Internetrecht door Arnoud Engelfriet

De rechtbank Amsterdam heeft bepaald dat GeenStijl een seksvideo niet verder had mogen verspreiden door deze te embedden op zijn site. Dat meldde Tweakers gisteren. Dat embedden was onrechtmatig, omdat het een onaanvaardbare schending van de privacy van Patricia Paaij met zich meebracht. Een plichtmatig beroep op de vrijheid van meningsuiting ging direct de prullenbak in en de site moet 30.000 euro immateriële schadevergoeding betalen. Heeft de discussie over de juridische status van de hyperlink en/of het embedden er daarmee een nieuw hoofdstuk bij? Welnee, hooguit een voetnoot.

De betreffende video bleek al enige tijd op diverse plekken (waaronder Twitter) op te duiken zonder toestemming van de geportretteerde, zo lees ik in het vonnis. GeenStijl besloot daar aandacht aan te geven, en sloot het artikel af met een embedded Tweet die een direct afspeelbare koppeling naar de video legde. Zelf de video publiceren, wat toch vrij logisch is als je je eigen Dumpert hebt, deed men niet. Die keuze zou zijn ingegeven doordat de site zelf al tot de conclusie was gekomen dat publicatie niet te rechtvaardigen was, aldus Tweakers.

Waarom dan wel embedden? Kennelijk vanwege het idee dat je dan net wat meer afstand tot het materiaal creëert zodat je kunt zeggen “kijk hier maar, maar wij hebben er niets mee te maken” of zoiets. En ja, auteursrechtelijk is dat een relevant argument: het embedden van materiaal van elders is geen inbreuk op auteursrechten. Mits legaal gepubliceerd, want uit het GeenStijl-arrest uit 2016 weten we dat het linken naar een illegale publicatie wél inbreuk maakt op het auteursrecht. En

In het recht is het alleen zo dat je bij elk rechtsgebied apart opnieuw naar de vraag moet kijken en de onderliggende juridische constructies. Bij de embedkwestie in het auteursrecht komt het op een zeer technische discussie neer wanneer iets het aanbieden aan een nieuw publiek is. Maar als je het bekijkt vanuit privacy of aantasting van iemands eer en goede naam, dan is het criterium heel anders: help je mee aan die aantasting of schending van de privacy? Zo ja, dan zit je fout. En het is volgens mij al tien jaar een uitgemaakte zaak dat een hyperlink kan kwalificeren als “meehelpen”, wanneer je niet heel duidelijk afstand neemt van het gelinkte.

De rechtbank begint met de eenvoudige constatering dat iedereen op zijn klompen moet aanvoelen dat dit niet kan, het verspreiden van intiem beeldmateriaal van iemand anders:

De rechtbank neemt tot uitgangspunt dat de verspreiding en met nadruk óók de verdere verspreiding van overduidelijk tot de intieme privésfeer behorend, in meer of mindere mate seksueel getint althans “bloot”, foto- en/of videomateriaal in beginsel steeds onrechtmatig is jegens degene(n) die op dat materiaal te zien is (zijn) en waarvan redelijkerwijs niet anders kan worden verondersteld dan dat diegene(n) niet instemt (instemmen) met de betreffende verspreiding.

Het is recht, dus overal zijn uitzonderingen op te verzinnen. In dit geval wordt dan standaard de vrijheid van meningsuiting erbij gehaald: het was immers nieuws, die gelekte beelden. Dus dan mag je daarover berichten, en als je dat op de typisch GeenStijlse manier wil doen dan moet ook dat kunnen. En dat bevestigt de rechter ook. GS had aangegeven dat haar doel het aan de kaak stellen van de hypocrisie van andere media was: foei-foei roepen over al dat lekken en verspreiden op internet, maar ondertussen gniffelend de beelden vertonen. Alleen:

Nu GSMedia c.s. op werkelijk geen enkele manier de rechtbank heeft kunnen overtuigen dat het aan de kaak stellen van de gewraakte hypocrisie – bij anderen(!) – óók het plaatsen van de embedded hyperlink naar het filmpje met [eiseres] rechtvaardigde, in die zin dat de belangen van [eiseres] daarvoor moesten wijken, is daarmee in dit geding komen vast te staan dat GSMedia c.s. op ontoelaatbare wijze een grens heeft overschreden.

Zijdelings was er nog discussie over de vraag of Paaij een en ander over zichzelf had afgeroepen (dan wel toestemming had gegeven) door de video in beperkte kring te verspreiden. De rechtbank gaat niet mee in dat victim blaming-argument: uit het verspreiden van materiaal naar zekere personen mag geen toestemming voor verdere verspreiding worden afgeleid, zeker niet met deze intieme soort beelden.

De site moet 30.000 euro immateriële schadevergoeding betalen.

Arnoud

Een lezer vroeg me:

Op mijn site toon ik een RSS-feed van een aantal lokale media, waarbij ik de in de feed opgenomen foto’s embed vanaf de bronsite. Nu werd ik aangeschreven door een lokale fotograaf die me meldde dat die bronsite zijn auteursrechten schond – en ik dus ook. Maar embedden is toch geen inbreuk?

Sinds het Europese Svensson-arrest weten we dat linken naar een gepubliceerd werk niet telt als inbreuk op het auteursrecht. Dat geldt ook wanneer je geen gewone link gebruikt maar een techniek zoals framing of embedding, waarbij het lijkt of het werk deel is van je eigen werk.

Een belangrijke nuance daarop is echter het Sanoma-arrest, ook wel het GeenStijl of Britt Dekkers arrest genoemd. Hierin werd een uitzondering gemaakt voor linken naar en embedden van werken die zelf in strijd met auteursrechten werden gepubliceerd. Die uitzondering valt uiteen in twee situaties, afhankelijk van of je een particulier bent of een organisatie met winstoogmerk.

Een particulier schendt geen auteursrechten door te linken naar een schendende bronpublicatie (of deze te embedden) wanneer vaststaat dat hij niet wist en niet kon weten dat de bronpublicatie er in strijd met het auteursrecht staat. Dit is een relatief hoge lat, en in de praktijk betekent dit dat ze alleen maar na een waarschuwing de link moeten weghalen.

Een bedrijf (een entiteit die met winstoogmerk opereert) heeft een onderzoeksplicht: zij worden vermoed te weten van de auteursrechtelijke status van waar ze naar linken. Zij schenden dus auteursrechten door te linken of te embedden wat illegaal online staat, tenzij ze kunnen bewijzen dat ze niet konden weten van de inbreukmakende status.

Je moet dus als bedrijf navraag doen bij de bronsite hoe zij aan hun beeld komen, of uit iets op de bronsite afleiden dat de foto’s legaal gepubliceerd zijn. Ik zou zelf wel durven verdedigen dat bij een grote bekende bronsite (zeg Nu.nl) je dat wel mag vermoeden, zodat daar je onderzoeksplicht snel klaar is. Maar een hard criterium is dat natuurlijk niet, zodat navragen eigenlijk altijd onvermijdelijk is.

Arnoud

Mediaspelers die zo zijn ingesteld dat je er zonder te betalen films, tv-series en -zenders mee kunt kijken, kunnen niet door de beugel, las ik bij de NOS. Het Hof van Justitie oordeelde woensdag (zaak C-527/15) dat een mediakastje dat geleverd wordt met links naar illegaal aanbod zélf inbreuk maakt op het auteursrecht. Oh, en streamen uit illegale bron is inderdaad inbreuk op auteursrechten.

De uitspraak is het gevolg van een Nederlandse rechtszaak van stichting Brein tegen het bedrijf Filmspeler.nl, waarbij de discussie zich toespitste over de vraag allereerst of streamen wel onder het downloadverbod valt, en daarna of een link naar een illegale stream dan op zichzelf inbreuk op auteursrechten opleverde.

Downloaden uit illegale bron mag niet, zo weten we sinds 2014. Het Hof van Justitie bepaalde toen dat een kopie uit illegale bron niet toegestaan mag zijn, ook niet onder een “ruimhartige” thuiskopieregeling zoals wij die al decennia kenden. Maar vrijwel direct kwam toen de discussie: valt streamen onder dat verbod?

De voornaamste reden om streamen geen downloaden te noemen, is omdat er niet echt een kopie wordt gemaakt zoals die term altijd wordt bedoeld. Weliswaar staan er eventjes wat bits in je werkgeheugen, maar dat is een nogal tijdelijke kopie die alleen maar nodig is voor het gebruik van het werk. En de wet kent dan een uitzondering:

Onder de verveelvoudiging van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst wordt niet verstaan de tijdelijke reproductie die van voorbijgaande of incidentele aard is, en die een integraal en essentieel onderdeel vormt van een technisch procédé dat wordt toegepast met als enig doel
a) de doorgifte in een netwerk tussen derden door een tussenpersoon of
b) een rechtmatig gebruik
van een werk mogelijk te maken, en die geen zelfstandige economische waarde bezit.

Het Hof concludeert nu vrij eenvoudig dat een stream uit illegale bron hier niet onder valt. Er is immers geen sprake van “rechtmatig gebruik”, die stream hoort niet online te staan dus kun je die niet rechtmatig gebruiken, dus is dit geen uitgezonderde (legale) tijdelijke kopie. Het is gewoon inbreuk. (Ja, dit is voorbeeld 481 van “als de rechthebbenden het niet leuk vinden dan mag het niet”.)

Dan de vraag of een mediaspeler inbreuk maakt op auteursrechten. Je zou zeggen van niet, de illegale streams (of downloads) staan immers niet op het kastje. Maar sinds het Sanoma-arrest van september vorig jaar weten we dat hyperlinks naar illegaal aanbod zélf inbreukmakend zijn, als de plaatser van de link wist of had moeten weten van het illegale karakter. En een commerciële plaatser wordt geacht dat te weten.

Het is dan ook geen enkele verrassing meer dat het Hof nu zegt, die hyperlinks in een kastje dat je verkoopt zijn inbreukmakend. Het kastje is immers commercieel bedoeld, het wordt verkocht. Dus wéét je (wordt je geacht te weten) dat die links er niet in mogen staan. Die kastjes mogen dus niet zo worden verkocht.

Een mediaspeler die enkel aangeleverde bestanden kan spelen (bijvoorbeeld vanaf een USB-schijf) valt hier uiteraard niet onder. Zo’n speler is niet voorgeprogrammeerd om illegaal aanbod te ontsluiten. Interessant wordt het nog als er in bijvoorbeeld de Play Store van Google een torrent-client staat, die mensen dan zelf moeten downloaden. Ik denk dat dat nog net kan, omdat de verkoper van het kastje geen invloed heeft op wat mensen uit de Play Store downloaden. Maar de koper mag dan uiteraard alleen legaal materiaal torrenten.

Arnoud

De rechtbank Hamburg bepaalde onlangs dat een Duitse website auteursrechtinbreuk pleegde door een hyperlink naar een externe bron, las ik bij Ars Technica. Zij had gelinkt naar een pagina met daarop een Creative Commons-afbeelding, maar de site waar die stond had de CC licentie niet goed nageleefd. En omdat de linkende site an sich commercieel… Lees verder

Volgens het Europees Hof van Justitie is het linken naar auteursrechtelijk materiaal dat illegaal online is gezet niet toegestaan, mits dit gebeurt met een winstoogmerk en degene die de link plaatst weet dat het materiaal illegaal online staat. Dat meldde Nu.nl gisteren. Het arrest (zaaknr. C-160/15) Dat hyperlinken onder het auteursrecht mag, wisten we al… Lees verder

Red de Hyperlink! EU wil gebruikers pesten met linktax, meldde Webwereld afgelopen donderdag, en iedereen tipte me erover (dank, overigens). In het kader van Europese vernieuwing van het auteursrecht zou zijn voorgesteld dat nieuwsaggregators moeten gaan betalen voor links naar of snippets met nieuws. Zou zijn, want ik kan het nergens vinden. Webwereld noemt een… Lees verder

De Europese Commissie wil volgend jaar linken onder copyrightregels laten vallen, beweert een Duits lid van het Europees Parlement. Dat las ik bij Tweakers. Het snode plan kwam aan het licht door een gelekt document van de Commissie, waarin men jeremieert over onduidelijheid in de auteurswet en de wens dit aan te passen. Het stuk… Lees verder

Een Twitter- of Facebookpreview met daarin een foto kan een auteursrechtinbreuk zijn. Dat maak ik op uit een recent vonnis in een zaak tussen een fotograaf en online kiosk Myjour. Eh, oeps, einde van het internet, al die dingen? Bij een artikel in de Panorama was een foto van Willem Holleeder afgedrukt. Dit artikel kon… Lees verder

Het Europese Hof heeft geoordeeld dat het embedden van content geen schending van het auteursrecht inhoudt als de rechthebbende zelf de content al vrijelijk op het internet verspreidt, meldde Tweakers. Dit bepaalde het Hof in de Bestwater-uitspraak, die geen verrassing zou moeten zijn na de Svensson-uitspraak die ditzelfde ook al zei (maar dan meer over… Lees verder

Een lezer vroeg me: Onlangs diende ik een aanvraag in bij een bedrijf. Ik kreeg een mail en moest op een link klikken om de bestelling te bevestigen. Toen keek ik even niet uit en klikte ik per abuis op die link. En nu zegt het bedrijf dat ik (als consument) vast zit aan die… Lees verder