In hoeverre handel je onrechtmatig door een forum te faciliteren waarin iemands goede naam zou worden aangetast, die vraag kreeg de rechtbank Overijssel onlangs. Het is een onderwerp dat bij mij vaak langskomt, hoewel het zelden tot een rechtszaak leidt: op een forum – in dit geval over mountainbiking – worden twijfelachtige dingen gezegd over een bedrijf, dat bedrijf laat een advocaat dreigen, en wat moet je dan als beheerder? De beheerder van dit forum wilde duidelijkheid en liet het op een rechtszaak aankomen. Waarbij hij wat mij betreft netjes won: weliswaar waren sommige berichten onrechtmatig, maar meer dan die weg moeten halen gebeurt er niet.
Op de website Mountainbike.nl houdt de gedaagde een forum actief dat “een levendig en onafhankelijk mountainbike-platform” moet bieden. Weliswaar wordt dit door een bedrijf gerund, maar de activiteit zelf wordt gepositioneerd als onafhankelijk en met eigen sponsoring om de boel in de lucht te kunnen houden. Ik zeg dit omdat het nogal uitmaakt of je een groot professioneel forum bent dan wel een hobby of een bij-activiteit van een ander bedrijf.
In januari 2021 werd een topic geopend over H&B Exclusive, een (web)winkel in tweedehands mountainbikes. Op zich niet raar, bespreken van ervaringen met leveranciers is natuurlijk normaal in zo’n community, maar voor (zo te lezen kleine) bedrijven is dit wel altijd een spannende: een negatieve sfeer kan véél invloed hebben op je bedrijfsvoering, ook al is het onzin. Zeker bij grote communities komen dat soort berichten vaak weer langs, en ze beïnvloeden hoe anderen tegen je aan kijken.
Niet zo gek dus dat toen H&B negatieve berichten zag (volgens hen: zij werden zwart gemaakt en ten onrechte beticht van het niet naleven van garantieverplichtingen en het niet uitvoeren van technisch onderhoud), ze meteen in de juridische pen klom en eiste dat berichten werden weggehaald. In eerste instantie haalde het forumbeheer wel enkele berichten weg, maar liet ze het topic als geheel wel staan. Dat vond H&B niet genoeg, vandaar dat men bij de rechter uitkwam. De eis was fors: alle berichten over haar bedrijf offline, het liefst eigenlijk de gehele website(!), domeinnaam door SIDN laten afkoppelen(!?), rectificatie en 15.300 euro schadevergoeding. Eh ja, zou ik ook van schrikken.
De rechter kijkt koeltjes naar de gewraakte berichten, uiteindelijk bleek het concreet om tien mogelijk onrechtmatige uitlatingen te gaan. (Ze staan onderaan in het vonnis.) De eerste vier berichten zijn rechtmatig, want onderbouwd en gebaseerd op eigen ervaringen. Het vijfde bericht wordt wél onrechtmatig verklaard, omdat daar “ene gijsje” zegt dat je beter een winkel mét garantie kunt vinden. Dit terwijl H&B wel degelijk garantie geeft. Dat is dan te kort door de bocht (haha, want mountainbike) en moet dus worden verwijderd. Berichten zes en zeven mogen ook blijven staan. Bericht acht dan weer niet: dit verwijt H&B dat zij liegen over de status van onderdelen (een cassette ‘verre van nieuw’) en ‘[H&B] je op voorhand al willen oplichten’. Na bericht negen goed te keuren, valt ook bericht tien: de niet-onderbouwde opmerking dat H&B niets van zich laat horen als er iets mis blijkt te zijn met een fiets. Terecht merkt de rechter op dat een algemeen verbod op verwijdering van álle berichten over een bedrijf niet kan, omdat je per bericht moet oordelen of het rechtmatig is of niet.
Had het beheer meer moeten doen? Er was een geschiedenis: al in 2020 waren berichten over H&B weggehaald na klachten van het bedrijf, daarna weer nieuwe berichten – dit alles hield “een sfeer in stand die H&B in een kwaad daglicht heeft gesteld”, aldus het bedrijf. Ook hier weer: rustig kijken naar wat er nu concreet ligt.
Aan de orde is daarom alleen nog de vraag of eGate onrechtmatig handelde door de hiervoor onrechtmatig geachte berichten (nummers 5, 8 en 10) niet te verwijderen. In dat kader is van belang dat deze berichten ná 21 juli 2021 zijn geplaatst en dat H&B niet eerder dan bij dagvaarding de verwijdering van deze berichten heeft gevraagd van eGate. Van belang is derhalve of eGate een actieve verwijderingsplicht heeft. De kantonrechter volgt het standpunt van H&B dat daar sprake van zou zijn, niet.Discussie volgde over de vraag of het forumbeheer – eGate dus – wel of niet beschermd is onder de regels voor tussenpersonen, art. 6:196c BW. Zijn ze direct aansprakelijk of alleen als ze niet adequaat reageren? Dat maakt niet uit, in geen van beide situaties (wel of niet beschermd) heb je immers een actieve plicht om berichten te gaan screenen en verwijderen als ze onrechtmatig lijken te zijn. Althans, bij dit type forum:
Daartoe is van belang dat sprake is van een forum op een algemeen toegankelijke website, waarop in beginsel een ieder die een profiel aanmaakt direct berichten kan plaatsen; dat sprake is van een hobbymatige handelswijze, waarbij eGate geen personeel in dienst heeft om berichten te controleren; en dat eGate snel en adequaat reageert op verzoeken tot verwijdering van geplaatste berichten. De omstandigheden dat er eerder onrechtmatige berichten zijn geplaatst en verwijderd – zoals H&B aanvoert – maken naar het oordeel van de kantonrechter niet dat eGate ten aanzien van H&B wel een actieve rol op zich had moeten nemen om berichten zelfstandig te censureren, mede omdat een groot deel van de door H&B gewraakte berichten niet onrechtmatig zijn gebleken.Een heleboel factoren, die echter wél van groot belang zijn want ik ken zo nog tientallen ‘kleine’ forums die vrijwel op dezelfde manier opereren én af en toe blaffende advocaten in de inbox hebben. Pas als je forum verschuift naar een grootschalig bedrijfsmatig gerund forum met personeel dat professioneel modereert, kom je dus in een andere categorie. Een goede zaak, wat mij betreft.
Arnoud
Een lezer vroeg me:
Het Openbaar Ministerie (OM) mag de inhoud van versleutelde berichten uit speciale telefoons gebruiken als bewijs in strafzaken,