De Amsterdamse recherche en het Openbaar Ministerie dreigen de hoofdredacteur van Crimesite op te pakken, meldde de site gisteren. Hij wil geen gehoor geven aan een vordering om IP-nummers van bezoekers van de website te verstrekken. Het OM had die geëist in verband met een mishandelingszaak waarover Crimesite had bericht (via GeenStijl). In de reacties verklaarden twee getuigen iets over de gebeurtenissen, en de politie wil die graag eens op het bureau spreken. Kan dat zomaar?
De politie heeft de vordering ingediend op grond van artikel 126n Strafvordering. Daarmee mag men bepaalde gegevens vorderen “over een gebruiker van een communicatiedienst en het communicatieverkeer met betrekking tot die gebruiker”, zoals het IP-adres vanaf waar het communicatieverkeer is gedaan of de NAW-gegevens indien beschikbaar. Deze mag men vorderen van “aanbieders van een communicatiedienst”, en dat zijn dan weer bedrijven die (art. 126la Strafvordering):
aan de gebruikers van zijn dienst de mogelijkheid biedt te communiceren met behulp van een geautomatiseerd werk, of gegevens verwerkt of opslaat ten behoeve van een zodanige dienst of de gebruikers van die dienst;
Het gaat hier dus niet alleen om internetproviders die signalen doorgeven, maar óók om bedrijven die bijvoorbeeld pure hostingdiensten aanbieden. Die slaan immers gegevens op ten behoeve van de communicatiedienst “WWW” (ok ok technisch gesproken de dienst “http”). Je kunt discussiëren of Crimesite onder “bedrijven die communicatiediensten leveren” valt. Crimesite lijkt me wel een bedrijf in de zin van de wet – ze verkopen advertenties. Maar is hun core business de dienst opslag/doorgifte/http? Ik betwijfel het.
Crimesite heeft echter een veel sterker argument: zij doet aan journalistiek en heeft daarmee recht op bronbescherming (zoals bevestigd in de Voskuil– en Autoweek-arresten). Het OM heeft speciale richtlijnen opgesteld over hoe om te gaan met vorderingen richting journalisten. Die zegt in artikel 6a onder meer:
In ieder geval lijkt het toepassen van dwangmiddelen gerechtvaardigd als dat het enige effectieve middel is om een zeer ernstig delict op te helderen. Het moet dan gaan om die misdrijven waarbij het leven, de veiligheid of de gezondheid van personen ernstig is geschaad of in gevaar kan worden gebracht. Daarvan zal in beginsel sprake zijn bij het opsporen van de verdachte van bijvoorbeeld een reeks van ernstige zedenmisdrijven, het traceren van een hoeveelheid explosieven of het inrekenen van een voortvluchtige moordenaar.
Verdedigbaar is dat hier sprake is van een dergelijk misdrijf. Immers het ging om zware mishandeling van een portier. En als zich dan een getuige meldt dat hij gezien heeft wie het werkelijk was, en daarbij zelfs de politie aanspreekt (“Politie: maak even een praatje met het personeel en de DJ van die avond….dan weet je genoeg.”) dan kan ik het wel billijken dat je die meneer even wilt spreken. Er is geen anonimiteit bedongen, en heel hard nodig lijkt die ook niet bij een dergelijke verklaring. Dus ik denk dat uiteindelijk de rechter het OM toch gelijk zal geven, maar het tegendeel is ook goed verdedigbaar.
Essentieel is wél dat een rechter er naar moet kijken, en dat is niet het geval bij dit type vorderingen – iedere officier van justitie mag deze vordering instellen. En daarover zegt het Europese Hof in de Autoweek-zaak:
Although the public prosecutor, like any public official, is bound by requirements of basic integrity, in terms of procedure he or she is a “party” defending interests potentially incompatible with journalistic source protection and can hardly be seen as objective and impartial so as to make the necessary assessment of the various competing interests.
Daardoor was er geen “independent assessment as to whether the interest of the criminal investigation overrode the public interest in the protection of journalistic sources.” Een officier is (een beetje) partijdig en kan daarom niet beslissen of het opsporingsbelang zwaarder weegt dan het belang van de persvrijheid. Alleen een rechter(-commissaris) kan dat.
Arnoud
Valt een reactie ook onder de journalistiek bescherming van een website? Dat lijkt me toch niet de bedoeling. De journalistieke bescherming is voor journalisten en hun bronnen. Lijkt me niet dat die dan zo maar kan worden opgerekt tot willkeurige websitebezoeker die reageren.
Op dergelijke bezoekerreacties kun je toch zeker geen journalistiek criterium loslaten. Dat zijn gewoon reacties zoals op ieder ander discussieforum. Het gaat tenslotte niet om een bron voor het journalistische werk maar slechts om iemand die reageert op de journalist.
Het is een reactieforum op een journalistieke site. Een bron meldt zich met een aanvulling op het artikel. Waarom zou dat niet onder bronbescherming kunnen vallen? Als ik de krant bel en zeg “dat artikel van jullie klopt niet, want ik heb inside informatie dat …” dan ben ik toch ook een bron die reageert?
Het is niet dat de reactie zelf journalistiek is maar dat de reactie van een bron is die iets meldt aan de journalist.
Een privaat telefoontje naar en krant is toch volstrekt onvergelijkbaar met een forumreactie op een publiek forum.
Bij een melding aan de krant is er een journalistieke afweging om bepaald nieuws te brengen en dat moeten journalisten kunnen zonder hun bronnen te onthullen.
Bij een forumreactie is het nieuws al publiek uitgebracht door de reageerder zelf. Er is geen journalistieke afweging van de jorunalist bij betrokken.
De reageerder is ook geen bron van het gepubliceerde journalistieke werk om te beschermen voor de journalist.
De journalist hoeft ook geen afweging meer te maken bij de publicatie ten aanzien van de reageerder omdat die niet als bron voor het artikel heeft gediend.
Nee het is een reageerder die iets meldt aan de hele wereld inclusief de politie.
Dat Crimesite journalistiek bedrijft valt wel te beargumenteren. Dat bronnen die geraadpleegd worden bij het, aktief, schrijven van de artikelen onder de bronbescherming vallen ook. Wat ik me afvraag, is of reacties onder een artikel, die dus zonder aktieve bemoeienis van Crimesite, vrijwillig gegeven worden, onder dezelfde bescherming (zouden moeten) vallen.
Zou de reageerder kunnen betogen dat hij verwachtte anoniem te mogen publiceren daar? Je weet dat journalisten bronnen anoniem mogen houden, en deze bron wilde dit graag melden maar anoniem blijven.
Ik ga ervan uit dat als je een reactie op een forum plaatst, onder een alias en een anoniem e-mailadres, je de bedoeling hebt dat je reactie ook werkelijk anoniem is. Als later blijkt dat de website toch prive gegevens heeft opgeslagen (IP adres) waarmee je te identificeren bent vind ik dat een kwalijke zaak.
Als die website gewoon niets opslaat (wat ze niet verplicht zijn toch?) valt er ook niks te vorderen.
Mocht het nodig zijn vanuit technisch perspectief om een bezoeker toch uniek te kunnen identificeren (bv. voor een ban bij ongepaste reacties) zou je als website de IP gegevens gehashed kunnen opslaan zodat ze niet terug te herleiden zijn naar een echt adres.
Arnoud, sla jij IP gegevens van bezoekers/reageerders op?
@Rik: Ja, net zoals 99% van de websites waar mensen kunnen reageren. Die informatie heb ik nodig ten behoeve van het uit elkaar houden van reageerders en het tegengaan van misbruik.
@Arnoud: waarvan je je zou kunnen afvragen wat het werkelijke nut is als het zo eenvoudig is om met een ander IP te reageren (zie je logs).
Het gaat me er vooral om dat ik het IP-adres van een irritant figuur heb zodat ik aangifte kan doen of maatregelen kan nemen op die basis. Blokkeren op basis van IP-adressen is inderdaad niet heel goed mogelijk, maar daar heb ik een ander middel voor: elk nieuw IP-adres vereist pre-moderatie dus die berichten screen ik dan.
@Arnoud (5): Zou een-en-ander afhankelijk kunnen zijn van het feit of je bij je reactie een naam en/of e-mailadres moet opgeven zoals hier ook het geval is?
Als er een e-mailadres is opgegeven, dan kan het OM dat ook opvorderen naast het IP-adres. Of bedoel je dat niet?
Ik bedoel meer of je wel of geen anonimiteit mag verwachten afhankelijk van de gegevens die je moet invullen om te mogen posten.
Hier (bij de reactie op DEZE site) staat dat mail verplicht is maar niet gepubliceerd wordt. Bij naam staat niet expliciet echte naam. Dus enige bescherming mag je wel verwachten.
Dat ip adressen standaard in weblogfiles terecht komen is denk ik niet bekend bij niet techneuten maar staat wel standaard aan bij de meeste webservers.
Zoals al aangegeven lijkt me op dit moment toetsing op zijn plaats ook in de hoop dat de grens duideljk wordt. Houdt die op bij het einde van het artikel of geldt het ook voor de reacties
Het heeft dus inderdaad zin om erover na te denken, zoals sommige webmasters al jaren doen, al dan geen logs door een webserver te laten maken. Hetgeen in Apache (dat ook jouw webstek bedient) simpel is te configureren. Of te bepalen welke gegevens in de logs zullen worden opgeslagen.
Dat is spannend: twee maal een Fred 😉
Hopelijk is de 2e Fred een zekere staatssecretaris. Die kan hier nog een hoop leren 🙂
Wat ik me nu afvraag, is Crimesite, naast een journalistieke site, ook een ISP (of andere electronische dienstverlener) en als zodanig verplicht een log bij te houden van de emailadressen/IPnummers van de mensen die bij hem reageren?
En is ieder willekeurig blog of website met reactieformulier ook op basis van die wet, verplicht om IP adressen van alle reageerders op te slaan en te bewaren?
Niemand is verplicht om IP-adressen of andere gegevens van klanten te loggen. Ook ISPs niet. De Wet Bewaarplicht zegt alleen dat als je bepaalde gegevens bewaart (bv. om een factuur mee te maken) dat je die dan een jaar moet bewaren zodat Justitie erin kan grasduinen.
Een ISP die met anonieme prepaidtoegang werkt en geen behoefte heeft aan logs, heeft dus geen gedoe met de Wet Bewaarplicht.