Kom nou, ik ga toch niet overleggen met mijn gebruikers!

| AE 6917 | Informatiemaatschappij | 14 reacties

rantweek-tiradeweekDeel van mijn werk is het schrijven van gebruiksvoorwaarden. Mijn deeltirade over eenzijdige AV in het achterhoofd probeer ik die altijd zo gebalanceerd mogelijk te maken. En het bijzondere is: dat geeft met enige regelmaat stevige discussies omdat ik alsmaar redelijk wil zijn. Met name als het gaat over regels als “na overleg” of “na een waarschuwing”. Men wil gewoon meteen in kunnen grijpen, overleg met gebruikers, het moet niet gekker worden.

Ergens begrijp ik het wel. Zeker als je goedkope diensten aan het grote publiek aanbiedt, dan zit je niet te wachten op discussies met elke klant over kleine overtredingen en aanverwant gedoe. Dat kost je al na 30 seconden aan de telefoon of drie mailtjes heen en weer je winstmarge. En de meeste klanten die zo’n dienst afnemen, zullen dat wel begrijpen ook.

Maar mag het eigenlijk wel?

Er is volgens mij geen expliciete regel die zegt dat je móet waarschuwen of overleggen voordat je mag ingrijpen, als contractueel (in algemene voorwaarden) is bepaald dat iets niet mag en de exploitant van de dienst dan mag ingrijpen. Op de zwarte lijst van algemene voorwaarden staat weliswaar een verbod op eenzijdig bepalen dat de gebruiker te kort geschoten is, maar dat gaat over de gebruiker van de voorwaarden, de exploitant van de dienst dus. Die mag niet als enige bepalen of hijzelf tekort schoot met de contractuele afspraken.

De wet stelt dat wanneer een klant tekort schiet, een dienstverlener per direct zijn deel van de overeenkomst mag opschorten (art. 6:262 BW) of te ontbinden (art. 6:265 BW), mits dit maar gerechtvaardigd wordt door het tekort schieten en de klant in gebreke is gesteld (gewaarschuwd). Als je voorwaarden zeggen “geen onfatsoenlijk taalgebruik” dan is iemand een jaar lang verbannen wegens één drieletterwoord niet echt gerechtvaardigd.

De wet kent daarnaastBelangrijk is de regel van het in gebreke stellen (art. 6:82 BW</A), maar dat is vooralzowel bij opzeggen (ontbinden) als van belang bij schadevergoeding want díe kun je alleen eisen als de schuldenaar in verzuim is (art. 6:85 BW). Wil je geen schadeclaims indienen maar gewoon van je wederpartij af, dan is het dus niet nodig dat je in gebreke hebt gesteld.

Kortom, een directe wettelijke grondslag kan ik niet vinden om te zeggen “je moet eerst waarschuwen”. Netjes lijkt het me wel. Maar hoe formuleer je “netjes” in algemene voorwaarden?

Arnoud

AIVD trok grote webfora onrechtmatig leeg, dat mocht meestal

| AE 6956 | Regulering | 16 reacties

forum-discussie-post-phpbbDe inlichtingendienst AIVD heeft bij het binnenhalen van grote algemene webfora in een aantal gevallen onrechtmatig gehandeld, oordeelt de toezichthouder Ctivd in een onderzoeksrapport. Dat meldde Tweakers vorige week. Vorig jaar werd bekend in één van de vele Snowden-onthullingen dat de AIVD op internetforums inbrak en grootschalig gegevens downloadde. In de meeste gevallen was dat legaal, zo blijkt nu, maar bij algemene webforums had men toch beter moeten uitkijken.

De AIVD heeft als inlichtingen- en veiligheidsdienst brede bevoegdheden als het gaat om het vergaren van, eh, inlichtingen. De toezichthouder maakt onderscheid tussen het raadplegen van ‘open bronnen’ en het verkrijgen van afgeschermde gegevens. Een forum waar iedereen lid van mag worden, of zeg een Twitter, is een open bron en de AIVD mag daar rondkijken net als iedereen. Echter, zodra men dingen dan structureel gaat bijhouden dan gaat het schuren. Bij het grootschalig vergaren van gegevens spelen namelijk regels rond privacy en persoonsgegevens een rol.

De Wet Inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002 (Wiv) bepaalt namelijk (art. 13) dat de dienst in beginsel alleen persoonsgegevens mag vergaren van personen die

aanleiding geven tot het ernstige vermoeden dat zij een gevaar vormen voor de democratische rechtsorde, dan wel voor de veiligheid of voor andere gewichtige belangen van de staat;

Een forum waar een groep georganiseerde terroristen informatie uitwisselt, zou zonder meer in hun vizier moeten staan. Maar bij zeg een Fok! voelt dat iets minder dringend. En dat vertaalt zich naar de wettelijke eis dat het monitoren, hacken of anderszins gegevens vergaren bij zulke forums noodzakelijk en proportioneel moet zijn, en dat er eigenlijk geen ander middel (subsidiariteit) moet zijn om de gegevens te verkrijgen.

Bij enkele forums ging men zelfs nog verder dan alleen meelezen: er werd ook ingebroken op webforums om zo grootschalig gebruikersgegevens en berichten over te kunnen nemen. En dat is een bevoegdheid die apart is geregeld in artikel 24 Wiv:

De diensten zijn bevoegd tot het al dan niet met gebruikmaking van technische hulpmiddelen, valse signalen, valse sleutels of valse hoedanigheid, binnendringen in een geautomatiseerd werk.

Echter, deze bevoegdheid mag alleen worden uitgeoefend als dat noodzakelijk is voor de goede uitvoering van de wettelijke taken van de dienst (art. 18 Wiv). En dat was hier een probleem bij enkele van die algemene forums. Daar was niet echt een reden om databases leeg te trekken of rond te snuffelen op niet algemeen toegankelijke gedeeltes. En dan mag ook de AIVD het niet.

Verder bleek niet altijd de toestemming correct te zijn verkregen: bij hacken in servers op afstand moet de directeur toestemming geven, en dat is niet altijd gebeurd.

Het rapport raadt aan om in de toekomst hacks te beperken tot specifieke forums, of om direct na verkrijging irrelevante gegevens (van ‘onschuldige’ burgers) te wissen. Ik vraag me af hoe dat moet werken: het idee is nu juist om grootschalig data te mijnen om daarin patronen e.d. aan te treffen. Als je al weet wat je zoekt, dan zijn er betere methoden lijkt me. Big data mag dus niet voor de AIVD?

Arnoud

Kan een forum zijn leden aansprakelijk stellen na een claim?

| AE 6914 | Ondernemingsvrijheid | 42 reacties

Als je als forum aansprakelijk bent voor foto’s (of teksten) die je leden geplaatst hebben, dan kan dat een dure grap worden. Dat ondervond het Brandweerforum vorig jaar. Men werd toen met succes aansprakelijk gesteld door een fotograaf voor foto’s geplaatst door leden van het forum. Het forum was geen neutraal platform maar vervulde een “actieve rol” bij het laten plaatsen van de foto’s, aldus de rechtbank. Daarom moest men 50 euro per foto afrekenen, plus bijna 7000 euro proceskosten.

Het forumbeheer besloot vervolgens die claim te verhalen op haar gebruikers. Die hadden immers de foto’s geplaatst en daarmee de auteursrechten geschonden. Op grond van de forumregels was het immers verboden auteursrechten te schenden, en bij wanprestatie onder een contract kun je de schade verhalen op de wanpresterende partij. Maar de kantonrechter wijst (pdf, 1MB) de eis af omdat de forumregels niet duidelijk genoeg waren.

Dit was wat er exact in de regels stond:

Plaats geen berichten waarin een duidelijke overtreding van copyright wetgeving laatsvindt. Plaats niet zonder toestemming als je niet de auteur bent! Als je teksten, foto’s en of video’s van andere websites of uit kranten/bladen post, vermeld dan waar je de tekst vandaan heb gehaald …
Andere gebruikers kunnen zo de betrouwbaarheid en authenticiteit inschatten en het is wel zo netjes richting de schrijver van het artikel dan wel de maker van de foto of video. Wij zullen altijd een poging wagen om rechthebbende te achterhalen. …
Het forumlid blijft als enige verantwoordelijk en aansprakelijk voor de inhoud van zijn/haar berichten.

Op zich bekende clausules: geen rechten schenden, regel toestemming en vermeld zo nodig de bron. Plus je bent aansprakelijk. Maar het komt uiteindelijk wel aan op hoe je het exact formuleert, zo blijkt ook weer hier.

De rechter leest namelijk die tekst drie keer en concludeert dan dat er ruimte is voor “misvattingen omtrent de strekking”. In de tweede zin gaat het over ‘auteurs’ bijvoorbeeld: worden daarmee ook fotografen bedoeld, of zijn foto’s (gezien de derde zin) een andere categorie werken waar andere regels gelden? Gezien de zin over bronvermelding is verdedigbaar dat je bij teksten toestemming moet halen en bij foto’s alleen de bron noemen.

Maar zelfs als het wél allemaal over toestemming gaat en je dus ook bij foto’s de regels overtrad, dan nog komt de schade niet voor vergoeding in aanmerking. De fout moet je wel te verwijten zijn, en dat gaat hier niet op:

Gelet op de onduidelijkheid en inconsistentie van de tekst … acht de kantonrechter het niet onbegrijpelijk dat de forumleden zich van geen kwaad bewust waren en meenden te handelen volgens voorschrift.

Ook als je het gooit op ‘gewoon’ onrechtmatig handelen, kom je er niet:

De kantonrechter is van oordeel dat het geen feit van algemene bekendheid is dat het niet is toegestaan foto’s van anderen op internet te plaatsen.

Je kunt daarmee niet spreken van ‘bewust’ rechten schenden, wat wel vereist is aldu de rechter om de uiteindelijke schade bij de fotograaf bij de uploaders neer te leggen.

Nog los daarvan had het beheer de claim ook kunnen voorkomen door conform de wet meteen te reageren op het verwijderverzoek in plaats van het op een rechtszaak te laten aankomen. Die volg ik niet helemaal: het forum hád de claim niet kunnen voorkomen door snel de foto’s te verwijderen want juridisch gezien is verwijderen niet genoeg tegen aansprakelijkheid.

Ik denk dat de rechter dit bedoelt als: we kunnen niet (meer) vaststellen welk deel van de schade door de plaatsers komt en welk deel door het handelen van het beheer. En daarom ga ik niet 100% van de schade bij de plaatsers neerleggen.

De uitspraak verrast me een tikje, moet ik zeggen. Zó onduidelijk vind ik die regels nu ook weer niet, en dat men in het algemeen niet weet van auteursrechten is wel wáár maar voor een rechter toch een opmerkelijke constatering. We doen toch met z’n allen alsof wetten algemeen bekend zijn, ook als ze nul komma nul compatibel zijn met de maatschappij?

Arnoud

Kun je privéberichten opeisen bij een forum via de Wet bescherming persoonsgegevens?

| AE 6580 | Privacy | 18 reacties

Een lezer vroeg me: Recent ben ik verbannen van een forum. Hierdoor ben ik de toegang verloren tot al mijn privécommunicatie op dat forum. Deze wil ik nu opeisen via de Wet bescherming persoonsgegevens, de berichten betreffen immers mijzelf. Maar het forum wil me die niet geven, ze zeggen dat de Wbp niet geldt. Hoe… Lees verder

Moet ik het IP-adres of emailadres van mijn gebruiker afgeven als hij auteursrechten schendt?

| AE 6402 | Ondernemingsvrijheid | 46 reacties

Een lezer vroeg me: Op ons forum worden wel eens foto’s geplaatst zonder toestemming. Op klacht haal ik die netjes weg. Maar nu wil een fotograaf van mij de naam en (woon-)adresgegevens van een forummer. Moet ik dat geven? En adresgegevens héb ik helemaal niet! Een forumexploitant is in beginsel niet aansprakelijk voor wat de… Lees verder

Europees Hof stelt website verantwoordelijk voor reacties

| AE 6022 | Ondernemingsvrijheid | 25 reacties

Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) heeft geoordeeld dat een website verantwoordelijk gehouden kan worden voor de reacties die op de website geplaatst worden, meldde Nu.nl vrijdag. In de Delfi-zaak ( 64569/09) bepaalde deze hoogste rechtbank voor de Europese mensenrechten (niet te verwarren met het Europese Hof van Justitie) dat wie… Lees verder

Moet een forumbeheerder foto’s weggooien als een gebruiker daarom vraagt?

| AE 5150 | Privacy, Uitingsvrijheid | 23 reacties

Een jaar geleden blogde ik over de vraag wat een forumbeheerder weg moet gooien als een (ex-)lid daarom vraagt. In de comments vroeg een lezer zich af wat dat nu specifiek voor foto’s betekent. Hij had een lid van zijn forum geband, en die eist nu dat al zijn foto’s van het forum verwijderd worden…. Lees verder

De aansprakelijkheid van het Brandweerforum voor foto’s geplaatst door leden

| AE 5037 | Intellectuele rechten, Ondernemingsvrijheid | 108 reacties

Het beheer van het Brandweerforum is aansprakelijk voor auteursrechtinbreuk voor door leden geüploade foto’s, meldde men vorige week. Een aantal fotografen won bij de rechter een claim van dik 12.000 euro, omdat hun foto’s op het forum verschenen. Het verweer dat een forum toch niet aansprakelijk is voor wat leden doen, werd niet geaccepteerd –… Lees verder

Het beheer houdt zich niet aan zijn eigen voorwaarden, wat nu?

| AE 4835 | Ondernemingsvrijheid | 9 reacties

Met enige regelmaat krijg ik klachten van forumgebruikers die met lede ogen toe moeten zien hoe het beheer van hun forum de eigen huisregels negeert. En dat steekt, zeker als zij zelf wél aangesproken worden op overtredingen van diezelfde regels. Of, in een iets andere variant, van derden die prachtige beloftes over keurig taalgebruik en… Lees verder