Een lezer vroeg me:
Mensen gebruiken bij het schrijven van berichten op internetfora en weblogs veelal schuilnamen (nicknames) om hun privacy te beschermen. Echter zij bouwen onder deze nicknames wel een reputatie op op internet en zijn niet alleen door hergebruik van deze nickname op bijvoorbeeld een ander forum of weblog, maar anders gauw door hun schrijfstijl en inhoud, herkenbaar voor anderen. Als nu een ander een smadelijke of lasterlijke uiting tegen deze nicknaam publiceert, is dat dan strafbaar?
Smaad is “opzettelijk iemands eer of goede naam aanranden door telastlegging van een bepaald feit”, oftewel van iets concreet beschuldigen. Ook als de beschuldiging waar is, kan het smaad zijn. Als je weet dat de beschuldiging niet waar is, dan pleeg je laster.
Smaad en laster kunnen ook op websites en forums worden gepleegd, zelfs als ze relatief besloten zijn. Formeel heet het dan “smaadschrift”, omdat een webpagina een geschrift is in de ogen van de wet, en daarmee verdubbelt de maximale straf (een jaar in plaats van zes maanden cel).
Het wetsartikel eist niet letterlijk dat je de besmade persoon bij naam noemt. Maar wel moet uit de uiting duidelijk zijn om wie het gaat. “Er zit een oplichter op dit forum” is geen smaad, maar “de topicstarter in deze draad is zelf een oplichter” is dat wel. Het lijkt me dan ook niet dat het uitmaakt of die topicstarter bekend is als “Henk de Vries” of “henkiepenkie78” dan wel “Dark Avenger”. Zolang mensen weten wie ermee wordt bedoeld, is sprake van een “iemand” in de zin van de wet, en als die iemand zijn eer of goede naam wordt aangerand, kan sprake zijn van smaad.
Een lastig punt voor de praktijk is wat je kunt doen als besmade forumdeelnemer als je alleen onder zo’n nickname bekend zijn. Je kunt natuurlijk aangifte doen of zelf een rechtszaak beginnen, maar dan ben je wel je anonimiteit kwijt. En het is nog maar zeer de vraag of zo’n aangifte daadwerkelijk tot vervolging leidt of dat een eigen rechtszaak het geld en de moeite waard zijn.
Een klacht bij de forumbeheerder kan natuurlijk altijd. Lastig is alleen dat die moeilijk kan bepalen of een klacht terecht is. Een nare opmerking is lang niet altijd smaad, en zelfs als de uiting duidelijk iemands goede naam door het slijk haalt, hoeft nog geen sprake te zijn van smaad. Als namelijk “het algemeen belang de telastlegging eiste” en de poster oprecht meende dat de uiting waar was, dan kan geen sprake zijn van smaad. Maar hoe bepaal je dat in vredesnaam als forumbeheerder?
Een tussenvorm zou kunnen zijn dat je het e-mail- of IP-adres vordert van de beheerder, zodat jij zelf achter de plaatser aan kunt. Maar ook daar zit de forumbeheerder met het probleem van die afweging.
Kortom: ja, het kan smaad zijn maar praktisch gezien zie ik niet zo goed wat je kunt doen.
Arnoud
Iemand kan zelfs betrekking hebben een B.V.
Hoe werkt dat dan in de “physieke” wereld, bijv. bij schrijvers onder een pseudoniem? Als de pseudoniem belasterd wordt en je wil als persoon achter die pseudoniem daar iets aan doen, is dat dan een voorbeeld waar de uitgever als een soort geheimhoudings-buffer kan dienen door namens jou die zaak te voeren? Dat zou een voorbeeld zijn van toegevoegde waarde van uitgevers in het digitale domein.
Ik heb de indruk dat bij pseudoniem-pseudoniem interactie veel meer naar een imago/meritocratie gaat. Er even vanuit gaande dat beiden niet hun echte naam (“True names”) aan de pseudoniem willen hangen, en pseudoniemen zelf niet echt gestraft/gedwongen kunnen worden, heeft de juridische weg daar denk ik weinig zin in. Met alle voor- en nadelen daarvan.
Je zou dan de uitgever aansprakelijk kunnen stellen. Uitgevers hebben geen bescherming zoals internetproviders en zijn dus mede aan te spreken op smaad, laster en dergelijke. Maar als iemand zelf anoniem posters gaat plakken, dan wordt het heel lastig om hem aan te pakken.
Leuk artikel, maar als ik het goed begrijp mag je “een concreet iemand” simpelweg niet “van iets concreets beschuldigen”?
Als dat concrete iets de goede naam aantast van die persoon, dan mag dat niet nee. Maar je moet daarbij een afweging maken of het nodig is om dit te zeggen vanwege een algemeen maatschappelijk relevant doel. Dat Balkenende z’n stoepje niet sneeuwvrij maakt, is relevant gezien zijn eigen opmerking dat iedereen dat zou moeten doen. Dat mijn buurman de stoep niet sneeuwvrij maakt, is heel wat minder relevant en zou smaad kunnen zijn (mits hij kan bedenken hoe zijn goede naam door die opmerking wordt aangetast).
Kan een goede naam zelfs “aangerand” worden? Dat wist ik niet 🙂
Van Dale
aan?ran?den randde -, h -gerand overvallen met misdadige of onzedelijke bedoelingen
Moah… moet kunnen. Dichterlijke vrijheid. 😉
@Hans, Je Van Dale geeft dan alleen de eerste betekenis. Volgens het kolossale Woordenboek der Nederlandse Taal – http://gtb.inl.nl/?owner=WNT – is er nog een tweede: “Overdrachtelijk, hetzij met een persoon als voorwerp, hetzij met een onstoffelijk object. Iemand of iets, zonder feitelijke aantasting, maar door vijandige handelingen of lasterlijke taal, schenden, schaden, benadeelen.” Deze overdrachtelijke betekenis is uit ons taalgebruik weggesleten, maar kwam vroeger vaak voor.
Maar komt het wel eens zo ver? Dwz ik beheer geen forum, maar wel een weblog. Zodra er op de man of vrouw gespeeld wordt, dan kiep ik vrij snel zo’n reaxi in de prullenbak omdat het de aandacht van het onderwerp weghaald. En dat geldt toch ook vaak zo voor persoonlijke aanvallen op een forum? En als je het toelaat, dan houdt het toch nooit meer op en krijg je een scheldforum wat van kwaad tot erger gaat?
Op forums zijn vaak anonieme personen actief onder een nickname die naam en toenaam van een ander verpreiden met diskwalificaties, negatieve opmerkingen, diagnoses, etc. van een persoon die daar zelf bijvoorbeeld niet met naam en toenaam op het forum reageert. De bedoeling is om een persoon opzettelijk in een kwaad daglicht te zetten, het gezin te vernielen, de gezinsleden te beschadigen, vernietiging van human captital, ondernemingen vernielen.
De bedoeling is dus de naam in Google te krijgen, zoals -knip van Arnoud: naam niet nodig- dat doet met personen, maar zelf achter een nickname verscholen blijft.
Eerder heb je al geantwoord dat -knip- e-mails mag publiceren van anderen waarin naam een toenaam van derden worden genoemd met laster, omdat e-mails niet beschermd zijn door privacy. Wat gebeurt er als de laster in de email, die door -knip- is gepubliceerd op internet en in Google zoekresultaten verschijnt, verwijderd wordt van de orginele bron, namelijk NRC Handelsblad, op last van de rechter of op verzoek van een advocaat? Moet -knip- die laster dan ook verwijderen, die hij in tien voud op het internet publiceerde om maximale schade toe te kunnen brengen?
-edit Arnoud: geknipt want die naam noemen is niet nodig.-
Holocaust verwenzingen moeten toch duidelijk onder laster en smaad vallen . Het FORAisme staat er vol mee Niet alleen in die landen vinden er bedreigingen naar natuur beschermers plaats , Ik ben zelf iemand die zich met fauna onderzoek en fauna bescherming bezig houd en heb op startpagina prikborden en freegoodies de nodige aanvallen omtrent mijn bezigheden met de fauna gehad , er werden zelfs holocaust verwensingen geuit naar alle mensen die zich met fauna bescherming bezig hielden en nog veel meer aanvallen op mijn leven met fauna onderzoek t.b.v. fauna bescherming . Ik heb die discussie met dat soort niveau van communiceren zeer recent gestaakt want ik ben wel met dingen bezig die het gros van de maatschappij al legitiem ziet en niet zoals hun criminaliseert alsof het handel is in blanke slaven en blanke slavinnen.