Forum Internetoplichting.nl aansprakelijk voor berichten

internet-oplichting-webhost-aansprakelijk.pngAls forumbeheerder kun je in principe aanspraak maken op de wettelijke regeling over aansprakelijkheid van providers. In principe, want dit is recht en er zijn altijd uitzonderingen. En één van die uitzonderingen is als je moderators actief informatie verzamelen en redigeren, zo blijkt uit het vonnis (PDF, via Boek9.nl) inzake een geschil tussen webwinkel Trendylaarzen.nl en het forum Internetoplichting.nl. De forum-exploitant werd aansprakelijk gehouden voor uitlatingen van gebruikers, en kon geen gebruik maken van de wettelijke bescherming van providers. Een dode mus voor stichting Brein.

Update (6 juli): het vonnis is verworpen, in een nieuwe uitspraak acht de rechter de uitingen van “oplichting” gerechtvaardigd omdat “Trendylaarzen tenminste de schijn van oplichting tegen had”.

Internetoplichting.nl is één van die vele plekken waar mensen hun ontevredenheid over webwinkels en anderen kunnen uiten. Daar wordt helaas vaak misbruik van gemaakt. Iets wat ook Trendylaarzen overkwam: na eerdere klachten over haar bedrijf op Hyves wist zij het IP-adres van de klagers te achterhalen. Dit adres bleek te herleiden tot een concurrent. Toen vervolgens hetzelfde soort klachten op Internetoplichting.nl opdoken, zette de site meteen haar advocaat erop. Dat had geen succes, waarna men de hoster voor de de kortgedingrechter sleepte met de eis tot afgifte van persoonsgegevens van de plaatsers.

De hoster van Internetoplichting maakte aanspraak op de wettelijke bescherming voor internetdienstverleners. Die zijn niet aansprakelijk voor wat gebruikers van de dienst doen, mits zij maar optreden bij klachten en (als de klacht onmiskenbaar juist is) de berichten blokkeren of verwijderen. Maar daarbij mogen ze geen voorafgaande controle of invloed op de berichten uitoefenen. Men moet passief blijven en alleen achteraf ingrijpen bij klachten. Hier gingen de modjes heel wat verder:

Voor het beheer van de website wordt gebruik gemaakt van vrijwilligers, zogeheten moderators. Deze moderators communiceren met en reageren op uitingen van bezoekers van de website. Tevens worden bezoekers door de moderators, aan de hand van een stappenplan, opgeroepen om informatie over de vermeende oplichter op de website te plaatsen, zoals de door de vermeende oplichter gebruikte bankrekeningen, e-mailadressen en IP-adressen. … Vervolgens wordt door de moderators een overzicht op de website geplaatst van de informatie die zij aldus over de vermeende oplichter aan de hand van het stappenplan hebben ontvangen. … Vastgesteld wordt dat 2dehands.nl aldus door middel van de moderators de zeggenschap heeft over de inhoud van de website en dat zij kan bepalen wat daarop wel of niet wordt gepubliceerd.

En tsja, als je zelf berichten gaat compileren, dan word je aansprakelijk voor wat je compilatieberichten bevatten. Dit bevestigt de lijn die ook uit het ShowBizNewz-vonnis en eerder het Go2Web-vonnis al bleek. Omdat de inhoud van de berichten oncontroleerbaar waren (omdat de bronnen anoniem waren) en de site had moeten weten dat haar context van “internet oplichting” al snel nodeloos beschadigend voor sites als Trendylaarzen kan zijn, kon de uiting niet door de beugel. De forumbeheerder werd dan ook veroordeeld om de berichten te verwijderen en de e-mail- en IP-adressen van de plaatsers af te geven.

Bij stichting BREIN pakken ze maar gelijk lekker door:

De voorzieningenrechter in Amsterdam bepaalde gisteren dat een websitehouder in principe ten volle verantwoordelijk is voor wat er op zijn website wordt gepubliceerd.

Die conclusie gaat mij te ver. De rechter woog in dit vonnis zwaar mee dat de modjes actief om informatie vroegen en berichten compileerden en plaatsten. Dat is onvergelijkbaar met de sites waar BREIN op mikt, zoals Mininova en The Pirate Bay, waar gebruikers zelf de berichten plaatsen en de moderatie niet of nauwelijks gebeurt.

Sterker nog, juist bij inbreuken op auteursrecht hebben we jurisprudentie genoeg die bevestigt dat beheerders niet aansprakelijk zijn voor wat gebruikers plaatsen. Zie bijvoorbeeld het CU2-vonnis of recenter het vonnis in Maroc.nl, waarbij de rechters een “actieve houding” bij klachten voldoende vonden. Ook in de Garagetest- en Go2Web-zaken werd geoordeeld dat forumbeheerders niet kunnen worden geacht te weten wat er op hun forum gebeurt.

De wens is de vader van de gedachte bij BREIN, zo blijkt maar weer.

Arnoud

59 reacties

  1. Tja, volgens mij zakt het verhaal van onze laarzenfirma zachtjes aan door het ijs lijkt het? Ik ben benieuwd waar die bankgarantie vandaan gaat komen, want volgens mij is daar niet veel meer te halen?

  2. Wat mij verbaast is dat deze zaak op dit blog niet op eigen merites beoordeeld wordt, maar op de betrokkenheid van Brein. Het lijkt erop dat Internetoplichting.nl bekritiseerd wordt omdat ze door Brein gesteund worden. Blijkt maar weer eens hoe makkelijk ook verstandige mensen meegetrokken worden in hetzes.

    Dat een forum met de naam Internetoplichting.nl vroeger of later de grens van smaad zou opzoeken, was voorspelbaar. Alleen al omdat zo’n forum ook mensen aantrekt die een concurrent of leverancier zwart willen maken. Dat stelt extra eisen aan de moderatie.

    Prof Kabel (van IVIR) ea hebben vorig jaar een studie gemaakt voor een commissie van het Europese Parlement die iets wil doen tegen malafide advertentie-acquisiteurs. E?n van de suggesties in Misleading Practices of ‘Directory Companies’ in the Context of Current and Future Internal Market Legislation Aimed at the Protection of Consumers and SMEs’ (pdf) was dat nationale overheden de uitwisseling van informatie door stakeholders zouden kunnen stimuleren. Als slachtoffers van malafide aquisiteurs en andere oplichters hun ervaring kunnen delen op fora die dankzij zoekmachines snel verbanden kunnen leggen, is de oplossing van dat probleem een stukje dichterbij.

    Er is dus een maatschappelijk belang om vast te stellen onder welke condities forumbeheerders ruimte kunnen geven aan klachten over bedrijven.

    Engelfriet suggereert hier echter dat volledig open fora met slechts wat controle achteraf een betere rechtspositie hebben dan fora met actieve moderatie. Hij diskwalificeert actieve moderators van IO door hen ‘modjes’ te noemen, en concludeert erg voorbarig dat dat forum ‘misbruikt’ werd om Trendy Laarzen ‘nodeloos’ zwart te maken. Inmiddels heeft de rechter dat behoorlijk genuanceerd.

    Iemand zou Engelfriet een paar Uggs moeten aanbieden, ter vervanging van zijn juridische klompen. Want we zijn met z’n allen toch veel beter gediend met fora waar kwalijke praktijken aan het daglicht blootgesteld worden, en wel zodanig gemodereerd dat misbruik zo goed als mogelijk voorkomen wordt. Juist actief gemodereerde fora verdienen wettelijke bescherming (hoewel de jurisprudentie nu de juiste richting lijkt op te gaan), terwijl er wel wat kritischer gekeken mag worden naar open fora met moderatie achteraf.

  3. @Toine: ik reageer op het juichende persbericht van BREIN dat weer reageert op het vonnis. Wie kaatst, moet de bal verwachten.

    Het is zeker belangrijk om vast te stellen of en wanneer forumbeheerders aansprakelijk zijn voor bijdragen van gebruikers. Ik zie dit probleem steeds vaker opduiken, en ik maak me grote zorgen over de ontwikkeling bij rechters om forumbeheerders aansprakelijk te stellen (zie ook Martijn en Showbiznewz). Ik concludeer daaruit inderdaad dat je slechts vrij loopt van aansprakelijkheid als je geen enkele inhoudelijke bemoeienis hebt (het 4chan model). Actief modereren levert de kwalificatie “leiding en toezicht” op en daarmee valt men buiten 6:196c.

    Ik heb daarover in het Tijdschrift voor Internetrecht geschreven en pleit daar voor een beter ontworpen beschermingsniveau. Ik realiseer me nu dat ik vergeten ben dit online te zetten, ga ik zo snel mogelijk doen.

    De term ‘modje’ is een volstrekt gebruikelijke popi internetterm.

  4. Dat je reageert op een persbericht van BREIN blijkt helemaal niet uit de tekst. Het is slechts een doodlopende link onder ‘dode mus’ die naar het bewuste persbericht verwijst. Tegelijkertijd schijnt je weerzin tegen BREIN je blik op deze case vertroebeld te hebben. Want die is ook zonder betrokkenheid van BREIN interessant genoeg. We hebben inmiddels drie rechters voorbij zien komen die een oordeel gevormd hebben over het onderscheid tussen laster en klacht, over openbaring op internetfora, over de rol van moderators en site-eigenaars.

    Hoewel je eerder elders aangegeven hebt dat het eigenaardig is dat forums met passieve moderatie tot op zekere hoogte afgeschermd worden van verantwoordelijkheid, terwijl fora met actieve moderatie het volle gewicht moeten dragen, zeg je hier dat Internetoplichting.nl door de samenvatting van de berichten op het forum aansprakelijk was voor content die ‘niet door de beugel kan’.

    Wiens beugel?

    Welke vorm van moderatie is wel acceptabel? Mijn indruk is dat moderatie dienbaar moet zijn aan de flow of contributions. Drukke fora en reviewsites hebben zelfreinigend vermogen. E?n negatieve of positieve bijdrage wordt door de massa al snel in de juiste richting getrokken. Moderatie kan erop gericht zijn de bijdragen feitelijk te houden, meer bijdragen op te roepen, voor zover mogelijk na te gaan of de bronnen authentiek zijn (IP-check, woordgebruik, patronen elders op internet) en reacties samen te vatten. Dat reduceert ook het risico op laster.

    Als je leest dat IO een slordige 150 klachten heeft verzameld en dat IO ook elders op internet klachten over dezelfde leverancier heeft gevonden, dan is dat aspect van moderatie tenminste redelijk verzorgd geweest. Het is best mogelijk dat een concurrent aan de basis stond van een lastercampagne, maar het is ontegenzeggenlijk ook zo dat Trendy Laarzen promotie is blijven maken voor zijn aanbod terwijl er leverproblemen waren, dat Trendy Laarzen vooruitbetaling bleef eisen en moeilijk deed over terugbetaling, en dat Trendy Laarzen critici intimideerde.

    Enkele vraagtekens bij de opzet van Internetoplichting.nl kan ik best begrijpen, en als er inderdaad sprake was geweest van een lastercampagne was een tik op de vingers ook terecht geweest, maar nu wordt steeds duidelijker dat IO terecht partij heeft gekozen voor consumenten die het slachtoffer zijn geworden van een ondernemer die eigen gewin voorop gezet heeft. Dat zouden meer sites moeten doen.

    En van eventuele vormfouten in de organisatie en moderatie kunnen we met z’n allen leren.

    Hoe staat het eigenlijk met die bodemprocedure?

  5. Specifiek over de aanpak van IO richting TL is het moeilijk oordelen, omdat ik de feiten niet ken. In mijn bespreking ben ik uitgegaan van de feiten uit het vonnis; het ging mij meer om de rechtsvraag wanneer een forumbeheerder aansprakelijk wordt voor de berichten dan om de vraag of TL nu wel of niet een oplichter zou zijn. Die rechtsvraag kan ik proberen te beantwoorden uit het vonnis; de vraag over oplichting niet want daar heb ik onvoldoende feiten voor. Daarom neem ik maar aan dat die feiten kloppen en probeer ik zo de redenering te begrijpen.

    Ik zal mijn artikel morgen online zetten.

    Van een bodemprocedure weet ik niets.

  6. De moderatie van Internetoplichting hield ook (juist) in dat priv? gegevens uit de door de bezoekers geposte berichten verwijderd werden als er niet voldoende reden leek te zijn om een persoon of bedrijf onder de loep te houden voor vermoedelijke oplichting. Ik spreek als een tevreden geholpen bezoeker, die overigens ondanks de betrokkenheid van IO nooit boos genoeg is geworden op de mijn bijna-oplichter om hem thuis op te zoeken en zijn grootmoeter mobiel te stalken (ja ik heb het h?le rechtbankverslag gelezen). Ik ken de mods van IO dus niet als een wolvenpak dat er slechts op uit is om bedrijfjes bij de minste argwaan loederlijk te verscheuren, en het moderaten van forums is m.i. een wenselijk verschijnsel dat de intelligente inhoud bevordert.

  7. Valt meneer Arnoud als ‘doorgewinterde’ jurist nu door de mand omdat hij niet eens weet wat een bodemprocedure precies inhoudt?

    Persoonlijk vraagje van mij aan meneer Arnoud of hij ooit het Trendylaarzen topic heeft gevolgd en alle berichten op ‘onrechtmatigheid’ heeft kunnen beoordelen?

    Altijd weer makkelijk om gewoon om de ‘hete’ brij heen te draaien Arnoud.

  8. @Joker: waar heb je het over? Dit zijn kortgedingvonnissen. Toine vroeg zich af of er een bodemprocedure kwam, en daar heb ik geen informatie over. En zoals gezegd schrijf ik over wat ik in het vonnis zie, omdat dat de interessantste rechtsvraag is voor anderen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.