Mag ik al mijn klussen in een portfolio opnemen?

portfolio.jpgRegelmatig krijg ik vragen van ontwerpers die een portfolio willen publiceren van wat ze hebben gemaakt. Een volkomen begrijpelijke stap, en commercieel heel verstandig ook. Maar juridisch wel lastig, want je maakt dan een kopie van een auteursrechtelijk beschermd werk en gaat vertellen dat jij dit hebt gemaakt.

Het beste is om toestemming te vragen aan je opdrachtgever (het liefst met een mockup erbij zodat hij meteen ziet wat de bedoeling is). Dit voorkomt in de praktijk veel ruzie en gedoe, want opdrachtgevers vinden het niet altijd leuk. Wij hebben zelf in onze algemene voorwaarden dit recht staan, maar toch vragen we altijd of we van het werk voor een klant een case mogen maken.

Ben je in dienst bij degene voor wie je het werk maakt, dan heeft de werkgever het auteursrecht. Jij mag dan niets doen met het werk, ook niet om te showen wat je hebt gemaakt. En je kunt zelfs eigenlijk niet vertellen dat jij de maker bent, want formeel bén je dat niet. Dat is de werkgever.

Werk je als opdrachtnemer (bijvoorbeeld als freelance ontwerper) dan mag je -tenzij je de rechten hebt afgestaan- wél het werk in een portfolio tonen. Jij hebt dan de rechten, en de opdrachtgever heeft alleen een gebruiksrecht. De enige uitzonderingen zijn wannere de opdrachtgever de rechten heeft opgeëist of als een exclusieve licentie is afgesproken. Opname in een portfolio van werk waar je geen rechten op hebt, kan eigenlijk niet. En bij een exclusieve licentie moet je héél goed kijken naar de exacte formulering: is ieder gebruik door opdrachtnemer verboden onder de exclusiviteit, of alleen concurrerend gebruik?

Als het werk door de opdrachtgever al publiek gemaakt is, dan zou je een opname in je portfolio kunnen rechtvaardigen als citaat: je illustreert wat je hebt gemaakt. Dat mag, mits je niet meer overneemt dan nodig is voor het illustreren én het werk met toestemming van de opdrachtgever publiek is geworden. Maar de opdrachtgever kan er desondanks nog moeite mee hebben; vraag je dus af wat het met de relatie zou doen.

Arnoud

11 reacties

  1. Dat is auteursrechtelijk geen probleem. Je neemt dan niets over uit het werk van je opdrachtgever.

    Heel misschien schend je een geheimhoudingscontract. Als je akkoord bent met zwijgen over alle aspecten van het project, dan is een publicatie in een openbaar CV over het aspect “het project bestaat en heet X” een overtreding.

  2. (Weet je dat je blog de laatste tijd er af en toe uit ligt?)

    Ik denk dat bij freelancers en hun opdrachtgevers een wederszijds respect dient te zijn betreffende de geproduceerde werken. Hoewel een freelancer gewoon toestemming zou moeten vragen moet een opdrachtgever ook de freelancer willen ondersteunen door gewoon standaard dergelijk gebruik toe te laten, tenzij… Dat het niet mag zou een bijzondere uitzondering moeten zijn, vind ik. Wel zou een dergelijk werk mogelijk anoniem in de portfolio moeten staan. (Anoniem, dus geen naam van opdrachtgever.)

    Opdrachtgevers moeten daarnaast beseffen dat als zij freelancers niet toestaan het werk-in-opdracht op te nemen in een portfolio, dat de freelancer dan mogelijk op zoek gaat naar een andere opdrachtgever omdat een freelancer ook aan zelf-promotie moet blijven doen. Als een freelancer drie maanden aan een groot project werkt en daar in zijn portfolio niets van terug te zien is, kunnen andere opdrachtgevers namelijk denken dat hij in die periode gewoon niets heeft uitgevoerd.

    Ah, nog even een aparte twist! Freelancer maakt voor opdrachtgever een geheime fotoserie. Mag dus niet elders gepubliceerd worden. Maar opdrachtgever gaat failliet voor (scenario 1) of na (scenario 2) hij de freelancer heeft betaald voor het werk. Wat mag de freelancer dan doen met het werk? 🙂

  3. “Ah, nog even een aparte twist! Freelancer maakt voor opdrachtgever een geheime fotoserie. Mag dus niet elders gepubliceerd worden. Maar opdrachtgever gaat failliet voor (scenario 1) of na (scenario 2) hij de freelancer heeft betaald voor het werk. Wat mag de freelancer dan doen met het werk? :-)”

    Scenario 1 lijkt mij een kwestie van in je contract opnemen dat de rechten en fotos pas over gaan na betaling en tot die tijd jouw eigendom blijven. Dan heb je het rechten gedeelte afgedekt, maar nog niet een overeenkomst tot geheimhouding. Als de geheimhouding net als de betaling onderdeel is van de overeenkomst, en de andere partij blijft in gebreke (de betaling), kan je die dan niet ontbinden om ook van de geheimhouding af te zijn? En hoe zit het bij surseance van betaling? Mogelijk wordt je dan alsnog betaald als de zaken weer op orde zijn nakomen van de overeenkomst is bij faillisement blijvend onmogelijk, bij surseance tijdelijk.

  4. Ah, nog even een aparte twist! Freelancer maakt voor opdrachtgever een geheime fotoserie. Mag dus niet elders gepubliceerd worden. Maar opdrachtgever gaat failliet voor (scenario 1) of na (scenario 2) hij de freelancer heeft betaald voor het werk. Wat mag de freelancer dan doen met het werk?
    1. Aan de curator vragen wie de rechten op de foto’s overneemt?
  5. @Freeaqingme Het lijkt mij dat die rechten gewoon bij de inboedel behoren. Maar welk recht is dat? Dat is het recht op het exclusieve gebruik van het materiaal door de opdrachtgever. Auteursrechten zijn immers nog steeds bij de freelancer. In geval van faillisement is de licentiehouder dus opgehouden met bestaan. Is die exclusieve licentie dan over te dragen aan een nieuwe eigenaar of vervalt deze gewoon?

  6. Auteursrecht is zeker wel over te dragen. Artikel 2 Aw bepaalt expliciet dat dat kan; je moet een akte opstellen waarin staat wat er overgedragen wordt (shameless plug: onze toverdrachtsaktegenerator doet dit automatisch).

    Met name bij fotografen en tekstschrijvers spreken vaak van “afkopen van rechten”, waarvan onduidelijk is of dat een overdracht impliceert of een eeuwigdurende en onbeperkte licentie tegen éénmalige vergoeding. Als het het laatste is, sta je toch op achterstand als klant want als de fotograaf/tekstschrijver failliet gaat, mag de curator jouw afkoopcontract negeren en je verder gebruik verbieden (Nebula-arrest).

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.