Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Nieuwe voorwaarden alleen op je site zetten is niet genoeg, las ik bij de onvolprezen Eric Goldman (althans Kieran McCarthy): die zijn in de VS alleen bindend als je ze daadwerkelijk actief mededeelt aan je gebruikers. In de oude voorwaarden zetten “kom regelmatig maar controleren of bovenstaande anders is” kan dus echt niet meer, en interessant genoeg eist de rechtszaak waar McCarthy over blogt ook nog eens bewijs van het actief mededelen. Dat kan nog een pittige worden, ook bij ons.

In het Amerikaans recht noemen ze website-voorwaarden vaak nog “browsewrap” voorwaarden, je gaat er mee akkoord door op de site te bladeren. Daar zit dus een grens aan: je moet wel constructive notice hebben gehad dat er voorwaarden zijn, en hetzelfde geldt voor wijzigingen daarvan. Zoals Goldman zegt, “The Company may update these terms of use at any time by posting updates to this site.”  is dus altijd al dubieus geweest.

In Nederland had zoiets ook niet gewerkt. Bij ons moet bij het aanbod gemeld zijn dat de voorwaarden van toepassing zijn, en moet je ze kunnen lezen (en downloaden/opslaan, bij internettransacties). Je hoeft geen apart akkoord op de voorwaarden te geven, zo’n tekst als “Door op Bestellen te klikken ga je mede akkoord met de voorwaarden” of zelfs “Op ieder gebruik van deze dienst zijn onze voorwaarden van toepassing” is genoeg. Mits er een link naar de PDF bij staat en die zin niet te missen is in het bestelformulier. Dit geldt ook voor nieuwe voorwaarden, die moeten op dezelfde manier worden gemeld.

Wat nog intrigerend is is de afsluiter die McCarthy signaleert:

What’s more, the burden on websites to provide technical evidence of notice is perhaps greater than we might previously have expected. Mere assertions and declarations might not get the job done anymore. It was always a good idea for IT departments to track with cookies or logs whenever a user assents to an online agreement. But now it’s looking like a “need to have” instead of just a “good to have.”

In Nederland hebben we zoiets in 2015 bij de hand gehad: een IT-leverancier stelde dat de klant bij een offerte via de website akkoord was gegaan met de de bekende FENIT voorwaarden:

Dat ter hand stellen [van de voorwaarden, wat verplicht is om ze verbindend te verklaren] kwam hier neer op bewijzen dat de voorwaarden op de site stonden op 31 mei 2010, de dag dat de overeenkomst werd gesloten. De persoon die de website had gebouwd, verklaarde als getuige dat hij in 2010 een document had gehad en dat zonder te lezen op de pagina van de voorwaarden had gezet. Niet heel sterk, en bovendien was deze persoon óók nog eens directeur van Quantaris. Een partijgetuige, zoals dat heet, wordt niet zomaar geloofd als ze dingen verklaren in hun eigen voordeel.

[Er] kan uit die schermafdrukken op geen enkele wijze worden opgemaakt dat de FENIT-voorwaarden 2003 op de ten deze relevante datum 31 mei 2010 gemakkelijk toegankelijk waren via de site http://www.quantaris.nl. De schermafdrukken vermelden geen enkele, in dit verband relevante datum. Bovendien wijkt de schermafdruk van de website van Quantaris.nl af van de screendumps van de website van Quantaris.com die Quantaris als producties 18 tot en met 20 in het geding heeft gebracht.

Arnoud

Verschillende Europese consumentenorganisaties hebben een klacht ingediend tegen WhatsApp, las ik bij Tweakers. Volgens de organisaties oefent de chatapp te veel druk uit op zijn gebruikers om de nieuwe gebruiksvoorwaarden en het vernieuwde privacybeleid te accepteren: ‘Je kunt niet volledig gebruikmaken van WhatsApp totdat je de updates aanvaardt. Voor een korte periode kun je nog wel oproepen en meldingen ontvangen, maar je kunt geen berichten lezen of verzenden via de app.’

Volgens de consumentenorganisaties zorgt de inhoud van de meldingen en herhaling voor onnodige druk op consumenten en belemmeren ze hun keuzevrijheid. Daarmee zijn ze in strijd met de Europese regels. Uit het persbericht:

Sandra Molenaar, directeur Consumentenbond: ‘WhatsApp dreigt consumenten de toegang tot de app te weigeren als ze de voorwaarden niet accepteren. Terwijl helemaal niet duidelijk is waar ze toestemming voor geven. WhatsApp beperkt consumenten in hun keuzevrijheid: als je niet accepteert, kun je Whatsapp niet meer gebruiken. De contractvoorwaarden zijn bovendien niet transparant. En dat is in strijd met de wet.

Het meest voor de hand ligt om het op de agressieve marktpraktijk te gooien (art. 6:193h BW):

Een handelspraktijk is in haar feitelijke context, al haar kenmerken en omstandigheden in aanmerking genomen, agressief indien door intimidatie, dwang, waaronder het gebruik van lichamelijk geweld, of ongepaste beïnvloeding, de keuzevrijheid of de vrijheid van handelen van de gemiddelde consument met betrekking tot het product aanzienlijk wordt beperkt of kan worden beperkt, waardoor de gemiddelde consument een besluit over een overeenkomst neemt of kan nemen, dat hij anders niet had genomen.

De volgende handelspraktijken zijn onder alle omstandigheden agressief: … de indruk geven dat de consument het pand niet mag verlaten alvorens er een overeenkomst is opgesteld;

Nog een hele mooie is wat men in de Richtlijn oneerlijke bedingen uit 1993(!) wist te vinden:

In het geval van overeenkomsten waarvan alle of bepaalde aan de consument voorgestelde bedingen schriftelijk zijn opgesteld, moeten deze bedingen steeds duidelijk en begrijpelijk zijn opgesteld. In geval van twijfel over de betekenis van een beding, prevaleert de voor de consument gunstigste interpretatie.

Arnoud

Gaan we weer: hee kijk, niemand leest websitevoorwaarden, zelfs als je erin zet dat je je eerstgeboren kind moet afstaan, gaat iedereen blindelings akkoord. Dat las ik bij Ars Technica. Leuk nieuwtje weer, maar wat mij betreft nieuwswaarde nul.

Al sinds het begin van internet staat iedere site bol van de gebruiksvoorwaarden. Ergens wel logisch, want er was bar weinig geregeld. Bovendien kwamen de eerste commerciële sites uit Amerika, en daar staat sowieso alles dichtgetimmerd met voorwaarden. Dus dat schept een precedent, zeker bij sitebouwers die denken “het zal wel moeten” en de tekst van de vorige site copypasten. Sorry, ja, ik ben wat cynisch.

Hoe dan ook, iedere site heeft dus voorwaarden. Ze komen allemaal op ongeveer hetzelfde neer: doe normaal en zeur niet. Ah sorry, ga ik weer. Ze komen allemaal op hetzelfde neer: je mag de dienst gebruiken, hij kan wijzigen of uit de lucht zijn, wij zij niet aansprakelijk en als je je wangedraagt dan gooien we je er van af. Precies – zeur niet en doe normaal.

Omdat ze allemaal hetzelfde zijn, en vooral omdat je in de praktijk toch weinig verhaal hebt, leest geen hond die voorwaarden. Je kent de site van reputatie, je weet dus ongeveer wat moderatoren of auteurs gaan doen en je merkt het wel als je foto wordt geblokkeerd of je bijdrage wordt aangepast wegens schending voorwaarden. Daar heb je die voorwaarden niet voor nodig. Ook niet omdat uiteindelijk er altijd staat “naar ons inzicht”, dus hoe dan ook hebben ze gelijk. Zeur niet.

Dit experiment bewijst dus niets nieuws, wat mij betreft. Het is een feit van algemene bekendheid dat voorwaarden niet worden gelezen. Desondanks: je zit er in principe wél juridisch aan vast. Het zijn algemene voorwaarden zoals de wet dat noemt, en die zijn ook bindend als ze niet worden gelezen. Zolang je ze maar had kúnnen lezen. Dat je dan twee jaar van je leven kwijt bent met al die voorwaarden is juridisch niet relevant.

Omdat het dan wel érg hard door kan schieten – ze zouden eens je eerstgeboren kind kunnen opeisen – kent de wet daar een paar correctiemechanismes voor. Algemene voorwaarden mogen niet onredelijk bezwarend zijn. Zo mag een dienst niet zomaar zijn aansprakelijkheid op nul zetten, dat is onredelijk bezwarend zonder héle goeie reden. De voorwaarden ineens 100% omgooien is ook onredelijk. En voor zaken als kinderen opeisen is er een nóg hardere juridische stok om mee te slaan: overeenkomsten in strijd met de openbare orde of goede zeden zijn nietig. Bestaan niet. Je kúnt niet contracteren dat je kind wordt afgestaan.

Vervelend blijft uiteindelijk wel dat je daarvoor naar de rechter moet. En als je dat niet weet of niet ziet zitten, dan kun je een probleem hebben als de site toch die voorwaarden gaat handhaven. Denk aan het opeisen van maandbedragen of het eisen van een schadevergoeding voor het een of ander. Dat is natuurlijk niet specifiek voor sitevoorwaarden, maar het is wel een probleem.

Wat mij betreft schaffen we het hele zootje dan ook zo snel mogelijk af, in ieder geval voor consumenten. Dat hebben we in feite al gedaan bij de ecommerce: het is wettelijk vrijwel 100% geregeld wat je mag als webwinkel. Je kunt alleen nog in het voordeel van de consument dingen anders doen, zoals een dertigdagenretourtermijn in plaats van de wettelijke veertien. Waarom doen we dat nog steeds niet voor online diensten?

Arnoud

Gebruik van mijn browser betekent akkoord met mijn gebruiksvoorwaarden, een idee van David Rosenthal, digitaal conservator uit Amerika. Hij vroeg zich af waarom al die sites wegkomen met “Gebruik van onze site betekent akkoord met onze voorwaarden” en of dat niet om te keren was. Dan stel jij voorwaarden aan gebruik van je browser, en… Lees verder

Stel je voor dat je afvoer gaat eisen dat je je dieet aanpast, las ik op de Pinboard blog. Deze verrassende analogie was bedoeld om een recente eis van koppelsite IFTTT (If This Then That) te illustreren. IFTTT had van Pinboard gevraagd naar hun nieuwe platform te migreren zodat het koppelen van diensten nóg makkelijker… Lees verder

Een lezer vroeg me: Als ik licenties of andere ICT-contracten lees, staat daar altijd een hele lap tekst in hoofdletters in. Waarom is dat eigenlijk? Het is zó vervelend lezen… Het klopt, veel ICT-contracten vermelden allerlei lappen tekst in hoofdletters. Het gaat dan met name om uitsluitingen van aansprakelijkheid (“exoneraties”). Deze gewoonte is buitengewoon storend:… Lees verder

Vorige week blogde ik Facebookdisclaimer tegen de nieuwe voorwaarden van de dienst, waarbij Facebook en passant tot een open stad werd uitgeroepen en het bedrijf het Statuut van Rome inzake het internationaal strafgerechtshof om de oren kreeg. Seriously, wtf. Maar wat zijn de nieuwe voorwaarden van Facebook nu en wat betekent dat in de praktijk?… Lees verder

Apple verschaft zichzelf het recht de voorwaarden van clouddienst iCloud te allen tijde aan te passen, in strijd met de Noorse en Europese wet. Dat las ik bij Nu.nl. Waarop ik denk? Welke wet dan? Want een wet op de cloudvoorwaarden lijkt me een goed idee, maar die is er bij mijn weten nog lang… Lees verder

Tijd voor weer eentje in de categorie “maffe algemene voorwaarden”. Een lezer tipte me over de gebruikersvoorwaarden (sic) van Voetbal.nl. Daarin staat onder andere dit: 9. WIJZIGEN VAN GEBRUIKSVOORWAARDEN Voetbalmedia behoudt zich het recht voor iets weg te halen uit, toe te voegen aan of te wijzigen in de gebruiksvoorwaarden. Iedere verandering is direct van… Lees verder