Wat als ik in het wintertijduur te hard rijd?

Een lezer vroeg me:

Gisternacht reed ik om 03:15 (zomertijd) oftewel 02:15 (wintertijd) over de A2 langs een flitspaal. Ik reed keurig 100 maar bedacht me, als ik te hard had gereden dan was ik geflitst en dan had er dus 02:15 op de boete gestaan. Maar om 02:15 (zomertijd) was ik nog op het werk, en daar zijn beelden en logs van (een datacenter). Had ik daarmee dan onder de boete uit gekund?

Leuk geprobeerd, maar nee.

Ik dacht eerst dat het antwoord makkelijk zou zijn: de tijd van de overtreding zal wel in UTC vastgelegd zijn, en dan is corrigeren voor wintertijd triviaal. Maar dat viel dus tegen, want op alle voorbeelden van verkeersboetes die ik kan vinden staat gewoon “02:15” zonder tijdzone-aanduiding. En toen las ik dat in 2013 de trajectcontrole bij de zomertijd misging, de klok werd niet verzet waardoor iedereen foute boetes kreeg. Dus eh, kennelijk is het wel mogelijk, dit theoretisch scenario.

Maar desondanks, nee je komt er niet mee onder de boete uit. Deze specifieke optie kende ik nog niet, maar dat verkeerscontrolesystemen fouten maken met de tijd van de overtreding komt vaker voor. Mensen gaan dan in beroep (Wet Mulder, meestal, maar ook in het strafrecht) en dan wordt de foute tijd aangepast door de officier en gaat de zaak gewoon verder.

Een fout als deze is volgens de leerboekjes een vormfout, de overtreding is immers niet begaan op het tijdstip dat er staat. Maar in de praktijk moet je het als officier wel héél bont maken wil je op een vormfout je zaak verliezen. Zeker als het gaat om triviale details zoals wanneer het feit precies begaan is, tenzij het tijdstip van de overtreding natuurlijk raakt aan de kern.

In geval van een verkeersovertreding als deze is het tijdstip hier niet relevant. Ja, er zijn stukken op de A2 waar de maximumsnelheid tijdsafhankelijk is, maar dan gaat het om 06:00-19:00 en of het nu 01:15, 02:15 of 03:15 was, je zit altijd binnen hetzelfde vak. Er is geen plek op de A2 waar het voor de snelheid van belang is of je er om 01:15, 02:15 of 03:15 reed.

De discussie over tijd wordt pas relevant als het gaat om zo’n tijdvakgrens. Want als je 130 rijdt om 19:02 en het systeem zegt dat je dat deed om 07:02, dan kan dat het verschil maken tussen wel of niet strafbaar zijn (pardon, onderwerp zijn van een administratieve boete, het is bestuursrecht immers). Dat is dus wat er misging in 2013 op de A2, dat zijn onterechte boetes want er was geen strafbaar feit begaan.

Maar dit zijn héél zeldzame situaties. De hoofdregel is en blijft: de tijd deed er niet toe, het gaat erom of het feit begaan is. Dus zelfs als de flitscameraklok werkelijk 100% verkeerd stond en je kunt aantonen dat je op het vermelde tijdstip werkelijk ergens anders was, dan nog krijg je de boete en die moet je gewoon betalen – als je op enig ander tijdstip wel die fout hebt begaan.

Arnoud

Computers mogen toch wel boetes uitschrijven?

Boetes voor onverzekerde voertuigen die geautomatiseerd worden opgelegd, zijn niet per se onrechtmatig, meldde de NOS vrijdag. Het Hof Arnhem-Leeuwarden bepaalde dit in vervolg op een arrest waar ik in februari over blogde. Bij een man was geautomatiseerd vastgesteld dat zijn bromfiets onverzekerd zou zijn, waarna een boete door verbalisant ‘404040’ werd opgelegd. Omdat dat verwees naar een computer, was dat te weinig om dit te mogen doen. Omdat het OM nu heeft uitgelegd hoe het werkt, mag het wel.

In februari werd de boete voor het onverzekerd zijn van de bromfiets nog afgewezen met het argument dat niet kon worden vastgesteld dat de boete door een bevoegd ambtenaar werd opgelegd. Het systeem kwam niet verder dan “verbalisant 404040” en dat was de computer van het CJIB.

In reactie daarop komt het OM nu met nadere toelichting. Bevoegd ambtenaren moeten de sanctie opleggen, maar in de wet staat dat de gedraging waar de sanctie op staat, ook “op geautomatiseerde wijze” mogen vaststellen. Dus niet zelf zien maar op een computerfoto. En bij de RDW-verzekeringscontrole werkt dat zo. De computer van de RDW zoekt kentekens na, en als deze niet in het juiste bestand staan dan wordt dit doorgegeven aan het CJIB. Het CJIB verstuurt dan volautomatisch een beschikking.

Mag dat? Eh ja, zegt het Hof enigszins tot mijn verbazing. Er is ergens bij het CJIB een bevoegd ambtenaar aanwezig, maar die beslist niet per geval dat de boete juist is opgelegd. Alleen, dat hoeft niet, zo constateert het Hof nu na de wetsgeschiedenis er nog eens op nageplozen te hebben:

Anderzijds kan uit de totstandkomingsgeschiedenis van artikel 3, tweede lid, WAHV evenmin worden afgeleid dat bij de sanctieoplegging geen gebruikt mag worden gemaakt van de mogelijkheden die de automatisering biedt en dat de aangewezen ambtenaar, nadat op geautomatiseerde wijze een gedraging is vastgesteld, afzonderlijk en individueel moet beslissen of een sanctie wordt opgelegd.

Verder is het zo dat er in de praktijk eerst een tussenstap wordt genomen: je krijgt een brief dat je onverzekerd bent. Reageer je, dan gaat er (zo zegt het CJIB) een mens naar je dossier kijken en wordt dán pas besloten. Door die mens. Zo worden de bijzondere situaties opgevangen.

Vorige keer vroeg ik me af: is het echt wenselijk dat we blijven zitten bij alles handmatig door Bromsnor laten afhandelen, en maar hopen dat die het goed ziet, fair is naar iedereen, nooit vermoeid het verkeerde nummer noteert en vooral altijd netjes blijft werken? Dat gaf veel reacties, met name over de zorg van correct geprogrammeerd zijn van het systeem maar ook de flexibiliteit van de mens: een computer snapt bijzondere gevallen niet.

Aan die zorg komt het systeem tegemoet – je mag piepen en dan kijkt er iemand naar. Dat is een oplossing, maar vereist wel dat de burger de wet kent en weet wat ertegen te doen is. En dat vind ik niet fair – het zou de overheid moeten zijn die weet wat de wet is en geen onjuiste boetes uitschrijft. Bezwaarschriften zouden een uitzondering moeten zijn voor de absoluut niet te voorziene situaties.

Alleen: alles handmatig doen werkt niet meer, met deze aantallen boetes. Dus hoe moet het dan wel?

Arnoud

Computers mogen geen boetes uitschrijven van gerechtshof Leeuwarden

flitspaal-beschadigd-boete-heffing-cc-by-nd-heiloo-online.jpgHet gerechtshof in Leeuwarden heeft een boete vernietigd die geheel geautomatiseerd was uitgevaardigd, meldde Tweakers vorige week. Uit het arrest blijkt dat het gaat om een boete voor het niet APK-gekeurd zijn van een auto, wat volautomatisch wordt geconstateerd en beboet waarna de eigenaar mag bewijzen dat de auto wél gekeurd was. Ook na herhaald aandringen krijgt het Hof geen naam van een specifieke opsporingsambtenaar die het nietgekeurdzijn heeft geconstateerd, waarop de boete wordt vernietigd.

Het is een terechte uitspraak, maar het fascineert me wel: waarom hechten we zo veel waarde aan de handmatige observatie van faalbare mensen en eigenlijk nauwelijks aan rekenwerk waarvan we met grote waarschijnlijkheid kunnen zeggen dat het klopt?

Is dat omdat computers niet flexibel zijn, geen redelijkheid toevoegen? Genoeg koppige ambtenaren die niet veel beter zijn dan computers qua flexibiliteit. Dat een computer fouten kan maken? Vast, maar minder dan een mens.

De enige echte reden die ik kan bedenken is dat het aanvechten van een gecomputeriseerde boete als heel moeilijk wordt ervaren. Je belandt gelijk in de bureaucratische nachtmerrie van “computer says no” en bedrijfsprocessen die vrolijk doortuffen naar beslaglegging, detentie, aanmelden bij BKR (bij niet-betalen facturen) ongeacht hoe duidelijk je verhaal is. Sorry, u heeft geen keuze gemaakt uit opties 1 t/m 4 dus uw bezwaar wordt niet in behandeling genomen. Ach, wilde u een keuze “overig” en een invulveld? Nee die had de ontwikkelaar niet meegenomen in de UI, staat voor de volgende sprint in april gepland. U wilt dan mailen? Sorry, ons bestuursorgaan is niet voor elektronische communicatie opengesteld. Sorry, ik laat me even gaan. Maar dat werk dus.

Toch weet ik het niet. Is het echt wenselijk dat we blijven zitten bij alles handmatig door Bromsnor laten afhandelen, en maar hopen dat die het goed ziet, fair is naar iedereen, nooit vermoeid het verkeerde nummer noteert en vooral altijd netjes blijft werken? Terwijl genoeg onderzoek laat zien dat mensen dat niet kúnnen?

Arnoud

Administratiekosten van het CJIB bij verkeersboetes

flitspaal-beschadigd-boete-heffing-cc-by-nd-heiloo-online.jpgNiet echt internetrecht, maar ik krijg hier héél veel vragen over: mag het Centraal Justitieel Incassobureau die zes euro administratiekosten in rekening brengen als je een boete opgelegd krijgt? Dit met de discussie over administratiekosten bij bedrijven (mag het nu wel of niet) in het achterhoofd.

Ja, het CJIB mag die administratiekosten in rekening brengen. Dat volgt uit artikel 22 Wet Mulder en het bijbehorende Besluit, dat bepaalt:

Degene aan wie een administratieve sanctie wordt opgelegd, is administratiekosten verschuldigd. De omvang van deze kosten wordt bepaald bij ministeriële regeling.

En in artikel 1 van deze ministeriële regeling staat keurig het bedrag van ” 6 genoemd.

Recent werd een vonnis gepubliceerd waarin de kantonrechter oordeelde dat beroep en bezwaar mogelijk is tegen administratiekosten bij een boete. Daarbij werd wel gezegd:

De kantonrechter is evenwel van oordeel dat, gelet op de hoogte van de boete, niet gezegd kan worden dat de kosten disproportioneel zijn, nu de administratiekosten forfaitair zijn, niet gerelateerd zijn aan (de hoogte van) de sanctie en worden verantwoord als kosten van behandeling door het overheidsorgaan. Niet gezegd kan worden dat de in aanmerking genomen behandelingskosten exorbitant zijn.

Ik vind het wel erg merkwaardig, deze constructie met administratiekosten. Je zou zeggen dat zulke kosten gewoon in het boetebedrag verwerkt moeten zijn. Toen ik er voor het eerst van hoorde, leek het me een verkapte manier om de boete te verhogen zonder de wet met de boetebedragen aan te hoeven passen. Maar gezien het feit dat er een aparte wet is die bepaalt dat er administratiekosten berekend mogen worden, kan dat het argument niet zijn geweest.

Het waarom begrijp ik dus niet, maar dat het mag staat voor mij vast.

Arnoud<br/> Foto: Flitspaal – Heiloo Online (Creative Commons BY-ND).