Mag je een elearning blijven geven als de docent ondertussen overleden is?

Via Twitter:

HI EXCUSE ME, I just found out the the prof for this online course I’m taking died in 2019 and he’s technically still giving classes since he’s literally my prof for this course and I’m learning from lectures recorded before his passing ……….it’s a great class but WHAT
Het blijkt te gaan om een student aan Concordia University, die zijn professor mailde met een vraag naar aanleiding van een online videocollege. Als reactie kreeg hij een autoreply met diens overlijdensbericht. Dat voelt inderdaad wat gek, omdat de student al enige weken dingen bekeek, las en hoorde van deze professor. Dat is toch anders dan een boek opentrekken waarvan de hoofdauteur vijf jaar geleden van ons heengegaan is.

Het bronartikel in Slate kiest de insteek van de overwerkte UD die feitelijk het werk doet, maar de professor de eer en glorie moet laten gaan:

Tenured faculty might teach a few classes, but student work is often graded by underpaid graduate student teaching assistants or graders. At prestigious research universities, discussion sections are also led by graduate students. Many more classes are taught by part-time faculty, who are cobbling together a living, or other short-term contracted faculty, like visiting assistant professors or postdocs. Digital technologies like recorded video lectures allow for the appearance of continued traditional instruction while cutting costs.
Ik heb niet het idee dat het in Nederland ook zo werkt, en zeker in een online leergang zie je natuurlijk gewoon wie je lesgeeft. Toegegeven, je weet niet wie uiteindelijk je opdracht nakijkt of het discussieforum beheert maar over het algemeen gebeurt dat toch echt met open vizier volgens mij. En er lijkt me niets mis mee dat de professor de colleges geeft en een collega of assistent het dag-tot-dag contact met de studenten doet.

Behalve als de professor ondertussen overleden is, natuurlijk. Dan voelt het inderdaad wat raar: je bent dan videocollege aan het volgen en dat wekt toch ergens de indruk dat je deze persoon nu, hier, live in actie ziet. Ontdek je dan langs onverwachte weg (een mail dus naar de professor) dat zhij er niet meer is, dan voelt dat gek. Ergens sowieso gek van die universiteit, dat ze kennelijk de persoonspagina van de professor laten staan en ook diens emailadres blijven vermelden in het universiteitsbrede adresboek. Maar dat terzijde.

Maar mag het? Juridisch gezien liggen de rechten op de video bij de werkgever van deze professor, de universiteit dus. (Voor diens wetenschappelijk werk ligt dat in Nederland waarschijnlijk anders, maar dat terzijde.) Deze kan op grond van het auteursrecht beslissen wat ermee te doen, en in beginsel maakt het daarbij niet uit of de ‘acteur’ in het videowerk ondertussen overleden is. De regel is hetzelfde als bij films en televisieprogramma’s, ook daar is een overleden hoofdrolspeler geen bezwaar tegen heruitzending of uitgave op dvd.

Er is mogelijk een haakje voor de nabestaanden, want de zogeheten persoonlijkheidsrechten (artikel 25 Auteurswet) kunnen door een “aan de door de maker bij uiterste wilsbeschikking aangewezene” worden uitgeoefend. Dat vereist dus wel dat de professor expliciet iemand bij testament of codicil heeft aangewezen, enkel erfgenaam zijn is hiervoor niet genoeg. Dit omdat de auteursrechten niet bij de professor liggen, een beetje extra documentatie is dan wel echt handig.

Wel moet er dan natuurlijk sprake zijn van een situatie waarin die rechten worden geschonden. Enkel het herpubliceren van de video lijkt me zeker niet genoeg. Hetzelfde krijg je bij het portretrecht, dat ook na overlijden van de geportretteerde blijft bestaan (tot tien jaar na overlijden). Welk redelijk belang wordt er dan geschonden? Je beroepen op privacy en eer en goede naam van een overledene zie ik niet opgaan. Identiteitsfraude kan ik het ook niet echt noemen, tenzij je de bizarre situatie zou hebben dat een collega vanuit de mailbox van de prof gaat reageren of dat er een botje onder diens naam reacties gaat plaatsen op het forum, bijvoorbeeld.

Arnoud PS over elearning gesproken, je kunt je weer inschrijven voor mijn elearning AI in de praktijk: Compliance & Governance, we starten op 3 mei en 20 september weer.

Oke mag ik dan wél thuiswerken (of e-lesgeven) van de AVG vanwege het coronavirus?

Nederland is koploper thuiswerken, las ik op diverse plekken. Bestrijding van het coronavirus vereist dat we onszelf zo veel mogelijk isoleren, en thuiswerken is dan ook een logische maatregel (en ja, mijn kantoor is natuurlijk ook dicht nu). Ook het onderwijs is dicht, en daar wordt nu ook breed gegrepen naar elearning en video-oplossingen. En ja, vorige week was ik ook al aan het zeuren over de AVG maar ik kom er toch nog eens op terug want ik zie toch veel misgaan bij de snelle keuze voor video, monitoring en onderwijs op afstand.

Natuurlijk snap ik dat het nu voor iedereen hoogst acuut is om toch even iéts te kunnen realiseren. Geen onderwijs of niet kunnen werken is erger dan kunnen werken met een suboptimale tool. Mijn zorg is alleen vooral dat als we over een aantal maanden, als dit virus weer onder controle is, we blijven werken met deze tools omdat het nu eenmaal lekker werkt. Toch even verder kijken en onderzoeken lijkt me dan ook wel verstandig.

Het probleem zit hem wat mij betreft vooral in het feit dat de snelst inzetbare thuiswerk- en elearningtools uit Amerika komen. De regels over privacy zitten daar, laten we zeggen, net even anders dan bij ons. De aanbieders van die tools beschouwen de gebruikers als de ruwe grondstof voor het verbeteren van hun dienstverlening, al dan niet gekoppeld aan advertentieverkoop of profileren. En dat mag prima in de VS, moet je de privacyverklaring maar lezen en/of de voorwaarden maar afwijzen als het je niet bevalt. En dat is natuurlijk een volkomen absurde fictie maar wel het geldend recht in Amerika.

Hier zouden we iets veiliger moeten zitten omdat de AVG rare voorwaarden verbiedt. Zo kun je niet in gebruiksvoorwaarden akkoord gaan met het monitoren van je elearning- of thuiswerkgedrag door de dienstverlener, of voor het analyseren daarvan voor het ahem “verbeteren van de dienstverlening”. Je zult heel expliciet (dus met een privacyverklaring in eenvoudige taal) moeten uitleggen wat dat precies inhoudt en hoezo die dienstverlener dat zelf gaat doen.

Daarnaast hebben thuiswerk- en elearning tools nog wel eens monitoring features waar we in Europa de wenkbrauwen juridisch van fronsen. Ik blogde al over die webcam die foto’s maakt om je werk te monitoren, maar ook bij studenten en scholieren blijkt er te kunnen worden meegekeken door docenten zonder dat dat gemeld is bij de ouders (of meerderjarige studenten zelf). Dat is natuurlijk heel erg niet de bedoeling.

In het onderwijs zou ik zo hard mogelijk willen benadrukken: kijk bij het privacy Convenant voor partijen waar je wél keurig onder de Europese regels kunt werken. Voor werkgevers is er niet direct zo’n site maar je kunt natuurlijk wel gewoon kiezen voor een Europese leverancier die zelf durft te zeggen dat hij GDPR compliant is terwijl er geen toestemmingsknopje in beeld komt bij de installatieprocedure. (Wie om toestemming vraagt, doet het fout onder de AVG.)

Arnoud