Studenten zijn woedend over plannen van de Erasmus Universiteit om met camerabewaking spieken tegen te gaan, meldde Nu.nl gisteren. De Rotterdamse universiteit zet het paardenmiddel in om vast te leggen wat er gebeurt in tentamenzalen. Bij een vermoeden van fraude kunnen de beelden worden opgevraagd. Na enkele dagen worden ze gewist.
Cameratoezicht in niet-openbare ruimtes is juridisch problematisch. Opzettelijk en wederrechtelijk iemand filmen in bijvoorbeeld een tentamenzaal is strafbaar (art. 139f Strafrecht) tenzij dit duidelijk is aangekondigd. En nee, een tentamenzaal is niet openbaar (in tegenstelling tot de meeste andere ruimtes op de universiteit). Maar zelfs als ie dat wel zou zijn: dan moet je voor een aangebrachte camera aan dezelfde eis voldoen (art. 441b Strafrecht).
Dat ‘wederrechtelijk’ heeft hier vooral te maken met de privacybelangen van de studenten, waar je als universiteit ‘overheen’ moet zien te gaan met je eigen belang. Ik moet zeggen dat mij het wel redelijk voorkomt, mits het echt werkt zoals beschreven: alléén bij een serieus vermoeden van fraude, en dan specifiek die beelden terugkijken (en de student weerwoord laten geven natuurlijk). En geen jaar gaan bewaren of “voor trainingsdoeleinden” elders inzetten. Of verkopen aan Wegmisbruikers.
De plaatsing van de camera’s zou voldoen aan de Wet bescherming persoonsgegevens, meldde NU.nl nog op gezag van de universiteit. Camerabeelden zijn persoonsgegevens, en aangenomen dat men digitale opnames maakt dan geldt die wet inderdaad. Een puur analoge opname op videocassette zou er niet onder vallen.
De Wbp bepaalt dat je alleen met toestemming mag filmen, behalve in uitzonderingsgevallen. Eén zo’n uitzondering is de eigen dringende noodzaak, die zo zwaar weegt dat je de privacy opzij mag zetten. In dit geval is die noodzaak dus “kunnen bewijzen dat er fraude wordt gepleegd”, wat mij als een relatief zware reden voorkomt. En het privacybelang lijkt me in deze situatie niet heel groot: je wórdt immers al bekeken door die surveillanten en je wéét exact dat het gaat gebeuren.
Toegegeven, ik zou ook extra zenuwachtig worden als er niet iemand rondliep maar iemand continu achter me stond, maar ik weet niet of dat argument zwaar genoeg weegt.
Wel mis ik het formele puntje dat de Erasmus deze verwerking van persoonsgegevens niet heeft aangemeld (zoeken op “Erasmus”, ik kan niet dieplinken). Dat is namelijk verplicht bij alle vormen van cameratoezicht, tenzij je valt onder de vrijstelling voor cameratoezicht. Maar die geldt alleen “in het kader van de beveiliging, met behulp van duidelijk zichtbare videocamera’s, van personen, gebouwen, terreinen, zaken en productieprocessen”. Tentamentoezicht vind ik absoluut geen “beveiliging”.
Wat vinden jullie? Is dit gewoon een logisch inzetten van surveillancemiddelen, of is het “Big Brother-gevoel” van LSVb-voorzitter Kai Heijnema terecht?
En wat was jullie creatiefste spiektruc vroeger?
Arnoud