Zijn hashes van vingerafdrukken anoniem of mogen ze toch niet van de AVG?

Een lezer vroeg me:

Ik weet dat onder de AVG het gebruik van biometrie strikt beperkt is tot hele specifieke toepassingen. Ik wil als security officer biometrie inzetten en heb daarvoor een oplossing die met templates en hashes werkt, zodat er geen vingerafdrukken hoeven te worden opgeslagen. Een nieuw genomen vingerafdruk wordt tot een hash omgezet die wordt gematcht tegen een database. Dat lijkt mij veilig en bovendien buiten de AVG vallen. Onze FG zegt dat dit nog steeds biometrische gegevens zijn en dat het dus niet mag. Klopt dat?
Het klopt dat ook zo’n systeem met templates biometrische persoonsgegevens verwerkt, maar het klopt niet dat de AVG dan automatisch zegt dat het dus niet mag.

Een vingerafdruk is een biometrisch persoonsgegeven volgens de definitie uit de AVG, “fysieke, fysiologische of gedragsgerelateerde kenmerken van een natuurlijke persoon” (artikel 4 lid 14). Of je die kenmerken nou opslaat als een plaatje of als een feature vector, dat maakt niet uit. Je blijft die kenmerken van die vinger bewaren.

De meeste systemen die werken met vingerafdrukken of andere biometrie, verwijzen naar hashes en roepen dan dat het anoniem is. Dat is AVG-technisch niet waar. Een gegeven is pas anoniem als het niet meer tot een persoon te herleiden is, maar het is niet genoeg dat namen ontbreken of iets dergelijks. Een toegangscontrolesysteem dat vingerafdrukken opslaat met enkel daarbij “mag naar binnen ja/nee” zonder namen of rugnummers valt gewoon onder de AVG.

De AVG zegt dat je geen biometrische persoonsgegevens mag gebruiken behalve in uitzonderlijke gevallen. De relevante uitzondering is in Nederland opgenomen in de Uitvoeringswet AVG, artikel 29:

… het verbod om biometrische gegevens met het oog op de unieke identificatie van een persoon te verwerken [is] niet van toepassing, indien de verwerking noodzakelijk is voor authenticatie of beveiligingsdoeleinden.
Die noodzaak is een hoge eis. Kort gezegd, je hebt eigenlijk geen andere reële optie – en je kunt onderbouwen dat andere opties niet goed genoeg werken. Vaak zie je dat men volstaat met “het is algemeen bekend dat biometrie heel veilig is” of “de kosten voor sleutels zijn hoog” maar dat is niet genoeg.

Voor mij zijn belangrijke factoren dat het echt nodig is dat je weet wélke personen naar binnen mogen (of toegang hebben), dat menselijk toezicht onhaalbaar is (bijvoorbeeld omdat men maar zelden naar binnen gaat) en dat alternatieven (zoals pasjes) geprobeerd zijn en vanwege een concreet probleem niet werken. Dus niet “we denken dat vingerafdrukken het beste zijn” maar “de rest werkt niet, zie hieronder waarom”.

Arnoud

Kun je eisen dat je persoonsgegevens uit een gerechtelijk vonnis worden gehaald?

Het is altijd een goed onderwerp voor verwarring: hoezo persoonsgegevens, dit is toch geanonimiseerd? En dat klopt, als iets geanonimiseerd is dan zitten er (per definitie) geen persoonsgegevens meer in. Maar de grap is: echt anonimiseren dat doet bijna niemand. Wat bijna iedereen doet, heet pseudonimiseren en je blijft dan gewoon onder de AVG vallen. Zelfs de rechtspraak, zoals een recent vonnis laat zien.

In deze zaak had de eiser eerder een rechtszaak tegen Google gevoerd over verbergen van zekere zoekresultaten bij een opdracht op zijn naam. Dat verloor hij, en de uitspraak werd gepubliceerd. Uiteraard conform de anonimiseringsrichtlijnen van de rechtspraak, maar desondanks vond de man het nodig om verwijdering van het gepubliceerde vonnis te vorderen.

Dat roept de vraag op, staan er nog persoonsgegevens in zo’n vonnis dan, als het geanonimiseerd is? Namen worden weggehaald, geboortedata tot jaren teruggebracht en adressen blijven natuurlijk ook buiten schot. Daarnaast worden ook meer indirect identificerende dingen weggehaald, zoals URLs waarin de naam van de eisende partij voorkomt.

Maar wat doe je met persoonlijke informatie in het vonnis zelf? De rechter moet bijvoorbeeld als argument brengen dat weliswaar iemands naam op een website staat, maar dat die vermelding niet onjuist of irrelevant lijkt. Daarvoor moet je in het vonnis de naam noemen en denk ik ook de tekst van de vermelding, anders onderbouw je je analyse niet. Maar dan staat er dus een naam én een tekst die iets over die meneer zegt, in het vonnis.

Nu komen we in een van de vele hoofdpijnstukken uit de AVG. In 2014 bepaalde het Hof van Justitie dat juridische analyses over een persoon an sich wel persoonsgegevens bevatten maar geen persoonsgegevens zijn. Je kunt dus niet bijvoorbeeld een vonnis of beschikking laten corrigeren omdat er een fout in staat (artikel 16 AVG) of laten wissen (artikel 17). Daar zijn eigen procedures voor.

Ik zeg eerlijk dat ik hier helemaal niets van snap; een juridische redenering dat ik een strafbaar feit heb gepleegd (om eens wat te noemen) lijkt mij evident een persoonsgegeven want er staat in dat ik een oplichter ben. Dat ik dat niet mag corrigeren of verwijderen, volgt gewoon uit de systematiek van de AVG – het is niet fout en niet irrelevant of overdadig of zo. Maar goed, het Hof heeft het gezegd en het Hof heeft per definitie gelijk.

De beschikking (de uitspraak in een verzoekschriftprocedure) is dus geen persoonsgegeven en kan niet worden verwijderd op grond van de AVG. Mogelijk kan dat wel gelden voor specifieke feitelijke stukjes:

In het hiervoor onder 4.6. genoemde arrest heeft het HvJEU immers overwogen dat de gegevens die de feitelijke basis vormen voor de juridische analyse persoonsgegevens in de zin van de Richtlijn persoonsgegevens kunnen zijn. De omstandigheid dat die feitelijke gegevens in een rechterlijke beslissing door de rechter worden vastgesteld conform de regels van het procesrecht maakt niet dat van persoonsgegevens geen sprake meer is.
De verzoekster had echter haar bezwaar vooral gericht op de juridische delen van de beschikking, en daar geldt dit argument dus niet bij. Maar inderdaad zitten er dus wel degelijk persoonsgegevens in geanonimiseerde vonnissen.

Arnoud

Avast verkoopt data van gebruikers gratis antivirussoftware onder pseudoniem

Beveiligingsbedrijf Avast verkoopt op grote schaal gepseudonimiseerde data van gebruikers van de gratis versie aan adverteerders. Dat meldde Tweakers vorige maand. Het gaat onder andere om de browsegeschiedenis, die onder andere aan grote bedrijven zoals Google, Microsoft, Pepsi en McKinsey wordt verkocht. Na enige herrie stopt men daarmee, want “Mensen beschermen is onze topprioriteit en al het tegenovergestelde dat we doen is onacceptabel” aldus de CEO die na zeven jaar datahandel direct ingrijpt. Oh ja, en hij zegt dat het bedrijf altijd binnen de juridische kaders is gebleven en dat het zich altijd aan wetten als de AVG heeft gehouden. Moehahaha.

Het is natuurlijk een welbewust “misverstand” dat pseudonieme data (dus je naam eraf) verkocht mag worden onder de AVG. Die vermeldt juist expliciet dat een pseudoniem gewoon wél onder de AVG valt – iedere identifier aan gegevens maakt dat het persoonsgegevens zijn. Cookie, hash, random ID, MAC, “die meneer daar achterin” en je bent er al.

Alleen écht anonieme data valt buiten de AVG. Maar daar heb je commercieel weer geen bal aan.

Pseudonimisering is op zich een nuttige manier om data minder kwetsbaar te maken. Als je dat doet, dan zijn de mogelijkheden groter om die data vervolgens in te zetten voor allerlei doeleinden. Je beroept je dan op je eigen legitiem belang (marketing, bijvoorbeeld) en de privacyafweging die daarbij hoort is dan makkelijk omdat het slechts pseudonieme data is waar je eigenlijk alleen matching met een advertentie mee kunt doen.

Wel blijf je zitten met doelbinding, de marketing-inzet moet wel binnen de verwachtingen blijven van het oorspronkelijke gebruik. Dat mijn virusscanner data doorgeeft aan een marketinginitiatief is volslagen van de pot gerukt, pardon niet verenigbaar met het oorspronkelijke doel. Dus alleen al daarop gaat het mis.

Soms denk ik wel eens, moet je als journalist wel zo’n statement van een CEO overnemen als het zo evident onwaar is? Een bijzin als “echter zonder enige onderbouwing” lijkt mij objectief waar. Ik snap dat je een weerwoord wilt opnemen in het kader van gebalanceerde nieuwsvoorziening, maar iemand feitenvrij zijn marketingreutel laten geven doet juist afbreuk aan de balans in het nieuws.

Arnoud

Wetsvoorstel moet digitaal leren met nepnaam veiliger maken

Kinderen die op school met digitale lesmethoden werken, hoeven niet meer hun eigen naam in te vullen. Dat stond in het papieren AD afgelopen weekend. De ministerraad heeft namelijk ingestemd met een wetsvoorstel van die strekking, hoewel exacte details nog ontbreken. Kort gezegd komt het erop neer dat bij gebruik van clouddiensten door scholen moet worden gewerkt met pseudoniemen of codes, zodat bij datalekken niet gelijk alle details van de leerlingen op straat liggen. Het idee is loffelijk maar moet dat nu echt zo met een wet?

De tekst van het wetsvoorstel wordt helaas pas openbaar nadat de Raad van State er advies over heeft gegeven, dus het is nog even speculeren. Ik hoop op een voorstel dat gewoon zegt, scholen mogen alleen pseudonimeen van leerlingen aan leveranciers doorgeven. In combinatie met een verbod voor leveranciers om meer dan dat te vragen. Het is immers echt nergens voor nodig om werkelijke persoonsgegevens van leerlingen te hebben om een dienst aan een school te leveren.

Ik ben een beetje bang dat er komt te staan dat de leverancier ontvangen persoonsgegevens moet pseudonimiseren. (Of, nog erger, dat dit in overleg moet worden vastgesteld.) Want dan schiet je er weinig mee op, dan is die brondata er nog steeds en dus blijft de kwetsbaarheid bestaan.

En ja ik weet het, de Privacyverordening roept op tot pseudonimiseren en staat toe dat dit gebeurt door de partij die vervolgens gaat werken met de gepseudonimiseerde gegevens. Het is niet verplicht dat je de sleutel en de pseudonieme data in aparte bedrijven bewaart. Dus het zou legaal zijn als een dienstverlener zo gaat werken, en het wetsvoorstel zou dan weinig toevoegen behalve dan dat dit móet in plaats van slechts een beste praktijk te zijn. (Sorry, de tekst van de Verordening is wat raar.)

Je kunt je natuurlijk sowieso afvragen wat dit wetsvoorstel gaat toevoegen bovenop die Verordening. Want ook daar staat al in dat je persoonsgegevens zo veel mogelijk moet beperken, dat je bij voorkeur pseudonimiseert dus en natuurlijk dat je adequaat beveiligt en daar afspraken over maakt met je verwerkers (voorheen je bewerkers), zoals die clouddienstverleners dus. Hooguit zou dat dan nog zijn dat het black letter law wordt in plaats van ahem een beste praktijk, of een richtsnoer van de toezichthouder waar een leverancier van kan zeggen dat zij toch alternatieve feitenandere inzichten hebben over hoe het zo veilig mogelijk te doen.

Arnoud