Apple wilde een weduwe geen toegang geven tot het account van haar overleden echtgenoot, las ik in de AutomatiseringGids. Zij zou een “court order” naar Californisch recht nodig hebben. Zonder zo’n bevel zou haar de toegang tot alle gezamenlijk aangekochte apps en andere content worden ontzegd. Maar hela, ze waren toch getrouwd?
Ik heb al vaker geblogd over wat er gebeurt met een account bij een online dienst na overlijden. Erf je dat als nabestaande, verdwijnt het van rechtswege of nog iets anders?
Het probleem: de wet regelt dit niet. Een account wordt gezien als gestolde dienstverlening, zeg maar een bioscoopkaartje of factuur. Leuk dat je het hebt, maar het “is” niets, in ieder geval niet een ding dat je op kunt eisen als erfgenaam. Het beste dat je juridisch kunt proberen, is betogen dat er sprake is van contractsovername door de ervende partij, of dat het contract überhaupt altijd al op beider namen stond omdat je nu eenmaal in gemeenschap van goederen was getrouwd.
Niet dat dat in de praktijk nu echt werkt – het script dat bij Apple de reactie “kom maar terug met een court order” produceerde, is daar bewijs van. Het model van een TOS of EULA sluiten is heel simplistisch: één vrijgezel en volstrekt normaal persoon zat achter de computer met een advocaat achter zit, en deze ging na zorgvuldige afweging van belangen en adequaat juridisch advies akkoord voor zichzelf en niemand anders. Alle vragen en klachten die andersoortige personen veronderstellen, komen in het bakje “wat moeten we hiermee” en dat leidt dan al snel tot reacties als die. En wie gaat er dan naar de rechter voor een proefproces?
Uiteraard werkt klagen op internet wel – Apple “zoekt nu een oplossing” aldus de AG, ik weet niet zeker of dat webcare-blaat is of een werkelijke toezegging maar het is in ieder geval iets.
Het handigste lijkt me om eenvoudigweg wachtwoorden te delen met je partner. Oh nee, dat kan helemaal niet want:
Overigens staat de weigering om accounts van overledenen vrij te geven aan derden expliciet in Apples voorwaarden. Wie deze voorwaarden accepteert gaat ermee akkoord dat zijn account niet overdraagbaar is, ook niet op nabestaanden, dat de rechten erop eindigen met zijn dood en dat alle content verwijderd wordt.
Quatsch. Ze kunnen zo veel opschrijven. Dat wil nog niet zeggen dat het rechtsgeldig is. Ik kan in de situatie van een partner of erfgenaam geen enkel redelijk argument bedenken waarom die niet bij het account zou mogen of waarom de content dan wel mag. Dus dat biedt zeker perspectieven voor wie het bij de rechter zou proberen. Maar ja. (Ben ik te cynisch?)
Arnoud
Ik vraag me af of er überhaupt wel een juiste manier is om hiermee om te gaan. Te streng en je krijgt akkefietjes als dit, te laks en je krijgt omfwtfbbq koppen met “apple is makkelijk te hacken als je een beetje kunt social engineeren”. Hoe zouden de medelezers dit opzetten, met in het achterhoofd dat je overal ter wereld iphones met iwolken kunt kopen?
Als aanbieder zou ik het probleem ontwijken door het EN voor mezelf onmogelijk te maken om accounts e.d. van de ene naar de andere persoon over te dragen, EN het voor de (nog levende) accounthouder wel mogelijk te maken om dat zelf wel te doen / te regelen dat een derde dat na overlijden wel kan doen. Dit is helemaal niet het expertise-gebied van de aanbieder, dus je wilt het graag uitbesteden aan iemand die wel kan vaststellen of de accounthouder is overleden en wat zijn/haar laatste wens was, en die het vertrouwen van de accounthouder in deze zaken heeft. Een (nog levende) accounthouder zou bijvoorbeeld een “overlijdens”-wachtwoord/private key kunnen vastleggen bij een notaris. Doen notarissen hier trouwens aan mee?
Hoe ik het zelf (als gebruiker) heb geregeld wil ik graag in wat obscurity gehuld laten, omdat ik nogal waardevolle digitale assets heb. 😉
Kopietje van akte van overlijden, zoals bij alle normale Nederlandse instellingen? In de VS met die 50 verschillende staten en de afkeer van Amerikanen van overheidsdatabases ligt dat waarschijnlijk lastiger.
Ik vermoed dat er in plaats van ‘zit’ eigenlijk ‘zich’ moet staan…
“En wie gaat er dan naar de rechter voor een proefproces” – in Nederland misschien een eerste, dus proefproces. In Duitsland is iets min of meer vergelijkbaars vwb Facebook recent al aan de orde geweest. Ouders van overleden minderjarige liepen tegen muur op van onwil – rechter heeft geoordeeld dat FB toegang moet verschaffen.
Dit soort greedy, narrow minded “vooruitgang” doet elk weldenkend mens terugverlangen naar een (fysiek) Oudhollands ganzenbordspel. Wellicht is mens-erger-je-niet nog beter op zijn plaats 😉
Als je een spelletje hebt gekocht, is dat normaliter jouw eigendom. Blijkbaar koop je geen spelletje maar een beperkt gebruiksrecht.* De beperking wordt bepaald door het onthouden van een toegangscode (wachtwoord of iets dergelijks)! Feitelijk beschikt de hardware hiermee over het eigendomsrecht (als dat het überhaupt wel/nog is) en bepaalt daarmee de omvang van het gebruiksrecht. Immers als de content op het apparaat staat en je kan er bij ….
Het apparaat is naar Nederlands recht jouw eigendom. Ook grootmachten als Apple zullen dit (moeten) beamen. Voor wat betreft de gekochte content op dit apparaat, zoals gedownloade games en MP3-muziek, kan men concluderen dat effectief een apparaat via een toegangscode de omvang van de rechten daarop bepaalt. Stel je bent de code kwijt. Het gedownloade spel is in jouw bezit (althans dat denk je: je houd het immers voor jezelf), maar je kan er (feitelijk) niet over beschikken. Helaas is effectieve beschikkingsmacht essentieel voor de kwalificatie “bezitter”. Dit degradeert een eigenaar niet slechts tot bezitter maar zelfs tot houder! Om eigenaren van (duur)betaalde gedownloade content niet helemaal wanhopig te maken, kwalificeer ik het feitelijk onder zich hebben van een berg enen en nullen op een apparaat als “macht over een goed hebben”. Het lijkt me echter zeer goed verdedigbaar dat er eveneens geen sprake is van houderschap, want heb je deze macht wel en wat stelt deze macht dan voor? De eigenaar, die denkt iets gekocht te hebben, verwordt daarmee tot een niet-gerechtigde.
Blijkbaar heeft Apple naast houderschap, bezit en eigendom een nieuwe Nederlandse rechtsfiguur uitgevonden: het object-gebaseerd hybride houderschap/bezit/eigendom. Terugdenkend aan de colleges komen nostalgische gevoelens boven. Hiervoor moet toch ook een op het Latijn gebaseerde naam zijn … en we noemen het het Appleliaans eigendom. 😉
Hoewel niet behorend tot de mensen die urenlang achtereen spelletjes kunnen/willen spelen, bekruipt me nu toch echt het verlangen om echte (lees: fysieke/analoge) spelletjes bij een fatsoenlijk MKB spellen/speelgoedzaak te gaan kopen?
*Is er overigens überhaupt wel sprake van koop en waarom niet van bijvoorbeeld huur?
Ter voorkoming van misverstanden. Een goed (in de zin van het Nederlandse goederenrecht Boek 3 BW) wordt gedefinieerd als een zaak of een “vermogensrecht”. Vermogensrechten zijn “rechten die, hetzij afzonderlijk hetzij tezamen met een ander recht, overdraagbaar zijn, of er toe strekken de rechthebbende stoffelijk voordeel te verschaffen, ofwel verkregen zijn in ruil voor verstrekt of in het vooruitzicht gesteld stoffelijk voordeel.” Van een vermogensrecht is men geen “eigenaar”, maar “rechthebbende”, hetgeen overigens niets afdoet aan de juridische status. En ach, zolang we (inclusief de juristen) in Nederland termen als intellectuele eigendom massaal blijven gebruiken …. 😉
Er zijn altijd beperkingen aan eigendom. Dat spel ganzenbord is misschien wel jouw eigendom, maar het is altijd de vraag hoever dat eigendom reikt. Wat heb je precies in eigendom gekregen, alleen het bord en de stukken? Of ook het logo en het ontwerp? Mag je het spel trouwens verhuren? Exporteren?
Wie heeft het recht om beperkingen op te leggen aan jouw eigendom? De vorige eigenaar? De producent? De bedenker van het spel? De overheid? Normaal gesproken (zolang je niet vrijwillig akkoord bent gegaan met beperkingen aan jouw eigendomsrecht) lijkt het me dat niemand recht heeft om beperkingen op te leggen.
Hooguit zou de overheid beperkingen op kunnen leggen, als je er van uit gaat dat eigendomsrecht “relatief” is t.o.v. de overheid. Met “relatief eigendom” bedoel ik bijvoorbeeld dat als je naar een restaurant gaat, en het restaurant jou een stoel, bord en bestek geeft, die stoel, bord en bestek (tijdelijk) jouw “relatieve eigendom” worden, maar in een ruimere context nog steeds eigendom van het restaurant zijn. Zo zou je in theorie jouw eigendom ook relatief kunnen zien t.o.v. de overheid; alles is dan eigenlijk van de overheid, en de overheid heeft dan het recht om willekeurige beperkingen op te leggen, en om bijv. export te verbieden.
Als je aan de andere kant uit gaat van “absoluut” eigendom, dan zou de overheid dat soort dingen niet mogen doen. Vanuit die visie wordt bijv. belasting al snel gezien als een vorm van diefstal.
Vanuit mijn visie dat ieder mens die dat wil soevereiniteit gegund moet worden, moet een mens ook absoluut eigendom kunnen hebben. Dat wil niet zeggen dat elk eigendom ook meteen absoluut eigendom moet zijn, maar er moet een manier zijn voor mensen om aan absoluut eigendom te komen.
Dat is een interessante rechtsfilosofische discussie. Feit is dat het in deze tijd onmogelijk is je te onttrekken aan de rechtsmacht van nationale overheden. Die bepalen hoever jouw eigendomsrecht reikt binnen hun rechtsgebied. Er zijn volgens mij geen landen die je een opt-out mogelijkheid bieden. Er zijn mensen die daar rouwig om zijn, maar het lijkt mij dat over het algemeen de moderne (Westerse) nationale overheden een goeie track record hebben voor wat betreft de bescherming van eigendomsrechten. Dat gezegd hebbende moeten we ons altijd af blijven vragen hoever we vinden dat die overheid mag gaan. Het is (zoals je al aangeeft) vooral het onderwerp belastingen dat wat dat betreft bij mensen het meeste leeft. Iedereen begrijpt wel dat wegen onderhouden moeten worden, dijken gebouwd, een strijdmacht ter bescherming moet zijn etc. en dat dat geld kost. Maar er zijn een heleboel andere dingen waarbij men dat minder evident vindt.
Gaat het hier niet om een vermogensrecht? En worden deze niet gedeeld als je in gemeenschap van goederen bent getrouwd?
Ook een prima insteek, alleen dan zegt Apple “Sorry, onze TOS zegt anders dus u krijgt het wachtwoord niet”. En dan?
Dat het account dienstverlening is dat snap ik. Maar de inhoud? Je stalt je foto’s in Apple’s cloud. Dat wordt gepromoot door Apple als makkelijk en veilig. Maar het blijven toch jouw foto’s? Als je daar geen backup van hebt (is toch niet nodig met die veilige cloud? 😉 ) dan zou het toch heel zuur zijn als je nabestaanden er niet over kunnen beschikken, want jij dood, account weg, inhoud gewist.
Als dat juridisch klopt dan nog lijkt het me ethisch niet aan de haak.
Het juridische punt is dat digitale data geen ding is waar het concept “eigendom” op van toepassing is. Daarvoor moet het fysiek zijn, tastbaar. Het zijn dus niet jouw foto’s. Je neemt een dienst af waarbij Apple bepaalde bits voor je rangschikt. Een beetje alsof je een verhalenverteller inhuurt. Dat kan prima, en afspreken dat hij elke dag hetzelfde verhaal vertelt, dat mag ook, maar als het contract is afgelopen dan gaat hij weg en dan heb je geen verhaal meer.
Er is misschien wel geen eigendomsrecht maar zeker wel auteursrecht van toepassing op de content die bij een cloudprovider wordt gestald. En als iemand een werk vernietigt/verminkt kan dat wel degelijk in strijd zijn met het auteursrecht. Het lijkt me dus gepast dat een cloudprovider altijd een rechthebbende in staat moet stellen om een kopie te maken van het gemaakte elektronische werk zodat het veiliggesteld kan worden door de rechthebbende. Ook als die rechthebbende een erfgenaam is van de maker.
Het is geen inbreuk op auteursrecht of databankrecht om te weigeren toegang tot een kopie van het werk te verschaffen. Dat weten we uit een rechtszaak in mei waarbij de toegang tot een databank werd geblokkeerd door de dienstverlener. “Geen toegang tot de gegevens” hebben is niet het soort schade waar deze intellectuele-eigendomswetten voor gemaakt zijn.
Vernietiging van een werk is geen verminking in de zin van artikel 25 Aw.
Ik zag deze uitsrpaak van de Hoge raad die dat inderdaad bevestigt: http://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:HR:2004:AN7830
Die HR uitspraak suggereert echter wel dat vernietiging van een werk toch wel degelijk onrechtmatig kan zijn jegens de maker.
Er staat bij “tenzij deze wijziging van zodanige aard is, dat het verzet zou zijn in strijd met de redelijkheid”. Ook bij lid d (verminking) staat een beperking, namelijk alleen als de verminking “nadeel zou kunnen toebrengen aan de eer of de naam van de maker of aan zijn waarde in deze hoedanigheid.” De HR heeft bepaald dat het vernietigen van een standbeeld geen ‘verminking’ is, met het argument dat het bij verminking gaat om het zodanig veranderen dat de maker voor gek staat (even kort gezegd). Als het werk weg is, sta jij niet voor gek als auteur. Als ik het paars schilder, dan wel.
sorry, ik had mijn eerdere reactie net veranderd nav een andere uitspraak van de HR
En hoe zit het dan met deze uitspraak waarbij de school juist wel toegang moet krijgen tot de database en zelfs in een door hun gespecificeerd formaat:
Het verschil is dat hier een licentie is verleend waar “toegang tot de data” een deel van is. Oftewel: er is afgesproken dat de school bij de data moet kunnen. (En de wet, art. 45j Aw, is de grondslag voor die afspraak.) Dat is voor mij dus wat anders dan “ik heb een auteursrecht” want auteursrecht is een verbodsrecht, en een licentie is een gebruiksrecht.
Er is natuurlijk ook een privacy aspect aan dit hele verhaal. Sommige mensen verwijderen nooit emails e.d. Die archieven kunnen vol staan met persoonsgegevens en informatie die derden de overledene in strikt vertrouwen hebben gegeven. Ik kan situaties bedenken waarin het vrijkomen van die informatie potentieel levensbedreigend kan zijn voor die derde.
Ten tweede: een steam account is niet alleen een verzameling games, het is ook een verzameling van kwalificaties en lidmaatschappen gebaseerd op die kwalificaties. Als een sporter komt te overlijden dan mag zijn erfgenaam niet opeens meedoen aan een toernooi.
Google heeft wat dat betreft een goede dienst met’Inactiviteitsvoorkeuren’ waar je kan aangeven of er iets, en zoja wat er met je account en inloggegevens moet gebeuren.
Soms heb ik het gevoel dat iemand een petitie moet starten om iets over dit soort dingen op de agenda van de tweede kamer te krijgen (burgerinitiatief). Mogelijk in de trend van het ‘iets’ maken van data in plaats van dat het ‘niets’ blijft. Ik heb alleen geen idee of dit mogelijk is. Het niets zijn, staat dat bijvoorbeeld in internationale verdragen? Of zal het ‘iets’ maken van data heel veel onverwachte bijwerkingen hebben (naast de te verwachte effecten op de opslag dienstverlening). Politici zouden vast wel te overtuigen zijn om hier wat aan te doen als men met dit soort voorbeelden aan komt. Er zijn genoeg andere voorbeelden waar de uitkomst is dat je zou verwachten dat de data van jou is, maar dat je pech hebt omdat data niets is.
Is het probleem hier niet dat je digitale content bij Apple niet koopt, maar eh iets van huurt?
Ieder verstandig persoon downloadt een download, alleen op de een of andere manier heeft de industrie dat om zeep geholpen, door van een download een stream te maken die je niet kan downloaden, maar de stream wel als download te verkopen.
Iets van 2e hands ebooks etc, en mogen doorverkopen etc
Je mag je Apple content gewoon downloaden naar je lokale computer, Apple raadt dat zelfs aan. Ook zonder rare phone home constructies die een houdbaarheidsdatum op je content zetten. Er zijn echter veel gebruikers die het er daarna maar weer af gooien, want het neemt zoveel ruimte in en je kunt het tóch wel streamen.
Wat ik gek vind is dat een “Court order” naar Californisch recht nodig is, terwijl Apple hier in Nederland zit en zich maar aan de Europese wet dient te houden. Ze richten zich namelijk op Nederlanders en dus is de Nederlandse wet van toepassing, toch? Maar goed, in dit geval was de Weduwe Canadees en geen Nederlander. Dan kun je dat toch niet vergelijken met Nederlands recht?
Ik vind het altijd zo’n rare juridische kronkel, dat data niets is. Maar op het moment dat dat ‘niets’ gekopieerd wordt er direct met rechtszaken gesmeten wordt.
Die rechtszaken worden dan ook niet gevoerd op basis van het eigendomsrecht, maar op het auteursrecht.
Die inconsistentie verbaast mij ook regelmatig. Maar recht is nu eenmaal ook maar mensenwerk, immers. En mensen zijn nu eenmaal niet perfect.
Als het recht consistent de gedachte zou volgen dat data ‘niets’ is, zijn de consequenties interessant:
Waar haal je de gedachte vandaan dat het recht consistent is? Het is geen logica maar eerder exegese.
Laat ik het zo zeggen: die andere dingen zijn strafbaar omdat in een wet staat dat ze strafbaar zijn. Dat staat allemaal los van elkaar, dus uit het feit dat je data niet kunt stelen, volgt niet dat data altijd gekopieerd mag worden.
Die gedachte komt voort uit het idee dat ethiek consistent is(*), en dat het recht gevormd moet zijn naar ethiek.
Mijn nieuwste rechts-filosofie is trouwens dat het er niet zo veel toe doet of het recht goed de ethiek volgt: mijn idee is dat iedereen zich moreel juist dient te gedragen, ongeacht wat de wet zegt. Rechters dienen zich ook moreel juist te gedragen, en het is immoreel om iemand te straffen voor handelingen die moreel juist waren. Aannemende dat de grenzen van de moraal zo complex en situatie-afhankelijk zijn dat ze nooit goed in wetten te formuleren zijn, zijn er altijd handelingen die illegaal, maar wel moreel zijn, en/of handelingen die legaal, maar immoreel zijn. Rechters moeten dan ook primair kijken naar of iemand zich immoreel heeft gedragen, en niet naar of iemand zich illegaal heeft gedragen. Waar blijft de wet dan nog goed voor: de wet biedt de rechtszekerheid dat, als je je aan de wet houdt, je niet gestraft zult worden door een rechter wiens moraal toevallig een beetje raar is. Als je je niet aan de wet houdt, dan formuleert de wet een maximum-straf die je riskeert te krijgen. Vanwege dit nut als “rechtszekerheid voor onschuldigen” is het dan ook essentieel dat je geacht wordt onschuldig te zijn tenzij je schuld is bewezen, en omdat mensen die de wet overtreden nog steeds moreel juist gehandeld kunnen hebben is het essentieel dat we geen minimum-straffen hebben.
In ieder geval voel ik me niet prettig bij alle door mij genoemde consequenties, dus het idee dat data ‘niets’ is lijkt me op zich geen goede basis voor recht. Aan de andere kant: misschien krijg je juist wel een mooi consistent systeem als je dit wel consequent volhoudt, en de meest schrijnende consequenties oplost door de maatschappij op een andere manier in te richten.
(*) Ook dat is natuurlijk maar theorie: er zijn allerlei stromingen binnen de ethiek, maar elk van die stromingen probeert op zijn eigen manier consistent te zijn.
Interessante gedachte en ook interessant om eens wat vaker aandacht aan de filosofie van het recht te geven. Ik geloof dat er op deze blog wel wat meer volgers zijn die een filosofische inslag hebben en hier dan ook best wel eens wat vaker over van gedachten willen wisselen.
@Arnoud: misschien een idee om hier een afzonderlijke pagina of sectie ‘rechtsfilosofie’ voor aan te maken?
Een eerste reactie: In eerste instantie klinkt het voor mij evident dat moraal boven de wet zou moeten staan. Waar ik dan wel mee worstel is: wat is ethisch/moreel juist en wie bepaalt dat? Eerste lijkt erg afhankelijk van je scope: wil je primair het beste voor jezelf en/of mensen die op je lijken, voor je familie/vrienden, voor je land, voor de mensheid, voor (je) god, of voor alle levende wezens en wat is dat beste dan? Welke groepen geef je prioriteit/hoe rangschik je de belangen van deze groepen? Tot op zekere hoogte lijkt moraal ook afhankelijk van het tijdperk waarin en de plaats waar je leeft, wat je je aan nobele principes kunt veroorloven, etc. En dan tweede punt: rechters zouden zeer moreel/beter dan de wet moeten zijn (whatever that means). Rechters worden voor het leven benoemd in een een-tweetje tussen rechtbank en regering. Dat leidt er in de praktijk toe dat rechters in Nederland vooral een D66 of PvdA sympathie schijnen te hebben en vooral alfa’s zijn die gemiddeld weinig gevoel hebben voor techniek en statistiek. In de praktijk pakt dit m.i. vaak nog best redelijk uit, maar of dit de ideale mix is en (ook filosofisch) voldoende draagvlak geeft, kun je je afvragen.
Ik ben er eigenlijk nog niet helemaal uit of een rechter zich meer aan de (zijn eigen) moraal zou moeten houden of aan de wet. Zolang ik het met een rechter eens ben, zou de moraal prioriteit moeten hebben 🙂
Je gooit nu de data over iets door elkaar met het iets zelf. Als ik dit commentaar typ, dan codeer ik mijn gedachten in de letters van het alfabet. Die worden vervolgens door de server van deze site omgezet in bits en opgeslagen op een harde schijf. Daarmee krijg ik geen eigendomsrecht op het stukje van de harde schijf waar die bits staan. Ik heb ook geen eigendomsrecht op de sequentie van letters waarin ik mijn gedachte heb gecodeerd. Ik heb alleen auteursrecht op de uiting zelf. Het grote voordeel hiervan is volgens mij dat je automatisch bescherming hebt tegen alle mogelijke conversies van de data. Zaken als auteursrecht, portretrecht en privacyrechten kunnen daar nooit onder lijden.
Ik vind de vraag om een “court order” nog niet zo gek. In Nederland moet je immers een verklaring van erfrecht kunnen overleggen voordat je bijvoorbeeld aanspraak kunt maken op het banktegoed van je echtgenoot nadat deze is overleden. Het is evident waarom: de bank kan op afstand natuurlijk niet zomaar inschatten of degene die belt wel de rechthebbende is om die toegang te verkrijgen, dus daar is een procedure voor bedacht met de notaris die dat verifieert.
Dat lijkt me net zo goed opgaan voor dingen die ik bij Apple heb opgeslagen. Apple dient zich te verzekeren dat er niet zomaar iemand belt met de claim dat ik dood ben. Het lijkt me wel billijk dat Apple in Nederland dan in zo’n geval een verklaring van erfrecht accepteert.