Een rechtbank in Duitsland besluit dat de ouders van een overleden tiener geen toegang krijgen tot haar Facebook-account. Dat las ik bij Nu.nl. Het vijftienjarige meisje van wie het account is, overleed in 2012 na aanrijding met een trein. De ouders proberen vast te stellen of het om zelfmoord ging, maar de rechtbank oordeelt nu dat zij geen rechten hebben op het account omdat het hier gaat om persoonsgebonden dienstverlening die eindigt met de dood van de afnemer. Pijnlijk, maar wederom: dat krijg je ervan, van die diensteneconomie.
We denken over dingen als accounts vaak als eigendom, als fysieke dingen. Maar gebruik van Facebook is een dienst, en het account is niet meer dan een bioscoopticket: het bewijst dat je recht hebt op gebruik van die dienst.
Er is geen algemene regel dat een contract eindigt met je dood. Je moet echt per type contract gaan kijken wat de wet daarover zegt. In dit geval komen we dan uit bij de overeenkomst van opdracht, en daarover zegt art. 7:410 BW:
De dood van de opdrachtgever doet de opdracht slechts eindigen, indien dit uit de overeenkomst voortvloeit, en dan eerst vanaf het tijdstip waarop de opdrachtnemer de dood heeft gekend.
In principe loopt een Facebook-dienstcontract dus door tenzij in het contract staat dat het eindigt door overlijden van de gebruiker. Echter, de Facebook TOS, het betreffende contract, zegt niets over die situatie. Er is wel een FAQ daarover maar die noemt alleen de opties van omzetten naar een Memorial pagina of het opheffen van een account.
Dat lijkt me dan leidend: de dienst loopt juridisch dus door na overlijden als je de Memorial-optie hebt gekozen, maar wel binnen de daarop van toepassing zijnde beperkingen. De belangrijkste daarbij is dat niemand meer in kan loggen op het account, dus voor toegang tot berichten en dergelijke is dit niet genoeg. Maar zoals wel vaker gezegd: data is niets, dus ook berichten op Facebook niet. Je hebt geen recht op toegang tot die berichten tenzij contractueel afgesproken.
Dus nee, ik zie geen optie voor deze mensen om (naar Nederlands recht) bij die berichten van hun kind te kunnen. Dit is waar een social media testament (een wachtwoordenboekje met “Te openen in geval van mijn dood”) van belang voor is, maar dat is in de relatie ouder-kind denk ik lastig te realiseren.
Arnoud
De password manager die ik gebruik heeft een optie voor het beschikbaar maken van een selectie van wachtwoorden aan een derde. Wanneer je ‘onbereikbaar’ bent kan deze derde een digitale procedure starten. Na een bepaalde tijd wordt toegang tot deze wachtwoorden gegeven. Als eigenaar kun je dat proces natuurlijk onderbreken.
Nee, ik heb het zelf nog steeds niet ingesteld.
Bij mij is het simpeler: mijn laptopwachtwoord heb ik op een briefje ergens verstopt. Daarna kunnen ze gewoon overal bij, want ik sta ofwel permanent ingelogd, ofwel LastPass vult het automatisch in.
Het is vrij logisch dat kinderen hun ouders niet toevertrouwen met hun wachtwoorden, maar een echt alternatief is er ook niet. Vertrouwen op de discretie van bedrijven is riskant, zeker omdat het ook een precedent schept waarbij Facebook moet meewerken aan allerhande civiele zaken.
Is het voor minderjarigen eigenlijk mogelijk om een testament op te maken? Als ik, een document bij een notaris deponeren met daarin de wachtwoorden?
Dat kan vanaf zestien jaar (art. 4:55 BW). Maar wachtwoorden zet je niet in een testament zou ik zeggen, dat kan net zo goed in een gewoon stuk dat je in bewaring geeft. Stuk goedkoper ook. En volgens mij kan een minderjarige dat gewoon doen bij de notaris, mits de ouders dat goedvinden. Maar ik zie een toekomstbewuste veertienjarige eerder een online dienst gebruiken zoals die van Alex Haan hierboven.
Hoe verhoudt het geheel zich met de meer algemene regels van het erfrecht, dat er door het overlijden een zelfstandig iets ontstaat, namelijk de boedel, en dat vervolgens de erfgenamen, uit de boedel, voor een bepaald percentage de rechten en plichten van de overledene overnemen, waardoor die samensmelten met de eigen rechten en plichten van de erfgenamen.
Dit lijkt me zeker van belang door de eerder genoemde clausule van het tijdstip waarop men van de dood heeft kennisgenomen.
In welke hoedanigheid hebben de ouders Facebook eigenlijk aangesproken?
In de nieuwsberichten lees ik slechts over de privacybezwaren die Facebook zou hebben aangevoerd tegen ouders die (niet noodzakelijkerwijs in hun hoedanigheid van erfgenaam) kennis zouden willen nemen van persoonsgegevens, en over de overdracht van eigendommen.
Volgens mij is het punt daarbij dat een account bij Facebook geen zaak is, en ook geen vermogensrecht of schuld. Daarmee kan het geen deel zijn van de boedel (art. 4:16 BW). De ouders erven dus het account niet.
De telefoon (maar ook pc en andere gegevensdragers) van de overledene zullen wel als zaak aangemerkt worden, en daarmee deel van de boedel. In hoeverre mag die telefoon en/of pc gebruikt worden om toegang tot het account te verschaffen? Als het in beginsel niet mag, maar het lukt je toch via deze weg, is dat dan onrechtmatig? En wie waakt er in zo’n geval voor deze belangen?
Een erfgenaam erft toch auteursrecht op de inhoud van de Facebook pagina van de maker en moet dan toch ook het recht hebben om de inhoud in te zien, te wijzigen of off line te halen.
Auteursrecht is toch wel degelijk onderdeel van een boedel?
Auteursrecht valt inderdaad in de boedel, maar dit verbodsrecht geeft je géén grond om een bronbestand op te eisen met daarin jouw werk vervat. Ik kan alleen Facebook verbieden mijn auteursrecht te schenden, oftewel de boel offline dat lukt wel.
Il begrijp niet waarom een erfgenaam geen recht zou hebben op het bron bestand als dat het enige bestand is waar het werk in vervat is. Het is toch idioot dat je auteursrecht krijgt maar het werk niet mag inzien. Hoe kun je dan je recht handhaven?!!
Tsja, het auteursrecht is een verbodsrecht, geen eigendomsrecht. Als je zelf geen bronbestanden bewaart van je werk, dan is dat jouw probleem en niet van iemand die die bestanden toevallig heeft. Dit was vroeger ook een ding als je bv. de negatieven op je foto’s verkocht of weggaf. Dan had je nog wel de auteursrechten maar die negatieven kreeg je echt niet terug van de nieuwe eigenaar met een beroep daarop.
OK, geen eigendomsrecht. Maar Facebook kan de werken alleen tonen omdat deze een licentie van de auteur heeft bedongen bij het aangaan van de dienstverlening. Is een licentiehoudeer niet verplicht om, op verzoek, inzage te geven in de omvang / hoeveelheid van de werken die onder de licentie verspreid worden om te kunnen controleren of deze binnen de afgesproken licentievoorwaardes worden verspreid.
Nee, alleen als dat contractueel is vastgelegd. En dan nog, dan krijg je een accountantsrapport dat je foto 1000 keer is gekopieerd, niet de bron-JPEG van de foto.
Ik snap wat je wilt doen, maar echt, het auteursrecht is hier niet voor bedoeld. En ik heb daar vrede mee: het rammelt gewoon dat digitale data niet net zoals fysiek eigendom behandeld wordt. Dat moet opgelost en wel fundamenteel, niet met krakkemikkige inzet van auteursrechten of andere oneigenlijke constructies. Want dan blijft het bestaan zoals het is en dan móet gewoon niet.
Het gaat hier niet alleen om de rechten van de tiener en haar ouders, ook (privacy)recht van de contacten van het kind zijn in geding.
Als het om een mogelijke zelfmoord gaat dan kan het account toch gevorderd worden als bewijsmateriaal in een politie-onderzoek?
Misschien is dat ook wel gebeurd maar als de nabestaanden de conclusies van de politie niet willen aannemen en/of zelf willen verifiëren dan is toegang wel wenselijk
Facebook biedt wel mogelijkheden om (een gedeelte van de) informatie toegankelijk te houden/maken na een overlijden.
Als houder van het account kun je een beheerder aanwijzen voor wanneer je account wordt omgezet naar een ‘Account met herdenkingsstatus’. Deze kan de tijdlijn beheren en, indien de optie is aangevinkt, een kopie van je archief downloaden. Uitgezonderd privé-berichten.
Daarnaast kun je bij leven een aantal fb-vrienden toevoegen aan je account die de mogelijkheid krijgen om vanuit hun fb-account aan jou een URL te sturen waarmee je toegang tot je account kunt krijgen. Hoewel de optie niet bedoeld is voor bovenstaande situatie, kan deze daarvoor wel gebruikt worden.
Grote voordeel van deze opties is dat ze alleen op initiatief van de accounthouder kunnen worden ingesteld. Daarnaast kunnen ze ook niet gebruikt worden zonder dat jij als accounthouder daarvan op de hoogte bent. Het biedt dus ouders en kinderen de mogelijkheid om dit te regelen zonder dat de kinderen bang hoeven te zijn dat de ouders kunnen spioneren.
Dit zijn echter wel allemaal dingen die je op voorhand moet regelen.
Hoe zit dat dan bij een website op een webserver of VPS? Bij overlijden hup, floep, zomaar alles weg? Dat is menselijkerwijs nogal raar toch?
Ik ken twee gevallen, een waarbij inderdaad zomaar alles weg was, doordat niemand wachtwoorden wist en niemand in de pc de van de overledene kon (le corde zonder spatie dot com; lijkt inmiddels ook nog eens gehackt te zijn; hoe respectloos), en een waarbij ik in overleg met de familie de site in bevroren staat (maar licht aangepast om te voorkomen dat mensen mails aan niet meer bestaande adressen gaan sturen e.d.) heb kunnen veiligstellen (http://interlingua-nld.com/).
Dus alles wat ik publiceer wordt na mijn dood ook zo de nek omgedraaid en zelfs mijn kinderen mogen er niet meer bij? Raar vonnis vind ik dat dan. Onacceptabel. Hoog tijd dat dat anders wordt.
Het vonnis is volkomen logisch, het is de wet die raar is. Die beschouwt een webhoster als hetzelfde als je butler. Trouw, altijd paraat, zo zijn nukken maar hij weet alles. Maar na je overlijden gaat ie niet voor de kinderen werken. Zijn kennis neemt ie mee in zijn graf.
Save Page Now, op http://archive.org/web/
Dit is er gelukkig wel: https://web.archive.org/web/*/https://blog.iusmentis.com/
Als je je kind een tweede bankrekening geeft, wat altijd handig is, b.v. een voor de inkomsten zonder pinpas en een voor uitgaven met pinpas, en dan in ruil voor een paar euro een overschrijving laat maken van de ene naar de andere rekening met wachtwoorden etc., dan ben je er.
Misschien zijn dat soort ‘mededelingen’ zelfs wel waardevol als testament?
Of ik moet er helemaal naast zitten dat een bankrekening wel toegankelijk word na het overlijden.
Het Duitse Bundesgerichtshof heeft nu bovengenoemde uitspraak vernietigd en bepaald dat de ouders wel degelijk toegang krijgen tot het facebook account. Dit op basis van § 1922 abs.1 BGB:
Er is geen reden om digitale gegevens anders te behandelen dan bijvoorbeeld dagboeken en brieven. Door erfenis hebben de ouders het contract met facebook overgenomen. (tagesschau.de)