Consumentenbonden EU dienen klacht in tegen WhatsApp wegens ‘druk op gebruikers’

Verschillende Europese consumentenorganisaties hebben een klacht ingediend tegen WhatsApp, las ik bij Tweakers. Volgens de organisaties oefent de chatapp te veel druk uit op zijn gebruikers om de nieuwe gebruiksvoorwaarden en het vernieuwde privacybeleid te accepteren: ‘Je kunt niet volledig gebruikmaken van WhatsApp totdat je de updates aanvaardt. Voor een korte periode kun je nog wel oproepen en meldingen ontvangen, maar je kunt geen berichten lezen of verzenden via de app.’

Volgens de consumentenorganisaties zorgt de inhoud van de meldingen en herhaling voor onnodige druk op consumenten en belemmeren ze hun keuzevrijheid. Daarmee zijn ze in strijd met de Europese regels. Uit het persbericht:

Sandra Molenaar, directeur Consumentenbond: ‘WhatsApp dreigt consumenten de toegang tot de app te weigeren als ze de voorwaarden niet accepteren. Terwijl helemaal niet duidelijk is waar ze toestemming voor geven. WhatsApp beperkt consumenten in hun keuzevrijheid: als je niet accepteert, kun je Whatsapp niet meer gebruiken. De contractvoorwaarden zijn bovendien niet transparant. En dat is in strijd met de wet.
Dat riep vele vragen op, want hoezo mag je niet gewoon als dienstverlener je voorwaarden wijzigen en afdwingen dat men ermee akkoord gaat. Nou ja, in principe mág dat ook (contractsvrijheid) maar specifiek bij zo’n groot bedrijf die zo massaal nieuwe voorwaarden er doorheen drukt en dan ook nog eens bij consumenten, dan komt dat anders te liggen. Bij consumenten hebben we namelijk extra regels die deze zwakke marktpartij moet beschermen tegen grote kolossen zoals WhatsApp.

Het meest voor de hand ligt om het op de agressieve marktpraktijk te gooien (art. 6:193h BW):

Een handelspraktijk is in haar feitelijke context, al haar kenmerken en omstandigheden in aanmerking genomen, agressief indien door intimidatie, dwang, waaronder het gebruik van lichamelijk geweld, of ongepaste beïnvloeding, de keuzevrijheid of de vrijheid van handelen van de gemiddelde consument met betrekking tot het product aanzienlijk wordt beperkt of kan worden beperkt, waardoor de gemiddelde consument een besluit over een overeenkomst neemt of kan nemen, dat hij anders niet had genomen.
Dit is primair geschreven voor fysiek agressieve praktijken, maar zeg me dat WhatsApp niet het virtuele equivalent van deze doet:
De volgende handelspraktijken zijn onder alle omstandigheden agressief: … de indruk geven dat de consument het pand niet mag verlaten alvorens er een overeenkomst is opgesteld;
En dat is dan ook precies wat men in de formele klacht (p. 9) heeft genoemd als grond. Wat ze daarbij (terecht, denk ik) zwaar laten wegen is dat de gebruiker de melding niet weg kan klikken. Je krijgt een groot scherm met alléén een “Accepteer” knop, en afgezien van de app dan afsluiten heb je geen opties.

Nog een hele mooie is wat men in de Richtlijn oneerlijke bedingen uit 1993(!) wist te vinden:

In het geval van overeenkomsten waarvan alle of bepaalde aan de consument voorgestelde bedingen schriftelijk zijn opgesteld, moeten deze bedingen steeds duidelijk en begrijpelijk zijn opgesteld. In geval van twijfel over de betekenis van een beding, prevaleert de voor de consument gunstigste interpretatie.
U ziet daar “duidelijk en begrijpelijk” en u moet meewarig lachen, dit is niet echt een op internet gehandhaafde regel zullen we maar zeggen. Maar het staat er en is gewoon bindend Europees recht. Dus als de update van WhatsApp (inclusief haar uitleg met mooie wollige taal) niet voldoet aan die eis, dan is die niet rechtsgeldig.

Arnoud

Kan een werknemer worden verplicht een GPS-armband te dragen?

Een lezer vroeg me:

Als beveiliger bij een groot bedrijf kreeg ik enige tijd terug een GPS-armband om te dragen. Op mijn vraag waarom was het antwoord dat men zo kon zien waar ik was in geval van een calamiteit, ook geeft het bewijs aan de klant dat ik werkelijk mijn route loop. Echter, nu enkele maanden later blijkt dat mijn werkgever het ook gebruikt om mij aan te spreken op hoe ik mijn werk uitvoer. Ik sta te lang stil, loop niet exact het goede pad, houd pauze op de verkeerde plek en ga zo maar door. Kan dat zomaar, dat ik met zo’n armband op de centimeter gevolgd word?

In beginsel bepaalt de werkgever hoe het werk wordt uitgevoerd en welke spullen je daarbij moet gebruiken. Als een GPS-armband dus redelijkerwijs nodig is voor het werk, dan moet je die bij je dragen. Net zoals je je werktelefoon bij je moet hebben of je pet op moet als beveiliger, om eens wat te noemen.

Verschil tussen pet en armband is natuurlijk dat die armband wel even een stevige inbreuk op je privacy is. Wie toegang heeft tot de metingen, kan precies zien waar je bent. Dát vereist een stevige aparte rechtvaardiging én waarborgen om de privacy toch te beschermen. (Wie denkt dat je de beveiligers toestemming kunt laten geven: vergeet het maar, dat mogen werknemers juridisch niet doen.)

Die waarborgen moeten er met name voor zorgen dat je niet meer ziet dan waarvoor je de armband wilt gebruiken. In dit geval wil de klant de looproutes zien, daar kun je prima een geaggregeerde grafiek van laten zie. Maar waarom zou de werkgever live mee moeten kijken, én ook nog eens de werknemer aanspreken op rare loopjes? Op zijn minst zou ik een pauzeknop verwachten: wat je tijdens je pauze doet, gaat je werkgever niets aan.

Specifiek bij het beoordelen van werknemers geldt ook nog eens dat dat apart vooraf gemeld moet zijn én dat de ondernemingsraad (als die er is natuurlijk) hiermee ingestemd moet hebben. Dus wat hier gebeurt, kan eigenlijk gewoon echt niet.

Ik kan afgezien van de beveiliging en misschien een bezorgdienst weinig bedrijven bedenken waar zo’n armband überhaupt een reëel iets is om mensen te bevelen bij zich te hebben. Heel misschien bij topsporters, omdat daar je werk – je aan je trainschema houden – niet ophoudt zodra je het stadion verlaat. Maar ook daar zijn grenzen:

Het is inderdaad mogelijk om uit de data af te leiden wanneer spelers seks hebben, of te lang in de kroeg staan. Als de hartslag van een speler ’s nachts een piek heeft voor het slapen gaan, kun je wel raden wat hij net deed.

Arnoud