Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Een lezer vroeg me:

Zou je eens kunnen uitleggen of uitzoeken waarom zoveel WiFi hotspots een soort van bevestiging, of login vragen? Met daarbij een pagina met allerlei disclaimers of voorwaarden.

Mijn inschatting is dat iedereen het doet omdat iedereen het doet (dat heet cargoculten). Er is inderdaad geen enkele juridische reden, maar het inlogscherm bevat zo’n vakje dus de leverancier vraagt ‘wat zal ik hier zetten’ en de directeur van IT googelt even een standaardtekst. Of iedereen laat het staan want het zal wel prima zijn.

De gedachte er achter is natuurlijk dat iemand iets illegaals kan doen vanaf de aangeboden internettoegang, en dat een derde jou daarvoor aansprakelijk houdt. Maar dat is al sinds grofweg eind jaren negentig geen ding meer, omdat je wettelijk gezien niet aansprakelijk bent voor wat mensen via jouw internetverbinding uithalen. Nee, ook niet als je het weet. Een hoster moet dan optreden, maar een toegangsprovider niet.

Ook zie je wel dat men dit soort teksten publiceert met de gedachte dan toestemming te kunnen eisen voor het monitoren of filteren van internetverkeer. Want ja, toestemming moet je vragen. Maar specifiek bij het kunnen monitoren of filteren van internetverkeer heb je helemaal geen toestemming nodig, nog los van dat men die drie seconden na het inloggen weer kan intrekken zonder gevolgen. 

Je kunt je hier prima beroepen op een legitiem belang (netwerkbeveiliging) en dan mag je monitoren, mits je maar informeert dat je dat doet. Dus dat is dan de énige reden om een tussenscherm te doen: je wilt mensen keurig tijdig informeren waar op wordt gemonitord, wat er wordt tegengehouden en wanneer je kunt worden afgeknepen/afgesloten. Maar dat kun je ook doen op het bordje waar je mensen vertelt wat de SSID of het wachtwoord is, met een link naar de privacyverklaring.

Arnoud

Kan het overnemen van een “free disclaimer” inbreuk op het auteursrecht van de disclaimermaker zijn? Een recent vonnis stelt die kwestie weer ter discussie (via Menno Weij). Kort gezegd: ja dat is inbreuk, maar de wijze van presenteren maakt dat de schadeclaim fors omlaag gaat.

De disclaimer in kwestie werd overgenomen van www.freedisclaimer.eu. Het is een nogal lange tekst die er erg juridisch uitziet, dus als je dan als ondernemer op zoek bent naar een mooie afschriktekst dan zou je die wellicht willen overnemen. Maar dat mag dus alleen als je de gebruiksvoorwaarden in acht neemt, anders krijg je van de advocaat achter die site een stevige factuur: € 693,67 en enige tijd later € 962,00. Een bedrag waar zelfs menig claimend fotograaf even van opkijkt.

De rechter begint met constateren dat er auteursrecht zit op de disclaimer, want “de gebruikte woorden en opmaak van (de tekst van) de disclaimer is het gevolg van creatieve keuzes.” Dat vind ik wat erg makkelijk, maar goed er is geen verweer tegen gevoerd.

En tsja, als er auteursrecht zit op een tekst dan mag je die niet zomaar overnemen. Ook niet als er geen keiharde knipperende “Auteursrechtelijk beschermd materiaal”-tekst bij staat. Maar hier doet zich wat merkwaardigs voor: de site héét “Free disclaimer”. En de gebruiksvoorwaarden waren niet bepaald eenvoudig te vinden, dus dan wordt het wel een beetje onredelijk om zomaar claims te leggen:

Onder de nadere informatie is de zin (inclusief hyperlink) “Klik hier als u deze disclaimer op uw website wilt gebruiken.” opgenomen. Pas bij het doorklikken op “hier” komt de website van [eiser] in beeld, waar de gebruiksvoorwaarden staan vermeld. De kantonrechter overweegt dat het meer voor de hand ligt dat, als er gebruiksvoorwaarden zijn gekoppeld aan de disclaimer, deze ook op de site worden gepubliceerd waar de disclaimer op staat vermeld. Te meer, nu internet uitnodigt tot het overnemen van informatie, zonder daarbij in acht te nemen dat deze informatie auteursrechtelijk beschermd kan zijn, en nu het webadres van de website impliceert dat de disclaimer zonder nadere voorwaarden mag worden gebruikt. Door deze wijze van publiceren van de disclaimer, en dan met name gelet op het gebruikte webadres en het ontbreken van de gebruiksvoorwaarden op de hoofdsite, wordt er een grote kans op onbedoeld, dan wel onbewust, schadeplichtig gebruik gecreëerd.

Gezien deze situatie vindt de rechter het niet redelijk om de geëiste schadeclaim en advocaatkosten toe te wijzen. Hij beperkt het vonnis dan ook tot 148 euro aan kosten die zijn gemaakt na de eerste ontvangen sommatie, omdat de wederpartij toen niet direct de disclaimer had verwijderd.

Ik blijf het een rare zaak vinden. Disclaimers hebben juridisch geen waarde, dus waarom zou je ze überhaupt aanraden om te gebruiken? En dan ook nog eens geld vragen voor de overname, tegen een bedrag dat geen reële schade vertegenwoordigt. Hoezo mag een eisende advocaat zomaar zijn uurtarief als schade opvoeren, om eens wat te noemen.

Arnoud

Ik kan niet eens meer een wandeling maken door de stad zonder disclaimers tegen te komen: “Wij zijn geen Auping dealer!” op het etalageraam van beddenhandel Tom Smeenk in Utrecht. Ook de website van Smeenk vermeldt deze tekst in diverse groottes.

Over het gebruik van merken doen veel misverstanden de ronde. De belangrijkste: het zou verboden zijn een merk te voeren, ongeacht omstandigheden, zonder toestemming van de merkhouder. Dat klopt niet, al was het maar omdat in het recht er niets toegestaan of verboden is “ongeacht omstandigheden”. Er zijn áltijd omstandigheden te verzinnen die iets dat in principe legaal is, toch verboden maken. Of andersom.

Je mag zonder toestemming een merk gebruiken wanneer je de merkproducten verkoopt. Je moet dan kunnen aangeven dat je die producten verkoopt, en dat doe je door het merk te tonen. (De merkproducten moeten met toestemming op de Europese markt gebracht zijn door de merkhouder; grijze import uit China mag hier niet worden doorverkocht.)

Wat dan weer niet mag, is het merk gebruiken om de indruk te wekken dat je een band hebt met de merkhouder. Dat is waar het vaak misgaat met webshops van handige jongens die merkproductjes verkopen, wat ik de “Welkom bij merknaam”-sites noem. Het gaat daar mis omdat men geen eigen naam noemt maar alleen “Welkom bij Aupingkopen punt nl, uw goedkope plek voor Aupingbedden – auping goedkoop aanbieding outlet dealer kopen bestellen” of iets dergelijks. Door stilzwijgen kun je verwarring wekken.

Smeenk doet het goed: een eigen bedrijfsnaam, het eigen logo groot linksboven op de site en ook dus nog een disclaimer. Hier is geen sprake van stilzwijgen dus.

Is die disclaimer nodig? In principe heeft een disclaimer geen zin. In 2013 verloor Talensshop een rechtszaak over merkinbreuk, omdat de totaalindruk van de site ten onrechte een affiliatie met verfproducent Talens suggereerde. De rechtbank vond dat een disclaimer daar niet tegenop kon. Hetzelfde bleek in een andere zaak over de term “Porschespecialist”.

Echter, bij twijfelgevallen kán het de doorslag geven. Als hij prominent naast de eigen bedrijfsnaam staat, dan versterkt dat het beeld dat de eigen naam en logo scheppen: dit is zomaar een bedrijf, geen outlet van de merkhouder. Maar ik zou altijd zeggen, bouw je site zónder disclaimer en toets dán of mensen gaan denken dat het een outlet is.

Arnoud

Regelmatig sturen mensen me “De directie stelt zich niet aansprakelijk”-bordjes, waarvoor mijn dank. Af en toe zitten er ook varianten tussen waar ik schele juridische jeuk van krijg, zoals deze (dank GJ): Waar te beginnen. Allereerst dat het een geprint tekstje is, dus iemand die dacht “dat ga ik eens even régelen, dan is het… Lees verder

De wijze waarop gedaagde de disclaimer gebruikt, levert een inbreuk op van het aan eiser toekomend auteursrecht. Ja, dat staat echt in het vonnis (via). U mag ook even de koffie van het beeldscherm vegen. Maar toegegeven, deze disclaimer is zo lang en wijdsprekig dat ik ‘m wel auteursrechtelijk beschermd vind. En als je een… Lees verder

De Engelse parlementariër Alan Duncan wil een verbod op de “meaningless missives” die iedereen klakkeloos onder zijn e-mails hangt, zo las ik bij de BBC. Heerlijke speech ook. Een verbod op e-maildisclaimers, hoe w00t is dat. Alleen: is het haalbaar, en hoe ga je dat in vredesnaam opschrijven? E-maildisclaimers zijn velen al jaren een doorn… Lees verder

Menig lezer wees me op de voorgenomen nieuwe voorwaarden van het sociale netwerk Facebook. Kort gezegd komt het erop neer dat het bedrijf nóg meer informatie over je wil verzamelen, en in het bijzonder toegespitst op je locatie, en dat je daar toestemming voor geeft door vanaf 1 januari op Facebook te blijven. Slikken of… Lees verder

Een lezer vroeg me: Recent kreeg ik een mail van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, en die zetten onderaan hun mail deze disclaimer: “Deze e-mail is informatief van aard. Een officiële stellingname van de VNG wordt alleen schriftelijk (op papier) verstrekt.” Is dit ook zo’n onzintekst zoals alle disclaimers? Dat is een van de weinige… Lees verder

Ontbijtproducent General Mills claimt op haar website dat wie haar liket of een coupon downloadt, afziet van het recht haar te mogen aanklagen. Dat meldde de New York Times een paar dagen terug. Deze acties zouden volgens grijze-letter-op-witte-achtergrondtekst leiden tot aanvaarding van gebruiksvoorwaarden waarin een arbitrage-beding is opgenomen. Na een hoop herrie werd dat voorstel… Lees verder

Leuke vraag via Twitter: Ik wil wel eens weten of iemand z’n baas gebeld is over tweets. En aansprakelijk is gehouden over inhoud. Ondanks TWEETS MY OWN DISCLAIMER Oftewel: als je twittert, en je zet erbij “op persoonlijke titel” of “All tweets are my own”, kunnen mensen dan nog je werkgever aanspreken? Op zich staan… Lees verder