Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Kaspersky heeft van de Nederlandse rechter gelijk gekregen in een kort geding, waarin is bepaald dat De Telegraaf een krantenartikel moet rectificeren. Dat meldde Tweakers gisteren. In dat artikel werd gesteld dat Rian van Rijbroek claimde dat ze het wifinetwerk van het Nederlandse Kaspersky-kantoor was binnengedrongen en allerlei geheime informatie te pakken had gekregen. Dit ervoer het geplaagde securitybedrijf als smaad en men startte een rechtszaak tegen de Telegraaf.

Uit het vonnis haal ik vooral dat het artikel gerectificeerd moet worden omdat de Telegraaf niet hard kan maken wat Van Rijbroek nu precies gezegd had. Het artikel meldde uitgebreid hoe mevrouw de meesterhacker bij een Utrechts securitybedrijf uit Rusland (waar er maar ééntje van is) IP-adressen had weten te stelen, waarna een ‘deep throat’ haar wist te melden dat er een lek zit in de Tweede Kamer dat samenwerkt met de Russen op basis van deze informatie. Of zoiets. Wie uit de mist aan uitspraken een samenhangend en technisch kloppend relaas kan halen, wint een plagiaatvrij exemplaar van De wet op internet.

Kaspersky was nogal boos over het artikel, omdat hun reputatie hiermee nogal door de mangel werd gehaald. Men had zelfs het vermoeden dat de overheidsbeslissing om te stoppen met het bedrijf, hiermee samenhing of door was beïnvloed. Vandaar de stap naar de rechter: deze onrechtmatige perspublicatie moet worden gerectificeerd.

Een groot probleem voor de krant was dat er eigenlijk geen bewijs was van wat er was gezegd. Dit nog los van dat er geen onafhankelijke bronnen waren die het verhaal konden staven, zodat je uiteindelijk wel een héél magere onderbouwing overhoudt. Na het eerste interview is er diezelfde avond nog twee keer nagebeld, maar afgezien van een paar aantekeningen is er verder helemaal niets. Dat bevreemdt anno 2018, wie neemt er nou niet zijn interviews op? Tevens bleken de verklaringen van de twee journalisten onderling niet helemaal te kloppen.

Wie op dergelijke onderbouwing publiceert, loopt een serieus risico iets te publiceren dat niet klopt. En dan zul je de gevolgen moeten dragen, aldus de rechtbank:

Zonder nader onderzoek waarvoor in dit kort geding geen plaats is, is slechts op basis van de verklaringen van de journalisten en de informatie uit anonieme bron onvoldoende aannemelijk dat [naam 1] zich heeft uitgelaten over een inbraak op het computernetwerk van Kaspersky. [naam 1] ontkent, er geen aanwijzingen dat die inbraak heeft plaatsgevonden, en door TMG is geen eigen onderzoek gedaan naar die inbraak. Kaspersky is bovendien niet om een reactie gevraagd. Dat Kaspersky hierdoor schade heeft geleden en mogelijk nog zal lijden is voldoende aannemelijk. De berichtgeving kan (potentiële) klanten afschrikken. Een cybersecuritybedrijf dat haar eigen internetveiligheid niet in orde heeft levert commercieel zeer nadelige beeldvorming op. Al met al is de publicatie in De Telegraaf voorshands onrechtmatig tegenover Kaspersky.

Een verweer van de krant was nog dat het artikel niet serieus te nemen moest zijn. Weinig hackers kruipen (bij mijn weten) in lingerie door Dubaise hotelkamers, een titel als “Meesterspionne of misleidster?” belooft ook niet echt een diepgravende analyse van de toestand in de wereld en een belofte van “wilde verhalen” geeft ook eerder een suggestie van lekker lachen dan een stevige onthulling. Maar het artikel bevatte genoeg echte feiten en referenten om het toch als serieus aan te merken.

De Telegraaf moet rectificeren op de voorpagina van de zaterdageditie, en moet bovendien bij het archiefartikel een aanduiding opnemen dat het artikel onrechtmatig was.

Arnoud

Beveiligingsbedrijf Kaspersky wil Rian van Rijbroek, co-auteur van het boek ‘De wereld van Cybersecurity en Cybercrime’, voor de rechter slepen. Dat meldde RTL Nieuws onlangs. Het bedrijf is van plan haar aan te klagen wegens laster, omdat Van Rijbroek in de media zegt dat ze het Nederlandse kantoor van Kaspersky heeft gehackt. Men schrok bij Kaspersky zo van deze opmerking dat een intern onderzoek is uitgevoerd, dat liet zien dat het onwaar is: er is geen smart blockchain hack aangetroffen. De voorgenomen rechtszaak voelt een tikje als een overreactie, maar kan het überhaupt, iemand aanklagen voor zo’n opmerking?

Smaad en laster gaan over reputaties, en bedrijven hebben die net zo goed als privépersonen. Dus het is mogelijk een bedrijf te besmaden, hun eer en goede naam aan te tasten door bepaalde beweringen te doen. Het verschil tussen smaad en laster is dat je bij laster wéét dat hte niet waar is, die bewering. Bij smaad is het mogelijk dat je denkt dat het waar is (of zelfs dat het écht waar is). Het gaat er uiteindelijk om dat de uitlating nodeloos grievend is, even plat gezegd zoiets zég je niet, het is bedoeld als afzeiken of voor gek zetten, nergens voor nodig.

Gezien de uitgebreide kritiek op Van Rijbroek en haar boek ligt het voor de hand dat ze niet daadwerkelijk bij Kaspersky heeft ingebroken, nog even los van dat je bij zo’n beveiligingsbedrijf wel zou verwachten dat ze daar iéts van hebben gemerkt. Daarmee is het waarheidsgehalte van de opmerking marginaal, en dan kan het smaad opleveren.

Alleen heb ik dan één vraagteken: de uitlating moet er wel voor zorgen dat andere mensen gaan denken dat Kaspersky een waardeloos bedrijf is, dat dat zomaar gehackt kan worden zonder dat ze het merken. Smaad moet immers iemands reputatie aantasten. Oftewel, de uitlating moet wel enigszins geloofwaardig zijn. En gezien de reputatie van Van Rijnsbroek kun je daar natuurlijk twijfels bij hebben. Wie gelooft dat, als zij zegt Kaspersky te hebben gehackt?

Mogelijk speelt dan mee dat Nieuwsuur gezien wordt als een respectabel en gezaghebbend televisieprogramma, waardoor de mensen inderdaad geneigd zouden zijn haar te geloven. Zo’n redactie checkt dat toch, wat iemand beweert? En als je dat zwaar laat wegen, dan is er dus inderdaad een reële kans op reputatieschade en daarmee zou een smaadclaim mogelijk zijn.

Ben wel benieuwd wat het verweer gaat zijn. Stel het is waar, dan moet je bewijs overleggen dat je Kaspersky hebt gehackt. Daarmee stel je jezelf wel bloot aan een vervolging wegens computervredebreuk, een misdrijf met tot 4 jaar cel. Is het niet waar, dan is je enige verweer nog dat niemand jou zou geloven, dat het geen geloofwaardige opmerking was. Maar je eigen reputatie gaat natuurlijk wel een tikje stuk als je die positie inneemt. Blijft over “het is waar maar ik kan/wil het niet bewijzen, dus ik aanvaard dit vonnis voor het groter geheel”.

En ja, dit gaat over dat boek waarin ook stukken tekst van mij (over computercriminaliteit) zijn overgenomen “zonder bronvermelding”. Ik begrijp dat het boek nu voorzien wordt van een duidelijker bronvermelding, dus ik ben heel benieuwd hoe dat eruit gaat zien. Maar raar blijft het.

Arnoud

Een beheerder van de website Oil and Gas International heeft tegenover Mozilla geklaagd omdat Firefox op de website een melding geeft dat het onveilig is om in te loggen of via een creditcard te betalen. Dat las ik bij Security.nl vorige week. De website biedt gebruikers namelijk een inlogveld via http aan en sinds kort waarschuwt Firefox hiervoor. Zou een claim wegens smaad hier kans maken?

Recent heeft Mozilla, de organisatie achter browser Firefox, actie genomen om website-eigenaren te stimuleren om beveiligde verbindingen (https) te gebruiken voor het insturen van informatie. Dit zou de veiligheid op het web moeten verhogen.

Sites als deze wisten daar waarschijnlijk niet van en zijn dus onaangenaam verrast als browsers ineens “Connection is Not Secure” en “Logins entered on this page could be compromised” zeggen tegen bezoekers. Maar zou je dat smaad kunnen noemen?

De wet (art. 261 Strafrecht) definieert smaad als volgt:

Hij die opzettelijk iemands eer of goede naam aanrandt, door telastlegging van een bepaald feit, met het kennelijke doel om daaraan ruchtbaarheid te geven, wordt, als schuldig aan smaad, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden of geldboete van de derde categorie. … Noch smaad, noch smaadschrift bestaat voor zover de dader heeft gehandeld tot noodzakelijke verdediging, of te goeder trouw heeft kunnen aannemen dat het te last gelegde waar was en dat het algemeen belang de telastlegging eiste.

Mozilla bazuint dus rond in het openbaar dat een website onveilig is, en baseert dat op het feit dat bepaalde formulieren onveilig worden verstuurd. Je kunt je afvragen in hoeverre dat als wáár te bestempelen is. Het is niet echt een feitelijke analyse, maar meer een mening over hoe veiligheid op het web te verhogen. Die mening is natuurlijk wel breed gedragen, dus in die zin zou je hem ‘waar’ kunnen noemen.

Minstens zo belangrijk is dat het algemeen belang de telastlegging eiste. Het is niet zo dat de waarheid dus nóóit smaad kan zijn. Een waar maar zeer genânt oud triviaal feitje rondbazuinen kan dus smaad opleveren, omdat er dan geen of te weinig algemeen belang is bij het vertellen. Smaad is een belangenafweging, geen binaire waar/onwaar kwestie.

Veiligheid op het web is een onderwerp van algemeen belang, die stelling durf ik wel aan. En dat formulieren beveiligd moeten zijn, die zie ik ook nog wel. Dus om dan als browser mensen hier op te attenderen, dat lijkt mij dan in het algemeen belang.

De tekst waarmee ze dat doen, is redelijk neutraal. Hoewel ik bij “Logins entered on this page could be compromised” dan wel een beetje dubbel gevoel krijgt: hoezo ‘could’, waar hangt dat dan van af? Een naïeve lezer zou dit kunnen opvatten als slechts een kleine slag om de arm in plaats van een “het is in theorie mogelijk”. Maar afgezien daarvan zie ik geen probleem met wat Mozilla doet.

Arnoud

Bloggers zijn net zo hard beschermd als journalisten onder de wet, las ik bij BoingBoing. Een Amerikaanse hogerberoepsrechtbank bepaalde dat een onderscheid tussen massamedia (“institutional speakers”) en andere meningsuiters onwerkbaar is. Daarmee won de blogger een geschil over smaad. Ik blijf het gek vinden dat zoiets nieuws is. Journlistiek is immers geen beroep maar een… Lees verder

Een lezer vroeg me: Ik heb een aantal negatieve reviews over mijn aannemer geplaatst op sites als Klacht.nl, omdat ik erg ontevreden ben over het werk. Nu heeft hij een advocaat ingeschakeld die zegt dat ik smaad pleeg door dit te publiceren. Maar de feiten klóppen gewoon. Mag ik niet eens meer kritisch zijn over… Lees verder

Wie ontevreden is over een product of bedrijf, kan zich op een website, blog of mailinglijst daarover afreageren. Dat mag dankzij het recht op vrije meningsuiting, maar wanneer daarmee de reputatie van het product of bedrijf wordt aangetast, willen veel bedrijven in actie komen want dat is toch smaad of laster, en het kost gewoon… Lees verder

Maakt het voor smaad via Twitter uit hoe veel volgers je hebt? In een Engelse rechtszaak koos de advocaat van de aangesproken persoon die insteek. Wie minder dan 500 volgers heeft, wordt gesommeerd excuses te maken en 25 pond te doneren aan een goed doel. Wie meer dan 500 volgers heeft, krijgt een proces aan… Lees verder

Een man uit Noord Holland heeft vorige maand van de kortgedingrechter een socialemediaverbod van één jaar gekregen, meldde NRC gisteren. De man had een uitgebreide smaadcampagne op zijn Hyves- en Facebookprofielen begaan, en na een eerdere veroordeling weigerde hij te stoppen. Hij mag een jaar geen profielen aanmaken, op straffe van een dwangsom en lijfsdwang… Lees verder

De 31-jarige Amsterdamse Efthimia D. is veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding van 70.000 euro vanwege cyberstalken, meldde Nu.nl een paar weken terug. En nee, Nu.nl snapt het verschil niet tussen boetes en schadevergoeding. Het duurde even maar het vonnis is nu beschikbaar. En de zaak is complexer dan ik dacht: de Nederlandse rechter… Lees verder

Opmerkelijk: de rechtbank vonnist tot rectificatie op Twitter. Alleen is de rectificatietekst zelf langer dan 140 tekens, zodat dit dus niet gaat passen. Wat nu? De zaak zelf is niet zo heel ingewikkeld. Maar waarom de samenvatting het kopje “Internetterreur” moest bevatten, is mij niet helemaal duidelijk. Het ging om een mevrouw die boos was… Lees verder