Mag je een elearning blijven geven als de docent ondertussen overleden is?

Via Twitter:

HI EXCUSE ME, I just found out the the prof for this online course I’m taking died in 2019 and he’s technically still giving classes since he’s literally my prof for this course and I’m learning from lectures recorded before his passing ……….it’s a great class but WHAT
Het blijkt te gaan om een student aan Concordia University, die zijn professor mailde met een vraag naar aanleiding van een online videocollege. Als reactie kreeg hij een autoreply met diens overlijdensbericht. Dat voelt inderdaad wat gek, omdat de student al enige weken dingen bekeek, las en hoorde van deze professor. Dat is toch anders dan een boek opentrekken waarvan de hoofdauteur vijf jaar geleden van ons heengegaan is.

Het bronartikel in Slate kiest de insteek van de overwerkte UD die feitelijk het werk doet, maar de professor de eer en glorie moet laten gaan:

Tenured faculty might teach a few classes, but student work is often graded by underpaid graduate student teaching assistants or graders. At prestigious research universities, discussion sections are also led by graduate students. Many more classes are taught by part-time faculty, who are cobbling together a living, or other short-term contracted faculty, like visiting assistant professors or postdocs. Digital technologies like recorded video lectures allow for the appearance of continued traditional instruction while cutting costs.
Ik heb niet het idee dat het in Nederland ook zo werkt, en zeker in een online leergang zie je natuurlijk gewoon wie je lesgeeft. Toegegeven, je weet niet wie uiteindelijk je opdracht nakijkt of het discussieforum beheert maar over het algemeen gebeurt dat toch echt met open vizier volgens mij. En er lijkt me niets mis mee dat de professor de colleges geeft en een collega of assistent het dag-tot-dag contact met de studenten doet.

Behalve als de professor ondertussen overleden is, natuurlijk. Dan voelt het inderdaad wat raar: je bent dan videocollege aan het volgen en dat wekt toch ergens de indruk dat je deze persoon nu, hier, live in actie ziet. Ontdek je dan langs onverwachte weg (een mail dus naar de professor) dat zhij er niet meer is, dan voelt dat gek. Ergens sowieso gek van die universiteit, dat ze kennelijk de persoonspagina van de professor laten staan en ook diens emailadres blijven vermelden in het universiteitsbrede adresboek. Maar dat terzijde.

Maar mag het? Juridisch gezien liggen de rechten op de video bij de werkgever van deze professor, de universiteit dus. (Voor diens wetenschappelijk werk ligt dat in Nederland waarschijnlijk anders, maar dat terzijde.) Deze kan op grond van het auteursrecht beslissen wat ermee te doen, en in beginsel maakt het daarbij niet uit of de ‘acteur’ in het videowerk ondertussen overleden is. De regel is hetzelfde als bij films en televisieprogramma’s, ook daar is een overleden hoofdrolspeler geen bezwaar tegen heruitzending of uitgave op dvd.

Er is mogelijk een haakje voor de nabestaanden, want de zogeheten persoonlijkheidsrechten (artikel 25 Auteurswet) kunnen door een “aan de door de maker bij uiterste wilsbeschikking aangewezene” worden uitgeoefend. Dat vereist dus wel dat de professor expliciet iemand bij testament of codicil heeft aangewezen, enkel erfgenaam zijn is hiervoor niet genoeg. Dit omdat de auteursrechten niet bij de professor liggen, een beetje extra documentatie is dan wel echt handig.

Wel moet er dan natuurlijk sprake zijn van een situatie waarin die rechten worden geschonden. Enkel het herpubliceren van de video lijkt me zeker niet genoeg. Hetzelfde krijg je bij het portretrecht, dat ook na overlijden van de geportretteerde blijft bestaan (tot tien jaar na overlijden). Welk redelijk belang wordt er dan geschonden? Je beroepen op privacy en eer en goede naam van een overledene zie ik niet opgaan. Identiteitsfraude kan ik het ook niet echt noemen, tenzij je de bizarre situatie zou hebben dat een collega vanuit de mailbox van de prof gaat reageren of dat er een botje onder diens naam reacties gaat plaatsen op het forum, bijvoorbeeld.

Arnoud PS over elearning gesproken, je kunt je weer inschrijven voor mijn elearning AI in de praktijk: Compliance & Governance, we starten op 3 mei en 20 september weer.

Is een contributor license agreement wel gunstig voor een OSS ontwikkelaar?

Een lezer vroeg me:

Ik wilde een bijdrage doen aan een opensourceproject. De stichting erachter geeft echter aan dat ik daarvoor een contributor license agreement (CLA) moet tekenen. Dit omdat OSS licenties problematisch zijn in Europa vanwege morele rechten? Enig idee hoe dat zit? En welke nadelen haal ik me op de hals?
Een contributor license agreement of CLA is een contract waarbij een persoon die een bijdrage levert aan een OSS project, de beheerder van dat project bepaalde rechten geeft. Op zich is dat niet nodig: de bijdrage zal onder dezelfde licentie zijn als het project zelf, en de beheerder kan de bijdrage dus zo opnemen onder die licentie. Het grote nadeel daarvan is natuurlijk dat je dan mogelijk honderden auteursrechthebbenden in je project hebt.

Voor veel projecten is het een brug te ver om de auteursrechten op te eisen, wat de juridisch beste oplossing zou zijn voor het probleem. En daarom komt men met CLA’s: daar staat namelijk in dat men een onbeperkte licentie krijgt, en/of de mogelijkheid om de OSS licentie naar een andere om te zetten. Als het project dan bijvoorbeeld van BSD naar GPL wil switchen, dan is er toestemming op voorhand van alle bijdragenden.

Er is het theoretisch risico dat een bijdragende zich op hun zogeheten persoonlijkheidsrechten beroept. Dat kan in Europa (artikel 25 Auteurswet, bij ons) en dan kun je met name optreden tegen verminking van je software. Dit ongeacht je licentietekst, want je kunt van dat verzet geen afstand doen. Dan zou je dus zeggen, ook al had ik het open source gemaakt, déze specifieke aanpassing haalt mijn naam als auteur keihard door het slijk, ik ben daar fysiek misselijk van en ik eis dat het stopt.

In de praktijk wordt aangenomen dat dit bij open source eigenlijk niet kan, met name omdat het heel moeilijk voorstelbaar is wat zo’n aanpassing dan zou moeten zijn. (Enkel het werk gebruiken in een verwerpelijke context is niet genoeg, het moet echt om een aantasting van het werk gaan.) Maar goed, als men er anders in zit dan is dit een ingewikkelde discussie. “Iemand op een blog zegt van wel” is meestal geen sterk juridisch argument.

Dit geldt trouwens óók na overdracht auteursrecht (zie lid 1 zin 1 van artikel 25) dus het is geen argument om een CLA in plaats van een OSS licentie te gebruiken.

Voor de bijdragende is er weinig tot geen voordeel voor een CLA. Zelden staat er bijvoorbeeld een betalingsregeling in, of een ander voordeel zoals inspraak of medebeslissingsrecht. Het enige echte voordeel zou zijn dat als je niet tekent, je code niet in het project komt.

Arnoud

 

Kan een ex-werknemer naamsvermelding eisen onder zijn oude blogs?

Nee, deze heeft niets te maken met die blog van laatst. In deze vraag via Linkedin kwam de kwestie voorbij dat een ex-werknemer juist wilde dat zijn naam bij oude blogs bleef staan, sterker nog dat eiste hij op grond van zijn auteursrecht. Nu ligt dat recht bij de werkgever, de blogs waren immers als deel van het werk geschreven, maar specifiek bij naamsvermelding ligt het iets complexer.

Het auteursrecht kent naast de gewone publicatierechten (“economische rechten”) ook de zogeheten morele of persoonlijkheidsrechten. Die omvatten het recht te eisen dat je naam ergens bij staat, hoewel je daar afstand van kunt doen. En de complicatie is dus dat een werkgever de economische rechten krijgt, maar niet perse de persoonlijkheidsrechten.

Als ik het zo inschat dan is vandaag de dag de opvatting dat de werknémer die rechten heeft, ook als het gaat om werken onder artikel 7 (dus waarvan de rechten naar de werkgever gaan) of waarvan je in je arbeidscontract hebt gezegd dat de rechten bij de werkgever liggen. En omdat persoonlijkheidsrechten niet overdraagbaar zijn, kan de werkgever die niet opeisen.

De enige ’truc’ is dat de werknemer afstand moet doen van die rechten in het arbeidscontract, maar die zin heb ik nog nooit gezien in een arbeidscontract. En als je als werkgever vervolgens toch mensen hun naam ergens bij gaat zetten, voelt het raar om daarna te zeggen “maar je deed afstand van het recht op naamsvermelding”.

Ik denk dus dat je als werknemer inderdaad kunt eisen dat je naam ergens bij staat. Wel met de nuance dat het een situatie moet zijn waarin het redelijk is dat je naam erbij staat. De salesbrochure van het nieuwe product, daar staat nooit een auteursnaam in, dus daar zou je eis tot naamsvermelding heel raar zijn. En ook zal zwaar meewegen hoe de publicatie bij dat bedrijf normaal gaat. Veel blogs kennen auteurs, maar grootzakelijke blogs vermelden hooguit “marketing” of zo als naam. Daar zul je ook weinig kunnen eisen.

(De AVG gaat de werkgever niet helpen, ik zeg het maar even, want er is een noodzaak of zelfs wettelijke plicht om die naam te laten staan als de werknemer dat eist. Ik stip het maar even aan.)

Arnoud

Mag mijn ex-werkgever een collega onder mijn blogs zetten?

Een lezer vroeg me:

Enige tijd terug ben ik in goed overleg bij mijn vorige werk weggegaan, en ik werk nu ergens anders maar in dezelfde branche. Ik zag laatst echter dat mijn werkgever onder al mijn blogs nu een collega heeft gezet. Prima, alleen staat erbij dat die persoon de auteur is. Dat klopt niet en nu kan ik niet meer laten zien wat ik in het verleden heb gedaan. Mag hij dat zo doen?

(Dit sluit meteen mooi aan bij de recente vraag over werkgeversauteursrecht.)

Wanneer je als werknemer iets maakt in het kader van het werk, dan heeft de werkgever daarop het auteursrecht. Hij mag er dus mee doen wat hij wil. Online laten staan, weghalen, aanpassen, een andere contactpersoon erbij zetten, noem maar op.

Specifiek bij dit geval ligt het wat lastiger. Hier wordt namelijk de werknemer zijn vermelding als werkelijk maker ontnomen. Dat stuit af op de zogeheten persoonlijkheidsrechten (artikel 25 Auteurswet). Je hebt als maker het recht naamsvermelding te eisen, zelfs nadat je het auteursrecht hebt overgedragen. Je kunt afstand doen van dat recht, maar dat moet wel expliciet gebeuren.

Alleen: hééft de werknemer wel persoonlijkheidsrechten? Daar is onder juristen geen consensus over. Het punt is namelijk dat je niet je auteursrecht aan je werkgever overdraagt – de werkgever wordt geacht het werk te hebben gemaakt, niet de werknemer. En als je de werkgever als maker aanmerkt, dan komen de persoonlijkheidsrechten dus strikt gesproken ook aan de werkgever toe. Maar dat is dan ook weer gek, want persoonlijkheidsrechten zijn bedoeld om ménsen te beschermen. Dus horen ze logischer wijs bij de werknémer.

Lange tijd was de rechtspraak de eerste gedachte toegedaan: volgens de wet is de werkgever de maker, en dus ook de houder van de persoonlijkheidsrechten. De werknemer had dus geen enkele aanspraak op naamsvermelding. De laatste jaren komt daar wat verandering in. Zo werd in deze zaak bepaald dat een fotograaf-werknemer wel degelijk naamsvermelding kon eisen bij publicatie van dat werk (dat keurig binnen het kader van het arbeidscontract viel) door de werkgever. En mijn collega Mathieu Paapst publiceerde in 2010 ook al over een voorzichtige verschuiving richting dat laatste.

Het is dus verdedigbaar dat je als werknemer (ook als ex-werknemer) kunt eisen dat de werkgever je naam bij je publicaties zet, tenzij je daar expliciet en vrijwillig afstand van hebt gedaan. Dat zou dan eigenlijk wel in het arbeidscontract moeten gebeuren. Je werknemer verplichten een afstandsverklaring te tekenen, is niet rechtsgeldig.

Voor de werkgever is dat niet even prettig, zeker bij ex-werknemers. Je zult dus als werknemer wel enige moeite moeten doen om uit te leggen waarom je dit wilt. En natuurlijk mag de werkgever er altijd bijzetten “Deze persoon werkt niet meer bij ons; neem contact op met opvolger A”.

Arnoud

Het duimenfilter versus het auteursrecht

duim-omhoog-thumbs-up-vote-oordeel-positief.jpgDe discussie over censuur ken ik, maar deze variant nog niet: is het ‘wegminnen’ van berichten op een forum, site of blog een vorm van auteursrechteninbreuk? Toevallig kwam ik terecht op het stamboomforum, waar de beheerder een “duim omhoog/omlaag”-knop had ingevoerd. Berichten met veel duimpjes omlaag worden onzichtbaar gemaakt, maar ze zijn wel aan te klikken voor wie het echt wil lezen.

Een gebruiker wees de beheerder echter op artikel 25 Auteursrecht, dat de auteur te allen tijde het recht geeft om verminking en andere aantastingen van het werk te verbieden als daardoor zijn eer of goede naam in gevaar komt. Want:

Als je een oordeel wilt geven doe je dat met een authentiek geschrift dat onafhankelijk staat van het oorspronkelijke werk. In het geval van het duimenfilter voorzie je het authentieke artikel van een oormerk. Dat mag dus niet.

(Ik vermoed dat hij met “authentiek” bedoelt “apart nieuw”.) De redenering is dus: door een bericht weg te minnen, wordt het bericht voorzien van een aanduiding, iets als “Dit bericht is het lezen niet waard”. Die aanduidingen hebben hun weerslag op de auteur, die nu immers te kijk staat als schrijver van iets dat het lezen niet waard is. En dat zou je met enige goede wil kunnen zien als een aantasting van zijn goede naam.

Maar wordt het werk zelf wel aangetast? Ik denk het niet. Dat werk staat er nog steeds, en wie wil kan het lezen. Er is een extra drempel, maar die zit niet in het werk zelf.

Een vergelijking met de fysieke wereld is altijd gevaarlijk, maar het lijkt me toch gepast hier: als de bibliotheek een boek van de plank neemt en alleen op verzoek uit het magazijn haalt, wordt de auteur ook als “niet echt lezenswaardig” gekarakteriseerd. Maar is het werk, het boek zelf, aangetast? Dat lijkt me toch niet.

Arnoud