandigheden. Zo werd in de jaren zeventig het recht bevochten om andermans eigendom te mogen gebruiken ten behoeve van een eigen meningsuiting, namelijk door posters met meningen te mogen plakken op muren of gebouwen. Als de staat totaal géén mogelijkheid gaf om legaal aan te plakken, dan moesten de burgers maar tolereren dat er op hun muur werd geplakt. Vandaar dus dat er allerlei openbare aanplakborden in vrijwel elke gemeente staan.

In de jaren tachtig speelde deze kwestie bij de vraag of verslaggevers toegang moesten krijgen tot voetbalstadions, dit op grond van het recht van vrije nieuwsgaring. De gebouwen zijn eigendom van de voetbalclubs, maar in principe kan iedereen (tegen betaling) naar binnen gaan. Mag de voetbalclub dan de voorwaarde stellen dat men alleen naar binnen mag indien men niet filmt? De Hoge Raad oordeelde van wel. Ook in situaties als deze behoort het eigendomsrecht boven de vrije meningsuiting te gaan. De stadions waren opgesteld voor publiek, maar nog steeds privé-eigendom.

In de Europese Appleby-zaak wilde een groep demonstranten in een winkelcentrum ” ook een semi-openbare ruimte ” haar mening uiten. De (private) eigenaar verbood dit op grond van zijn eigendomsrecht. Het EHRM oordeelde dat dit in beginsel inderdaad toegelaten was. Het eigendomsrecht woog zeer zwaar en kon in beginsel slechts opzij gezet worden wanneer sprake was van

preventing any effectieve exercise of freedom of expression or [if] it can be said that the essence of the right has been destroyed (r.o. 47).

Bij wijze van analogie: als het gehele stadscentrum privaat eigendom is, dan mag de eigenaar van het stadscentrum niet categorisch iedere demonstratie of flyeractie weigeren. Maar als het alleen gaat om één koopgoot, dan mag dat wel want je hoeft dan niet per se daar te demonstreren of flyeren.

Als ik dat doortrek naar internet, dan zou ik niet snel een site of dienst weten waar je zou moeten kunnen eisen dat men je mening doorgeeft. Heel misschien bij een zeer zeer machtige partij zoals Google. Als Google jou categorisch blokkeert, ongeacht site of dienst waarmee je communiceert, dan heb je wellicht een kans bij de rechter. Ja, ook in Californië: Robins v. Pruneyard Shopping Center (1979, 23 Cal. 3d 899, 910).

Maar het wordt al snel heel gezocht: zou je Facebook kunnen verplichten je profiel intact te laten, omdat je anders je vrienden niet meer kunt bereiken? Kun je van WordPress.com (of de Volkskrant) eisen dat ze je blog online laten staan, met als argument dat een privé opgezette blog lang niet zo goed vindbaar is als een bij hen gehost blog? Ik twijfel.

Arnoud

De bloggende medewerker van de rijdende rechter

Dit is niet mijn weblog vriend!Het is fraai: een ondernemer gaat een beetje de Rijdende Rechter wraken omdat een NCRV-medewerkster wat op de blog van het programma schreef. Dit omdat de blog over hetzelfde onderwerp ging als de zaak waarvoor dat bedrijf bij de kantonrechter in Zaandam moest komen, en inhoudelijk nadelig voor hem was. Bewijs dus dat meester Visser vooringenomen zou zijn voor de wederpartij! (Eigenlijk moet ik natuurlijk zeggen “mr. [A], kantonrechter in deze rechtbank, Locatie Zaandam… nevenfunctie bindend adviseur in het tv-programma “De rijdende rechter”.”)

De wrakingskamer wijst de klacht af: de blog is niet geschreven door de kantonrechter zelf, en uit niets blijkt dat er enig verband is tussen de betreffende rechtszaak en deze blog. De betreffende blog werd namelijk geschreven door een medewerkster van het Juridisch Loket, niet door mr. Visser zelf.

In de blog ging het om de vraag wat je mag verwachten van een televisie. Daarbij viel onder meer de opmerking dat:

Mocht de televisie na twee jaar gebreken vertonen, dan heeft u recht op herstel of vervanging, omdat de levensduur van een televisie echt langer is dan twee jaar. Kortom: het is onnodig om extra garantie te kopen voor de televisie.

Dit blijkt centraal te staan in de rechtszaak tegen de wraker waarbij Visser als kantonrechter optreedt. Hij is kennelijk als verkoper van een televisie gedaagd over een vermoedelijk niet-conforme televisie. En als je dan leest dat jouw rechter in het openbaar zulke opmerkingen verkondigt, dan snap ik ergens wel dat je dat vooringenomenheid vindt.

Punt is alleen dat hier weinig meer staat dan wat de wet zelf letterlijk vermeldt. Je kunt het een bloggende adviseur moeilijk kwalijk nemen dat ze herhaalt wat in de wet staat. Dat het voor een winkel niet leuk is dat dat de wet zo in elkaar zit, is een heel andere kwestie. Maar dan mag je bij de rechter betogen dat deze wetsuitleg onredelijk of onbillijk is, of dat de wetgever het anders bedoeld heeft of zo.

Zeer terecht zegt Visser zelf in reactie op het wrakingsverzoek:

Zelfs indien verzoekster op basis van de uitlating van de medewerkster van het juridisch loket in redelijkheid kan menen, dat de kantonrechter de professionele opvatting is toegedaan dat een nieuw televisieapparaat op grond van de wet het normaal gesproken langer dan twee jaarzou moeten volhouden, dan nog ziet de kantonrechter daarin geen terechte wrakinggrond. Het is immers ondenkbaar dat geschillen alleen mogen worden behandeld door rechters die geen professionele opvattingen hebben over de relevante rechtsregels.

Het lijkt mij niet meer dan terecht dat rechters professionele opvattingen (dat klinkt beter dan “meningen”) hebben over de materie waar zij recht over spreken. Zolang men open staat voor betogen van de partijen waarom die opvattingen onjuist zijn of in dit geval niet gelden, zie ik werkelijk het probleem niet.

En ik hoop van ganser harte dat mr. Visser in het vonnis duidelijk gaat zeggen dat je inderdaad gedurende de hele levensduur recht hebt op een naar verwachting functionerende televisie. Plus dat je geen reparatiekosten, voorrijkosten of gebruiksvergoeding moet betalen als blijkt dat je verwachtingen geschonden worden. (Lezen er toevallig Zaandamse advocaten mee die kunnen opzoeken wanneer de zitting is van deze zaak? Zaak/rolnummer: 480619/CV EXPL 10-6768)

Arnoud<br/> Foto: Nederland1.nl – Programma’s – “Rijdende Rechter”