Regelmatig krijg ik in diverse varianten de vraag of een stiekem gemaakte geluidsopname van een gesprek gebruikt mag worden als bewijs. Dit meestal naar aanleiding van mijn artikel Opnemen van gesprekken, waarin dat met zoveel woorden staat:
Een telefoongesprek opnemen dat je zelf voert, mag je dus opnemen – ook wanneer je dat niet meldt aan de tegenpartij. Alleen het heimelijk opnemen van zo’n gesprek zonder deelnemer te zijn is dus strafbaar (tenzij je toestemming hebt van één van de deelnemers).
Dit artikel gaat over de context van het strafrecht: het is verboden gesprekken af te luisteren met een technisch hulpmiddel als je geen deelnemer bent. Dat betekent dus dat als je wél deelnemer bent (of namens een deelnemer handelt) je wél het gesprek mag afluisteren en opnemen. Publiceren van die opname zal vaak wel een schending van de privacy van de wederpartij opleveren, dus daar zul je een fors nieuwsbelang voor moeten hebben.
Gebruik als bewijs is eigenlijk altijd toegestaan. In het gewone (civiele) recht gelden namelijk geen specifieke eisen voor hoe het bewijs verkregen mag zijn. De rechter mag zelf alles beoordelen op de merites. Hij hoeft bewijs niet uit te sluiten omdat het een stiekeme opname is. Wel zou hij het bewijs anders kunnen waarderen: een informeel gesprekje op de vrijmibo zal minder bewijskracht hebben over de intenties van een bedrijf dan een formele verklaring van de directie bij een persconferentie. Maar dat gaat dan over de inhoud, niet over de vorm.
Er zijn diverse rechtszaken waarbij partijen hebben geprobeerd een geluidsopname van tafel te krijgen met het argument dat deze onrechtmatig is verkregen. Dat wordt echter niet geaccepteerd. De Hoge Raad oordeelde in 1987 dat voor uitsluiting van bewijs sprake moet zijn van een “rechtens ontoelaatbare inbreuk op de privacy, zulks op basis van bijkomende omstandigheden die deze conclusie rechtvaardigen”. Oftewel: een inbreuk op zich is niet genoeg, het moet wel een hele erge zijn.
Op grond van deze uitspraak vond de Amsterdamse rechter dat een gespreksopname tussen een werkgever en werknemer best beluisterd mocht worden. De werkgever zat in een zakelijk gesprek, en een beroep op de privacy is dan niet doorslaggevend.
De rechtbank Groningen formuleerde in 2010 het als volgt:
Of het opnemen van een gesprek zonder dat de wederpartij hiervan op de hoogte is onrechtmatig is, hangt volgens de jurisprudentie af van de omstandigheden van het geval. Dat de opname is gemaakt met het doel deze als bewijs te kunnen gebruiken en het gesprek daarop gericht is geweest maakt het opnemen van dat gesprek, anders dan [de wederpartij] meent, op zich nog niet onrechtmatig. Met betrekking tot het onderhavige gesprek is van belang dat het in een zakelijke setting plaatsvond en “voor zover daaruit in de dagvaarding is geciteerd- niet over zaken ging die de persoonlijke levenssfeer betreffen.
Deze uitspraken laten ruimte open voor uitsluiting van het bewijs wanneer het gesprek zeer persoonlijk is. Ik kan me echter geen situatie voorstellen waarin je zo’n gesprek aan zou willen voeren in een rechtszaak. Wat voor zaak zou dat dan zijn? Héél misschien een rechtszaak over een echtscheiding. Als daar een van de partners in een intiem moment een bekentenis doet, en de andere partner heeft dat opgenomen en speelt dat dan af in de zitting over wie de kinderen krijgt, dan kan ik me voorstellen dat dat niet goed valt bij de rechter. Maar dat lijkt me wel een erg hoge uitzondering.
Arnoud
Arnoud, Ik ben redelijk slechthorend, ik heb een winkel. Omdat ik helaas niet alles in een keer kan horen neem ik telefoongesprekken op. Nu heb ik een klant die weigert te betalen, in een opname zegt hij letterlijk “Stuur de rekening maar naar mij dan betaal ik het aan u” De vordering loopt inmiddels bij een gerechtsdeurwaarder, hij weigert te betalen en zegt van niets af te weten, en geen opdracht te hebben gegeven, (er is inderdaad geen getekende opdracht, maar als hij van niets zou weten dan zou hij ook niet zeggen de rekening te zullen betalen) in hoe verre is deze opname nu rechtsgeldig.
Ik zou werkelijk niet weten waarom deze opname niet rechtsgeldig zou zijn. Hij laat horen wat er is gebeurd. Ik zou de deurewaarder hem laten zeggen dat er bewijs is (wat dat is in het midden laten) dat hij wél gezegd heeft te zullen betalen, en wel op die datum op dat tijdstip en letterlijk het citaat. Dan eens zien of hij hard durft te liegen en pas dán eventueel de geluidsopname laten horen.
Gezien uw slechthorendheid lijkt het me logisch dat u zaken opneemt en de rechter zal daar zeker begrip voor hebben.
Arnoud bedankt voor het snelle antwoord
Mag ik op grond van artikel 139a lid 1 en 2 claimen dat ik namens mijn kinderen mijzelf toestemming verleen om gesprekken met hun op te nemen aangezien ik ouderlijk gezag heb en alle verdere toestemming namens hun (voor bijvoorbeeld behandeling) ook verleen.
In principe ja, maar je moet bij het geven van toestemming wel rekening houden met de privacy van je kind. Zo’n besluit moet dus wel ergens op gebaseerd zijn, er moet een reden zijn dat je de privacy van je kind negeert door zo’n gesprek op te nemen.
1,5 jaar geleden zijn 3 collega ’s ontslagen voor het stelen van goederen uit ons bedrijf. Er is valse aangifte door de werkgever gedaan ( in het verbaal ( welke ik via via in handen heb gekregen ) schuift hij 4 werknemers naar voren die het gezien zouden hebben en bereidt zouden zijn om wanneer dit nodig was , te getuigen. ) Minstens 1 van deze werknemers wist van niks ( 2 anderen zijn inmiddels ontslagen ) en 1 werkt er nog . Ik ben met een kopie van deze aangifte naar mijn werkgever gestapt en duidelijk gemakt dat stelen niet door de beugel kon maar dat ik vond dat hij op deze wijze zich schuldig had gemaakt aan valsheid in geschrifte. Wij zijn met heel wat werknemers zijn op het matje geroepen en tijdens dat gesprek werden er ook verdachtmakingen tegen mij gemaakt ( er zijn mensen die ook jouw naam noemen en zelfs van mensen die hier niet meer werken ……) Ik heb schone handen en mijn collega’s weten dat ook , zelfs de direct betrokkenen , deze zijn ontslagen inmiddels , weten dat ik hier niet aan meedeed. Dit gesprek en mijn daaropvolgende functionering gesprek heb ik opgenomen maar door een crash ben ik die kwijt. Alle gesprekken met mijn leidinggevenden heb ik vanaf dat moment direct op mijn pc gezet en men is vanaf dat moment gaan beginnen met de opbouw van een negatief dossier. Opeens zou mijn instelling en werkhouding niet voldoende zijn , worden er spijkers op laag water gezocht door tijdens het laatste f.g 4 onbenullige foutjes ( in een heel jaar ) naar boven te halen ( b.v zette ik een pallet op een verkeerde plek ) en kwam ik als enige werknemer , met een werkmap , voorbereid aan tafel zitten wat meteen irritatie opwekte en waar ik vrijwel meteen commentaar op kreeg !!!!! Nu zijn we inmiddels enkele gesprekken verder en ik heb alles op tape. Het dossier is nu dermate op deze manier opgebouwd dat ik inmiddels in de ziektewet zit , mede vanwege de druk waar ik continu mee te maken heb want ook wanneer collega’s fouten maken krijg ik daar de schuld van en op deze manier sluit hun net zich langzaam rond mij. We hebben 160 man in dienst maar men wil géén O.R noch een PVT noch hebben we een eigen CAO , onze PZ staat aan hun kant en verder kan ik bij niemand terecht . Ik heb foto’s gemaakt van leidinggevenden die roken op de werkplek maar ik heb expliciet de opdracht gekregen hier verder niks over te zeggen en vooral op mijzelf te letten, of zoals PZ zei , het accepteren en erboven staan of ander werk gaan zoeken !! Dit is maar een tipje en ondanks alles wil ik hier blijven werken. Als ik nu de opnames bewerk en de relevante uitspraken op een rij zet , is dit dan ook nog gewoon bewijs ?
Mijn advies: Ga hard denken over een andere baan: jouw werkgever is ZIEK en ziekmakend.
Als je het juridisch wilt spelen, zoek dan een goede advocaat (mogelijk via je vakbond). Jouw “dossier” is net zo goed bewijs als het dossier van je werkgever, maar een advocaat kan je vertellen hoe de regeltjes in Nederland werken en de (financieel) beste deal voor jou er uit slepen. Ik denk niet dat je baas je nog veel langer wil hebben en het zal hem uiteindelijk lukken om jouw er uit te werken (tegen een vergoeding).
na tallen reintegratie trajecten van de uwv, hebben ze me eindelijk gezegd dat ik geen reintegratie traject meer nodig heb, maar training eens per week, waarbij ik het eens was en gemotiveerd was ,nou heb ik dat gesprek heimelijk opgenomen, Kom ik bij mn eerste afspraak aan word ik meteen in een traject gegooid, is mn audio opname rechtsgeldig? Toen ik eraan kwam lieten ze me meteen tekenen verplicht , ik wist niet eens dat ik speciaal daarvoor moest komen, er is me meteen vertelt zonder dat ze me kennen dat i problemen krijg als ik de traject overeenkomt niet onderteken , ik voel me zwaar misleid, wil gewoon aan t werk voor een normaal inkomen, en weg uit dat circulatie van re-integratie-trajecten , wil veel liever trainingen of hulp naar het zoeken van een betaalde baan, heb diplomas . de traject waar ik nu zit groei ik niet en heb nu nog steeds geen echte baan:(
En hoe zit het als je met een vervelende collega opgescheept zit die telkens stiekeme pestgedrag vertoont? Mag je met meerdere collega’s verborgen opnames maken om de werkgever te bewijzen dat diegene andere medewerkers pest en tegenwerkt? (diegene heeft trouwens al 2 officiele waarschuwingen op zak, niet voor het pesten maar voor tegenwerking van de werkgever) We weten dat onze werkgever zelf niet snel tot ‘drastische’ maatregelen zal overgaan bij pestgedrag zodra er geld geinvesteerd moet worden maar wij als werknemers zijn wel bereid ons eigen geld in afluister en opname apparatuur te steken omdat de werksfeer en productiviteit eronder lijdt.
Er is trouwens nog iets anders wat onze werkgever niet weet maar dat is ook zeer lastig te bewijzen: de moeder van de hierboven genoemde pestende collega werkt ook bij ons bedrijf en heeft ooit een keer opscheppend toegegeven dat ze de telefoonnummers van vervelende klanten stiekem noteert om ze later thuis, anoniem en midden in de nacht op te bellen en ze een potje uit te schelden of gewoon om die mensen een paar x wakker te bellen om meteen daarna op te hangen. Wat zij doet is uiteraard goed voor op staande voet ontslag maar bewijzen is bijna onmogelijk en wij weten dat we ongeloofwaardig over komen als we dit melden aan de werkgever als we ook al zouden klagen over de pestende dochter. (appel valt niet ver van de boom) 1) Zou de werkgever bv een paar ‘lokklanten en lok telefoonnummers’ in kunnen zetten zodat wanneer die moeder als wraak die mensen anoniem wil lastig vallen, dat telefoongesprek automatisch opgenomen kan worden? Zij zou dan de enige zijn die dat ‘lok telefoonnr’ kent en gebruikt. Of zou dit weer opgevat worden als uitlokking en derhalve niet rechtsgeldig als bewijslast? 2) Als we ook hier verborgen opnames gebruiken in gesprekken met de betreffende vrouw waarin we zelf deelnemer zijn en zij zou weer reppen over haar praktijken, zouden die verborgen opnames met haar geaccepteerd worden als bewijslast voor de werkgever/rechter?
In het strafrecht is lokken toegestaan maar uitlokken niet. Hier gaat het natuurlijk om civielrecht, maar als we er even vanuit gaan dat de twee hier gelijk zijn, dan zou deze constructie mogen, zolang de lokklant het genoemde gedrag maar niet direct uitlokt. Het is natuurlijk ook veel geloofwaardiger voor de rechter als de lokklant zich als een normale lastige klant gedraagt.
Ja, je mag je eigen gesprekken opnemen en in principe mag je alles opvoeren als bewijs in een civiele rechtszaak. Arnoud is al eens uitgebreid op deze vraag ingegaan. Maar lees ook zijn laatste paragraaf aandachtig door.
Hartelijk dank voor je reactie! Ik had Arnoud’s artikel al goed doorgelezen maar toch had ik twijfel omdat het zeer lastig te bewijzen is wat die moeder van die pestende collega stiekem doet.
Nu nog zaak van die stiekem pestende dochter die het presteert om zowat iedereen op stang weet te jagen buiten het zicht van de leidinggevenden. Ik dacht eraan om de video functie op mijn mobiel te laten lopen zodra ik bijvoorbeeld op de gang loop en dan vang ik geheid weer een sneer of “stomme trut” o.i.d. zodra er geen anderen op diezelfde gang lopen. Haar betrappen op echte valsigheden zoals iemand een duw geven op de trap (gevaarlijk!) of papieren met cruciale informatie weggooien zodat andere collega’s benadeeld worden is al lastiger en dat zou de werkgever toch zelf moeten bewijzen denk ik. Deze “dame” is van de stiekeme gemene streken en ze schroomt niet om collega’s de huid vol uit te schelden. (even voor de duidelijkheid; ze is geen manager of teamleider, we zitten allemaal op hetzelfde niveau) Helaas zijn die andere collega’s te zachtaardig van karakter en hadden niet de tegenwoordigheid van geest om van die woede uitbarstingen beeld/geluidopnames te maken met hun mobiel.
Ik weet dat de HR afdeling een zeer goed onderbouwde dossier moet hebben voordat ze iemand kunnen ontslaan vandaar dat ik nu als een soort ‘pre orientatie’ kijk wat voor mogelijkheden er zijn om bewijzen te verzamelen voordat het straks een grote “welles/nietes” spelletje wordt. We willen gewoon ons werk goed doen en zulk kinderachtig en stompszinnige gedrag verwacht je niet van een volwassene op het werk.
Nu heb ik een andere optie. Ik ga een gesprek met kinderen aan waarin we afspraken gaan maken. Ik ben zelf dus deelnemer van het gesprek. Ook meld ik dat ik het opneem. Puur omdat niemand dan iets kan omdraaien qua tekst. Er wad nog een volwassene bij die verantwoordelijk is voor hun. Nu krijgt mijn zoon te horen dat het niet mag van de juf want dat is prive schending. Een van de kinderen had een scheldserenade van een van de andere opgenomen omdat deze achteraf altijd ontkent dat hij (ook) heeft gescholden. Dat moest hij verwijderen van de ouder van het opgenomen kind. Anders mocht het busje niet verder zei de moeder. Hoe zit dit? Wat ik begrijp is dat ik het wel mocht opnemen omdat ik zelf ook deelnemer ben in het gesprek en ook vertel waarom ik het opneem. Bij dat ene jongentje was hij ook deelnemer en ook mijn zoon. Graag hier een antwoord op omdat ik weet dat dit ze ouder zal proberen dit weg te wuiven net als de juf. Hoewel de juf het denk ik niet zeker weet en de ouder ook graag roept mijn kind doet dat niet en dan niet het tegendeel wil horen. Tanx agatha
Beste Arnoud, Ik heb illegaal een gesprek op mijn werk opgenomen tussen 2 collega’s toen ik naar het toilet was. 1 Collega heeft kwaadwillig zitten roddelen over mij en haar frustraties geuit over een aantal zaken over mij, die werk gerelateerd zijn. Daarin zitten een aantal aannames over hoe ik met zaken omga en ook een “bedreiging”. Ik schrok er ontzettend van. Door de manier waarop ze de dingen zei en dat ik de bevestiging kreeg van een gevoel wat ik langer had. Vervolgens heeft ze mij over die irritaties/frustraties absoluut niet over aangesproken. Deze collega heeft 2 gezichten en weet wanneer ze bij wie wel/niet kan roddelen en houdt op een geniale manier een farce op. In ieder geval (bij dat laatste) als de teamleider er bij is. In wil zo graag, dat de leiding dit weet. Want ik vind het schandalig dat dit kan. In hoeverre kan ik dit bij de directie neerleggen, zonder ontslag op staande voet te krijgen? Ik wil dat die collega nu eens onderhand door de mand valt. Ze is al te lang zo bezig.
Mag je een dokters(telefoongesprek ) opnemen en dit aan een andere arts laten horen? Of anders als dit niet mag, mag dit gesprek dan uitgetypt wel aan een andere arts gegeven worden?
Ergens verwacht ik dat dat nog altijd binnen het beroepsgeheim van de arts in kwestie valt. Als je die andere arts aanspreekt voor een second opinion, heeft hij al inzage in het (door de eerste arts opgemaakte) dossier. Daar zou in principe hetzelfde in moeten staan, als dat niet zo is, dan is hij al helemaal gerechtigd om de opname te horen want dan is er kans dat de eerste arts jouw dossier loopt te vervalsen.
En het opnemen van een gesprek tussen een verkoopmakelaar van mijn woning en een potentiële koper? Het is mijn huis, de makelaar voert het gesprek namens mij…?
Het strafwetartikel in kwestie gaat over personen, de feitelijke poppetjes dus. Ik zou dus zeggen dat de makelaar het gesprek mag opnemen voor jou (zonder het te zeggen aan de klant) maar dat jij niet stiekem een microfoon mag ophangen en de makelaar+klant mag opnemen. Jij als persoon bent geen deelnemer.
Hallo, op internet lees ik dat het maken van geluidsopnames mag mits je zelf deelnemer bent aan het gesprek (of een deelnemer jou toestemming gegeven heeft). Ik lees echter ook dat het bij de Raad voor de kinderbescherming en bureaus jeugdzorg (wat nu waarschijnlijk jeugdbescherming heet) alleen mag als je het vooraf aangeeft/vraagt. Nu heb ik zelf al gesprekken opgenomen tijdens gesprekken met beide instanties, ik was bij alle gesprekken zelf aanwezig en ook gesprekspartner. Vooral voor mijzelf om later terug te kunnen luisteren wat er nu precies gezegd werd en/of het aan mijn partner laten luisteren, zodat ik geen andere interpretatie kan geven aan dat wat er gezegd is. Ik vraag me echter af of ik deze gesprekken mag gebruiken in een rechtszaak, mocht dat nodig zijn voor een goed beeld over de zaak. Zijn de gesprekken die ik opgenomen heb rechtsgeldig en bruikbaar als bewijsmateriaal?
Holly
Kort antwoord: Ja.
Zelfs als de opnames zonder toestemming gemaakt zouden zijn, zijn ze toelaatbaar als bewijs. In het civiele recht is er geen uitsluiting voor “onrechtmatig verkregen bewijs.”
Ik heb een opname tijdens een recht zitting tussen ondernemer en gemeente gemaakt waarbij ik de houding van de rechter discutabel stel., als publiek heb ik hier een brief naar de Raad van State t.a.v deze rechter gestuurd alszijnde mijn beleving van deze zaak en een soort bewijs dat je als burger/ondernemer al 3-0 achter staat wanneer een zaak tegen de overheid speelt. Er is nog geen uitspraak maar ik ga ervan uit dat de burger/ondernemer weer op een zijpad wordt gezet….mag ik daarna deze opname gebruiken om aan te tonen dat de rechter het dossier van de aanklager (burger/ondernemer) niet gevolgd heeft?
Een rechter moet zelf bepalen wat zij (of hij) juridisch relevant vindt in een zaak en zal dus selecteren uit het door beide partijen aangedragen materiaal. Tijdens een zitting stelt een rechter vragen om zaken die voor haar (hem) onduidelijk zijn, maar juridisch wel van belang voor het resultaat, helder(der) te krijgen.
De overheid heeft een zekere beleidsvrijheid en een rechter mag op die punten alleen toetsen of het beleid van die overheid redelijk is. (Je staat als burger of ondernemer aan het begin van het proces al achter wanneer je een overheid ergens toe wil dwingen.)
De huisregels in rechtbanken staan het maken van opnamen niet toe, ik zou dan ook heel voorzichtig zijn met het openbaarmaken van de door jou gemaakte opname.
ik woon begleid dus ik mag niet stiekem opnemen mog ik dat doen moet ik me huis uit mag dat zo maar
Mag ik iemand stiekem filmen als bewijs?
een vraag: ik had een moeilijk gesprek met hoofd HRM, arbeidsgeneesheer, vertrouwenspersoon en een bediende. Ik heb dat gesprek opgenomen en heb dit niet gemeld. Terwijl ik naar het toilet was had ik mijn gsm onbewust laten liggen. Er zijn toen dingen gezegd die niet door de beugel kunnen en pertinent gelogen zijn. Mag ik deze info gebruiken ? Terwijl zij uiteraard niet wisten dat ik het opgenomen heb…..
@ Arnout. Het wordt mij steeds duidelijker. Het is duidelijk dat opnemen van gesprekken en gebruik als bewijs twee verschillende vragen zijn. Voor mijn zoon wil ik graag het volgende weten: zijn ( inmiddels) ex vriendin heeft na 5 jaar relatie aangifte bij de politie gedaan van bedreiging ( huiselijk geweld) en heeft zonder dat hij het weet opnames gemaakt( vermoedelijk met smartphone) van gesprekken in hun eigen woning. Er zijn geen politieagenten en geen getuigen aanwezig geweest. In deze gesprekken waar zij een half jaar tot een jaar gesprekken heeft opgenomen is ook zeer privegevoelige informatie gedeeld wat speelt in hun relatie oa mogelijke vreemdgang, verdenking homoseksualiteit, verbroken kinderwens, medische informatie. ( ! Bizar!) . De politie heeft de zaak hoog opgepakt en hij heeft zelfs een dag vastgezeten, want huiselijk geweld is prioriteit . Nu is hij weer vrij. Conclusie: op basis van de wet kon vriendin gesprek opnemen , want zij was ook deelnemer gesprek . Maar worden deze opnames ook toegelaten tot bewijs in een strafzaak? Mijn zoon ( en advocaat) vindt dat zijn persoonlijke levenssfeer is aangetast want is thuis ( stelselmatig) opgenomen door zijn vriendin( artikel 10 grondwet, artikel 8 Evrm) waardoor het niet als bewijs kan dienen. Uitsluiting kan waarschijnlijk niet, want is geen bewijs van opsporingsambtenaar. Hoe zal de rechter het bewijs waarderen in strafzaak. Zelf hoop ik op een sepot voor hem, want er is alleen bewijs uit een bron. Heeft iemand hier ervaring mee?
Nb: het geeft te denken dat zo makkelijk opnames kunnen worden gemaakt en als bewijs kunnen dienen. Mijn zoon wordt zo beschadigd hierdoor, want krijgt zelfs bij sepot een aantekening in strafblad. Heel zuur, want hij is net afgestudeerd. De vriendin is zo vals, want wil ook civiel alles afwikkelen ( huis verkopen, overwaarde cashen) en politie gaat als zoete koek erin mee.
Alvast dank! Eduard
Er lijkt een onwenselijke kentering zichtbaar te worden in deze rechtspraak. Hof Arnhem-Leeuwarden heeft onlangs (april 2021) geoordeeld dat heimelijk geluidsopnamen in de jeugdzorg niet toelaatbaar zijn. Het hof heeft daartoe overwogen: “Openbaarmaking van een heimelijk gemaakte geluidsopname aan de civiele rechter is niet per definitie onrechtmatig, maar het hof vindt dat in zaken waarbij jeugdzorginstanties zijn betrokken, terughoudend dient te worden omgegaan met het toestaan van het overleggen van dergelijke heimelijk gemaakte geluidsopnames. Dergelijke opnames stroken niet met belangrijke waarden als transparantie en vertrouwen. Kernwaarden die van belang zijn om tot een goede samenwerking te komen en in dit geval om hulp te kunnen verlenen in het belang van de betrokken kinderen.” Deze uitspraak staat m.i. haaks op de vigerende rechtspraak van de Hoge Raad. Het is te hopen dat t.z.t. van deze tussenbeschikking beroep in cassatie ingesteld gaat worden. Het belang van een ouder bij het heimelijk kunnen opnemen van gesprekken kan net zo groot als het belang van de politie bij een telefoontap. Het is nu eenmaal zo dat er in het jeugddomein hele grote problemen spelen waarbij de gelijkenis met de toeslagenaffaire meer dan eens wordt gemaakt. En dat is niet alleen door ouders die zich onrechtvaardig behandeld voelen.
Het EHRM heeft in zijn arrest van 10 september 2019, zaaknr. 38283/13 (Strand Lobben e.a. / Norwegen) in r.ov. 212 onder meer overwogen: “What has to be determined is whether, having regard to the particular circumstances of the case and notably the serious nature of the decisions to be taken, the parents have been involved in the decision-making process, seen as a whole, to a degree sufficient to provide them with the requisite protection of their interests and have been able fully to present their case (see, for example, W. v. the United Kingdom, cited above, § 64; T.P. and K.M. v. the United Kingdom [GC], no. 28945/95, § 72, ECHR 2001?V (extracts); Neulinger and Shuruk, cited above, § 139; and Y.C. v. the United Kingdom, no. 4547/10, § 138, 13 March 2012).” Fully to present their case impliceert m.i. ook de bevoegdheid om heimelijk gemaakte geluidsopnamen als bewijs in te brengen. Voor dat standpunt pleit temeer een eerdere passage uit r.ov. 212 van Strand Lobben: “In cases relating to public-care measures, the Court will further have regard to the authorities’ decision-making process, to determine whether it has been conducted such as to secure that the views and interests of the natural parents are made known to and duly taken into account by the authorities and that they are able to exercise in due time any remedies available to them.” Wanneer een heimelijk gemaakte geluidsopname aantoont dat het decision-making proces niet zuiver is geweest, dan mag dat bewijs niet genegeerd worden.
Het hof heeft met deze, naar mijn mening controversiële uitspraak, de toch als bijzonder slechte rechtspositie van ouders tegenover jeugdzorg opnieuw een forse slag toegebracht. Het laat goed de harvochtigdheid van de rechter tegenover ouders zien in procedures die het jeugddomein betreffen. Van een fair trial is allang geen sprake meer.