Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Legal tech gaat het juridische werk transformeren, lijkt mijn mantra te gaan worden. Nieuwe tools maken nieuwe manieren van werken mogelijk, en dat zal uiteindelijk zorgen voor een heel andere juridische sector. Waarschijnlijk met minder advocaten en meer andersoortige dienstverleners die juridische zaken erbij doen. In ieder geval de standaardzaken. Maar zo ver zijn we nog niet: voordat we zo ver kunnen transformeren, moeten we eerst maar eens goed automatiseren wat we doen als juristen en zij die daar omheen diensten leveren. En het nieuwe toverwoord daarbij is robotic process automation.

Robotgestuurde procesautomatisering (Robotic process automation, RPA) is een techniek die gebruikt wordt voor het automatiseren van bedrijfsprocessen, met behulp van software-robots. Dat zijn hele simpele robotjes: ze herhalen de standaardstappen die u en ik elke dag nemen, zoals het tijdschrijven na een telefoontje of het opbergen van een e-mail in het CRM-systeem.

Klinkt handig, nietwaar? Iets dat de leverancier van zulke spullen misschien zelf in moet bouwen. Waarom moet ik als dure kenniswerken immers tien minuten bezig zijn met een mail opbergen of klikken wie ik gebeld heb, als goedkope software dat ook kan? En hela, als u die kant op gaat dan bent u ineens bereid uw firma te robotiseren. (Ja, vroeger had u hier een secretaresse voor, maar sinds we allemaal eigen laptops hebben doen we dit administratieve werk zelf. Ik weet ook niet waarom.)

Maar het kan verder gaan. Dit soort software kan ook bestanden bewerken of informatievelden invullen in uw bedrijfsapplicaties. Daarmee zijn dus eenvoudige taken volledig te automatiseren, zoals een intake per mail van een nieuwe klant. En dan wordt het nog interessanter: dan kun je dus méér werk doen, meer klanten aannemen dan al je mensen samen kunnen. Want als een robot het druk heet, dan koop je een processor erbij en dan kan hij weer verder. Kom daar maar eens om bij een menselijke werknemer.

Wanneer een robot op dat niveau kan opereren, dan kan dat een bedrijf behoorlijk wat schelen. Een robot is consistent en minutieus: hij vult bij elke klant het formulier op dezelfde manier in, en bergt dezelfde type documenten altijd op dezelfde manier in de juiste dossiers op. Iets waar menig jurist maar wat blij mee zou zijn: wat een gedoe elke keer, de juiste code erbij zoeken, goed opletten dat je de juiste map aanklikt en hoe krijg je een gesleept document terug als je de verkeerde bestemming selecteert?

Veel legal tech oplossingen worden nu gemarket met een AI sausje. Dat is logisch want daar gaat alle aandacht naartoe, maar ik zie wel dat mensen daar risico’s in zien. Want AI systemen zijn vaak onvoorspelbaar: nee, ze gaan niet ineens de robotrevolutie uitroepen of het kantoor transformeren naar een accountancyfirma, maar hun gedrag wordt afgeleid uit data-analyse, uit statistiek. RPA systemen werken op de ‘klassieke’ manier met als/dan-regels en vooraf geprogrammeerde keuzes. Ze doen dus precies wat je ze zegt, en gaan niet zelf bedenken dat je beter naar andere velden kunt kijken of dat er een snellere manier is om het gewenste resultaat te bereiken.

Het blijft me verbazen dat mensen zo veel bezig zijn met taken die computers veel beter kunnen. RPA technologie komt dan ook als geroepen, wat mij betreft. Want dat is legal tech in action: mensen steunen bij hun werk, door ze het standaardwerk, het saaie, het routinematige uit handen te nemen.

Vergeet dus dat beeld van die robot in toga, of zelfs maar die legal tech oplossing die een pleitnota produceert of volautomatisch een contract samenstelt. Die creatieve keuzes, die inschatting wat er in het contract moet of welke plechtstatige volzin de zaak gaat redden, die maakt u en die blijft u maken. Maar de details, de opbouw en de check op het aantal pagina’s, dat kan een robot beter. Dus laat die lekker dat klusje doen. Dát is wat legal tech gaat doen.

Arnoud

Ethiek en AI, twee begrippen die steeds vaker samen genoemd worden. Want als we overal AI gaan inzetten, met name voor besluitvorming en automatische systemen, dan moeten we wel vooraf nadenken wat voor impact dat heeft en of het wel ethisch wenselijk is dat dat zo werkt. Goed dat daar steeds meer aandacht voor komt, maar het blijft wel opletten dat de juiste ethische discussie wordt gevoerd. AI is namelijk ontzettend dom, en je moet het dus vooral niet hebben over de ethische overwegingen die de AI maakt bij de besluitvorming. Het gaat om de ethiek van mensen overlaten aan AI systemen.

Wat precies AI is, weet volgens mij niemand. Ik houd het bij de cynische constatering dat AI die inzet van statistiek-gedreven voorspellingen is die griezelig lijkt op hoe mensen zouden handelen. De weersvoorspelling is dus geen AI, een machine learning systeem dat tumoren herkent is op het randje (want nieuw en computer dus griezelig) maar een humanoïde robot die contextuele grappen maakt die is AI.

De technologie achter AI is op zich vaak verrassend simpel. Meestal gaat het om machine learning, analysetechnieken op grote bakken data waarmee het systeem regels afleidt om voorspellingen te doen. Heb je een stapel met een miljoen spamberichten en een miljoen niet-spamberichten, dan komt daar een griezelig accurate herkenning voor spam uit. Ondanks dat niemand vooraf harde regels stelt (“als het uit China komt en Viagra noemt, dan is het spam”). Die regels worden “van onderaf”, uit de data dus, afgeleid. “90% van de spam komt uit China, en slechts 1% van de nietspam, dus als het uit China komt dan is het spam”.

AI kun je gebruiken om ‘echte’ beslissingen te maken. Grofweg sloop je dan de mens uit het proces en koppel je de uitkomst van de AI aan de input van het vervolgsysteem. Kom hier met die stapel financiële gegevens, laat de AI zeggen of een hypotheek risicovol is en gebruik de ja/nee om de afwijsbrief dan wel het contract te genereren. En dát is waar je die ethiek zo broodnodig hebt.

AI is dom. Althans, doet rechtlijnig wat er uit de data volgt. Dat klinkt heel logisch en fair, maar veronderstelt dat die data-analyse op een faire manier gebeurt. En dat is een risicovolle veronderstelling, want die data is vaak niet fair – en daarmee de AI ook niet. Wees je in het verleden vaak hypotheken af van mensen die Achmed heten, dan doet de AI dat net zo braaf. Dat het bij jou toeval was, doet er niet eens meer toe. Maar die AI is niet onethisch omdat die zo blind aan het discrimineren is. Die doet gewoon wat de data hem ingeeft. De AI is a-ethisch.

Ethiek bij AI komt dus altijd pas een stap later. De AI zegt nee, wat gaan we daarmee doen? Is het wenselijk om die uitvoer te vertrouwen, kunnen we randgevallen herkennen en wat gaan we doen als achteraf een besluit niet in orde blijkt te zijn?

Op mijn congres The Future is Legal gaat prof. Natali Helberger (UvA/IvIR) dieper in op deze en aanverwante kwesties rond AI.

Algoritmische agenten doordringen ons online bestaan. Op basis van onze digitale profielen – ontstaan door massale surveillance – rangschikken algoritmische agenten zoekresultaten, verbergen en tonen nieuwsitems op sociale netwerken en proberen te raden welke producten we zouden kunnen kopen. Opkomende algoritmische agenten zijn in staat content te bieden die speciaal voor ons is gemaakt en kunnen contact met ons opnemen via unieke, gepersonaliseerde interacties. Het bestuderen van deze algoritmische agenten biedt tal van methodologische, ethische en logistieke uitdagingen.

Meediscussiëren? Leuk! Maar je moet er wel snel bij zijn want de kaarten vliegen de deur uit.

Arnoud

Medewerkers van Google luisteren gesprekken mee die Nederlanders voeren met hun slimme Google-assistent, zonder dat Google daar vooraf duidelijkheid over geeft. Dat meldde de NOS vorige week. Het gaat om fragmenten van gesprekken die door de AI-assistent niet werden verstaan; een mens maakt dan een transcriptie waar de AI van kan leren. Vanuit technisch perspectief volkomen normaal, als een AI een fout maakt dan is menselijk bijleren de enige manier om dat op te lossen. En zo te lezen gaat het om fragmenten zonder verdere koppeling aan Google ID of feedback naar je interesseprofiel. Desondanks een relletje, ik denk omdat mensen zich nu beseffen dat zo’n kastje niet gewoon een slim ding is dat je verstaat, maar een microfoon met héle lange kabel waar gewoon mensen een koptelefoon bij opzetten. Is dat nou erg?

De zaak is aan het rollen gekomen omdat een Google-medewerkers fragmenten deelde met de NOS, omdat “het belangrijk is dat mensen beseffen dat er mensen meeluisteren”, zo stelt de anonieme Google-medewerker. Nieuwswaardig was dat zeker: een hoop mensen blijkt ineens zeer verbaasd en geschokt dat er dus kennelijk meegeluisterd wordt.

Maar zoals gezegd, “meeluisteren” is een groot woord. Er zit niet ineens een man met gleufhoed en koptelefoon de hele dag gezellig te luisteren. Er worden fragmenten geüpload naar Google waar medewerkers dan een transcriptie van maken, zodat de spraakherkenning-engine opnieuw getraind kan worden. Daarbij gaat het echt alleen om algemene, veel gebruikte termen – met de bijnaam voor je geliefde of de geluiden van het ontbijt kan Google Home toch niets.

Maar ja, meeluisteren is het. Want er is dus wel een mens dat dat gesprek beluistert, ook al is dat met complete desinteresse en uitsluitend gericht op een betere herkenning van “uitsluitend” met Goois of Limburgs accent, of iets dergelijks. Ik snap dus desondanks de ophef wel. Je koopt zo’n kastje inderdaad omdat je wil dat er iemand meeluistert en dingen doet met wat je zegt – dat is de sales pitch van het apparaat. Maar de ‘iemand’ is dan een kastje, een apparaatje, een digitale butler. Niet een medewerker. In een winkel vind ik het ook fijn om de prijs van een pot pindakaas te kunnen scannen, maar dan wil ik niet een medewerker achter me hebben staan die zegt “oh de pot van een liter is in de bonus”. Of zelfs maar die glazig meekijkt. Dat is niet de afspraak bij het gebruik van zo’n apparaat.

Mag dat? De NOS vertelt:

Mensen die Google Home of Assistent installeren worden er niet op gewezen dat mensen de spraakopdrachten af kunnen luisteren. Wel staat in de algemene voorwaarden van Google dat het bedrijf “audiogegevens” verzamelt. Dat deze kunnen worden afgeluisterd door mensen, en dat er per ongeluk ook andere gesprekken kunnen worden opgeslagen, blijft onvermeld.

De juridische discussie is dan, is hiermee mensen “duidelijk en in eenvoudige taal” uitgelegd dat dit kon gebeuren? Ja zal Google zeggen, het staat in de privacyverklaring en die moet je gewoon even lezen. Plus je weet dat die apparaten meeluisteren dus dan is het raar om ineens te zeggen, ik wilde niet dat hij meeluisterde.

Hier wreekt zich dan het verschil tussen juridische compliance en de praktijk. Ik geloof graag dat die zin over audiogegevens verzamelen voldoet aan taalniveau B2 van het Europees Referentiekader Talen en dus “duidelijk en eenvoudig” is, in de zin dat mensen de term “audiogegevens” kennen. Maar het gaat natuurlijk om de implicaties, kunnen overzien hoe ver het gaat met dat verwerken van audiogegevens. En dat is waar de ophef vandaan komt, ook bij mensen die superveel delen op social media (de standaard tegenwerping als mensen bij Google klagen over privacy), je hebt een bepaalde verwachting van privacy en die wordt geschonden.

Arnoud

Steeds meer bedrijven leunen zwaar op de wettelijke bescherming voor bedrijfsgeheimen, en dat heeft grote impact op de strafrechtspraak. Dat las ik bij Boing Boing een tijdje terug. Het gaat om software die analyses doet op data gebruikt als bewijs, of inschattingen van vluchtgevaar of recidive. Wie als verdachte de bevindingen van die software wil… Lees verder

“De doker begraaft zijn vergissingen; die van de rechter worden tot wet”. Met die tekst opende Coen Drion een blog over de koersvastheid van de rechter. Dat is namelijk een dingetje in het recht: mag een rechter afwijken van eerdere uitspraken van collega’s of zelfs hogere rechtbanken? In het Engelse en Amerikaanse common law systeem… Lees verder

Mooie column van Karin Spaink (dank Bram): Ondermijning als verdienmodel, over het AI-softwarepakket van Totta Datalab waarmee gemeenten de pakkans van fraudeurs kunnen vergroten. Zou je denken, maar het systeem is 50% accuraat oftewel wijst in de helft van de gevallen mensen onterecht als fraudeur aan die vervolgens een heel onderzoekstraject voor de neus krijgen…. Lees verder

Uber stopt in alle steden met zijn testen met zelfrijdende auto’s na een dodelijk ongeval, las ik bij Nu.nl. Een zelfrijdende auto van het bedrijf heeft in Arizona een vrouw aangereden, waarna zij overleed. Uit het voorlopige onderzoek bleek dat de aanrijding waarschijnlijk overmacht was vanwege beperkt zicht, maar het is natuurlijk mogelijk dat uiteindelijk… Lees verder

Het stiekeme verhaal achter artificial intelligence: eigenlijk drijft het volledig op mensenkracht, aldus de Indian Express. Al die AI-systemen moeten leren wat wat is, en daarvoor is vooralsnog een heleboel mensenkracht nodig: in foto’s omcirkelen wat een chihuahua is en wat een muffin, teksten labelen als positief of negatief of aangeven of een actie terecht… Lees verder

Al jaren is het devies dat porno innovatie stimuleert. Niet heel gek, want het is goed geld verdienen daarmee en wie de concurrentie voor kan blijven met een nieuw trucje, zal dan ook niet aarzelen. Ergens zou je dan ook niet verbaasd moeten zijn dat ook kunstmatige intelligentie zijn opmars maakt in de porno-wereld. Meer… Lees verder

AI-software blijkt net zo goed als een groep willekeurige mensen in het voorspellen van recidive bij Amerikaanse veroordeelden, las ik bij Ars Technica. Onderzoekers van Dartmouth College vergeleken de uitkomsten van de COMPAS software (die met machine learning technieken recidive probeert te voorspellen) met de inschatting van willekeurige mensen geworven via Amazon’s Mechanical Turk. Beiden… Lees verder