Ja, dat vond ik ook een beetje rare kop van Webwereld bij een artikel over een Engelse rechtszaak. Waar men de term ‘misbruik’ op baseert, is me niet helemaal duidelijk. In de lead heet het namelijk ineens heel neutraal ‘gebruikt’, hoewel de geladen term ‘frustreren’ wel is blijven staan:
Oracle gaat prijsconcurrentie tegen door de import van ict-goederen naar Europa tegen te werken. Het bedrijf gebruikt het merkenrecht om het vrije verkeer van goederen te frustreren.
In ieder geval, het gaat om een Engels arrest in een zaak tussen Oracle en M-Tech, een importeur van ICT-artikelen. De laatste had merkproducten van Oracle (nou ja, Sun) geïmporteerd uit China, Chili en de Verenigde Staten. Oracle vond dat niet leuk, dus startte ze een rechtszaak (ik zei het laatst al, merkhouders hebben geen gevoel voor humor).
Oracle won in eerste instantie. Op zich niet verrassend. De merkenwetgeving is duidelijk: grijze import van buiten de EU is niet toegestaan. Oracle is volgens dit arrest alleen wel érg agressief in het tegenhouden van zulke grijze import, en timmert ook nog eens de tweedehandsmarkt stevig dicht met allerlei contractuele bepalingen richting afnemers. (Ook tweedehands Oracle-spul moet bij Oracle-dealers worden gekocht.) Dat kwam haar op een klacht wegens misbruik van haar machtspositie te staan, maar dat staat verder los van het argument waar Webwereld tendentieus van werd: hoe is het merkmisbruik om grijze import tegen te houden?
Centraal hier staat het vrij verkeer van goederen binnen de EU. Iets dat hier legaal op de markt is, mag onbeperkt worden doorverkocht. De merkhouder kan dat niet tegenhouden. Maar dit geldt alleen voor merkproducten die binnen de EU legaal op de markt zijn. M-Tech had echter een creatief argument: door de harde aanpak van Oracle, plus de onmogelijkheid om aan een product te zien of het in of buiten Europa op de markt gebracht was, werd in feite het vrij verkeer toch geblokkeerd. Niemand zou dan meer Oracle-producten durven te herverkopen, want wie weet zit er wel een oorspronkelijk-buiten-Europa-verkocht product tussen en dan krijg je die humorloze club met dure advocaten op je nek. En daarmee wordt Oracle de facto de enige die nog haar producten (origineel of gebruikt) kan verhandelen. Dat is niet de bedoeling van het Europese recht.
Een creatief argument, en voor dit gerechtshof creatief genoeg – M-Tech mag het komen aanvoeren en onderbouwen. Want dit was slechts een tussenarrest over de vraag of het hoger beroep überhaupt zin heeft of meteen afgewezen (“summary judgment”) had moeten worden. Er is dus geen inhoudelijk oordeel, tenzij je “dit overleeft de giecheltoets” als inhoudelijk ziet.
Tussen de regels door zie ik dat de raadsheren overwegen vragen aan het Europese Hof van Justitie te stellen over de grenzen van merkenrecht en uitputting. Dat zou wel een goed idee zijn.
Arnoud
Wat is nu het hele doel van het merkenrecht, en wordt dat doel ook nagestreefd op de manier waarop het merkenrecht hier wordt toegepast?
De enige rechtvaardiging die ik zie voor het merkenrecht is dat het betrouwbare communicatie tussen producent en consument mogelijk maakt. De producent kan een goede reputatie opbouwen door kwalitatief goede produkten en diensten te leveren, en deze reputatie kan gekoppeld worden aan een merknaam. De consument kan dan op basis van de merknaam een inschatting maken van de kwaliteit van een produkt. Een win-win situatie dus voor producent en consument. Als er geen bescherming van merken zou zijn, dan zou dit proces gefrustreerd worden doordat iedereen zomaar produkten van een willekeurig slechte kwaliteit kan maken onder elke merknaam. Merknamen zouden daardoor hun waarde als indicatie van kwaliteit verliezen.
Hieruit redenerend, zou er dus niets mis moeten zijn met parallelle import uit niet-EU landen, zolang de geimporteerde produkten maar echt door Oracle gemaakt zijn. Ik kan me voorstellen dat dat bij bepaalde landen niet goed te controleren is, en dat je daarom de import van merkprodukten uit die landen wilt verbieden.
Waar ook niets mis mee zou moeten zijn is het importeren/verkopen van produkten waar alle merknamen van af gehaald zijn, en waarbij de verkoper geen enkele claims doet m.b.t. het merk van het produkt. Mocht er dus een partij goederen gevonden worden die niet door Oracle op de Europese markt is gezet, dan moeten gewoon alle aanduidingen van de merken van Oracle er van verwijderd worden, en dan mag de eigenaar de goederen verder gewoon houden.
Verder, mocht blijken dat die goederen niet door Oracle gemaakt zijn, dan lijkt het me redelijk dat de laatste verkoper van de goederen die ze op de Europese markt heeft verkocht als zijnde Oracle-produkten, een schadevergoeding moet betalen aan Oracle en aan de eigenaar van de goederen. Die schadevergoeding kan eventueel verhaald worden op eerdere verkopers, als die bekend zijn, en in het uiterste geval op de eerste partij die de goederen op de Europese markt heeft aangeboden als zijnde Oracle-produkten.
Dat is wat mij redelijk lijkt. En dat zou ook de vrije handel binnen de EU niet in de weg moeten staan. Ik ben er alleen niet zo zeker van of het merkenrecht ook echt zo redelijk is.
Het is in ieder geval een goede reden waarom bedrijven steeds meer Oracle-producten negeren en in plaats daarvan hun heil zoeken bij alternatieve systemen. SQL Server is hierdoor voor veel bedrijven een stuk interessanter, ook al is het voor de echt grote bedrijven veel te beperkt. Maar er is ook nog DB2 en een hoop andere alternatieven. Als Oracle zo doorgaat zal Oracle vanzelf uit Europa verdwijnen, omdat ze ongewenst worden. Dat lost het merkenrecht probleem toch ook op? Natuurlijk heeft Oracle nog veel andere producten naast databases, maar ook hiervoor zijn best veel alternatieven aan het verschijnen. Alternatieven die vooral gesteund worden doordat Oracle zelf zo enorm dwars ligt.
Nog niet zo lang geleden kenden we in Nederland wereldwijde uitputting; dat is onder druk van de een jaar of 15 geleden EU veranderd in EU-brede uitputting, maar voor consumenten zou wereldwijde uitputting veel beter zijn, en ik kan werkelijk geen reden zien waarom dat niet zou mogen: waarom mogen bedrijven wel profiteren van economische verschillen op het gebied van salariskosten, maar consumenten niet?
Natuurlijk is het beter in het geheel producten van agressieve bedrijven te mijden. Zo is het naar mijn idee nu beter zo snel mogelijk af te stappen van de Oracle versies van Java, OpenOffice en MySQL, en gebruik te gaan maken van forks van die producten.