Een lezer vroeg me:
Enige tijd terug ben ik in goed overleg bij mijn vorige werk weggegaan, en ik werk nu ergens anders maar in dezelfde branche. Ik zag laatst echter dat mijn werkgever onder al mijn blogs nu een collega heeft gezet. Prima, alleen staat erbij dat die persoon de auteur is. Dat klopt niet en nu kan ik niet meer laten zien wat ik in het verleden heb gedaan. Mag hij dat zo doen?
(Dit sluit meteen mooi aan bij de recente vraag over werkgeversauteursrecht.)
Wanneer je als werknemer iets maakt in het kader van het werk, dan heeft de werkgever daarop het auteursrecht. Hij mag er dus mee doen wat hij wil. Online laten staan, weghalen, aanpassen, een andere contactpersoon erbij zetten, noem maar op.
Specifiek bij dit geval ligt het wat lastiger. Hier wordt namelijk de werknemer zijn vermelding als werkelijk maker ontnomen. Dat stuit af op de zogeheten persoonlijkheidsrechten (artikel 25 Auteurswet). Je hebt als maker het recht naamsvermelding te eisen, zelfs nadat je het auteursrecht hebt overgedragen. Je kunt afstand doen van dat recht, maar dat moet wel expliciet gebeuren.
Alleen: hééft de werknemer wel persoonlijkheidsrechten? Daar is onder juristen geen consensus over. Het punt is namelijk dat je niet je auteursrecht aan je werkgever overdraagt – de werkgever wordt geacht het werk te hebben gemaakt, niet de werknemer. En als je de werkgever als maker aanmerkt, dan komen de persoonlijkheidsrechten dus strikt gesproken ook aan de werkgever toe. Maar dat is dan ook weer gek, want persoonlijkheidsrechten zijn bedoeld om ménsen te beschermen. Dus horen ze logischer wijs bij de werknémer.
Lange tijd was de rechtspraak de eerste gedachte toegedaan: volgens de wet is de werkgever de maker, en dus ook de houder van de persoonlijkheidsrechten. De werknemer had dus geen enkele aanspraak op naamsvermelding. De laatste jaren komt daar wat verandering in. Zo werd in deze zaak bepaald dat een fotograaf-werknemer wel degelijk naamsvermelding kon eisen bij publicatie van dat werk (dat keurig binnen het kader van het arbeidscontract viel) door de werkgever. En mijn collega Mathieu Paapst publiceerde in 2010 ook al over een voorzichtige verschuiving richting dat laatste.
Het is dus verdedigbaar dat je als werknemer (ook als ex-werknemer) kunt eisen dat de werkgever je naam bij je publicaties zet, tenzij je daar expliciet en vrijwillig afstand van hebt gedaan. Dat zou dan eigenlijk wel in het arbeidscontract moeten gebeuren. Je werknemer verplichten een afstandsverklaring te tekenen, is niet rechtsgeldig.
Voor de werkgever is dat niet even prettig, zeker bij ex-werknemers. Je zult dus als werknemer wel enige moeite moeten doen om uit te leggen waarom je dit wilt. En natuurlijk mag de werkgever er altijd bijzetten “Deze persoon werkt niet meer bij ons; neem contact op met opvolger A”.
Arnoud
Het is wel degelijk belangrijk. Ik heb hier zelf last van. Op mijn cv staan nu dingen die op internet onder een andere naam te vinden zijn. Op dit moment solliciteer ik niet, maar het is maar de vraag of een interviewer je gelooft als je het uitlegt. Daar en tegen is weglaten ook een probleem, omdat verwacht wordt dat er publicaties opstaan.
Een ander als contactpersoon vermelden oktober, maar niet als auteur. Dat is gewoon liegen, schrijf dan de naam van de onderneming als auteur en laat het in het midden.
Als het bedrijf een andere werknemer als auteur bij een artikel zet, dan geven ze impliciet toe dat auteursrecht bij een persoon hoort te liggen en niet bij het bedrijf.
Oktober is een okéë maand, dat vind ik ook.
Ugh, autocorrect. 😀
Uiteraard, maar hij was leuk. Eeuwig september.
Staat de persoon onder de blog genoemd als auteur? Of als contactpersoon (en staat er geen expliciete auteur genoemd)? Het lijkt me dat dat nogal een verschil maakt.
Nee, er staat echt “Auteur “.
Dan lijkt de oplossing dus eenvoudig: In plaats van de naam van de auteur iets neerzetten in de trant van: Wilt u meer weten? Neem dan contact op met onze afdeling Sales.
Mooie vraag. Steeds meer bedrijven willen zich profileren met een blog, vaak voor een uitstraling van een kennisgerichte organisatie. Past ook goed bij de “mens als merk”-gedachte waaruit bijv. LinkedIn voortkomt. Mij lijkt het niet meer dan normaal, dat hierbij past dat wanneer je als persoonlijk uithangbord wordt gebruikt, je daarna de waarde daarvan mag behouden. Zou in mijn geval nogal gek zijn als ooit geschreven nieuwsberichten ineens anoniem worden, of dat wetenschappelijke artikelen verdwijnen van een website.
Geeft wel aan dat je als kenniswerken-in-loondienst hier eigenlijk andere afspraken over moet maken met je werkgever.
De vervolgvraag is dan: Hoe doe je dat? Geldt een mailwisseling met je directe leidinggevende als voldoende voor een aanpassing / nadere detaillering van je arbeidsovereenkomst? Kan zo’n afspraak door de directie, OR en vakbonden worden overruled in een CAO? Wat neem je op als schade?
Zoals Willem hiervoor al aangeeft heeft zo’n blog mede als doel de kennis en vaardigheden van een onderneming neer te zetten en daarmee klanten te winnen. Als je dan zo’n blogpost toeschrijft aan een andere auteur, dan lijkt mij dat je ook kunt spreken van misleidende reclame of een misleidende handelspraktijk, zeker als de oorspronkelijke auteur (met zijn kennis en vaardigheden) er niet langer werkzaam is.
Arnoud, die ‘eerste gedachte’ lijkt me nogal vreemd. Dan zou een universiteit de namen van de schrijvers van een wetenschappelijk artikel kunnen wijzigen, in extremis zelfs van een proefschrift! Dat kan toch niet de bedoeling van de wet zijn?
Volgens mij is er jurisprudentie die zegt dat het auteursrecht van proefschriften en wetenschappelijke artikelen bij de maker(s) ligt, en niet bij de universiteit / hogeschool. Voor onderwijsmateriaal geldt dat overigens weer niet, daar ligt het auteursrecht bij de universiteit / hogeschool.
Klopt. Het argument is daar dat bij dergelijk wetenschappelijk onderzoek de aard van het werk niet bepaalbaar genoeg is, zodat je niet kunt zeggen dat de onderzoeker/promovendus als werk had om dát proefschrift of díe artikelen te schrijven. Een echte werknemer krijgt te horen “schrijf eens een whitepaper over X” of “maak jij even de documentatie voor Y”. Dit vind ik een tikje kort door de bocht maar het is een diepgewortelde gewoonte in de wetenschap, dus nou ja, ach.
Geldt dat argument bij wetenschappelijk onderzoek dan ook voor de andere dingen die opgeleverd worden, zoals broncode van experimentele software, databases met patient gegevens, etc?
Ik zou zeggen: het argument geldt voor alle werken waarin de werknemer iets creatiefs heeft toegevoegd, dus waar het werk niet 100% is af te leiden van de opdrachtbeschrijving. De maat voor creativiteit moet dan het zelfde zijn als normaal geldt voor auteursrecht. In de praktijk geldt het argument voor alle “kennis-industrie”: werknemers die geen creatieve bijdrage leveren kunnen en zullen worden weg-geautomatiseerd. Wat overblijft zijn alleen maar werknemers die wel zelf waarde in de vorm van creatieve bijdragen toevoegen.
Als jeugdboeken auteur werk ik af en toe voor uitgevers van schoolboeken en andere pedagogisch gelieerde werken. Wat je inlevert is niet alleen in druk maar ook op het net inzetbaar en definitief eigendom van de opdrachtgever. Ik heb altijd de indruk gehad dat het ‘all in the game’ was, als je zo’n opdracht aanvaart. Toch bestaat het werk voor 80 % uit creativiteit en 20% pedagogische aanpassing. In principe wordt dan meestal wel je naam vermeldt of soms ook niet, Maar er komt in geen geval de naam van iemand anders onder.
Een belangrijke vraag is ook: hoe kijkt de persoon die er nu onder staat er tegenaan. Staat die wel 100% achter de teksten? Staat die wel 100% achter dit soort ‘alternatieve eerlijkheid’?
Er is voor te pleiten dat er een soort symmetrie moet zijn: Als je niet zomaar iemands naam eronder mag plakken zonder hem daarvoor toestemming te vragen, mag je ook zomaar niet iemands naam weghalen, want dan heeft dat voor de persoon blijkbaar een positieve of negatieve waarde om wel of niet met de text geassocieerd te worden.
Waarom zou zo’n bedrijf dat doen? Ik vind het nogal raar; ik zou bijv. andersom zelf niet zomaar willen dat andermans blogs op mijn naam gezet zouden worden! Het klinkt als een administratieve fout die in onderling overleg recht gezet kan worden.
De gewenste eindtoestand lijkt me een blog dat een goed beeld geeft van de werkelijkheid: de blogs zijn geschreven door persoon A toen ‘ie in dienst was; persoon A is inmiddels niet meer in dienst; voor reacties kunt u contact opnemen met persoon B, die de taken van persoon A heeft overgenomen.
Of nóg simpeler (tenminste, als de reactiemogelijkheid aan staat): laat gewoon de originele auteur staan en laat de nieuwe werknemer gewoon de vragen beantwoorden. Immers, zeker in het geval van een door een bedrijf gerund blog, kan de vraagsteller er van uit gaan dat er meerdere personen in dienst zijn en er dus kennis van hebben. Zo heb ik dat bijv. wel eens gezien bij mijngezondheid.net: iemand stelde een paar jaar na het publiceren van het artikel een vraag en de vraag werd gewoon opgepikt door de nieuwe werknemer; de naam van de oude lieten ze gewoon keurig onder het artikel staan.
Het weg laten van een naam van de persoon lijkt mij het beste met het oog op de toekomst. Eventueel aangeven met wie er over contact opgenomen kan worden is uiteraard wel een idee en als duidelijk is dat dit mogelijk niet de auteur is zie ik weinig bezwaren.
Voor een cv kun je dan eventueel een getuigschrift verstrekken met een losse pagina met verwijzingen welke blogs door die werknemer gemaakt zijn. Dan heeft de werknemer een goed verhaal voor de toekomst en kan deze het ook weg laten indien gewenst.
Heb ik dan een argument of bezwaar gemist?
Ja je hebt een bezwaar gemist.
We zijn al zo’n administratief ingestelde samenleving. Je wilt toch niet een hele attestenmolen op gan brengen: iemand moet die uitgeven, iemand moet die bewaren, iemand moet die bij zijn CV voegen (en oh wee!, geen fout maken anders: CV fraude) iemand moet die attesten op waarde beoordelen. Iemand krijgt misschien wel van zijn baas de opdracht om te gaan checken bij de concurrentie of het attest wel echt is.
Gewone eerlijkheid is simpel: dit artikel geschreven door xyz toen die nog bij ons werkte. Klaar!
En als die persoon controversieel is (geworden)? Een prima artikel, maar geschreven door iemand die later een beruchte crimineel is geworden (of gebleken)? Ik zou in zo’n geval de auteur weglaten uit het artikel.
Ik vind het eerlijk gezegd niet netjes om te liegen over wie het stuk heeft geschreven. Ik vind dit dus, los van wetgeving, gewoon not done.
Ik ga mee met Alex hierboven, liegen over wie het stuk heeft geschreven is not done.
Ik vraag mij echter af of buiten auteursrechten, het veranderen van de auteur van een stuk niet gewoon een vorm van bedrog/fraude/oplichting is. Ik kan mij voorstellen dat je op basis van artikelen kennis gaat huren bij een bedrijf. Als de persoon die je krijgt niet de werkelijke schrijver is, zou die verwachte kennis/mentaliteit/persoonlijke opstelling er wel eens niet meer kunnen zijn. Dit is in mijn optiek dus fraude met het productlabel. Je krijgt niet wat er aangeboden word en dat is toch gewoon verboden dacht ik. Als de vervangende persoon dezelfde kennis heeft laat deze dan de stukken herschrijven in zijn eigen worden en verwijder de oude (of laat ze staan als bedrijfsgeschiedenis.) dat zijn de betere opties in mijn optiek en ruiken minder naar bedrog. Je zou zelfs een overgangsartikel kunnen gebruiken waar de oude werknemer de nieuwe introduceert.
Het probleem is hier volgens mij niet dat de werkelijke auteur auteursrechten wil doen gelden op de gemaakte teksten. Het is niet zo dat de auteur zelf iets met het werk wil doen of dat de auteur de voormalige werkgever wil beletten het werk te wijzigen of herpubliceren. Het is ook niet zo dat de auteur naamsvermelding eist op werk waarbij dat niet gebeurt.
Waar de auteur problemen mee heeft is dat er wordt gelogen over wie de auteur is. Dat is bedrog; misschien tegenover de auteur, maar in elk geval tegenover de lezer. Ik ben benieuwd of het formeel strafbaar is; valsheid in geschrifte is het misschien niet en ik weet niet onder welke andere weet het dan zou vallen. Maar fatsoenlijk is het in geen geval.
Toch is het ook wel te verdedigen. De persoon die je nu op het artikel aan moet spreken is immers niet de oorspronkelijke auteur meer, want die is weg. Ook mag je er hopelijk van uitgaan dat degene die nu vermeld wordt achter het geschrevene staat en er dus echt op aangesproken kan worden. In die zin is de nieuwe naamsvermelding dus terecht. Je zou kunnen zeggen dat de oorspronkelijke auteur retroactief ghostwriter is geworden voor de nu vermelde. Ook kan het zijn dat de huidige ‘auteur’ inderdaad auteur begint te worden door eigen wijzigingen in de tekst te brengen. Vanaf dat moment zou het alleen vermelden van de oorspronkelijke auteur fout zijn.
Of het bedrog tegenover de auteur is, is een andere kwestie. Het lijkt mij dat als jij een werknemer vraagt een tekst te schrijven met de naam van die werknemer eronder, je die werknemer daarmee belooft dat die tekst inderdaad door die werknemer geschreven wordt en dat die werknemer door de lezer persoonlijk kan worden aangesproken op de tekst. Dat de lezer dat kan is namelijk de reden dat je de naam uberhaupt vermeldt. Je schendt die afspraak als je vervolgens iemand anders die tekst laat veranderen zonder de naamsvermelding aan te passen, maar misschien niet als je alleen de naamsvermelding wijzigt. Dat hangt er vanaf of die naamsvermelding voorwaarde was voor het verrichten van het werk. Zoiets kun je best afspreken, al zal het meestal niet expliciet worden gedaan. Als het duidelijk is dat dat de afspraak was lijkt me dat de werkgever daar ook achteraf nog aan gehouden is.
Het zou handig zijn als duidelijk wordt dat persoonlijkheidsrechten ook in dit soort gevallen (dus bij naamsvermelding van de werkelijke auteur) bij de werkelijke auteur liggen. Heeft een niet-persoon wel eens persoonlijkheidsrechten doen gelden?