Kun je via algemene voorwaarden je auteurs- en persoonlijkheidsrechten afstaan?

stevepb / Pixabay

Een interessante op het forum van Security.nl: “Bij ons in het dorp heeft een bedrijf diverse uitjes, dit is te boeken voor een groep. Van escaperoom, kinderfeestjes tot aan Wie is de Mol. Maar nu staat er in de Algemene voorwaarde dit:

7.5 Mogelijk zullen beeld- en/of geluidsopnamen worden gemaakt van het evenement en de deelnemers en worden opnamen openbaar gemaakt of verveelvoudigd. De bezoeker verleent onvoorwaardelijk toestemming tot het maken van voornoemde opnamen en exploitatie daarvan zonder dat de organisatie of derden een vergoeding aan de bezoeker verschuldigd is of zal zijn. Een eventueel naburig- en/of auteurs- en/of portretrecht draagt de bezoeker bij deze en zonder enige beperking over aan de organisatie. Voorts doet de bezoeker onherroepelijk afstand van het recht zich te beroepen op zijn/haar persoonlijkheidsrechten.
Tsja, hoe rechtsgeldig is zoiets. Het staat er -zoals zo vaak bij algemene voorwaarden- vooral omdat het mooi klinkt en je 90% van de klachten kunt pareren door meewarig te glimlachen en te zeggen “ja meneertje, maar artikel 7.5 zegt wat anders he”.

Het achterliggende punt is natuurlijk dat de organisatie video wil produceren op zo’n evenement, bijvoorbeeld voor reclame of social media. Dat kan niet zomaar, de mensen die daar rondlopen hebben recht op privacy en bescherming van hun persoonsgegevens. (Vroeger zouden we dan ook nog zeggen dat mensen portretrecht hebben als ze gefilmd worden, maar portretrecht is opgegaan in de AVG.)

Wat hier opvalt, is dat deze clausule zijn leven begon als een auteursrechtclausule, waar het portretrecht en persoonlijkheidsrechten aan toegevoegd zijn. Als forensisch jurist zeg ik dus dat deze tekst geschreven is door een IE-specialist. Echter, de kans dat een bezoeker een naburig of auteursrechtelijk relevante handeling verricht op het evenement is minimaal. Nog los van het feit dat voor overdracht van die rechten een ondertekend document nodig is, en algemene voorwaarden worden niet ondertekend.

Privacy/AVG technisch is dit een stuk lastiger te regelen. Je kunt in AV geen toestemming opeisen voor gebruik van je persoonsgegevens, dat moet immers van de AVG expliciet en dus apart gebeuren. Bovendien moet je vrijelijk toestemming kunnen weigeren en intrekken – je hebt er dus eigenlijk niets aan, als je toestemming vraagt aan mensen.

En ja, specifiek bij journalistieke verwerkingen is toestemming niet intrekbaar, dat klopt. Maar het soort video dat deze organisatie gaat maken zou ik héél moeilijk een journalistieke verwerking kunnen noemen, hoewel ik daar normaal erg ruimhartig in ben. Maar zelfs dan blijft het punt over dat je de toestemming expliciet moet vragen en dat deze vooraf geweigerd moet kunnen worden.

Arnoud

Mogen foto’s van een festival gepubliceerd worden?

Een lezer wees me op de dienst Oypo waar fotografen foto’s kunnen verkopen die ze op festivals gemaakt hebben. Het idee is heel simpel: neem fotografen het gedoe met verkopen/leveren van foto’s uit handen. Ze maken foto’s, geven mensen een kaartje waar Oypo op staat, en daar kan dan worden besteld. Oypo regelt het aanleveren, betalen en de vergoeding voor de fotograaf. Mooi, alleen: mag dat wel van het portretrecht?

Het portretrecht maakt onderscheid tussen twee situaties. Wanneer geposeerd is voor de foto, en deze dus in opdracht is gemaakt, is toestemming nodig voor verhandelen of publiceren van de foto. Zo’n foto mag dus via Oypo alleen worden verkocht aan de persoon die er op staat.

De meeste festivalfoto’s zullen eerder spontane situaties betreffen. Dergelijke foto’s mogen worden verhandeld zonder aparte toestemming, tenzij er een privacybelang van de geportretteerde is dat zwaarder zou wegen. Dat hangt dus van de foto af: een gewoon dansend iemand kan eigenlijk geen bezwaar maken, maar iemand die ziek in een hoekje zit of zich met de partner (m/v) terugtrekt voor een intiem moment kan wel degelijk protesteren tegen het publiceren of verhandelen van deze foto’s.

Bij minderjarigen zou ik terughoudender zijn: hun privacybelang wordt eerder erkend dan voor volwassenen. De ouders kunnen in principe altijd eisen dat de foto wordt verwijderd met een beroep op de privacy van hun kind.

Het valt me nog op dat de voorwaarden van Oypo vermelden

2.3.1.Bij acceptatie van de Algemene Voorwaarden erkent Gebruiker dat Aanbieder niet verantwoordelijk kan worden gehouden voor openbaar gemaakt materiaal van Gebruikers en dat Aanbieder niet het materiaal controleert dat door Gebruikers via Oypo wordt geopenbaard.

maar ik denk dat dat alleen gaat over de dienst van Oypo zelf en niet het portretrecht op de geplaatste foto’s. Artikel 7.6 biedt een mogelijkheid om te eisen dat je persoonsgegevens – dus ook je foto – verwijderd worden van de site. Update (3/8) Oypo bevestigt dit in de comments, en legt tevens uit hoe zij handelt bij klachten.

Arnoud