Hoe voorkom ik claims over foto’s van mijn gebruikers?

klacht-complaint.jpgVele lezers vroegen me:

Ik beheer een forum/webstek waar leden foto’s kunnen plaatsen. Iedereen mag zelf kiezen wat hij of zij plaatst, maar als ik ongepaste foto’s zie (of een klacht krijg) dan grijp ik natuurlijk wel in. Nu had ik gehoord dat ik als beheerder toch aansprakelijk ben, en dat ik claims van partijen als Getty kan krijgen. Klopt dat? Hoe kan ik dit oplossen?

Een forumbeheerder neemt inderdaad een risico als hij gebruikers toestaat foto’s te plaatsen. Wanneer de fotograaf daar geen toestemming voor heeft gegeven, is de publicatie op het forum een inbreuk op het auteursrecht. De plaatser is daarvoor aansprakelijk, maar de beheerder kan zomaar óók aansprakelijk zijn.

De wet bevat sinds eind jaren negentig een uitzondering voor partijen die informatie van een ander opslaan en doorgeven, waar een forum zich op zou moeten kunnen beroepen. Dergelijke partijen zijn niet aansprakelijk voor die informatie, zo staat in de wet, mits ze de informatie maar niet selecteren of wijzigen. Maar diverse rechtszaken hebben deze uitzondering behoorlijk uitgekleed. Zodra je actief gaat modereren, of gaat meediscussiëren, vindt de rechter dat je niet meer zo’n passief doorgeefluik bent.

Fotosite ShowBizNewz was aansprakelijk voor foto’s die gebruikers uploadden, omdat zij gebruikers uitnodigde foto’s te uploaden en er bedacht op had moeten zijn dat op die foto’s vaak auteursrecht zou rusten (omdat het celebrityfoto’s waren). De rechtbank oordeelde daarbij:

Het is aan [ShowBizNewz] om haar bedrijf zodanig in te richten dat zij maatregelen treft ter voorkoming van inbreukmakende handelingen. Daarbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de mogelijkheid degene die een foto als hier bedoeld op de site van [ShowBizNewz] plaatst na een toelichting vooraf te laten verklaren dat hij of zij de rechthebbende op die foto is. De in de voorwaarden van [ShowBizNewz] opgenomen disclaimer is daartoe in ieder geval niet voldoende.

Dat suggereert dat je een eind zou moeten kunnen komen met een aanvinkvakje “Ik verklaar deze foto zelf gemaakt te hebben” of tekst van gelijke strekking. Maar uiteindelijk gaat het nooit alléén om een tekstje, het gaat om de gehele indruk die een site maakt. En als evident is dat het aanvinkvakje er puur voor de vorm staat en iedereen donders goed weet dat de feitelijke situatie anders ligt, dan ga je als forum nog steeds nat.

Het forum Internetoplichting werd in eerste instantie aansprakelijk gehouden, maar dat werd later teruggedraaid. Daarentegen was de Pompengids weer niet aansprakelijk voor informatie geplaatst door haar leden (pompverkoopbedrijven). Zij mocht afgaan op de juistheid van wat die leden verklaarden, en er waren hier genoeg legitieme redenen denkbaar waarom een lid zou verklaren een bepaald type merkpomp te verkopen zonder toestemming van de merkhouder (met name parallelle import daarvan, wat legaal is maar merkhouders niet leuk vinden).

Soms is de foto om een andere reden legaal. In de Maroc-arrest bepaalde het Hof dat het overnemen van een nieuwsbericht met foto legaal kan zijn als citaat, wanneer het artikel de functie heeft van discussie-inleider en de foto daaraan bijdraagt. Wel moet dan natuurlijk de naam van de fotograaf genoemd zijn, want bronvermelding is verplicht bij beeldcitaatrecht.

De persexceptie wordt ook veel genoemd, maar die is effectief dood. En bovendien is een forum gewoonlijk geen “persmedium”. Een forum brengt geen nieuws maar laat mensen hooguit discussiëren over nieuws.

Veel fotografen sturen de beheerder gewoon de factuur in plaats van uit te zoeken of deze wellicht niet aansprakelijk is. Een voor beheerders vervelende maar wel legale manier van werken: de uploader/gebruiker is niet te identificeren, en bovendien moet de beheerder bewijzen dat hij zich kan beroepen op de beperking van aansprakelijkheid, anders is hij gewoon aansprakelijk voor foto’s van zijn leden. Tenzij natuurlijk een wettelijke uitzondering zoals citaatrecht geldt – maar ook dat moet de forumbeheerder stellen en bewijzen.

Arnoud

13 reacties

  1. Dus als ik het goed begrijp, dan ben je niet aansprakelijk als je een tekst neerzet “Ik, uploader, verklaar de foto zelf gemaakt te hebben”? Dat lijkt me wel erg makkelijk om er onderuit te komen.

  2. @merijn:

    Dat suggereert dat je een eind zou moeten kunnen komen met een aanvinkvakje ???Ik verklaar deze foto zelf gemaakt te hebben??? of tekst van gelijke strekking. Maar uiteindelijk gaat het nooit alléén om een tekstje, het gaat om de gehele indruk die een site maakt. En als evident is dat het aanvinkvakje er puur voor de vorm staat en iedereen donders goed weet dat de feitelijke situatie anders ligt, dan ga je als forum nog steeds nat.

    Is dit nu trouwens ook van toepassing op bijvoorbeeld avatars, of alleen op foto-sites ala flickr en dergelijke?

  3. Eigenlijk zou je voor iedere afbeelding die je op een website plaatst moeten bijhouden: 1. Wie de maker is, 2. Wie de auteursrechthebbende is, 3. De licentie die jij hebt voor je gebruik. (Licentie kan ook iets zijn als “Auteursrecht verstreken”, “Creative Commons” via [website].) Als je zoiets ook door je gebruikers laat invullen…

    Ik heb wel een suggestie voor de openingsregel van Arnoud als antwoord op een Engelstalige blafbrief:

    “Ius Mentis” is a Dutch, Dutch language website and we would appreciate receiving your (legal) correspondence in Dutch.

    [Daarna ga je verder in perfect Nederlands.]

  4. Een voor beheerders vervelende maar wel legale manier van werken: de uploader/gebruiker is niet te identificeren, en bovendien moet de beheerder bewijzen dat hij zich kan beroepen op de beperking van aansprakelijkheid

    Arnoud, kan je hier wat meer op ingaan (of linken naar relevante stukken op je website)? Ik begrijp hieruit dat je dit adviseert. Maar hoe zorg ik ervoor dat de gebruiker niet te herleiden is? Lijkt me best lastig — over het algemeen staat de naam van de poster bij zo’n upload, en hangt daar weer een profiel aan vast.

  5. Nee, ik bedoelde dat de werkwijze van fotografen legaal is maar vervelend voor beheerders. De fotograaf kan eenvoudigweg zeggen: de foto staat op uw site, dus ik stel u aansprakelijk. Het verweer “maar het was een gebruiker, en ik ben door de wet beschermd” is iets dat de beheerder moet voeren (en bewijzen). De fotograaf hoeft niet zelf af te wegen of dat verweer opgaat.

    Dit kan leiden tot situaties waarin een fotograaf met dure advocaat een claim kan leggen én incasseren terwijl evident is dat de beheerder wettelijk beschermd is. Als de beheerder de claim niet wil aanvechten (vanwege de kosten) dan moet hij betalen.

  6. Arnoud is het niet zo dat bij auteursrecht zaken de verliezer de werkelijke kosten betaald van de winnaar?

    Als het evident is dat je gelijk hebt, hoeft de kosten van juridische bijstand toch geen struikelblok te zijn? Of mis ik hier iets?

  7. @Elroy Dat is inderdaad mogelijk maar geen garantie, zeker niet als er over en weer claims gewonnen én verloren zijn.

    Dit maakt de afweging niet eenvoudiger: als je ook maar de geringste twijfel hebt of je als beheerder beschermd bent, is er ineens de kans dat je die dure advocaat van de fotograaf moet betalen.

  8. Wat ik zie dat meerdere fora doen, ten eerste om ruimte te besparen, geen mogelijkheid bieden tot uploaden van een plaatje. Maar wel om een plaatje in te linken.

    Waar ligt de aansprakelijkheid dan?

    Forum X toont plaatje gehost op imagehoster Y geplaatst in op X en Y door gebruiker Z.

    Dan is gebruiker Z toch de verantwoordelijke?

  9. Arnoud waarom is het Nederlands recht zo krom als een hoepel. Stel als beheerder van de site ben je beschermd maar iemand gaat toch een rechtszaak tegen je beginnen, omdat je dan geneigd ben om alles te doen wat er gevraagd is. Maar de wet zeg dat je beschermd ben waarom beschermd de wet iemand dan niet tegen dit soort advocaten en hun cliënte, aan de ene kant wil je goede bescherming bieden aan beide partijen maar bedrijf vs particulier is niet echt fair voor kosten e.d.. Waarom dan niet de particulier automatische een schadevergoeding geven die bestaat uit advocaat kosten + kosten van vrije uren + kosten advocaat tegen partij (de officiële factuur dient overlegt te worden). Zou dit niet voorkomen om claims te maken waarvan een advocaat dient te weten dat een rechter het zou afwijzen.

    Ik vind de wet een beetje slap als je genoeg geld heb kan je het systeem tegen andere gebruiken zelfs al heb je niet gelijk, zulk misbruik dient zeer hard gestraft te worden.

  10. @We are Borg: Dat is een fundamenteel probleem. Uitgangspunt is dat iedereen naar de rechter moet kunnen, en dat je daar zo min mogelijk hindernissen in wilt bouwen. Natuurlijk, als in de wet staat dat partij X niet aansprakelijk is in geval Y, dan zou je verwachten dat iemand in geval Y die partij X niet gaat aanklagen. Dat is een kansloze zaak, en geen (goede) advocaat zal die zaak aannemen.

    Alleen: ten eerste zou de eiser kunnen vinden dat geen sprake is van geval Y, en ten tweede heb je ook slechte advocaten die kansloze zaken aannemen. Hoe je dát wilt indammen is een hele moeilijke. Je zou sancties tegen advocaten kunnen opnemen, maar dan krijg je mensen die zonder advocaat kansloze zaken gaan uitvechten. Plus, als het niet 100% duidelijk is dan zou je naar de rechter moeten kunnen, ook als het wel 99,999% duidelijk is.

    We hebben bij het auteursrecht al de volledige proceskostenvergoeding. Ik krijg niet de indruk dat partijen daardoor minder willen procederen over auteursrechten.

  11. Wel rechtsgang dient zo goedkoop mogelijk te zijn voor particulieren en voor ZZP’ers maar grote bedrijven dienen rekening te houden dat rechtsgang geld kan kosten. Wat ik nooit heb begrepen is dat je geen rechtszaak kan starten als particulier tegen een bedrijf voor 50 euro of zoiets. Nu is het namelijk zo dat een bedrijf onder een bepaald bedrag van laat we zeggen 100 euro niet echt bang hoeft te zijn aangezien het te duur is om een rechtszaak te starten.

    Sancties tegen advocaten is gemakkelijk 3 strikes en je mag terug naar school, is er dan nog geen verbetering wel jammer dan ga je maar een andere baan zoeken. Als voor mensen die dan zonder advocaat gaan uitvechten wel hij/zij dient de wet te kunnen op dat moment en ook hij 3 strikes en je mag alleen nog maar rechtszaken beginnen als je bij een advocaat bent geweest.

    Maar proceskosten is maar een schijntje voor sommige bedrijven al zitten ze fout, als men ze afstraft zulk soort bedrijven dan leren ze het wel af. Misschien wat ik zei + een goede duw financieel en ik heb het niet over 100 euro’s maar 10.000 euro’s.

    In Nederland is het momenteel erg genoeg om je recht te halen al heb je het wettelijk gezien dit dient te veranderen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.